DAGBLAD VOOR ZEELAND Eerste Blad Mummer 219 Zaterdag -24 September 1921 Zeventiende Jaargang een anderen vinger cnn bij levenslange f %f| bij f bij verlies van f 7C Dij verlies van l jjfl bij verlies van f qc bij verlies van f ie bij verlies van OUy ongeschiktheid I £UU overlijden I 8UU een hand of voet I ld eenoog I OU een duim I Uü een wijsvinger I IJ Dit nummer bestaat uit drie bladen, waaronder het „Geïllu streerd Zondagsblad". Buitenlandsch Overzicht Ss gr Frantó*de BUITENLAND. DUITSCHLAND OOSTENRIJK ENGELAND HONGARIJE ZWITSERLAND hTndhter dU DE BALKAN RUSLAND AMERIKA. Korte Berichten. lALPKELSÈriBURGl l6EBMLSENBURei 1 s pap€ö importeurs fAMSTERDAM^I BINNENLAND. NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT - -- - m ara. a Mb. m earn em a la m M HMk Directeur; J OS. VAN DE GR1ENDT. Telefoon 207 ■Hoofdredacteur: J. W. VI E N I N G S. Telefoon 97 ■Bureaux van 'Redactie en Administratie: Westsingei, GOES Telegram-Adres: Nizeco. Bijkantoor: MIDDELBURG, Markt 1 en 2. Telefoon 474 Directeur? J Abonnementsprijs f 2.50 per drie maanden, f 0.20 per week, voor Post-abonnés f 2.90 per 3 m. Advertentiën van 1 tot 6 regels f 1.50, elke regel meer f 0.25, bij contract beduidende korting Al onze Abortnés zijn gratis verzekerd tegen ongevallen krachtens onze overeenkomst met „The Ocean and Guarantee Corporation Ltd." te Amsterdam, Rokin 151, en wel voor de hieronder vermelde bedragens Geen spoken zien bij helderen dag. Het Hulster blad „Zelandia" beeft in de motie, welke een paar kiesvereenigin- gen op de aanstaande Bondsvergadering ie Terneuzen. aanhangig willen maken en ■waarbij de onverenigbaarheid van bet Kamerlidmaatschap met bet ambt van Gedeputeerde Staten en Wethouder wordt uitgesproken, een persoonlijk element ge. zien en de bedoeling om bepaalde per? sonen te 1 treffen. Het blad, dwaalt en beeft de strekking der motie niet goed verstaan. Bij de be handeling van deze motie als punt van agenda, voor de vergadering van Ter, neuzen werd zijl in de jongste bijeenkomst van "bet Bondsbestuur beschouwd als te zijn van algemeeue strekking en met name wat het wethouderschap betreft alleen jbedoeld voor groote plaatsen, voor steden als Botterdam, Amsterdam, Den Haag, Haarlem enz. Namen van personen werden niet genoemd, noch zelfs daarop gezin speeld. Hei is begrijpelijk, dat waar deze kwes» tie op een vergadering der Katholieke Staatspartij te Utrecht allicht ter sprake komt, en dus ook naar de opinie 'van Zeeland zal worden gevraagd, een kies- vexeeniging daarover een uitspraak wil uitlokken op de aanstaande algemeene vergadering van den Prov. kieskring. Zij kon dit gevoegelijk' doen door de kwestie in een motie te belichamen. Evenals bij alle kwesties valt ook bier veel er voor en veel ertegen te zeggein en daarom gaf het Bondsbestuur geen prae-advies, maar oordeelde het beter, de motie, zooals zij binnenkwam, aan Je vrije discussie der afgevaardigden voor te leggen. Hieruit blijkt, dat èn de motie èn de behandeling ervan door het Bondsbestuur vrij is van eiken verkeerden persoonlijken tendenz. Men moet geen spoken willen zien bij helderen dag. In zijn oorlogsboek „Van den Balkan naar Bagdad" zegt de oud-generaal-majoor Gerald Von Gleich, die tijdens Jen oorlog in Turkije medehielp aan de reconstructie van bet Ottomaansche leger, dat uitrus- tang en kader van dat leger te wenschen overlieten, maar dat de soldaten goed waren. Trouwens heel de geschiedenis door zijn de Turken eerste vechtersbazen ge weest, 4gpper en behendig. Ook nu, in hun strijd met Griekenland hebben zij hun naam gestand gedaan en de Grieken zooveel afbreuk weten te doen door hun handige manoeuvres met snelle afdeelin- gen, dat het volk van koning Konstantijn „cbapeau bas"- moet spelen en om vrede vragen. Nu zet men wel van Grieksche zijde 'een hooge borst door te zeggen, dat men niet rechtstreeks met "de Kemalisten zal onderhandelen, maar via de Gealli eerden, doch dat kan de pil wel vercul- den maar niets van haar bitterheid 'doen verliezen. Zooals men weet, zijn de Grieken ten ..strijde getogen, omdat zij niet wilden be rusten in de veranderingen van het vre desverdrag van Sèvres ten gunste van Turkije. Zij zullen nu noodgedwongen wel in die veranderingen moeten berusten, ten minste als de Turken, die den vrede met het zwaard nu kunnen voorschrijven, no" niet meer van het overwonnen Hellas eischen. Met dat al zijn de papieren van Kon stantijn weer gedaald en die van Veuizelos gerezen. „Upp and down". Ja, zoo gaat het in 't leven, zoowel van bijzondere personen als van volken. In het nummer van Donderdag vond de lezer het programma van de ontwape ningsconferentie van Washington, die op 11 November a.s., den gedenkdag van het sluiten van den wapenstilstand, zal ge opend worden. Of die conferentie aan de hooggestemde verwachtingen van de ont- wapeningsvrienden en wie zou niet een algemeen afwerpen der bewapeningslasten floor de natiën toejuichen zal beant woordenHier past een groot vraag teken. Wat verwachtte men al niet vdn de eerste conferentie te 's-Gravenhage ooi de natiën gehouden ten gevolge van vredesboodschap van- wijlen Czaar Nikolaas Het liep uit op niets cn ook de wee e vredesconferentie leverde voor de IfiTwe! v"*8 der Odtwapeningsgedacbte bitter beetje op. Toen wierp Duitseh- n i roet in het eten: het weigerde mee i,™€i we ontwapeningsgedachte. {Een tweede koudwaterstraal op de m-ri-Teracht^ea' da ontwajie- vrienden van de conferentie te Washington hebben, is gelegen in liet feit, dat die conferentie maar een voor- loopigc zal zijn. Ook zullen de Euro- peesche minister-presidenten der groote mogendheden niet naar Washington komen, wijl zij het te druk hebben. Doch midden in de drukten en beslommeringen van den gfooten oorlog vond de president der Vereenigde Staten Wilson wel den tijd. óm verschillende maanden aan één stuk de conferenties der geallieerden bij te wonen. Deze houding van Europa tegen over' Amerika is 'niet bijzonder hoffelijk. De oneenigheid tusschen Beieren en liet Duitsche Rijksbestuur - is bijgelegd. De minister-president Von Kahr, die eigen lijk een creatuur is 'van. den machtigen AJ-Duitschen politie-president Pochner, is niet op zijn ontslag teruggekomen. Zijn opvolger, Von Lerchenfeld, heeft de alge meene sympathie. Zelfs de socialisten in Beieren hebben geen reden voor scherpe oppositie togen hem. Beieren en speciaal München was onder Von Kahr en Poch ner een toevluchtsoord geworden voor de Al-Duitsche elementen, waarmee de vleu gel Heim van het Beiersehe Centrum sympathiseerde. De moord op Erzberger bracht aan het licht, dat de moordenaars uit een Münchensch Al-Duitsch millieu stammen. Beieren werd door de Al-Duit- sohers de „Ordnungszelle" genoemd. Een fraaie „cel van orde"De eigenlijke reden van de verwikkelingen tusschen Beieren en de Rijksregeering moet gezocht wor- djm in den afkeer van Beieren tegen de grondwet van Weimar, die onder invloed van Erzberger aan de afzonderlijke Duit sche staten de buitenlandsohe vertegen woordiging, de post, de spoorwegen, den rijksweer en de helastingsouvereiniteit heeft ontnomen. 't Is te hopen, dat Von Lèrchehfeld: er in slaagt een blijvende verzoening tus schen Beieren en het Rijk te bewerken. De ontploffing te Oppan. Omtrent de ontploffing te Oppan wor den vreeselijke berichten verspreid. Tegen over al deze berichten deelt de Directie der Badische Anilin und Sodafabrik mede, dat volgens de tot Woensdagavond bij haar ingekomen berichten .244 personen gedood zijn. Het is waarschijnlijk, dat het aantal dooden en gewonden nog zal toe nemen, daar nog ongeveer 70 personen vermist worden. De eigenlijke fabrieksinstallaties te Op- pau hebben betrekkelijk weinig geleden. In de fabrieken te Lud wigshaf en is het bedrijf niet gestoord. Omtrent de ramp te Oppau schrijft de „Msbd."- nog: Oppau zal opnieuw moeten worden op gebouwd. Vijf en zeventig percent der huizen van het dorp zijn zoo beschadigd, dat het onmogelijk is, ze te herstellen. Het is de tweede maal de laatste 40 jaren, dat Oppau door een catastrofe wordt getroffen. In 1822 stortten ook tal van huizen in. Het water overstroomde ioen de stad, ingevolge een dijkdoorbraak. Ook toen vonden veel menschen den dood. Thans echter staat bijna geen huis jneer overeind. Woensdagnamiddag omstreeks half vijf hebben opnieuw drie ontploffingen jn de fabriek van Oppau plaats gehad. De sla gen Waren tot in Frankfort hoorbaar. Verdere schade is echter niet aangericht. De verschillende fabrieksgebouwen zijn één chaos. Hier en daar ziet men nog brandende stukken hout. 'Over de ruïne hangt nog een sterke ammoniaklucht. De kerken zijn in puinhoopen veranderd. Overal ziet men stukgeslagen banken en stoelen, verbrijzelde beelden en stukken schilderijen. Slechts een Maria-beeld staat- nog geheel gaaf op een bijna geheel ver woest altaar. Er heeft zich in Duitschland een om vangrijke hulp-actie georganiseerd voor de noodlijdenden, die bij de ramp getrof fen zijn. Volgens opgaven uit assurantie-kringen wordt de directe schade, door de ramp ta Cfppau veroorzaakt, op meer dan 150 millioen Mark geschat. De in de omliggen de plaatsen ontstane schade loopt eveneens in de mülioenen. De waarde der inrichtin gen en machines bedroeg in October 1919. 200 millioen Mark, zonder de bouw werken. Sindsdien moet de waarde nog gestegen zijn. Nauwelijks een derde heeft de maat schappij zelf in assurantie genomen. Van d,e grondstoffen ten bedrage van 51/2' millioen was tweederde in eigen verzeke ring genomen. De crisis in Beieren. Donderdag heeft de nieuwe Beiersehe ministerpresident, graaf von Lerchenfeld, aan den Beierschen landdag de lijst v,an zijn ministers voorgelegd. Het nieuwe ka binet is gelijk aan het oude ministerie met uitzondering van den Duitsoh-natio- nalen minister van Justitie Roth, wiens poitefeuille de minister-president óp zich heeft genomen. Het ministerie van binnen- landsche zaken is toevertrouwd aan Dr. SehWeyer, tot nog toe staats-secretaris van dit departement. De premier herdacht in een lange rede von Kahr en omschreef als volgt in het kort het program der nieuwe regeering: i- Handhaving der orde en veiligheid w den staat. Trouw aan het rijk en een begrijpen van den ernstigen nood van het rijk. Dair- voor is het noodzakelijk', persoonlijk met de rijksbureaus in contact te treden. Hij wilde hier een nieuwe atmosfeer van we- derzijdseh vertrouwen herstellen. 3. De sociale verzoening. De haat en verbittering, die heden de breedc volkslagen van elkander scheiden, moeten uitgeroeid wórden. Dit te berei ken, noemde von Lerchenfeld zb'n bij zondere taak, een hoofdzaak. Altijd kon den politieke tegenstanders met hun grie- ven zich bij hem vervoegden, De rede werd herhaaldelijk toegejuicht. De moordenaars van Erzberger. De „Miinchener 'Neuesten Nachrichten" brengt een bericht üit Genève, waarin het heet, dat naar alle waarschijnlijkheid de moordenaars van Erzberger naar Zwitser land zouden gevlucht zijn en zich in het Oostelijk deel des lands ophouden. De politie volgt intusschen nauwkeurig ieder spoor, 5 Belrt. meldt het_yolgende uit Bergen: De Belgische politie zoekt naar tweo Verdachte individuen, die hier zwerven en handel drijven in stoffen. Uit verklarin gen van personen, die met deze mannen in aanraking kwamen, zou vallen af te leiden, dat men met de-moordenaars van Erzberger te doen heeft. De bijzonder- heden, welke omtrent deze vreemde ven ters -gegcVen worden, komen met het sig- 15aLomiml overeen. Ricgieeringscrisis? Terzake van de berichten in de bladen cJlf1--^6? ^staaJlde regeeringscrisis schrijft de „Neue Freie Presse"Het is geen geheim meer, dat sinds eenige weken gewerkt wordt aan een reorganisatie van het kabmet-Schober. De herfstzitting van het parlement zal met de bespreking over de reconstructie van het kabinet worden ingezet. tj Er" Labourmanifest. Het parlementair comité van het vak- verecnigingscongres heeft Donderdag een belangrijk manifest uitgevaardigd, waarin 0 m. wordt gezegd, dat de werkloosheid een nationaal probleem is en derhalvo niet als n plaatselijke zware last op de kleine gemeenten behoort te drukken. Het plan der labourpartij is als volgt: X. het stimuleeren van den "ruilhandel door regeeringsbestellingen 2 het ondernemen Van nationale en plaatselijke publieke werken van openbaar nut .waarbij de voorkeur gegeven wordt aan zulke plannen, waardoor een verdere vraag naar arbeiders zal ontstaan: 3- voldoende tegemoetkomingen en lee ningen aan plaatselijke autoriteiten 4. voldoende ondersteuning aan ben voor wie geen werk kan gevonden wor- dEB' („Msbd.") Verklaringen van den premier. Ue bladen publiceeren een verklaring van den minister-president, die er den nadruk op_ legt,_ dat het "West-Hongaar- sehe conflict niet verscherpt is. Mem hoopt ma de loyale uitvoering van het verdrag van Trianon, welke Hon°-ariie nooit geweigerd heeft, eenige concessies te verkrijgen. Daar de financiëele toestand tengevolge van de daling van den Kroon en dfa steeds grooter wordende .behoeften van den staat tamelijk ernstig is, zal oen nieuwe uitgifte van bankbiljetten nood- zakelijk zijn. De Volkenbo-nd. Donderdagmorgen heeft de Volken- bondsvergadering Estland, Letland en E'tauen tot den Volkenbond toegelaten Er fJr'Jn.U 55 suten lid van 4en Volken bond. s Middags besprak de Volkenbonds- vergadermg de verkeerskwestie. aangewezen commissie uit den Volkenbond heeft in haar rapport de vergadering aangeraden zich onbevoegd verzoelc areD betreffende het Boliviaansche Toen de zaak van de toelating van Hom, garijc aan de orde kwam, zeide 'Joncscoe dat. hij verwachtte, dat Hongarije zijn De heer Fisher deelde Donderdak aan de sub-commissie van de Volkenbonds- raadvergadering en aan Dr. Nansen mede, dat de Bntsche regeering niet bereid' is een crediet te verschaffen aan de Sovi»G regeermg. - Andere leden meenden, dat dit evenzeer de houding zou zijn van alle regeeringen enstelden voor, dat de bijdragen der ver schillende staten zouden gegeven worden aan de organisatie van het internationale roods kruis te Genève. („Msbd.") De Grieksch-TurKsehe oorlog. Het B. T. A. seint uit Athene: Ver scheidene conferenties hebben plaats ge had tusschen de leden der Grieksche re geering. In regeeringskringen blijft men het diepste stilzwijgen bewaren over de wijze, waarop de vredesonderhandelingen zullen worden aangeknoopt. Volgens°de oincieuse „Nea Imera" schijnt één ding zeker, n.l. dat Griekenland niet direct met de Kemalisten onderhandelen zal, maar vredesonderhandelingen zou openen door bemiddeling der Bondgenooten, die dan de bepalingen van het toekomstige ver drag zouden garandeeren. Een constituante? Naar uit invloedrijke communistenkrin- gen te Riga gemeld wordt, zouden de Russische sovjets van plan zijn een con stituante bijeen te roepen, daar zij zeker heid meenente hebben, de meerderheid! te zullen verkrijgen in een dergeJijk'volka- parlement. Ontsporingen van hulptreineai. Aan de Engelsche bladen wordt ge meld dat dezer dagen hij het station oapadnaya vlak bij de Letsche grens, een trein met levensmiddelen van een der huipeomité's is gederailleerd. Twaalf wa gons met gecondenseerde melk, vleesch en meel werden volkomen vernield. Ver moed wordt, dat de trein met opzet tot ODtspormg is gebracht om hem te plun deren. Toen althans eenige Russische com missarissen den volgenden dag ter plaatse verschenen, vonden zij nog slechts enkele zakken met meel, de rest was zoogenaamd met het zand vermengd en verdwenen. Ook te Fastoff bij Kieff is een hulp- trein gederailleerd, waardoor 27 personen om het leven kwamen. Naar verluidt, zou den daar benden van Petljoera de hand in het spel gehad hébben. De vredesverdragen. JNa een zitting van de commissie uit der. senaat voor buitenlandsehe aange legenheden heeft voorzitter Lodge een be zoek gebracht aan staatssecretaris Hughes aan wien hij vterzekerde, dat de vredes-' verdragen met Duitschland, Oostenrijk en Hongarije zouden geratificeerd worden. De spoorwegstaking te Weenen lis reeds weer geëindigd. De reige;lring heeft ■den geeischten duurteioeslag van mins tens 4.ÓU1) aionen voor iederen spoorwee- employé toegestaan. ,7 [Iet Engelsche regeeringsplan om land te verschaffen aan oud-soldateai maakt -oMevor efingon. Tot nat eUnd van Juni is land verschaft aan 13.495 oud- isolda.en etl 684 burgers. Fr zijn thans nog een groot aantal candidates wier verzoek om land in behandeling is Te Brisbane hebben zich de laatste weken eenige gevallfan van builenpest voor gedaan, welke vooral door besmette ral ten verspreid wordt. Op een enkel stoom schip, dat van Brisbane ta Sydney arri veerde werden 11 besmette ratten gevan- gen. Als een der voorzorgsmaatregelen is te Brisbane een groote antrratten-ca,m<- pagne begonnen. y dd Lerchenfeld, wiens benoeming tot Beiersch nmnister-piesident te Bietrliia een goede pers vindt, zou heden naar Eerlijn komfen om besprekingen met den rijkskanselier en de fractieleiders te hou- den. Men verwacht dat bet conflict tus schen Beieren en het rijk nul spoisdis r'l opgelost zijn. Of? don socialistischen partijdag ie Lorlifz werd een voorstel, pm den lea Mei en den 9den November tot wettelijks feestdagen te verklaren, aangenomen. Bordeaux is Londelrdag het iransche geboortecongies geopend. Woensdag is markies Duxazzo RaJ- iavicmi overleden Ie Pet^i. De gestorvene is een neet van den 11. Vader, met wien de paus zeer bevriend was en bij witin Hij in Zijn jeugd dikwijls vertoefde. Een correspondent van een New- ïorksch blad heeft ee:i interview gehad met Stinnös, waarbij deze verklaarde, dat de schadeloosstelling, door Duitschland ie betalen, veel te hoog was. Ie: fens spiaK bjJ zich uit voor een eccmomischen driebond tusschen de Vereen. Stalen, Engeland en Duitschland. - Kardinaal Dubourg, dje, gelijk mea weet, sinds eemgen tijd ernstig ziek was is thans overleden. Aan de bekende burgemeesters-dép,n- tatie heeft de Engelsche premier Llovd George verklaringen M'gelegj over de houding der regeering len aanzien van het werkloosheidsvraagstuk. P'' din«r, dat Amerikaansebe gezant Herrek Donderdagavonu fe Piari|6 eeft aangeboden aan generaal Flershing, heeft eerstgenoemde een redevoer,ng at houden, die hier m de Fransche pers zeer goed lS ontvangen en die men over net algemeen geïnspireerd acht. p 77.. e Etelgolanders hebben, naar de Berlijnscbe Msbd. redacteur meldt, in 0—1 volksvergadering hun eischen opgest ld FACTA NON VERBA "iMAflUPACTÖfeEn IMPORTEUöl i M.2. yoORBUROWAL 167. telefoon m 9313 en c 20s? 4217-20 Zij veklangeneigen bestuur over die finan ciën. zooals hun dit eeuwen gelei n ïeeds weird toegestaan, eigen douanebe- stuur zooals het in de gïondwet woirdt ge waarborgd, en zelfstandigheid van liet bestuur over het eiland. Da raad van aezanlein besloot in' afwijking van het vredesverdrag voorloo- pig toe te staan dat Bulgarije 13.000 man 'van zijn grenswacht onder de wapenen houdt en dat bet militi» systeem- dus in flit opdicht nog eenigen tijd wordt gehand haafd. Find<s va» do». Zomortijd- Tn den lcou vau Zondagnacht worden' de openbare uurwerken van den zomer- tijd teruggebracht op den wintertijd. Men denke er dus aan Zondagavond bij het na-a-r bed gaan de klok één unr achteruit te 2et'ten. TWEEDE KAMER. Van de vergadering. Van 22 Sept. Valt nog mede te deelen, dat slechts één voordracht in de vacature van den Hoogen Raad werd opgemaakt. Want nummer é-jn op de tweede aanbevelingslijst, mr. P. E. O. Van Wijnen te Breda, had aan de Kamer getelegrafeerd, dat hij niet in aanmerking wenschte te komen. Ve-r- moeJelijlf zal nu op 12 October de voor dracht voor de tweede vacature wogden opgemaakt. Ook dient nog vermelding, dat van de de vijf nieifw gekozen voorzitters1 der afdeelineen vier behooren tot de rechtefr zijde Waarvan drie Katholieken. Kinderen mar Holland. Woensdag is van Boedapest- de twaafdc kindertrein met 700 kinderen naar Hol-- land vertrokken. In het geheel vertrokken' met den trein 2000 personen. Behalve- Hongaars'che "autoriteiten was ook de Nej derlf.ndsehe conönl-generaal aanwezig. Het eind'station van dezen trein is 's-Herto» genbokchi'. Rechtstoestand ambtenaren- Onder de ontwerpen, welke bij het op; 12 October weder in openbare zittingl bijeenkomen der Tweede'Kamer nog voor de Grondwetsherziening aan de orde wojr-: den gesteld, behoort ook' dat betreffende de regeling van den rechtstoestand der ambtenaren Heet Kamerlid Poelte Naar de „Msbd." verneemt, zal de lieer J. Poels, te Venray, lid der Tweeda Kamer zich bij de kómende verkiezing! voor dit lichaam niet meer beschikbaar stellen. [ff Stofvrije kasten. Naar de ,Handeldr. Middenstand" ter oore is' gekomen, moeten er van Regee-i ringsWege plannen worden beraamd om' stofvrije kasten, in winkels' waar eet waren worden verkocht, verplichtend te 'stellen. De Rotterdamsche Wethonderskwestie. In de Donderdag gehouden vergade-: ring der Federatie Rotterdam van de S. D. A. P., is, met slechts twee stemmen' tegen,- de motie-Ter Laan aangenomen, waarin de noodzakelijkheid wordt uit gesproken van het aftreden der twee Sociaal-Democratische wethouders. De. hoeren Heyk'oop en De Zeeuw gaan1 dus heen. De President der 2e Kamer. Mr. Kooien. ,.De Standaard" schrijft „De heor Koo-len is' ten man van ander temperament dan zijn voorganger, Mjr. Fcck. Maar hij evenaardt dezen in onver moeibare werkkracht verstandige en ge vatte leiding en onpartijdig beleid. Toen de heer Kooien het presidium vooxl hei eerst aanvaardde, is van verschillende zijden ook door ons1, wij bekennen het gul met eenige aarzeling deze nieuWe figuur in het parlementaire leiderschap' aangestaard. Het Was eenigermate begrij pelijk na de ervaring van het krachtig presidium van zijn voorganger en om dat' met hem de presidentshamer Voor het eerst in handen van een roomsch- katholiek vertegenwoordiger des landd KWam. Thans mag met oprechte eerlijkheid

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1921 | | pagina 1