str.17, Goes
idelf Goes
DA vestigen
AFBRAAK,
Roosendaal
lementen
IV DC FAAM
en
umstellen
ELBIJN,
BREDA
RIKA LIJN
te koop:
De ongeziene wereld of het leven
na den dood.
Fort-Mystery
NIEUWE ZEEUWSGHE COURANT
/SCHE COURANT
TWEEDE BLAD
ij A. J. C.(Zi# ad7->
MEDICINALE
cPERMUNT
Ier- en Schotdeelen
100 diverse Balken,
iken en gr. en een
gels; voorts Ramen
uren en Dakramen,
Metselsteen en 1000
ien; alles afkomstig
te Goes,
dmachines,
leinkenszand (Z.)
FEUILLETON
VAN HIER EN DAAR
KERKNIEUWS
Ontspanningslectuur.
Knilliske's laatste beêvaart
HAT 24
1
ot de fijnste
vervaardigd
lig adres:
- GOES
»n billijk uitgevoerd.
de allerbeste
liet alleen een
ismiddel, doch
/are lekkernij
en koopt
or-
igen bij de
ADA 18349-26
ROTTERDAM
ian de VAN SITTERS-
dorp. 18800-50
iair In Effecten.
RICHTING.
de de markturen zitting In bet
intends Bank- en EffectenzakM
R BILLIJK. 18174-30
gen, 18343-40
20 balks, nieuwe ver-
)ctr. No. 19326.
rekkers,
bel stalen achterraam en
e verstelbare aanaarders.
■allelogrammen.
Landrollen - Culti-
zevoetscharren, enz.
urreerende prijzen.
Xlitv.
de duivel in den gedachten.
GANG DE1R1 MENSCHEN.
Lucifer.
0 Astoioidé, nui hielp ons 't rijteki des af-
gromdls boulwen,
.Wsj zoeken hulp ©n steun aem uw door
trapten wet,
Uit lust ter wïaeok© vla®, dien o®verdiien-
dien sm-act,
Eu 't scheinicligh ongelij'cik' iu ?t opperhlof
Da^r Michaël, hestoaimlt, «n wettigh aan
getreden,
Hiet heil' 'der hemele® m-et zijne® domdier-
E® blhpemfetoaeteii droef te® troon vit
vla® 't gezagh,
Ons eeulwi® hoegest-aen. Nu wille® wo als
hamdïtejfce®,
Gisduurigh togens 't idjdb?_ via® dieu ©rf-
vijia®t wrijf®®,.
Niet v|ooi' da vuist, ca door ee® openhaar
1 geWelt,
Naewtöle» zijn hewkiradht ons to miarhtigh
valt i® 't vtelt,
Maar dknor ibedrogih, m list, eu heómelijckte
laegan,
(Ui,t Vondels „Adam")
1® den loop der «euwe® hebben zich
viooiial twee dwalinjgle®, aangaande do
nyachlt van den duivel over den mensch,
d en gelden, de ee®e, die aan den duivel
een ov©r|dreive® invloed! toeschreef', die
haast grensde aan almachtdie, andere, die
allo macht vhn den hoozen. geest, ja zelis
helt bestaan v|a® die taoozo geesten, zelf,
loochende, en j® den duiivel niets anders
zag dan 'n zinnebeeld via® goed en kwaad.
Sdndls het eimide de® 14de e©uw, zopdrn
do Renaissance hei aniansclhd®m; we©r te
rugvoert naar het ouidla heidenidom' en het
geloof daardoor overal gaat verflauwen,
en kwijïne®, ontwaakt er ©en waanzinnig®
vrees vpoa- de hooze geesten, die weldra
als een schniiklwekkenide besmetting geheele
vblk'en aantast. Overal en, in alles ziet
mien het werk van den duiiwel e® ontke
tent zich een d|olzi®ni|ge bek(sen-ja,aht. Geen
enbele rapijp, die niet a,a® dien duivel werd
toegeschreven; i®dep onweer, iedere plaag,
iedere mislukking va,n den, pogsit, ieder
vpijies va® ha,ve of goedi wlas het wea-k
via® de heksen. E® niet enkel alle kwlau-d
werd aan den duiylel toegeschrevendoch
er bestonden voor vele® ook ge©n geluk,
g|een talenten pf wetenschap, of ze weridlen
dcor dien duivel verleend. Da duivel be
schikte «ver goudl en zilver, verschafte
allerlei tpovemiidldelen «n droeg allo mo
gelijke schaften dloor de lucht, die het bij'-
geloovig geslacht in dien tijd rnla-a® ko®
uitdenken. (E® rals dan de Reformatio
ten ttpcmefele versjehijlnf mR d'e dogmatische
dwaling, dat de mtensch door de zonde zoo
mfoVorpild is, dlaf hij tot geen enkele goede
daad in staat is ie® piets ander® kan dan
zondigen, 'ziet Men zich willoos aan de
mocht vOn die® duivel overgeleverd.
In JUutihieir'® geschrifte®, zoowel als in
zijne gedaphte®, sjpeelt de dujvel ee® hoofd
rol. Reeds in het klooster verklaart hij
veel afschuwelijke spojktem gezien, te .heb
ben 1), mla,ar vooral de ]W|artbur@ wend
voor Luther de plaats', wiaa,r de duivel
helm op zichtbare wijze 'gdkWeldTzau fyejb'-
ben: „Ik wea-|d! eens1,''- zoo beantwoordt
Luther ieimla®cils klachten o<vter de plage
rijen der tboozfe geesten, „gekKvcld ten tijde
va® mijn gevangenschap op, Ratonos, op
den hiooge. bu®hit te midden va® het rijk
dar vpgelen.'- De zwarte inktvlek'op den
muur 'zou daar nog getuigen van dien
strijd, dien Maarten Luther vberde mot
den vR-st dep duisternis 2) Een anderen
keer omtmteet 'L'uther de® .dunlval in de ge
daante vla® een hpnd 3)ziet hem voor zijn
venster ,da,t op hot bosch uitzag, i® den
-Vorm Va® een vurige slang, die de maelst
grjllige kironlkelingien maakte 4), of hem
als 'n vlamtaenjdei ster op de akkers neer
storten. Hij zegt, dat hiji den duivel "zag
vliegen over het bosch te jCoburg '5).
Hij zag die® duivel in. de verschijning van
een groot -wild zwijn in den tuin Va® zijtn
huis loopen 6). E® ®og klort vloor zijn
dpod, als1 hij: naar geWoomfe zijh ayoud-
gtebed verrildhlt Voor het geopemide ven
ster, ziet bijl den duivel pp een regenbak
zitten, vla®|wiaar bij zij® muil tegen hem'
openspert 7).
De geheiele weneLdgesehiadenis, bgt Paus
dom! natuurljjk, Mjis 'Monpik', Turk cn
Paap, alles behoor(t voor eeuwig aan de®
duivel, Volgens Luthea-. „Iedere christen
Injoet w,el wcibe®,"- schreef hij, „dat hij
mj(diden onder do duivele® zit e® dat heni
öfe duijviel nader zit d®n zijn hom'd pf xolk."
Roman van K. en E. JPinkerton.
(Nadruk' verboden).
22
Dat is te veel, ptmi me enklel e«n
korten, kouden tocht te bespare®, pro
testeerde Rruoe, Nu mloleiclli|git u me nog
aan, o®r (als lastpost te fttngeere®.
Daar is hèelemhal geen gevbar voor,
mijn jongen. Nieit in bet minst. Boven-
difen, ik weet er iets' pp omJ twee vliegen in
één klap te Vangen. U blijft hier gedju-1
»nde deze koude periode en later zorg
ik er v|oor, dat er een goed. Spoor voof
n gemaakt is. En pis u diit voorstel wat
te bezwaarlijk vjoorktamt, dan ku®t u .de
zaak vferrekenen door mij een handje te
Welpen. Is u pok o pcte lüoogte mlet boek
houden I
Een beetje antwoordde Brude.
Pfachtog! U bent juist iemand, zo°'
als ik noodlig Web. Ik zit i® de knpei
tutfc die drommlelsche boeken. Hf heb da
gen aan één s|tuk dloorgeibracht mét cdjr
fcre® tpt ijk er duizelig v®n ben gawoide®.
De Luthcr^ch© Abrabbm' a Sianata Clara,
Jphan Balthasor Sdhuppius, laat in een
van zijn Sabine® ,een heel schip nfeit dui
vels naar Dioojdlrecht Varen,' waar de Ge-
r,efoirm,eerde® eein, Synode gingen houden,
waar ,z®u worden besloten, dat vOortap®
de ,zo®de ie®, alles', wat in do wereld ge-
Bdhuieidlt, niet moor aan den duivel, m|aar,
vlolgeps ,de Calvfindsbe®, aan God mbeist
wioir|den toegesldhiravie®. Daarom' zendt de
fia-mlbunglsiche preidjiikanit een sdhip vbl dui
velen op hfen af, om! dat t© veirhindtere®.
Zoo is het alleszins begrijpelijk, dat
men in die dagten de geheel© Wereld mlef
al haar gebeuren, als oan tooneel vla®
den duivel besphpuWdede mepigtto
werd' oversfroomid met' een stortvloed 'van
„D|uiv!el-gesichrfflten". Mon hi-eldl 'w eon
'Sicoiri vlan „Dujviel-Elnpyclopedlieë® en Dui-
vel venzameliingen" pp na, waarin dte voor-
imisite „idluiivel-verhalen"- .bij'eengebraclit
Waren.
Zpp was in diio dage® heel erg gozooht
het: Theatrum! Djabolorum, Duivels-Th®a-
ter. M-en stelde «r te® toon een zielenL
duiVel, Geweten-duivtel, Drank-duivel,
Geldduivel, Vlock-duivel, Hof-duivel, Sol-
daten-Mpnpiken- en Volks-duivel c® dui
zend anidere speciale duivelen.
Th eater en toon eel werdén overladen
Biet allerlei „Duivel-s'tukfcen", o.a. Robert
c® de. Duivel; de Duivelsberg; het Speel
tuig van de®, Duivel; de Duivel ipj d'o
School; de Duivel en de Viipuiw', de Zoon
en Echtgenppt; ide Duivel in Pjorijs, S'evil-
la, enz. i
In Ilialië ontstonidten veanbhiUcnde tijd
schriften, geheel aan den Duivel au zijn
werk gewijd'; II S®tana, II Duoefero, 1'An
tichrist®, eniz. Jules Boig Schreef zijn.:
Bruiloft vlan dte® Duivel; Leopold Uzard
zijn „G'cstóhiedenis v'an den Duivel" en
Ar,tur Graf zijn beroiem|de „II Diavplo".
Het kon wel niet an]deijs, of <jp deze
overdreven, ziekelijke en ongezonde dui-
vel-vrees, mjoest een reactie volgen de
mfassa is nu cemmhal van dien aard, dat zij
niet lang rustig en bezonnen den gulden
middenweg bewiandelt ófwel men over
drijft de Waarheid zóó, dat ze ondraaglijk,
belachelijk en verachtelijk wordlt, óf men
Icpchent haar geheel en al. Zóó ook m'et
de bespottelijk© duivel-to|ande uit dezen
tijd. Ze w|ordt gevolgd door een absolute
eu algeheel© loochening, zoowel van de
mladht als vlan het bestaan zelf va® den
iduivel. De eerste schred© pp dien weg
wondt gezet door den Hollandsche® predi
kant Balthasar Bekkea-, dloor zijn beroemd
boek: „De Betoovepd'e W(ereld'", B.ejkjkor
loochent nog niet het bestaan van den dui
vel; hij kan alleen maar- niet aannepiten,
dat de hoogste Rechter een ®ls kbtttng-
hioeu.i gebonden Baton uit zijn kerker zou
loslaten ,en mtet womdeaklracbiten uitrustten.
Door zij n tijdgenoot en weï"d hij als' „Be
vrijder'' begroet: f
„Door u, o Rekkier, is' Satans m'aclrt gie-
bmo'keni;
„Toch is hij, helaas, nog niet gansch door-
etoken."-
De HollandSiOhe predikant bad de slui
zen opengezet, waardoor ©e® springvloed
van dergelijke bevaijidiingsschriftem oyer de
wereld losbrak. Over bet bestaan van dien
Duivelde Duivel onder de Boerende
Duivel en .zijn onmacht, enz. En het is
vooral de Pirotestantsche Tlieologi© vroeger
©en overdreven bron van duiVelvreeB1, die
zicih met hant en ziel bij deze nieuwe reaq-
tiennaire richting aansloot, ©n dn ,®aaim!
vian het geloof, het geloof aan den Duirviel
uitroeide.
En het zal zoov.er komen, dat men in d©
18de eeuw, toet haar wassend pngeloofj
met het 'bestaan vian gped© e® kwade g©
ten den spp,t gaat drijven. Sjnds dien be-
sehiouwden de m'eer ontwiMcelde kiringe®
den biuivel ,als! te hebben afgedaan, en werd
ieder, die nog .aan z'n besitaan geloofde,
als onduldbaar gehouden. Totdat in onze
verlichte tijden dat oude duivel-gleloof weer
opidfuiiklt, vooral onder de ongeloovigen, in
den vorm1 Van hypnpfispie, spiritisme ©n
allerlei andere gehieinizinnige praktijken,
waarin de Duiviel de hoofdrol speelt. Maar
hie,rover een anderen keer.
1) Werke EH. A. 60, p. 108.
2) Lauterbach Tagebuclh. 55.
3) Ratzberg.ers Hanicbchriftl. Gesdhiich-
te, p. 54.
4) Zéiltscbrift für Kirl. W|issenschaft I,
1880, p. 50.
5) Werke Weiar. A. Ps. 17, 15.
6) Alb. Ea-asm Ddaloglus vlom Interim.
7) Luth. Wieik'e: Ausgabe v. Walch. 21.
Anhang ,p. 325.
Goes C. VISi, Rector.
Ik heb een nieuw stel hlarpens noodig om'
te weten, wat m,e ta dioeu slbaat. Ik iklan:
uit dat nfeuwe systeeml heieleniaal gefi®
Wijjs wpoidfen. Wfjl hadden npoilt zoo.vteel
.last en mloedlte. Vroeger teekien^ie® wé
all'een ,aan hoeveel pelsen w© inkochten
én hoevteel we ©r verkochten en trokken
het kleinste bedrag van het gfrpotstt» af.
Nu h'ebben we .eein dubbel© boekhouding
mtet al den rompslo-mp vian dien. Meesitien-
tljjds izie ik ©r noch kbpi noeh' staart
®a.n.
Ben lOogenlblilk Was Bruce vierbijslterid hij
de gedachte, wat dit Voorstel belteekendie,
als Morl'ey 'eerlijkWas. Aan 'de, ho-eke®
van Ppirt-Mysfay te werken! Toaglang t©
krijgen tot alle bijmondérhedlen vhn den
l>cisifc I Alles, wat ha| ooit gehoopit hadl nu
oudter zij® bereik "te krijgen; aUes, wat hij
slechts gedacht had te kunnen winnen door
antrjigfeeren., afluisteren, dteiduoeeren, wcnl
hem' .ponder moeite zrj!merzïj|ds toegeworpen.
G'eplpatst te. wordten 'in een positie,, d'io
hein' toelfct zijiu slag te slaan, en da
aanhankelijkheid der jagers voor zich zelf
te winnen: Het was te toilooi om! waar
te kunne® zij®. Hij Was op zij® hoede.
In een oogenblik stond hem' den ta viol-
gen weg iduidelijk' \oor Zijln geest. "Hij'
i Dc wonderen van Bali.
Het huidig bezoek van Prins Lcojpjold
van BeJgïc ,en diens giem'alin Pirinsos Astrid
-heeft .vvcci' eens het bewijs geleverd, lifie-
zeor onze Indistehi© Archipel steeds meer
en meer de aandaöht van toeristen trekt.
Niet alleen de grooteae centra's van han
del -en. nij verheid wekken de .bewondering!
van den vreemdeling op, doch vooral de
prachtige natuur, vv-ellee zich alom! aan
zijn oog) Vertoont doe® hem i® onafge
broken Ibewjondeninlg] vtoprtreizen. Onde®
de streken, welke het rijkst door. moeder
natuur bedeeld zijh, behoort voorzeker het
het eiland Bali, waar met da natuur ook
de bevolking met hare kleurige gebrui
ken liet land als het War© in een tooiver-
land hebben hersplbjapBn.. De oorspronke
lijke bewoners van dlit eiland stemme®
af Vian in Vroeger ©enwen 'geëmigreerd®
Hindoe-Ja van,en, waarvan slelChts een klein
glodeelt© de leer van Moham'med aanvaard
den. De Balver toont veel overeienkom'st
met den glegooden Javaan; hij! is evenwel
fors-cher van hauiWi on- iets' lichter Va® tint.
Zoowel mannen als1 de vrouwen drag'e®
het zeer donkere haar lang1, h|etwelk! ge
woonlijk opgebonden yordt. Alleen de.
pjritesters en hooggeplaatst© personen laten
®et los hangen. Onder 'de vrouwen, die
over het alg'emleen slank gebouwd zijn,
treft rnleu ook wat gelaatstrekken betreft
bijzonder fraaie typ;en aan. Met de mPer-
der© lic'haamlsóntwikkleling houdt Oiok die
van den geest gelijke® tred. Do Baiter ia
vrijmbedig', doich openhartig in zij® óp-
treden, neemt steeds de goed© vormen am
acht en streeft ©r naar zij® ken®is' te ver
rijken. Zijh hartstocht ®iït h|ij' in ©en uit
bundige feestviering, ook .wel in het dob
belspel, hoewel 'bij van nature zujinigl van
aard as. Ook de vrouw; staat opi een hoo
gten trap van 'beschaving. Zij: kenmieirlkt
zich door arbeidzaamheid en levenslust aan
bescheidenheid en zachtzinnigheid te pare®.
De kleeding! van den Baliër is( hoogst
eenvoudig', een langen sm'aRe-n doek om de
lendenen, .waarover ®e® bovleakleed ge-
di-ag;en wordt. Niet zoiodra is! hij! .volwas
sen, of hij tooit zilch met zijn kris ©n een
tacr'h van bamlboereepen gevlochten, waar'-
in do ingrediënten voor ^zijm oinomtbeter-
lijken sirihpruim' worden bewaard. De
vrouwen dragien het haai' "i® ©en loislse®.
wrongZij'n zij[ ongehuwd' dau late® zij' als
teek-en daarvan een1 Vrijl langen tres los
hang'en. Bai-d© ges'la'chten' dragen ©en
bloem in het haar ©venalsl hlaarkam'men,
welk© laatste vooral bij' dien giegoed'ea
stand zeer kostbaar zijn. Als sierraden
konion na oo-r ver siersel en- ook borstspel
den e® halskettingen. Me® kent op Bali
vier standen, n.l. de Brahmja®©®, d© Ksa-
tria's, de Wesja's en de Soedra's. '.Wat
rechten en vterpliichtiugen betreft staan
deze standen op .gelijke® v.o®t. Uit eerst
genoemden groep' stammen, de Priesters
(padanda's1) af, die door de® Balineed i®
hoog© ©er© worden gelhouiden. H®t prtes-
terslc'hap wordt op Bal-i niet zonder mlaer
verkregen. Aan deze® slt,a®d worde® hooge
eifiche.n gesteld zoowel op mbmel als phy-
siiek gebied. Ieder der vier stammen heeft
zijn eigen titels en evenals in Engeland
worden d© oudste leden vau het gjezin
afzonderlijk betiteld. D© godsdienst in
Bali is het Hiindoeïsim.e, dat echter in|et
anderen vorme® van ©eredienst vermteng;d
/its'. Hij doordringt als het wiara hot Naai®
leven van den Baliër en dq invloed va®
d'e goden op hat lot der rn'enslche® dloat
zi]oh alom' gevoelen. Het Christendomi kan
op Baii geen wortel slohioten. De weinige
medewerking van het gou.Vesrneimlent zal
hieraan niet vreemd Zijh. De zendeling
Vroom', dile traöhitfce de bevolking' daar
voor te w,innen, mbelst deze poging! m©t
den dood bekoopen (1881). Talrijk zijh
de tempels- ©u offerplaatsen, o.a. de désa
tempels, de doodentejnpbls, die zeetempels,
de b'ergieiempels, de socbaktempels, enz-
Jaarlijks hebben ieeu aantal pleic'htiigh|ed©n
plaats, Waarbij' het niet zeidon geb^u-rt,
dat m'ensichel'ijkc offers word-en gebradht.
De woning va® den Baliër isi nowhthams
zeer primitief en de zindelijkheid la,at veel
te w-enstóhen over. Sedert het eiland, onder'
Nederlandéch bestuur werd gebracht, is
hierin veel verandering ten goede geko
men. Over het ftlgemteen zijh de familie
banden onder de bevlolkjng zep-r sterk'; de
man neemt daarbij een zeer overheierstelhem-
de positie in. .Was vroeger het lot der
.vrouw mhar weinig benijdenswaardig, se
dert onze bemloejienisse® in Balisóh© aan
gelegenheden nis dit in meer dan een op
zicht Verbeterd. Iets; bijzonders op Bali
is wel de grooite lijkverbranding. Want
zonder lijkverbranding, gelooft men, k|an
de ziel van den Baliër niet gelukkig zijh.
Deze 'cteemlatiie is buitengewoon kostbaar
en 'gaat mtet groote plechtigheid Pn onder
meetelt opigaan in zijn eigen work!, e® ge©®
belangstelling toonen viooir -d'e aak'en van
d'en poslt. Als bij dezen w'eg stipt vlolgd'a
e® als bij uiterlijk niet liet blijlse®, dat hij
trachtte achter het gehtedm! vlan Moriey's
macht te komen, dlan zou geleidelijk i'edere
vterdenkiing aangaande zijn persoon ver
nietigd wonden en zou bij viastt in het
Zad'ei komlen te zitten. Dit was wel 'e,enige
v'erlraging Waard
slPÜ* mij', mijhheer Moi-ley ,zei
bij, dat ik nfel op uw vbopstel kan ingaan.
M'e'igouw en u, beiden, i® u buitengewoon
vriendelijk Voor mijl geweest e® dat stel
Werkelijk ®p zeer boogea prijk. Dpchi
mioct mijn taak' vblbaengen. Ild zal hier
veel tc lang mo-ette® wl&zen, alvo'rensl u mb-
kwijlt raakt, doch kan iik hfeit later doen,
dan wil ik' u gaarnei helpen m'et
bijw'eirken Van uwe bbekea.
Tee® Bruce in de trading-jshop klwam',
stond' .hij' Verwónjderd, Pit-a-ba® daar nog
aan te treifï!e,n. Hij dfaoht stellig, ,da(t:
Pita-ban dte® vprdg.en dag den post zou
hebben verlate®, na zij® polsien verkojdht
te hebben. Dit bracht hem' pp e|e® idee.
Weet u Wellicht ook, w,aar i)k ee®
mannetje kan aanwerven om mij op dazè
reis behulpzaam' te zij®? vtoeg hij. Ik
toeloop van een enorme mlsnkchenimtenlgte
gepaard. Sterft er jema®d kórt daarop,
'da® wordt het lijk tot een volgende giea
leg'enheid bewaard. Blijkt het intuséldhpmi
vergaan te zijn, da® vervaardigt mien een-,
voudig een p,op, die als' remplacontl mag
dienen. Dit zelfde gebeurt ook', wanneer
en Balier buiten het eiland' gestorven is.
Is de dag der ckamiatie aangebroken, da®
wordt het lijk in een kisü (pietoelangla®)
gelegd, waaraan m'en een diierenvbrm', naar
gelang van den r®ng en stand der over
ledene, meestal di|8 van een leeuW of koe
is gegeven. Deze kist wordt op een ver
aarde pyramid© geplaatst en m|&l .veel
omhaal naar de verbrandiugbpfants1 ge
bracht-.. Door den heer .Willy -Mullens',
directeur van de Ha'g'he Pilm-Maats'chapp-ij1,
werd hiervan kortgeleden ®e® pra-dhtop-
name gtemlaakt. Niet alle lijken mogen ver
brand worden. Ter dood veroordeelden en'
pokktenlijd-erte komen hiervoor niet in aan
merking'. Lepralijders1 eerst na 10 to-ü 15
jaar. Groot isl het aantal spelen en ver
maken der bevolking', o.a. de bekende
volksdansen, waarbij' de d&elnemieu'S zich
op sierlijke wdj'ze weten uit te dosteen.
Sicherm'dansten wiord'eln uitsluitend door
mannen xnitgtevoerd. Een zefir geliefde uit-
sphtt-iing is ook het hanengevecht, waarbij
gek-genbeid tot wedden niet o-ntbrejekt.
In den laatsten tijd worden de daartoe ver-
eistehte verglunningen doo-r de overheid
zeer beperkt. Kiimd-eren houden zich in den
regel onledig miet het oplaten va® vliegers,
tellen, knikkeren, enz. Op Bali bloeit de
kunstnijverheid. De ornamentiek neem't 'n
voorname pjaats' -in; er is bijna geen ge
bruiksvoorwerp! dat geen viersieringen
draagt.
Het m'enu van den' Baliër bestaat'hoofd-
zakelijlk uit rijst. In bet bereiden 1 vaal
vlceschgerechten, vooral speenvarkens,
doet 'liij voor den besten kok ®iet onder.
Het gebruik van ruudvleesteh isi heml even
wel verboden. Vrcegter was' bet eiland' be-
ruieht om zij'n pokken- en clhole-ra-epiiddmliën
erbetering' van hygiéniswhe -toestanden
hebben daarin v-eel vteramdfiringi gebiraieht.
Onze reglcering liet na do Bali-expcditie
de bevolking! in het bezit barer Pigtaii!
rechtspleging, waarin vroeger door de
vorsten willekeurig' werd ingegrepen. De
vroeg'er bestaande verminkenden e® fbls
torende straffen behooren echter tot lipt
verleden. Het Balineesleh heeft sterk don
invloed Van hot Javaansclh. ondervo®den
het klankstelsel komt in hoofdzaak! daar-
mtede overeen. In mjeer dan één opzicht is
clit eiland een wonderland' te noemten. i
Op: den 2de® Zendag' na P-aseheii.
Epistel 'I v'. d. H. Reltrus. II. 2125.
Allerlie|£ls!benChristus beeft vloor ons
geleiden, en u- ©ie® viooa-beeM. nagelatenj,
opdat jgjq zïjtoe vk>e|tsftappien zondt vol
gen. Hij', dlei gee'ne zio®d|e heellt giedaan,
en in wiens mlom|d gteen - bedrog is. gl&vio®-
dendfiia, als Hij glelasitend wierd, njiet tegic®
lasferidie,; a-ls Hij' tee'd .nlet biedn-eigd©, mla,ar
zi'th p-ve-rgaf aan dengenen die helm! On
rechtvaardig oordeeldedile "zelf onze zon
den in zij® liphaam1 op heit kruis gledniag©®
hc-eit, io,pd0t wij, dte zonden afgiestoayie®
zij'nd-e, vloor dei reehltiviaaTdigjheid Inlage® le
ven; door wli-eins wondlen gijl genezen zijl.
Want igij waairt gelïjlk' jdWal-endte schapen,
miaar ;zij|t -thia®te weiderglekeierdi tpit diep
herder en .opziphter uwler ziielgn,
'Evianigelia ,Joanntes'. X. 111G,
Indien tijde Zeide J-ezus -aan da Fari-
zc.ërs: ik' be® dte gjoiede herder. De goede
htpdiar 'gee-ft zij® levien voor zijpe schapen.
M,aa-r ee® fauui-ling, 'en die geon herder is,
wien de sohapien njot ©dgen zijn, ziet den
wolf kome®, -e® verlaat d© schapen ie®
viuülit.-en die wolf rooft en verstrooit de
schapen. Dan dte huurling vlucht, omdja,t
hij een huurling is ten 'hem' de schapen
niet toebchoorcn. Ik' ben de goede hen-der,
en ik ken mijne schapen, en die mijjnen kén
nen taij. Gcldj|k dte Viader inïj' k'emt, -en ik
den Vadea- ken; en ik' geef' mij® levien
voor mijne stehapen. E® ik heb nog andtere
schapen, diie v-an dezen schaapstal niet
zijn; deze m&et ik "ook hier bijbrengen,
en zij zullen mSjpe stem' hooien, ten hot
zal één stehaiapstal ©n één herdjer worden.
M-et z'n za!cht, beverig! sttammieh© zong,
Eénillis, 't oud© sdheperke van den Elzen-,
boer, adhter z'n stehapen aan, de h(qi over.
Hijl was Z'ieili a,an 't oefenen i® 't zingen
van de procesaiie-liedjes uit z'n Heiligte-
I'aniilieboekske, Wiant de volgende week
mbest hij m'et de beêvaart mee naar JSew'e
laer.......
zou graag wat haaist m'ak'e®®iiji® menner
is ni'et vian pla® zich erg in te spannen.
Dat is uw ma®, en M-oojley wees in
de richting vian Bta-ban. Hij- is' 'jong, een
flink' wiemker, en ook betrouwbaar. Maar
hij vierstaat geen Engelsch.
Joie kan hem wel verfale® wjat ük'
ze-g.
MioH'ey, die den halfbloed als' tolkrige-
b-rui|kfe, kwam' heel Vlug to,t een acoooaicE
mot Pita-ban. Het kamp v-an dien jongen
jager lag in oostelijke richtingvlak' bijl
dte plaats. Waarheen Bi-uc© zich begeven
wilde, ,en tegen ©en kleine vergelding
na ui' hij o.p zich dte® blapk'e te v'ergeZeUen.
Toie® Bruce mtet zijn twtee manuen, na
va-o-eg gelucht te hebben, den tocht had
aanvaard', wSs|t bij nog niet, of het geluk
miet hem' was, dan wel of hij' i® dte kaart
vian M-orltey speelde. Iedere maal, dat hij
miet den manager gespi-okle® hadl, wiea-d
hij m'cer ©n m'eer overtuigd! met ©en E®-
gel'st'hmian te ,d|oien tte hebben vten het type,
dat Piati-saon hte'm' had' besohrevten. Nu,
terwijl alles wat hij' wenscht© pok ge
schiedde Werd Bruce wantrouwend daar
alles hem' té vleel meeliep.
Hij had voorgenomen één reis' te make®
in oostelijke en in wtestelijjke richting
Dfe 'jaarlijkslche bedevaart naar E'öve-
laer was een boel groote en 'heel gewicihr
ti o Ie ve-beurtenis' in K'nilliskie's wejnjg bc-
jwSgen Êiclh-epersleven, Cie® gebeurtenis, wa,ar
hij' do «en helft van 't jaar verlangend
no,ar kon udtzieai -eai waarover hij de anderp
kon nadenken en nadro,omen i® zoet® her
innering'. -
Maar dit.jaar zou "t iietsl heel, heel
bij'zond-ers zijnt zou nu de Vijfttijgis o
keer zijh, dat Enilliske zou meetrekken,
he-olemaal te voet van Berkeldionk foit
Iv-evtelaer toe. En dat wü wait zoggen, als
ge bijna zeventig jaar ,opj uwen rug hebt
zitten1
„Ook nee" dacht Kmilliske, „dat be-
teekende nog' m|i®dier asi niks, as @e jong
waart. Maar gte moest van den) ®nd^-®n
ïtant toch ook nile te jong zijn, want) hg
kon zi,eh nog heel goed h|erinn©i-,e®j ihoio
vermoeid hij g'ewcest was, toen-ie as n
jongen van 'n jaar of vij'fti-en,; vpor de®
-eersten k-eer, w®s gietrbklkjen. Och oeih
wat was-ie toelh óp geweest, toien-iq aan
'den „Keien Herd" aapkwafn. ,To«n had-ie
gedacht: „ik haal 't nooit!" Vader w®s
er toen ook' bij! geweest, maar zoo dikwijls
®s.-die gevraagd Jiad: „Wilde ni© na aa®
-tu'nen arm hangen, Kniiliske had-ie, gie-
scittud van nee. .Wjat WaS-io toch blij gP-
W-eest, toen hij van yexr© (1® torens v,u®
Kiev-elaer zag1, de torens, dio-t-ie zoo dik
wijls liad afgebeeld zie® staan op d-e K©-
;velaiers-yaantjes en op d© prentjes....
En terug! was 't ai navenant geweest;
ff,'ii voeten had-ie zoo erg; doorgelo-ope®,
dat 't bloed i® z'n schoenen stand. M®a,r
toc|h had-die nie willen zitten op, de ,kar,
die achterop kwam met de spekzakkb®
van de pylgj-ipts en hij had, volgehouden
tot tbpiis toe. .Wat was-i© trotsch gtew-qast,
,toen vader daar' Verteld©, dat-'i® 't er not
zoo gteed had afgebra'blit as 'net gropto
menseib....
Hij' herinnerde ziclh. nog1 duidelijk, J^'ao
blij moeder gieW'e©S't was m-e-t bet K©jV|Q-
lacrsprientj-e, dat hij voor dr had meege
bracht en dat g© kondt uilitrekkiqn ©n op
zetten net as kapelleke en groio|tJ
vader, mee z'n pijp-, waarvan da kop
lokomiotiief verbeeidd©, die rookte uit den
schoorsteen -en 't klein Hanneke, dat
toen nog ampjerkea loopen kon, ï®ef d're
koekoek!...." Even ontroerd© d® oude iiian
bij de gedachte aan zijn vroeg owierleden
ouders, aan 't kleine zwakke zusje,, dat.
ook al zoo jong, gestorven wias. Maar hij
was te -zeer vervuld mot d© zonnig© ge
dachten ao® de gropte bedevaart om) lang
bezig te kunne® zijh m(ot doza draevigo
overprinzingien.
Langzaam tink de kudde, voor Knilliskle
uit, de hei over. Het zou| ©en heeji-lijlko
dag; Worden vandaag, ©en jonge voor jaars
dag, die nu ree® uit de zonnegouden neve
len :in het Oosten. ,V,an heel ver, oyer de
Lokvensiche bergien, kwam©n door d®
pleielhtigie stilte van den morgen, de klan
ken aandrijven va® klok|ken. „D.-e Engel
desi _H-eeren op de Bat®rskerk", daidht lvmil-
IJsike ©n even kqekl hij naar de plek, w.aar
't klolkkletorentje opspitst© boven d® don
kerblauwe mlastbosjclhen. Eerbiedig! naam
hij ,zijn pet af en begon! te bidden, lialf
lujid, miet trag© mondbewegingen
„Ziezoo" zei Kniiliske hardop, toen hij
zijn gebed geëindigd had, ^Uo-u ik iniea
Onzen Lieve® Heer h|eb afglewerkt, zullen
wc Mar 'nsi 'n pijpke gjaa® raofcen."J ,Uft
den zak Ivan vlettigl turkisielhleer, dien hij als
een wcitasch op zij had h(mgien, diept® bijl
zijn rookgierei op] en "langZaaM en behaag
lijk vuld'e hij' den zwartgebrande® kop vian
z'n pijp uit de gtekroujkte vark'ensblaajS, di®
helm vpor tabakszak .diende. Toen haalde
bij z'n tondeldoos, voor de®_dag! en handig
ketst-e hij' de vonken uit den steen, totl hiji
vuur had, en mtet lange, langzame! halen
zoog' hij den r-ook op.
Al grazend trok de kudde verder. Een
pogtenblik stond de scheper stil aal ,uit ta
zien over d-e- glroote hei, waarboven nu da
lichte nevelen wegdreven- naar hpt Noor
den. Nu d'e zo-n er was', kreeg] alle® ©ei»
ander aanzien; de wijd® vlakte, die daar
straks gelegen had, egaal in zwart® een
tonigheid, kleurde nu in allerlei tinitpn
van groen en' paara en geel, e® j® .da
verte, langs' den heiwteg, beurden de witte
berkenstamtaten hun felgroen© krone® pp
tcgten de blauwe voorjaarslucht.
,,'t Is toie|h Maar nergens zoo schoo® al4
op de hei", 'dacht da scheper. ,.Da,ar kan
gie-en schilder tegen op, als Onze LjieveJ
Heer Mee zijh klaurten begint." I
Kniüisk© gling nu ©en plaatsje zo-ekte® op
een hoogten dam', wlaarvan hij! z'n slchppen
góed kon overzien; Spits', de schaa-phond,
zo® Wel zoig'en, dat z'e bij! elkaar bleven.
Hij' haalde w'eer zijn weitaiSüh voo® de®
dag] °n begon te zoeken, of do boerj® hem
ook werk meegegeven had vloor vandaag.
Jawel, van onder zij® boterhamlmie® ie® z'n
van u-it dien post van Eont-Mystery, aange
zien hij hierdoor kjw|aml in die Kampten, der
jagte-rs, Waaiidjoor hij zeer zekle® gelege®-
htejjd zoiu krijgen miet be® te .qpreke®, hen
uit te hooren, wellicht van d'e Indianen-
Zelve- het gehailm' van "Marley's! suooeé
te Vernemen. Zijn voorwenidisiels voor het
maken vlan -deze toohte® waren zeer aau-
nemelijk. Xij® g|ro®|dii]ge kennis' van de
Ojibwa-taal was z'elfls niet aan J®e ,S®ow-
b-ilrdl bekend.
Zijn reils was thans niet aUeen in prvte®-
eenstemtaing met het d(opr: hem' ontworpen
plan, d'ooh hij' g|i®g naar het k'ampl v®n -een
van hongeir stervende® Indiaan, waar hij
misschien den sleutel v'an het geheim' zou'
kunnen mlaohtijg worden, en bovendien nog
in gtezelsohap zou vterto-e-vie® van ©en jager,
die openlijk onlte.vtredle® waa over de Hud
son's Bay Company, doteh hfet ni'et docst te
wagten zijn pels|en eldleira ,yian die hand te
dloen. Hie-r was óf -buitengewoon gel uk in
bet spel, óf va® dte zijd'e Van Mlori-ey ©en
gfcraflinecTide hanidighleid' .om' hem1, Bruce,
in dte val te lateni loope®. Boutle volgide
Verwo®|d'erd de tobboganslede traclitte
Vergeefs üjiit te -visscihle® ,wat hlet wel
Mpcht Wezen. r i
(WJarjdlt- vtervolgjd.X
