NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT
Rede van dhr. FRANKE,
DON DER O (DG 10 JUNI 1926
den; Hij waa.rle oprechtheid en de onpar
tijdigheid zelf. Deze lot' onthielden Hem
zelfs zijn vijanden niet. Meester, spraken
zij, wij weten, dat' Gij oprecht zijt en den
weg Gods naar wiprheidi leert en öi aa.n
niemand stoort, want Gij kent geen 'gall
aten des persoons.
De ware opvoedkunde moet gericht
zijn op een bepaald doel, en wel micWIelifij'k!
of onmiddellijk op het laatste dool. Zoo
stippelt Jezus in zijn opvoeding dier vol
keren steeds die groolejijnëu uit. Wat baat
het den mcnisch, de geheele wereld ié win
nen, zoo hij schade, lijdt aan zijn ziel.
Iemand loeren zijn vrijheid goed te ge
bruiken, dat is het meesterwerk' der op
voeding. De, Heiland heeft eerbied voor do
mensc'helijke vrijheid, en beroept «iCh.
daarop* als Hij zegt; Wilt gij ovcrie|ens
ten leven ingaan, onderhoud dan de ge
boden. a
Jezus is in, de loccerkunst verheven en
niet ov ertref baar. Hij had aan de wereld
zijn leer te brengen: van geloof dn hoop en
hoop en van liefde tol God en den naaste,
zyn leer van armoede onthechting, rein
heid, bai mhartigheicYen liefdé, tot de vijan
den en tot het bruis. Hij iceruart d.e gebo
den. de genadem iddelen en ,het geb«t Over
dit alles spreekt dp Meester mei wonder
bare aantrekkingskracht met gloedvolle
overtuiging en ajroot annpassihgsv-prmo-
gen. Verstand, verbeeldjng, wil en gevoel
van Zijne hoorders, djati .alles stolt Hij in
dienst van Zijn verheven leeraapsambt.
Den Hemel toovert Hij1 ons voor ais het
schitterend paleis vaa dien Hemelschen
Vader, waarin vele woningen zijn, als
een bruiloftsmaal, als een groot en eeuwig
Rijk. En dat Rijk belooft hij zelfs v'oor
het kleinste goede werk. „Een glaswater
in mijn naam' Hij beïnvloedt dp wil dik
wijls met louter natuurlijke beweegrede
nen,. Alles wat Gij! verlangt dat d«\ men--
schcu U zullen doen„/(oe het. ook aa.n heb.
Ook Jezus past. het stolsel der bteloo-
nin-g toe. Vloeit het .II. Evangelie niet over,
van beloften en belooniflgcu. ts de Berg
rede niet een lange reeks van zaligprij-
zingen. Hij schijnt slechts Je vragen, om
•les te meer te .kunnen geven. Jezus is niet
karig met zijn lof. ,Waar Hij deugd vindt,
prijst hij deze openlijk. .Voorwaar in Israël
heb ik zulk een groot geloof niet ^'.von
den. Vaak schrijft hij d® wonderen toe
aan de verdienste van de deugd. Woed
welgemoed dochter, Uw geloof hoeft U
gered.
Naast helooniiug kent de Meester ook
straf, en bedreiging, maar niet als eerste
middel. De Mcnschenzoon is niet geko
men, om inensc'henzielen te verderven,,
maar te rodd.en. Eerst in het dor'dla jtutr
van zijiu openbaar' leven, wanneer de haat
en het ongeloof der jod.en zoo ver gaat,
'dat er aanslagen op Zijn leven plaats
vindon, begint Jezus openlijk aan Israël
de straf der verwerping te verkondigen.
„Zie '.verwoest zal Uw huis "worden ach
tergelaten Den Phariscers' slingert llij;
de woord,en toe;" Uw eigen binnenste is
vol van roof cn boosheid. Waar Hij: wel
willendheid, ontmoet is Christus ontroe
rend goedaardig im d'e berisping]. Gij weet
niet wat Gij vraagt, kunt gij den kelk
drinken, dien ik zal drinken" verwijt
Jezus zacht aan de beide leerlingen, wan
neer hm®, moeder in alle argeloosheid! en
eenvotrd vraagt, d|at van; haar beide zonen
de een aa.n d'e rechter- de ander aan de
linkerhand moge zetelen iu zijn rijk.
Het heerlijkste exempel van paedagogi-
t sChe fijngevoeligheid toekent; ons( i('le ver
houding van den Heiland! tot zijn onwaar-
digen apostel. Reed,s ce.n jaar voor het
schandelijk verraad bégiut de Zaligmaker
hem nadrukkelijk te waarschuwen. „Heb
ik li niet. de twaalf uitverkoren En een
uwer is een duivel. En hiermede nu doelde
hij op Judas, zoo staat er geschreven.
Met welke gematigd© beslistheid wijst
Jezus Hem op zijn hebzucht, als Judas
zijn ontevredenheid, openbaart om de. ver
kwisting, waarmede Maria die voeten des
Heeren zalfde. „I,aat haar met, vredfc, dat
ze tegen dc.n d®,g mijner begrafenis dezen
plicht vervuld hébbe. Want ,d|p armen hebt
gij steeds hij u, mij echter hebt gij niet al
toos.
Alles beproeft de Heer, om hem' van
zijn snoode plannen terug te houdien Nog
in de zaal van het cenaculum een! korte
klacht, die opstijgt uit een zee va,ni wee
moed". Voorwaar ik' zeg U, een uwer zal
mij verraden". En, als alles beproefd;, is,
ontvangt Hij met hemelsohe Zachtmoedig
beid dte kus van don, verrajdler.
Ouders en priesters1 op ondjerwijzers en
onderwijzeressen, en Gij allen,,die met het
jeugdwerk in verbanfll staat, ik vrees niet
teveel te zeggen. Gij ku.nit wellicht boelpn
op uw rijke ervaringen. Gij staat mis
schien middle® in de pac'dlagogische bewe
ging en rij vanjgt geluiden op vau alle
zijden, maar d(e opvoedkundige kraidht
blijft ongeëveiü.naar'd, v,an het H. Evaln-
gelie. Wij katholieke opvoeders .hebben,
maar een model) sul idjat is Jezus Christus.
Niemand gaf getuig'enis van ;d;e waar
heid gelijk Hij, geen gfrooter psycholoog
zal de woreldl ooit aanschouwen.
De lij! e bron, waaruit ik'mijlni vierde con
clusie naar boven» bracht) is nog verre van
uitgeput. Alle paedagopjjsche vrnagstuk-
stukken ook de kleinste, wordjen hier op
gelost, die zich in het dtagelijksch school
leven voordoen.
Dc Meester houdt er,van', om het, voor
naamste dikwijls te herhalen. Jloe djkwijls
spreekt hij over de nopd|zakelijkhc;:dl van'
het gebéd®, en over ld(p liefldle
Jezus houdt niet van overlading op zijn.
leerprogramma. De gasten van Levi, tot
wie Jezus ook| behoorde, vincjen het maar
onhégiijpelijk, dat d^ leerlingen! ,va.n Joan
nes zoo strong vasten,; ,terwijl die va njdjen
Zaligmaker rustjg eten en drinken. Maai
de Zaligmaker idjieut hen v(:i® antwoor'dl.
„Kunt gij dan. 1I12 bruiloftsgasten laitenl
vasten, zoolang de JB(i(ui<HfgcJn) bij lxen is.'J
De Zaligmaker verstaat het, om. soms
kleinere gebreke®, over het hoofd te zien,
ter verkrijging van een gfrooler goed. Do
Meester verdraagt het,, c'|ait Nicodiemusl
feich uit vrees vooii '3e jo<\en niet openlijk
verklaart, en latei; zien) wjj todh, hoe deze
met Jozef van Arimathe openlijk naar
voren treedt, om| heft Lichaam clfes Heeren
te balsemen.
Hooggeachte Vergadering, naar biest
veimogen heb1 ik getracht het huis voor IJ
op te bouwen, waarop ik als vlag in top
zou willen hyseheu- mijn viervoudige con
clusie. Wat zal do vrucht van d;ali alles
zijn voor U an voor mij. Go<i geve ons
nieuwe bezieling voori ons werk. Met die
pen eerbied zullen wij oppieuw naidierett
tot het kind, dal schouwspel van genade
en van gaven, met het blij an trh>mieere®4
gevoel, dat wij d'at fijne maaksel niet zul
len breken, maan zullen versieren en ver
sterken, als wij ons zelf sciholen in de
school van heiligheid en zelfbicheerCclh'jng.
Dan zal vrij' uitbloeien de persoonlijkheidi
Vau het kind, tentoeken van d!e vrijheid!
der kindjerc® Gold'k, terwijl persoonlijkheid
en gemeenschapszin daar iu volte harmo
nie zich zullen ontwikkelen.
Eu geen hoek van, opvoedkundige waar
de zullen wij meer terliamdl nomen, 'dén hot
H. Evangelie van Jezus Christus, om daar
aan te toetsen onzu kleine en grootc dalc'ien.
En geen, stelsel zullen, wij toejuichen, dat
niet rust op de hechte funrijam,enten van
iJezus leer en leven.
En zouden wij 'Mn mislukkingen 011-
danks dtat alles moeten bekennen, dia® zien
wij naai' Hem, die ons gelijk wild»; worden
tot in de mislukking en daarbij' weeneMdJ
sprak: Mocht ook Gij, en wel op dezen
uwen dag nog, erkennen, wat U tot vredp
strekt.
De derde sectie, had haar vergaderzaal
iu het „Slot Oostende".
Iu plaats van dew heer mr. Dp Jo,ug, die
opi 'lret onverwachts verhinderd was ge
worden, nam mr. A. O. II. Tcllegen, Den
Haag, don voorzittersstoel in. Nevens
hem zaten aan de bestuurstafelE. B.
Derkseoi, Kapelaan, Vlissingen, secretaris;
Mevr. C. ParrsnMes, Middelburg; J.
P. F. Mentink, Vlissingen en C. W. Dog-
ge, Goes.
De inleider, de heer E. F'auke van
's-Gravon;hage lichtte zij ti onderwerp:
„Hel kind nu neg naar den levensstaat"
aldus toe:
Spreker in de Derde Afdeeling.
De inleider, welke over idiit onderwerp
>le ee)' heeft' tof u tc mogen spreken, m'a-g
den Bisschop wel djainkbiaar zijn, dat
Z. D. II. met het oog op den gewelcliigiop
omvang va® da hier te bespreken materie
hem co)) leidra,uidi gaf, over do to béhaml-
dslen o,nlt!ieiidëelên va))' da stof en het hem
daardoor mogelijk maakte, zic'li in donf
korten spreektijd tot enkele hoofdpunten
to beperken, zonder aan d'e eischen van
deze grootsche manifestatie en aan 'de
rechtmatige verlangens der toehoorenJe
ouders tekort te djoen.
Want hel is vooral tot de audje r s,
dat mijn woont zioli moet richten,.
Zwaar drukt ons, ouders, het onis door
God opgelegde juk: dé plicht der opvoe
ding onzer kinderen, maar idiat dat juk
zoet is, volgens het eigen; woord van God',
die niet liegen kan, cha.fc weten en; voelen
wij Ouders allen. Zullen! wij ons leven en
ons bloed, alles wat wij hebbon1 en kunnen,
niet geven voor, onze' kinderen.?, en is hun
geluk niet 't onze Dat het Volbrengen
van die plicht ons! mogelijk is, dia.nkcn wij
aan de Genade van God, die ons de mid
delen en :dp vermogens gaf, Je ons pie
st honken kinderen op! te leildien tot 't dool
waarvoor God hen 'tleven gaf, hetzelfde
doel, ;d;at ons te bereiken' gesteld! is, het
het eeuwig geluk iu de ceuwigic Gods-
aanschouwing.
Opvoeding een. plicli t dier ouders:
De mensch bestaat uit ,ziel en lichaam, dus
is ook de opvoeding een twee ledige, een.
lichamelijke en een geestelijke, welk béidé
harmonisch moeten, samengaan, wil 't kind
reeds op aardje vreugde en geluk gjanéeten.
De natuurlijke zorg voor de lichame
lijke ontwikkeling hebben wij met de
hoogere diersoorten gemeen,, <'(0 verplichte
zorg voor de geestelijke opvoedingf ver
heft den mensch eindjeioos hoog boven alle
andere schepselen, Gadis.
Van Christelijk sla,nidpunt gezien, is cljie
geestelijke opvoeding hoofdtaak- „Wat
ha,at 't U, als ge de geheele wereldj wint,
en schade lijdt !a,a®Luwe ziel?"
Die plicht on opgelegd; door God.-
lie voormannen v. d. Frnnsche revolu-
lei. Danton, Robespierre, etc. durfdjen
1 eweren. dat lite kinldoren. op, de eerste
{laats toebehoorden aan dien: slaat, dat. bij
gevolg deze, en, niet) die oudiers, het recht
heeft over de opvoeding te be&öhikkksnj,
Allen, die d;e beginselen Van' 1789 belijden,
beschouwen het werk van, do opvoeding
niet als een natuurlijk recht van de oudjersl
(naar als een openbare en maatschap
pelijke bevoegdheid), uiUluitr.biï bclioorend
aan den Staat.
Zij loochenen het natuurlijk bestaans
recht van het bijzonder ondierwijs, dat zij
geheel van da gunst1 van d,en staat afhan
kelijk maken. De socialisten', de natuur
lijke kinderen van die revolutionaire ge-
Jachten, eischen cljats dei gemeenschap, zoo
dra 'l kind, 'de eerste moederzorgen missen
kan, ile opvoodjing zal overnemen (in theo
rie!! in de prak tijk' zijn die meesto soc.
ouders meer Conservatief on, patriarchaal
gezind). De opvoedjing zal voor béide «fe-
ssiai'hten gelijk om gemeenschappelijk zijn
(Oathrein. Het socialisme I h'ladz. 227-237
Codex juris Conamici. Ca,nu 1113 luirit:
Vertaling: Op de oud|ers| rust idie aller
zwaarste verdichting naar vermogen le
zorgen voor de opvoeding hunner kinde
ren, zoowel de godjédilenstige en mo,re©Iei,
als de lichamelijke en maalsohaptpelïjike,
,en ook voor hun tijdelijk welzijn ie zörgen
Alle geloovigen moeten vanaf hun kinds
heid zóó onderwezen woriden, dat hun niet
alleen niets wordt bijgebracht, wat in
strijd is met eten katholieken gefdfedienst en
Ue eerbare zeden, maar 'die godsdjeaisitige1
en zedelijke opvoeding» moet, 0:e voornaam^
ste plaats innemen. „Niet allee (ï'sp; dé
ouders, volgens ca®. 1113, waar ook op
allen, die hun plaats inneme®, rust het
recht en 'de zeer zware verplichting, te
zorgen voor do' Christelijke, opvoeding idler
kinderen."
De ouders zijn krachtens! êp natuurwet
verplicht hun kinderen op te voeden, en in
dien plicht ligt het natuurlijk recht over
'de opvoeding hunnoi', kin,déren te beschik
ken.
'H. Thomas 3. 9, 41 pi I: Naasfi God'
zijii de ou,diers, die oorsprong van hol' leven
hunner kinderen.
Dooi' hun kind het leven te schenken,
namen zij den plicht op zich, voor het
leven van, dit kindr te zorgen. Dc vrije
mensch draagt immer» dc Verantwoorde
lijkheid Voor zijn vrije Üp'd'en,. Wél nu.
de natuur beoogt niet .alleen d|e voortbren
ging van het kind, maar ook zijn ontwik
keling cn, opleiding tot ,dpn volmaakste®
staat, die den mensch' .toe/komt, v'oor zoover
hij mensch is.
Leo XIIIEncycliek! Sapiential ^Chris-
tianne (1890).
„Van iniatuurswege behoort don outliers
het recht hen, op, te voeden, d(e zij tor we
reld brachten, en,(nan djt recht is Idle plicht
verbonden,d(e opvoeding tc doen o,vercen-
stemuicn met het eimldipel, waartoe hun
die. kindleren, van God's goedheid» werden,
geschonken,."
1 In dien, plicht zijn.file ouders de, gehbren
medehelpers d;er kerk, Idémachtiging daar
toe ontvingen zij in, 't Sacrament des hu
-iveüjks. Niet alleen de natuurwet, maar
ook de Openbaring geeft recht en
plicht de kindlprent op te voedlen. Eccilcs
VII, vers 2'5. Hebt gij1 zonen? Voedt! ze
öi, en buig ze, Vam hun kinldsheiJ ti,f,
vers 26. Hebt gij! dochters? behoedt haar
lichaam, en vertoon: U aan haar niet' met
lachend gelaat (djooidlring haar van den
ernst des levens) 27. Huw uw djoc'hter uit,
en gij heb't' eCnl groot werk ateclaa®, maar
geef haar aan een) Verstandig meijn!
Ibid. XXX l. 3. Wie zijn zooet lief
heeft, la,at hem dikwerf dje roedle voelen,
om vreugde van licui Le hebbcni op zijn
ouden ,d|ag.
Wie zijn zoom in tucht opvoedt eu on
derricht zal eer van hem beleven.
H. Paulus ;a;d Eiphesios VI. 4. Giji va
ders, voer'jt uw kimdleren, op in tuehif e.n
bestraffing des Heeren,. Zoo !l 5,lijkt 'Iris
overduidelijk die plicht; dep opvoccljng a,a,n,
de oudters van nature cu van Godlswege
opgelegd. Omdjer icEei» plicht) verstaan wij:
111 't algemeen: do cljoelh'ewust© en
stelselmatige inwerkimg van een volwas
sene, om zijn lichamelijke en geestelijke
krachten alzjdig 0111 harmonisch te ont
wikkelen
en Va m K o t li 0 1 i e k s t a, n d p> u n t ibe
zien: den onvolwassene; fjooi'igoe'dle leiding
te brengen' tot begrip van zijn redelijke
waarde als mensch ,'d|:é dfoor zijn, onsterfe
lijke ziel en de ga ve va.ni het verstand! bo-i
ven alle ,a mdera schepselentverheven is, én
'hem. als een Schepsel' Gods, te helpen) tot
tiet bereiken vat» zijn door ,d|en Schepper
gewilde dlpel, zijn eeuwige z'alisjhei'd'.
Wanneer dat i:|us Jbplicht is uoor God.
den Ouders opgelegldl, eni dus altijf en
overal opgelegd,, in- cm buiten het huis
gezin, dam zal uiemaiitli h,diie dat begrijpt,
de zwaarte van i.'le taak ou;d!erse!hiaitl;ten.
En 'toch hoevele, oudprst gravem zelf het
graf van hun hoogo ,wa.ai-dij4hei:d|, als dlooi'
God a,angestelijte opvocdlers, door loniver-
stand, e.n, onwil; verkeerd( begrepen an
verkeerd toegepast© 11 utoriteit leit'en tot
anarc'hische toestanden! Zoovelcn ke'Hicn
niets eens het doel!i'd(a.t ze bei bereiken, héb
hen, of negeei'en dat :dpel cenVouidlig, ©n
zijn zich dus nioü eens bewust vaiö huit
taak, en al cveuaniii kcniion zij da, juiste
midi'lelen ter bereiking van het gestcldte,
doel. i
De Protestant Forster spreekt |de waar
heid uit als hij' zegt: (in school ejv katralf
ter) 11e druk L 912.
De schilder Fra Angclico moet' ste,i 'p
naar men zegt, gebéden hebben voor hij
naar het penscel, greep, om zijn hemielsdhe-
gestalten te sdhiklorem. Hoovee Ij.e, meer
moeten dan, wij bit (dien, om levendige me<u-
schen te kunnen vormen, hoe moeten wij
ons reinigen van onze meest verl»orgeinlei
onreinheden, om c'tst meest) verborgen rein
heid in het ldnidl te kunne® wekk'en, hoe
moeten wij 011a hcheerschen, en één maken
met de got'jdielijke waarheid, opdat ons
woord het gocljdélijke in jonge harten tref-
fe, hoe moeten! wij1 ons tot hemelsdhc lief
de verheffen om! bovenl over c'je liefdéloos
heid van onze zenuwen! piit te groeien I Dat
zegt Foster voor den jongen leeraar en
schoolmecsfer, mlaiap hoe veel meer geldt
het voor de oudfers! Hetiis zelfopvoeding:
eerst zelf terugkeeren tot ,God om djami met
God te kunneni arbéi:('|ei» vóór Gc|dj en zijn
schepselen. Geduld' en! zelfbieheörsoliing
de oudjers, elka,a,it aan vullen iu goedé
voorbeeld dpor wooikl en 'dnaj;, is dc sterk
ste. en béste leerschool voor de kiniderén,
Ljjurecht da,ar togen, iu zullen d;us ook
werken: twisten van! d© oujers onid'erlin.g,
meeningsvcrCehil, vooral in godsdienstie'c
kwesties en denk d»m aan 'd'e gevaren van
gemengde huwelijken, 11
Wat dc waard;e vau d'e Katholieke
levensopvatting is voor de opvoedkunde
wil ik U slechts in 'tkort schetsen.
De leer van het va®, God komendje
en .op, God steunend© gezag, dóór d« Ka
tholieke Kerk geleerd is een onmisbare
basis voor ware opvoeding. Onze zwakke
•natuur wil den. steun va,n het gezag, waai
de eigen kracht ontoereikend! is. Wij heb
ben Jioodig voor ons zedelijk leven een ge
zag, dat ons d.e hoogste waarhdd'e'n, waah
ons geheele levens-geluk van dehangt o®t-
'liult en ons tot gids word(t 00 den levens
weg
Terecht zegt Foerster„Het is immer
zoo tragisch wanneer de mensch pas op
zjjn doodipbcJdl moet ervarén, wat tofoh
eigenlijk 'tdoel ,d|eal levensf en de ware) le
venswijsheid is. Die waarheid; moest ons
niet pas in ons stervensuur maar in ons
geheele leven zegenen, ep, daarom moét zij
niet aan 't einde, maar aan 't begin' van
onzen bevensweg staan." Dat gezaa ®u
heeft alleen het Christendom, (fe Katho
lieke Kerk, Lucas 10-16. Wie U hoort,
hoort mij, Wdei IJ. sm'aajdt, slnaai'|fc mij.,
Joanaes 20-21. Zooale( do vadj»r mij ge-
•.zonden heeft zoo zend»,lie U.
Mattheus 28-L8. Mij is alle macht ge-
gevet» i-ni de hemel) en oj) asirt'jp: gaat d;us
uil over de geheele wereld), en onldlerwijst
alle volkeren en, doopt hen in d|eni Naam
des Vadieis eu', id'esl Zoons eu des H. Geds-
tos en leert hen ouderhoudien. wat ilc U
geboden heb".
Wie de kerk niethoort, djio zij U als en
beiden eu, openlijke zoiwlftar., (M. A. 18-17),
Denk awn, de oppeim'acht yan dje II. Petrus
zijn o{ivolgers he-bbeni onafgebroken 'die
maöbt uitgeoefend, a lgemeen, ovcr i'telic-de
werrfd, en djam fh'linkt 'die zuiver opvoed
kundige waarschuwing van 'Christus ,(M.
16-26) „Wal blaat het den mensch, of hij
de gankdhe wereldjf wint, als hij schaldle
lijdt a,an zijne'ziel!" ,Dc opvoedienidë, waak»
zaamheid djer kerk, heeft 'die eeuwen door
geklonken in het 1 waarschuwend en lei
dend, woot'di dei; Pause li», niet alleen in ge
loofszaken maar ook i-,nzake van zedeloer
en hnar waarde ion .verdjensto op 'dat ge
bied wordjt door Boomsnli en Uuroomfcéh
volmondig erkend,. Allej opvocidlings systee-
men en scholen trachten een bepaald ide
aal te bereiken', meer of minder schoon, <jp
Christelijke kerk heeft het heiligste en
het schoonste: een goddlglijk idea al-
Do grootste crisis, wolke hel kind,
dat'd.e gewone schooljaren* .achter dén rug
hooft, doorgemaakt, is wel d|p perk,'die wel
ke men den pubé-rtijedtslceftijsï/ noemt,
ook wel „vlegeljaren" of biakvisc'h leeftijd
genoemd.
Het is gedurendte deze jaren', dat het
lichaam van hel, kind' die grnote veranidé-
ï'ingcn ondergaat, van dfen gtewichli.gen
overgang naar de piihé-rtoit or gleslachts
rijpheid met al d'e eigen aardige. Verschijn,-
solen die zich daar!rij vooral in d'e vorj
ining van do.geestelijke krachten on stren-
vingen, voordoen. Het tijHJstip 'dei- inltre-
denldle puberteit is verschillend' voor dn
jongens gewoonlijk -J- 14 jaar, voor de
meisjes vroeger, ook het klimaat hoeftt
veel invloed iu, het warme Zuiden bijna)
D/t a - jap® eerder idjan in, hot kou'de noor
den. De onbévangenheidi dier kinderjaren
en de o.nsohuldiiget kiii'dorlij'ke, blik van de
oogen verdwijnt dikwijls'd'e tot, dus verre
nog niet volgroeide orgjane® van het li-
.chaam toonen, plotseling hunne. irijpbeiJ'.
De knapen (zie eneyclop. van Prof.
Treub verraden dé grooté liciiamelijlkc ver
andering door een opvallende verandering'
van de slem, liet strottenhoofd neemt zoo
danig in grootte toe, dat de stembanden
ecu derde langer worden en daar de spie
ren in het' strotten,hooid niet dezen buitan-
ge'woon snellen groei geen rekening; hou
den, slaat de stem in dezen tijd dikwijls
over van borststem tot falsetstem, (baard
in de keel)! De baardgroei begint zich te
ver toonen. Gedurende de jaren de»' puber
teit verdubbelen hart eu longen hun volu
men. De hersenen ontwikkelen zich, vooral
in de fijnere deelen, de hersenvliezen. Dó
bloedsomloop heeft verdubbelden arbeid
wegens de snelle veranderingen in het
lichaam en in de speciale organen teweeg
gebracht. 'De geestelijke kracht neemt
stérk toe, cn eischt grootere bloedstoé,-
voer tot de hersenen, om, de ohamiseh'e
veranderingen te voeden en aau te vul
len, het centrale zenuwstelsel krijigt; het
Zwaar te verantwoorden, het geheele li
chaam komt' in onrust o'n er is groottle
zelfbeheerseliing en wilskracht voor noo-
dig om het evenwicht in dit alles te be
waren, en vooral de opvoeder moet hierin
helpen; wordt de noodige beweging aan
het lichaam niet door arbeid of natuur
lijke inspanning verschaft', dan moet op
kunstmatige wijze daarvoor gelegenheid
gegeven worden; (spel, sport, wandelin,g!e,n
etc.) geen enkele ieeftij,d heeft zóóveel!
behoefte aan beweging, als deze, doulhl
tevens is daarbij volkomen rustige en
ordelijke toestand gewenscht voor allé bij
zondere lic'haamsdeelendan, na de bewe
ging, is voldoende rust noodzakelijk, maar
men vermijde zorgvuldig1 z.g. „nasiapen",
dat is, het iu halfwakenden toestand in
bed blijven na het ontwaken, om de een
voudige reden, dat de geestelijke wéer-
liraeht in dien toestand uiterst gering is
en de tengevolge van do lange rust met
urine gevulde blaas, druk- en blbcdstu-
wing te weeg- brengt naar do lager gele
gen organen en daardoor oorzaak en aan
leiding kan zij® tot sexueeie buitensporig
heden en zonden. Het snel groeiatidie
lichaam eischt in die jaren veel en krach
tig voedsel, en ter.will'e van het groot,e
gevaar vermijde men vooral in dien tijd
elk alcohol-gebruik en alle prikkellenje
kruiden. Bijl vele personen veroorzaakt: die
snelle ontwikkeling 'dikwijls een gevoel
van afmatting, dikwijls treden storingen
of hartkloppingen, bloedarmoede, duize
lingen, gecstcsstoringen, vooral bij erfelijk
belasten, bleekzucht ook tuberculose open
baart z'iuh dikwijls juist in 'die jaren:
verstrooidheid, sui'ferigheidzoovele kwa
len, die door onervaren ouders en opvoe
ders vaak voor ondeugdendheid of kwaad
willigheid worden aangezien en als zoo
danig ten onrechte gestraft worden, wor
telen in de puberteit.
Het geestelijk leven begint zich te ont
plooien Stond het lciud tot dusverre onbe
zorgd tegen over het leven, zonder and.eire
vragen dan kinderwenscheli, nu gaat de
blik van de oogen zich op verdere din
gen richten, dan het speelgoed in iclfer
kinderkamer, cn de drang naar weteh ch
beSAPen gaat zich openbaren., Iuehtka3-
teelen worden gebouwd en Blamioh be
raamd, en avonturen doorleefd in de zit'h!
uitbreidende fantasie, het denkvermogen
gaat zich van het concrete richten op het
algemeene van de ervaring op de beschou-
wint van 't nog niet geziene; nieuwig!-
beid, persoonlijke eigenschappen en lief-
hëbberij'en doen zich meer en meer ge
voelen, doch omtrent het karakter ka.n
men nog niet veel zeggen meh hoede zieh
hierin voor vergissing zeestiee en orftri-
ncele invallen, naast kwajoligenstrckeh,
vochtlustigheid1, zucht om lawaai te ma
ken, krachtsuiting tot vernielzucht toe,
hét' zijn wel kenmerken van de vlegeljaren,
maar zij geven niet' de minste zekerheid,
omtrent een gevreesd verkeerd karakter;
voel erger staat het met ljeg'en en bedrie. I
aen. klikken luiheid. lafheid, dieren kwel. I
leu. Bij ineisies uit de puberteit zich, voor. I
al wat 't uiterl.i,k betreft, in liet vaHC[ I
worden van lichaamsvormen en ontvvikkt, I
ling van den boezem, met verst'hijfatsel^ I
oc'hter ook van bleekzucht, bloedarmoede I
in onmacht vallen, vooral' de eerste men! I
struatie grijpt het lichamelijk en geesteJijlj I
leven van hot) meisje sterk aan, zoo ook dj I
eerste pollutie bij) de jongens.
Een kenmerk voor de meisjes op, geest».
li,k gebied is voorat het naïve streven ziel I
voor te doen en te gedragen als vrouw.. ee»B
smachten naar liefde eu liefdesuitingejB
en behaagzucht vyi do Bakvisoh, en bil
beiden een groeiende nieuwsgierigheid' el
Zucht om allerlei dingen, vooral van '[B
sexueeie te weten, te komen. Een kenmcrlB
van de puberteitsjaren is het ontwaktsB
van de zelfbewustheid en daarmee is !;H
vens verbonden een zucht) naar vrijhcid^B
De banden van het toezicht va® ouders jV
onderwijzers worden als kwellend ,,,l
kinderlijk, als beschamend gevoelld, en nicnH
moet de methode van tuelit en toezicht
taktvollc wijZe aanpassen aan de groeieialjB
persoonlijkheid, ter vermijding van h,|l
andirs dreigende gevaar, dat de jnn<_.B
mensch zij® zelfstaudigtieid bedreigd cavB
zie®, zich met List of gewold aan dat <«c^B
zicht gaat onttrekken. Want dan gaaiB
bijl in Ouders en opvoeders z'ijn geboruB
vijanden zien en het wordt ee® heimelijfeB
strijd van bedriegerij!jes en leugens, vaB
gebrek aan vertrouwen en mislediing s>B
iedere poets, hun geoakken, viert hij ab-H
ee» ware triomf. Zoo noodig, komen brutaal
lite.it in Openlijk verzet er bij. Veel! katB
opvoeder daarin bereiken, door zich iiB
te Werken in don psyehisehen toestaaiB
van den leerling, hem te late® zie®, dat bifl
beau begrijpt, of begrijpen wil e® hem nieti^B
onaangenaams wil doen, cn ,zoo zi,h v, rfl
trouwen winnen. Verliest men 'het co:.fl
tact met de leerlingen, dan gaan zij( 't mrlB
elkaar zoeken, dat levert gevaar voor lidB
gezag van ouders, cn leeraren, maar mi-B
gevaar voor zbnden door afzondering jaetB
elkaar, waarb ijine)) zich aan de waai-B-
zaamheid der verzorgers traciht te ontB
trekken ze slepen elkaar moe, en die ondcB
goade leiding en toezicht de beste warriB
ouder do. goeden, worden dan de sUchtslB
onder de kwaden.
Eigenaardig is, iu die jaren, de dikwijjB
plotselinge totale om mekeer vans t :sB
mi 11 ge 0, liefde, begeestering, vereem,',B
slaan door één'woord om in haat, onver-B
sdhilligheid, verachting', uitgelatenheid, B
plotselinge neerslachtigheid, wisselen dB
l'hautastieeho vooral ellingcn van hui B
eigen toekomst en drangi naar grootlieilB
doet hun Napoleon en Bismarck nastrevaB
eu verre overtreffen, zuc'ht naar iutB
hervorming van eig-en omgeving, ja, zeltiB
van een wetenschap, of de heele wereld eB
die waan-idee prikkelen tot op,positie. £>B
het is die drang naar gicoote daden ooiB
die jongens, vooral na bioscoop, bexoa^B
of verkeerde lectuur, heimelijk het oudcB
lgfk huis doet vcrlatcu om op avonluitB
te gaan.
De onrust van het lichaam ,fl
vau de lichamelijke functies werkt Ir'B
tig door, ook op de ziel en het vei^|
stand. Dikwijls acht men zich acht, ;^K
uitgezet en miskend, wjjf.Njie gtevoellora^B
omgeving! niets begrijpt van die grootiB
idealen ec lvet „gr o oth ed's w
z i n noemt. Dan komen verliefdhcdcB
het lezen van schandaal litteratuur, pes,B
mistisohe lectuur er bij en zijn maar al
vaak oorzaak geworden van zelfmoord li^R
die jaren. Een statistiek opgesteld d»B
Pro-f. Eulenhurg in Berlijn wijst' op ,lB
jaren 18801893, 61 gevallen van jkiB
gens beneden 15 jaar! (242 daarboven). bB
1898 in Pruisen op 1 Millioen inwoifiB
van 10—15 jaar, 20 zelfmoorden! oorzaf^B
gekrenkt eergevoel, onverteerbare loctuii'B
godsdienstig en zedelijk verval, sc'hulJB
hoofdzakelijk bij de ouders.
In dezen toestand van geest eb vetlB
stand heeft de jonge mensch vóór
noodig een stevigen ondergrond eli werktal
li.ke idealen, die zijn sympathie of lieflB
geheel in beslagi kunnen nemen, en z>;H
wil sterken en aansporen en delf t,|JB
leeren richten op het schoone en reine, wH
dat zijn groeiende wilskracht dit gii'B
verkiezen boven liet vuile en onredelijk'B
Treden nieuwsgierigheid en onzuivere pH
dachten op, dan zal de wil moeten wordsB
gesterkt door een duidelijke voorstelMnlB
van de gevaren en soms door het bijbraB
gen van een begrijpen van liet nog n:4J
gewetene geheim.
Tot ,d© grootste schatten welke l'B
kind vanaf het doopsel met en in zióB
draagt, be.hooren z'n onschuld en ïa'iB
beid. De grootste bekoorlijkheid en aa;B
(rekkelijkheid 'der kinderen, is dat pieti^B
de heimelijke schoonheid, die uit h,un re)i^B:'
ziel doorstraalt tot in den getukkiA^B
blik der oogen? En was het niet de
beid en onschuld der kinderen die iii^B
Goddelfke Zaligmaker zoo ontroerde, !'-H
deed omhelzen en zegenen, met de Go<ik^|
like verzekeringhunner is het Rijk 'Ijl
Hemelen?
Is niet do ergenis, hun gegeven door &fwI
God van liefde en barmhartigheid, z'elvj!B
vervloekt? Wie zal het wagen die lefeB
bloesems te doen verdorren of verhw1,™
den als een nachtvorst de bloesems, {i 1
het zengende hemelvuur den bloeie^B
akker
Er zij® er, dia beweren: het' is' n^sJ
mogelijk in den sti'oom vuil van éi' H
dagelijksehe moderne leven z'n reinheiD'B
bewaren, dat zeggen zij niet, die glorierijiH
strijden mét God, maar zij, die hun af™B
van God en hun verzinken' i het
willen goed praten. Een heilige, ernshó'Pl
wil, dat is wat noodig is om staands k jB
blijven. En toch is het een weg vol strij"*
eu steeds voortgezette zelfbeheerschin)
overwinning van het eigen ik, e® "®B
eigeit begeerten, een strijdi tegen vleé^B
en bloed, in voortdurende zelfopvosthn! I
met de steeds herhaalde bede can kraclde.sl
hulp van God en zi n H. Engelen eü Hcl! I
ligen. Het schaamtegevoel en de eer^e^ I
voor zich zelf, waakzaamheid en je" I
voert de ziel op tot beschouwing 7^1
