NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GEHEEL ZEELAND
DIT BLAD VERSCHIJNT: DES DINSDAGS
DES DONDERDAGS EN DES ZATERDAGS
van humor.
Keuken.
i?u i\
Ds Groote Kerk te Goes.
Buitenlandsch Overzicht
BUITENLAND
DUITSCHLAND
FRANKRIJK
ZWITSERLAND
OBMfiBR 1089
I'ATIO.
Commie, noem jij mij
Iniet meer bestaat." j
I
loratio.?" Wjat is dat
Kanarie. De kat heeft
|eten.
GROOTE OOREN',
Jde bruid op het huwei-
Jet er toöh niet zoo moej
dacht had.
Waarom zou ik' er,
Imoeten uitzien?
Nou, ik hoorde mam-
It u oom J an maan den,
ihtenna had geloopenj
3M0NIEEL.
I'd bij een boer geroep
Pt te maken. De man/
It. i
ar is, vraagt de boer
Ir wel opstaan?,"
|;t de notaris verbaasd,
V
li", zei de boer, „maar
It als je je testament
Ibed moet liggen."
|BR.UINE SAUjS.
1 L. bouillon; 1/4 L\
|lOO gr. boter; 100 gr.
uidnagelenJL. laurier-
l'eimepeperzout.
lijn in stukken snijden
I;»oten er af te nemen
lin vier of zes stukken
Itukken flink iwasschen
Tut en peper. De boter
braadslee smelten en
|pnijn aan alle kanten
orden, ongeveer 20 a
daarna uit Be pan
jter de fijngesnipperde
peg en.
voortdurend roeren
maar zorgen dat de
Inden, een laurierblad
en een weinig cayen-
Ju, en de saus roerende
ken. Daarna de konij'-
I den wijn er bij voegen
le kachel nog ongeveer
I s aten stoven,
lidienen wordt Se ove-
oegd en de saus. die
langdurig stoven Wat
pnieuw gebonden toet
I bloem.
ijn worden netjes op
en de saus door een
|egoten. (Centrum;)!
;ke mishandeling door
Imi
pichspost" maait mei
van afschuwelijke mis-
(jchtpaar door een Roe
plaats te Ddvarhely.
tpaar beschuldigd, een
iiinen nadeele verduis-
het echtpaar bij zich
echtelieden hem bij
|rzekerden, dat ze van
afwisten, dwong' hij
onder het toedienen
ggen, dat frij van den
|tp,aar getuige was gé-
arm de vrouw1 met de
van den zolder zijner
Ig haar onbarmhartig!
et de vuist, tot zij het
den man te lijf en
>danig' tegen gezicht,
<lat hii eveneens bes
ir weer bij kwam' en
entenis weigerde af te
ndarm de handen van
,n elkaar en liet hem
iw met het hoofd, naar
opgehangen werd.
gelukkige vrouw, wier
puilden door de folte-
om langer te blijven
ar doodsangst riep zij'
stal gepleegd had.
zijn doel bereikt en
;ven" voor den straf-
t echter onmiddellijk)
overgebracht worden,
tan, zoodra tfj buiten
ervoerd zou worden,
an den gendarm! heeft
n omtrek de grootste
1 verbittering gewekt.
(„Msbd.") 1
Oplichting,
ancta&rd" maakt meli-
gTijke oplichting door
che kooplieden, dlie een
voöt 100.000 fr,anken
Zij hadden een groóte
oenten bij deze firma)
le rekening behaald met
Vjaibash" spoorweg, die
i waardeloos schenen,
140 kisten t.er waarde
naar Rotterdam ver
mannen w laren verdw'e-
gade wist een van de
nan te houden. De schip
ingehouden en door dje
hij aflegde, was het
x>r te kbmen van den
ederlandl vertoefde. In
iet de Nedferlamdsdha
r voortgezet en werden
en in beslag genomen;
len in Den Halag ge-
NUMMER 147
DIDS0AS 15 DECEMBER 1925
21bt» MARÊAR8
NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT
ÜUfMu* mn Red»a!l« mn AdminlifstlftWuntalngul, GOES
Inlarloe. Telefoon Redacli» en Adodfibtrall» Telef. No. 207
3i|knntoor WID0EL8URQ. VIsrKt 1 en Si Ta|»io0n No. 474
Abonnomontspr^f f1,90 per drie maanden, bij vooruitbetaling
Adrsrtectüli van 1 tot 6 regels f0 90. elke rege! meer fO.tS
Contractregeiprtje, te beginnen otj 600 regels, beduidend lager
SRQQTEWAAROË
VAN PU3LICITEIT
WORDT GELEZEN
IN ALLE KRINGEN
In de laatst gehouden vergadering) van
<ten gemeenteraad van Goes, heeft Ba
jproote, voormalige Sint Maria Magdalena
kerk aldaar, in verband met Be restau
ratie van dat gebouw, herhaaldelijk een
onderwerp van bespreking uitgemaakt.
Een der gemeenteraadsleden zei de, dat
die kerk niet zoozeer het eigendom is der
Kederlandsch Hervormde G emeente, als
wel van geheel Goes. Dé man heeft
li echts de halve waarheid gezegd; ile
leele waarheid is, dat die kerk aan de
Foomsch-Katholieken behoort en hun in
de troebele tijden der Reformatie werd
ontnomen1). Én nu moge die roof naar
mcnschelijke wet en verordening zijn .Ver
jaard,, geen oceaan van water wasciit het
stempel af, <jp die kerk gedrukt, n.1. dab
aij is eene Roomsehe kerk, Jloomseh naar
oorsprong, Koomsch naar bestemming!,
Roomsch naar bouw en inrichting.
Inderdaad, onze Roomsehe voorvaderen
hebben deze ook thans nog bij al haar
verval imposante kerk steen voor steen
opgebouwd, omi haar te doen strekken
tot een tempel voor den ïtoomschen eere-
dienst, waar onder de bijzondere Bchutse
van Maria Maedalena God zou r.anbeden
en verheerlijkt worden, Zijne barmhartig
heid en genade zouden wordep afgesmeekt
door gebeden en lofgezangen, maar Vooral
door het opdragen van de onbloedige
offerande des Nieuwen Vcrbonds, waarin
on mystieke wijze het Offer van Kal1
larie wordt vernieuwd en op Be zielen
toegepast.
Onloochenbaar is ganseh dé bouw der
8int Maria Magdalenakerk op dien eere-
dienst ingericht. Haar kruisvorm roept
do gedachte wakker aan het (cruis van
Golgotha, waaraan het Ileil der wereld;
heeft gehangen en waarvan de bloed-'
stroom uit Jezus' gebenedijde kwetsuren
afvloeide, tot den Hemelschen Vader roe
pend, niet om1 wraak maar om barmhar
tigheid voor hen, die niet weten wat zij
doen. Daarom is sinds overoude tijden
het kruis in do Roomsehe Kerk boven
ilies in aanzien. Onverschillig ter eere
van welken heilige een altaar wordt op-
(fricht, vóór alles behoort er 'het kruis
en te priiken. want Hii dia vanaf hat
kout geheerscht heeft, zooals de Cohrift
«egt, is de Heer van net altaar.
De ligging der kerk is geen willekeurige,
zij is gericht naar het Oosten. Waarom'?
Omdat daar Christus het Offer Bes krui-
«es heeft opgedragen, omdat de stralende
morgenzon, in het Oosten oprijzende, her
innert aan Christus, die het JLiiöht der
wereld, de Zon der Gerechtigheid js.
De zuilen en wanden en bogen en ge
welven, niet zooals nu met gore witkalk
hesmeerd, maar zooals hot Roomsehe voor-
jeslacht ze met even grooto kunstzin als
piëteit beschilderde met opschrift en tee-
hening, die als een „biblia pauperumr"
«ok den meest ongeletterde geloovigp van
Gods Openbaring aan de mensehen ver
haalde, wijzen in opgaande orde heen naar
ie plaats waar- eenmaal het hoqgaltaar
stondhet priesterkoor, die gewijde ruimte
voor de dienaren des altaars bestemd, zij*
ilia ofschoon met de eelooviaen Beelend in
het algem-eene priesterschap, dat Sint
Petrus in zijn eersten brief Ben christenen
toekent, 8) nochtans naar Christus' instel
ling bekleed zijn met het bijzondere prie
sterschap, dat hen stempelt tot nfferaars
en bemiddelaars en tot uitdeelers Van Gods
geheimenissen. 3)
Het prachtige, grootendeels gerestau-
leerdc Noorder- of Mariaportaal versym'-
hoÜ8eert de aan den Katholiek zoo sym
pathieke gedachte, dat uit den nacht en
nevel der zonde Maria als Be „S-tella ma-'
tntina", de morgenster, oprees, troost
volle voorbode van die Goddelijke Genade-
«on, welke in den driewerf heiligen per
soon van Jezus Christus co geestelijk-ver
kilde wereld met den stralenden gloed
Zijner verlossende ontferming kwam ver-
warmenJa)
En dat de kunstenaar-bouwmeester, die
de Sinte Maria Magdalenakerk ontwierp,
geïnspireerd werd door een levendig geloof
»n als vervuld met den geest Gods, gelijk
weieer Beseleël en Ooliab, de bouwmees
ters van den Israëlitischen tabernakel4),
getuigt ook zelfs het thans enthr'ster-'e
bouwwerk op schitterende wijze. Ondanks
het massale, dat dit bouwwerf kenmerkt,
treden uit heel het samenstel t en rankheid
lichtheid en fijnheid naar Voren, die
•'aanduiden, hoe do godsdienst in Bit ge
bouw beoefend, de ziel langs Ben ladder
der geschapen, stoffelijke dingen doet cp-
khmmen tot den onstoffelijken Maker van
hot geschapene: God! En do pijlers en mu
ren, die de bouwheer als omhoog deed stei
geren, zich vereenigend in de gewelven
daar ginds in de hoogste hoogten, zijn zij
met als een steenen „Sursum porda", 3at
bij eiken plechtigen hoocd'Vost do pr'-^-r
m naam der gemeente uitjubelt. RVaarlgkj
wat door menscnelijk vermogen aan v,ur
nen gedaan, om in een stoffelijk gebouw
mt to drukken dat daar 5s „do woonstede
Tan God toet do menschen"^ zoodat een
huiver van ontzag den bezoeker Vervult
«n hij evenals. Mozes weleer op den Ho-
tob zich hoort toeroepen: „ontschoei pwe
moeten, want de plaats waar gij stoot
is een heilige grond" de bouwmeester
der Sinte Maria Magdalenakerk heeft het
verricht.
Helaas, wat is er van) zijn werk' gewor
den'.
Als een ijzige Noordenwind, die Be bla
deren doet verdorren, de jonge Joten doet
verstijven en de kinderen Flora's Boodt,
kwam ook het Calvinisme in teze kerk
binnenvallen, niets ontziende van wat het
Roomsehe voorgeslacht ter eere van pod
en Zijne heiligen had gebouwd en ge
schilderd en gebeeldhouwd en versierd, ten
koste van offers boven alle maten groot.6)
En zoo s.taat daa,r de reus onder Zea
land's kerkgebouwen kaal, verminkt, ont
takeld, ontluisterd, een schim van *vat hjj
eerst geweest was.
Zelfs hem, die alleen door liefde voor de
kunst gedreven, deze kerk binnentreedt,
slaat de schrik om het hart over zooveel
verwording. Al de bogen van lnidden-
schip en zijschepen, die-toegang) geven tot
priesterkoor en zijkapellen ziet hij dicht
gemetseld, waardoor het volle gezicht van
af het Westerportaal tot aan Ce rapien,
van het priesterkoor, over de volle lengte
der kerk is benomen. Wat vóór die ge
metselde kale wanden ligt, transept en
midden- voor- en zijbeuken, vertoont £ich
aan het oog als een iroosteloozo ruimte
thans nog „unheimischer" wijl zij als berg
plaats voor restauratiemateriaal, steen
houwerij en werkplaats wordt gebruikt
zonder gewelven waar de kalo dakspanten
naar omhoog steken als de ribben van een
monster uit het fossielenrijk. Men noemt
deze ruimte cuphemistisch „wandelkerk",
eene „contradictio in tejminis", want even
natuurlijk als het woord „wandelpark"
klinkt, even onnatuurlijk klinkt het Woord
„wandelkerk". In oen kerk bidt toen,
maar men wandelt er niet.
Wat achter de bovenvermelde Wanden
ligt, heet „de preekkerk". Door i die
ruimte pasklaar te hebben moeten ïnakenr
voor den Prot-estantschcn eeredienst, die
alles- om- den preekstoel groepeert, is het
kerkbeeld daar jammerlijk verknoeid. In
de uiterste zijbeuken heeft men op -be
paalde afstanden muren tussehen de pi
laren opgetrokken om zoodoende vierkante
ruimten te verkrijgen voor het opslaan
der kerkbankm. Van de zijkapellen naast
het voormalige priesterkoor is het eene
verhaspeld tot een soort van trapkamer
naar het orgel," en zijn Van het anderie!
door de amphiteatersgewijze opgebouwde
kerkbanken de architectonische lijnen zoo
goed als weggewischt.
En dan het priesterkoor, waar eens het
hoogaltaar stond, het centrum en brand
punt van den Katholieken eeredienst, ja
waarvoor heel dezp geweldige kerk jn de.
bedoeling van bouwheer en voorgeslacht
als een steenen -overhuiving diende. [Jaar
staat nu het orgel, op zich z'elf -een kost
baar en kunstvol stuk, maar dat daar
vloekt met zijn omgeving, vooral Boor
de kap in Turksehen stijl toch geen
uitdrukking voor het „liever Turksch dan
Paapsch"? die in schrijnende tegenstel
ling staat tot het rijzige karakter van
dit gotische priesterkoor. De triforia. bo
ven langs de wanden der middenbeuk zijn
schier alle van hun sierlijke gobkiscihe
ballustrade beroofd en herschapen in o,
próza! nissen voor gaskachels. Zeker,
daar is wat gerestaureerd; daar zijn en
kele zuilen van de witkalk ontdaan, daar
is hier en daar een gekleurd raam aange
bracht zonder gewijde afbeeldingen na
tuurlijk, maar het geheel levert het
droevig beeld op van een aan zijn natuur
lijke bestemming onttrokken kerkinterieur
waardoor het is geworden als een romp
zonder hoofd, als een half afgebroken
huis, als een wrak schip, VerkalefaterdJ
tot een hut, een jammerschouwspel ,zou
Hamlet zeggen.
O, als bouwheer en stichter en be
gunstigers en schenkers en weldoeners
dezer kerk eens opstonden uit hun graven.
-Met welk een van weedom Verscheurd
hart zouden zij de verwording zien van
hun heiligdom. Weg het altaar, die hei
lige berg, zich verheffend boven de zon
dige wereld, het heilige der heiligen,, waar
op .Gods- oog met welgevallen rustte.
Weg het kruis op muren en wanden ter
plaatse waar eens de zalvende hand des
bisschops het chrisma op drukte ®m daar
mede het gebouw te stempelen fot eene
kerb, d. w. z. het huis Gods an de deur des
hemels» Weg de beelden van pods lieve
moeder en Zijne heiligen, wier aanblik
hen aanspoorde tot het beoefenen der
deugden, waarvan zij bij hun leven, niet
uit eigen kracht, maar door Gods genade,
het schitterend voorbeeld gaven.
Ach, hoe zouden zij, dwalende door de
ijle ruimte van deze kerk, buniq kerk, tot
onherkenbaars toe misvormd, de klacht
herhalen die eens van de Jippe-n der patro
nes dezer kerk, Magdalena, vloeide: „zij
hebben mijnen Heer weggenomen en ik
weet niet, waar zij- Hem! hebben gelegd" 7)
En nu wordt van alles gedaan pm deze
kerk gerestaureerd te krijgen, want al
werd veel hersteld, nog heel voel' moer
aan ramen, daken, goten, gewelven Valt
te repareeren, zooals het restauratiedebat
in den raad overvloedig aantoonde. Jlijk,
provincie, gemeente, kerkgenootschap en
particulieren, zij allen worden als om
strijd aangezocht hunne gaven te storten.
Het zij er verre van, Bat de Kathol-iAo
Goesenaar van heden ten dage daar vijian-
dig tegenover zou staan. Al Ware het al
leen maar uit dankbare piëteit Voor wat
zijne voorvaderen hier wrochtten, zoo zal
ook hij zijn steunpenning voor de restau
ratie niet weigeren. Trouwens ook Ka
tholieke stemmen in den raad Van Goes
deden zich in.dien geest hooren.
Maar al kwamen tonnen gouds bijeen,
al wierp men Rotschild's vermogen 5n de
geldkist'der restauratiecommissie, zoolang
de Sinte Maria Magdalenakerk niet wordt
gerestaureerd) naar de intentie en bedoe
ling van hare stichters, d. w. z. als
Roomsch kerkgebouw, zal zij blijven Wat
een kunstvol gedreven reliekschrijn ia zon
der reliquie, wat 'een met kostbare hout
soorten ingelegd juweélenkoff rtje is zon
der juweelen, wat een fraaie bewerkte
schede is zonder zwaard, wat een lichaam1
is zonder ziel.
„Als men de -geschiedenis raadpleegt
men kan ér a a. BUderdijk op nalezen
dan vindt men, dat in dagen, waarin
do voorouders der tegenwoordige Calvi
nisten zich meester maakten van Be Ka
tholieke kerken en kelfs nog langen tijd
daarna, op het platte land minstens drie
vierden, in de steden minstens twee derden
der bevolking Roomsch waren. Ten Noor
den van den Moerdijk dus even grost
onrecht als teu Zuiden. De Dom van
Utrecht ia met niet meer recht door dei
Hervorming in bezit genomen dan Be
Grcote kerk te Breda, de oude kerk te
Bunschoten met niet meer recht Ban de
kerk te Vucht of van toenig ander Noord-
Brabantsch dorp." (Dr. Kuijper in „De
Heraut" van April 1890).
2) 1 Petr. II 9. -!
3) 1 Cor. IV. 1.
4) Exod. XXXI 1—6.
4a) Nog altijd wacht de boog boven dq
deuren op fleurons en verdere gothisch+J
versieringen en mist de nis tussehen di)
twee deuren nog steeds het Baar behoc-
rende Mariabeeld.
5) Exod. III 5.
6) „Overal reikten godsdiensthaat en
plunder zucht elkander de hand en vielen
de kerk versierselen, eerbiedwaardige voort
brengselen der middeleeuwschekerkelijke
kunst wocsten roovers en plunderaars ten
buit, voor zoover zij niet Boor dé beeldend-
hatende Calvinisten in naar hun toeening
heilige woede werden v.ertrapt, verscheurd
en vernield; altaren wearden omvergewor
pen, boeken verbrand, beelden verbrijzeld,
schilderijen vernietigd, priesters mishan-
derld" (Aldus de niet-katholieke prof.
Blok in zijn Geseh. v. h. Neflierl. Volk
D. H blz. 31).
"O Joan. XX 13.
Hindenburg wil niet naar de pijpen dal>-
seD van ds Duitsch-na.t.onalen, ce Ueber-
patriotten, Ilakenkreuzler en hoe verder
de overdreven bejuLelaars van het „Deutsa
land, Deutsehland über A lies" heeten, aan
wie hij voor 'n groot deel zijn presidents
zetel dankt. Niet het belang van die par
tijen maar het belang van het vaderland
weegt bij hem' het z'wkarst. Daarom meen
de hij zijn handteekening te moeteml zetten
onder 't verdrag van Locarno, al heeft hij
daarover heel wat booze Woorden van boven
genoemde „patriotten" moeten hooren. Eni
nu hij zich heeft doen kennen, als een voor
standor van do idee om de rogeering van
het kijk tn recruteeren nit de verschillende
democratische partijen dus met uitslui
ting van de in de aanvang genoemde groe-
■pen die immer onverzoenlijk en altijd in- dq
contramine zijn duurt da-t geblaf voort.
Misselijk' zijn dan ook de br.even zoo
schrijft men uit Berlijn aan „De Tijd"
welke over hem circuleeren en Waarin zelfs
leden van den vroag-eren gein»ralen staf
hem voor niet minder dan éeni Weiïader
des vaderlands uitmaken. Ook Lucfendori'f,
die bij de verkiezing van den velic'ma,ar-
uehal (feltot Rijkspresident alweder op een
illusie blijkt te hebben gerekend, valt zijn
vroegeren wapenbroeder op hatelijke wijze
aan en verkondigt in rethorisohe zinPen,
dat Hindenburg zijn veldhearsroem aan
partijdrif prijsgeeft. Maar de geschiedenis
zal dat partijdig oordeel wel verbeteren
en er een zuivcie editie van uitgeven, die
juist in de politiek! aan het karakter van
Hindenburg de hoogste eer zal waarbor
gen, welk'e een burger jegens het gemee.ua-
best verdienen klan.
Iutussehen, dank' zij! hem. zal de groote
caolitie er komen I -,
Vorige weekl heeft de Fransehe Kamer
een amendement van dom communist Hen
riet om de gelden te weigeren voor de be
kostiging van het gezantschap bij den
Paus met 280 tegen 108 stemmen verwor
pen. Twee zaken zijn hierbij belangrijk.
Vooreerst, dat de socialistische Kamer
fractie nadat de regeering het amende
ment voor onaannemelijk; had verklaard en
daarmede dus te kennen had( gegeven, dat
het behoud van het gezantschap was in
's lands belang zich van stemming ont
hield, om oen bevriende regeering niet
een stok tussehen de beamen te late» wer
pen. Tot zulk' oen peil van politieke soli
dariteit wisten de Christel^jkl-Historische
Kamerleden ten onzent zich niet op te
werken, zij lieten liever èn coalitie èn re
geering uiteenspatten dan zich te verzet
ten tegen het anti-papistisch drijven vamj
Kersten, Lingbeek „e tutti quamti".
Ten tweede, dat do geenszins clericale re
geering der Fransehe Republiek met den
allesbehalve elericalen Briand als eerste
minister en minister van buiteulaudusche
zaken aan het hoofd het hebben van een
gezant bij den Paus van zóó groot gewicht
achtte voor Frankrijk, dat zij zich vier
kant tegen de aanneming vam het .almea-
dement Henrjet verklaarde. Daar kun
nen tal van Vrijheids bonders en hunne
organen ten onzent nog wat van leereh.
Als men die'heeren hoort en die couranten
leest men denk' maar eens aan het Goe-
sche liberale orgaantje ,;Goesche Courant"
geheeten, dan is een gezantschap hij den
Paus een luxe, een overbodige fraaiïg-heid,
die hoe eeredr zoo béter dient te wordjen
opgedoekt. Welnu, bovengenoemde anti-
elerieale maar eerlijke minister Briand
zeide in dén. aanvang dezes j<ws hvet na
volgende over de beteekenis van het ge
zantschap bij den Paus in de Fransehe
Kamer
HetVatikhan verlaten, er geen jriak-,
gelastigde hebben en n.et begrijpen, dat
bet daar meer dan elders van behang is,
om de oogen geopend te houcen en goedje
ooren te neboen, net zou werkelijk zoo
veel zijn als zich vreemd te verklaren
aan den huldigen stand van ztiiéu in
Europa.
Intusscben is in (Frankrijk iets ontdekt,
dat de gemoederen in beroering brengt an
aan optim.sten ie meenen, dat met den
jongsten oorlog aan allerlei uitwassen
als: geheime diplomatie, spionnage euz.
een einde is gekomen, een groote teleur
stelling bezorgt.
Ziehier wat voorviel zooals do Parijsche
correspondent van „De Tijd" dit aan zijn
blad mededeelt.
Eenigen tijd geleden werd te Versail
les een zekere Lionel Wiet in arrest geno
men, die zich uitgaf voor zeeoffieer on
zich in vliegerskringen had weten jn te
dringen. Met welkl doel? Het is nog onbe
kend. Hij sprak met veel ophef over zijn
galante avonturen en in het bijbonder over
ee.n zijner vriend-nncn, een voormalige ver
pleegster te Neuilly, een schildersmodel'
van Montparnasse, Marcelle Monscie, die
zich on hare vele reizen, vooral in de cen
tra der luchtscheepvaart ophield. Terug-
k'eerend uit het zuiden werd dieze avontu
rierster door de politie aan de Gare dia
Lyon opgewacht. En al spoedig volgde
haar bekentenis in dienst te zijn- der spion-
nare eener vroomde mogendheid. Meerdiere
opdrachten waren hagr toevertrouwd, waar
in zij min of meer was geslaagd. St. Na-
zaire, Bordeaux, en St. Raphaël hadden
speciaal de bedenkelijke eer van ha,air be
zoek ondervonden. Zij verklaarde zelfs
belangrijke documenten t.e hobben medege
bracht. doch op het oogenblik der arresta
tie waren deze niet meer op haar te vin
den Haar bekentenis en mededeelingen
hadden eveneens do arrestatie van eeni
drietal Engelsche onderdanen ten gevol
ge. Henri Leather, zich noemende inge
nieur. Olivier Philps en Wjlljam Fjseher,
allen werkzaam in een magezun v«n T.
S F. toestellen in de Rue d« Surine. Het
gerechtelijk onderzoek is thans in vollen
gang en men zal goed doen dit af te waoh-
ten. alvorens geloof te hechten aan de vele
phantastische verbalen, die over dit spion-
nago-veval de ronde doen.
Wolk' een beschamende desillusie na
het verdrag van Locarno, onder het door
velen hoog geprezen regiem van den Vol
kenbond, te moeten ontwaren, dat het
wantrouwen nog steeds hoogtij viert en
verraad niet ophoudt een rol te spelen in
de internationale verhoudingen.
Er valt, niet aan te twïifelen. dat zelfs
indien blijkt dat inderdjaad zij, die ja, ch-
trr slot en grendel zitten in diëtist va-n
Engeland hun luguber handwerk hebben
uitgeoefend, de tegenwoordige Engelsche
Regeering daaraan vreemd is en alleen de
traditie daaraan schuldig.
Maar niettemin dient in djt geval ten
spoedigste de aanloiding geafoeht, dpor be
middeling van den Volkenbond! eem einde
tn doen maken aan de spionmage in de aan
gesloten landen en opheffin-g te vorderen
van de fondsen waaruit deze Wordt be
kostigd.
Oök Frankrijk k'ent een dergelijk' fonds,
een dergelijke organisatie, oen bureau no.
2, dat overeenkomt met de „Intelligence
service" in Engeland, waartoe do thans in
arrest genomen Engelsche onderdanen, be
hoorden Wil men. inderdaad! den vrede
onder de volken tot stand brengen-, (dja®
mag niet langer êen instituut worden; ge
handhaafd, dat 'n oneer is voor dlemensch-
beid.
Het waarachtige belang van Europa
eiseht dat de thans aanhangige zaak in het
volle licht wordt gesteld en niet uit diplo
matieke overwegingen met een Sluier
wordt omhuld.
Moeilijkheden kunnen er zeker uit
voortkomen en de verhouding tot Engeland
Zal er momenteel niet heter op worden.
Maar «Heen openhartigheid khn hier
baten om voor de toekbmst gebeurtenissen
te vermijden, gelijk hier thans aan hef.
Kdht dreigen te treden.
Een goed gevolg van deze onverkwik
kelijke historie kan alleen zijn, dat beide
landen in de toekomst, door te breken mei
een stelsel van vóór-oorlogsche spionnage,
meer dan' tot nu toe, niet alleen als geal
lieerden, maar ook' als wa£p bondgenooten
en vrienden met elkander zullen- omga-anb
De omhelzing van Briand en Chamber
lain bij het scheiden te Locaxno zou te zeef
aan een Judas-kus doen denken, indien'
het uiterlijk vertrouwen achter do scher
men werd ongedaan gemaakt.
De regeeringserisis
BERLIJN, 14 December. (Woïff) Da
rijkspresident heeft Maandag dr. Kochi
(democraat) ontvangen en hem verzocht op
den grondslag der groote coalitie een ka-:
binet te vormen. Dr. Koch heeft d e op
dracht aanvojard. Fehrenbach heeft ge
weigerd.
Die slag aas «ie Marne,
De Saksische staatsarchivaris, dr*
Arthur Brabant, heeft op grond van ees
in het staatsarchief te Dresden - berustend
handschrift van generaal v. Hausen, in
den wereldoorrog opperbevelhebber van 't
derde leger, een monografie uitgegeven
over den slag aan de Marne, die op 9 S-epi-
lember 1914 leidde tot den terugtocht van
bet derde leger op do Aisnc.
De schrijver komt tot <"e piotsom dat het
derde leger en zijn ïeider ^een gehuld'
hebben aan den terug-tocht, welke bevo
len werd door do opperst ejegerleiding, die
achteraf van den feitelijken toestand voi-
strekt onkundig is gebleken. Zij baseerde
haar terugtochtsbevel n.l. op een positie-
kaart van het derde leger van 6 Sept., die
op den Zuidelijken Marneoever cerj ieemté
in het front van het Berde leger aanwees.
Deze leemte was echter den Vorigen dag*,
5 Sept. aangevuld d oor de 23ste reserve-
divisie. Op grond van deze verouderde
en dus volstrekt onjuiste po9.tiekaart be
sliste de opperste legerleiding dat het
derde leger terug- moest daar het een
vijandèHjken aanval niet zou kunnen
weerstaan.
Brabant wijt deze noodlottige vergis
sing, die de kern is geweest van Duitsch-
land's nederlaag, aan het feit, Bat het
groote hoofdkwartier veel te ver achter
het front lag en daarmee alle voeling had
verloren. (N. R.. Ct.)
Een kasteel v ei-brand.
Belga meldt' uit Caen, dat het kasteel
van St. Julicn, dat kostbare -kunstverza
melingen en de bibliotheek van Oolbeirt
bevat, door brand is vernield, pe schade
wordt op 10 miliioen frank geschat.
PARIJS. (Havas). Briand heeft Za
terdag een nieuw onderhoud gehad toet
den Turksehen gezant te Parijs, Fefhi
Bey.
Naar verluidt is bij deze gelegenheid'
van gedachten gewisseld over de Mo-
soelkwestie. Ongetwijfeld heeft Briand den
nadruk gelegd op de voorwaarden, welke
voor Turkije uit een meer verzoenings
gezinde houding zouden voortvloeien, en
de tot matiging aansporende raadgevingen
herhaald, welke de Fransehe ambassa
deur, Saxraut, reeds te Angora heeft doen
hooren.
Die spicuraagezaab in (frankrijk.
PABIJS, (Belga). Fisher, een van Be
Engelschen, die onder verdenking van
spionnage gevangen genomen zijn, heeft
bij zijn verhoor voor den rechter van in
structie zijn onschuld staande gehouden.
De Volkeuboudsraad:
Zaterdagavond heeft een bespreking
tussehen de Engelsche en de Frans-Bad
delegatie de laatste meeningsverschillen
over het werkprogram der commissie van'
voorbereiding van de internationale ont
wapeningsconferentie uit den weg ge-»
ruimd.
De Fransehen hebben, nadat zij eenigo
concessies hadden gedaan aan het Én-
gelsc-he standpunt, de beginselen dio zij
vooropgesteld hadden over het algemeen
er door gekregen.
Overeengekomen is: „het veiligheids
vraagstuk niet in verderen omvang pp het
program te plaatsen, maar den graad det
veiligheid waarop elke staat aanspxaaü
heeft, krachtens de hem bij art. lt> van
het Vollrenbondsstatuut verzekerde hulp
van da Volkenbondsleden, geenszins vaa
behandeling ter conferentie uit te Blui-
ten.
Do Volken bond Braad heeft Zaterdag de
finitief besloten de Nederlandsche rogee
ring uit te noodigen een Vertegenwoordi
ger to benoemen in de ixxmmisaio van ne
gentien leden ter voorbereiding van Be
ontwapeningsconferentie. Het negentiende
lid is Bulgarije.
Dever&sgén vtn Loear»o gede
poneerd.
1 GENEVE. Maandag ziju op het Volkori-
bondssecietariaat het verdrag v^n Looarno
met do daarbij behoorendo ovqreenhtomsteit
ploehtig gedeponeerd.