Tweede Blad
Een Eeuwfeest.
ZATERDAG 9 APRIL 1921
NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT
Gemengd Nieuws.
Evengoed als men den H. Francis-
cus een modernen Heilige noemen
kan, in zooverre zijn geest en zijn
wondervol werk past in onzen mo
dernen tijd en dezen van zijn kwalen
kan genezen, met niet minder recht
mag men do Derde Orde van St.
Franciscus eene instelling noemen
geheèl passend in 't kader der allei-
nieuwste geschiedenis met haar nieuwe
kwalen en nieuwe nooden.
We verwijzen naar t wooid van
den grooten Leo XIII, die in zijn
Encycliek Auspicato over de Derde
Orde, zich evenzepr kennen liet als
den „ziener", als in zijn sociaal mees
terstuk Rerttm Novarum.
„Op meerdere punten, zegt de Paus,
bestaat er overeenkomst tusschen
onzen tijd en dien van Franciscus.
Evenals in de 12e eeuw, 'zoo ook is
nu de liefde niet weinig verflauwd;
deels door onwetendheid, deels door
zorgeloosheid wordt menige christen
plicht verwaarloosd. Eenzelfde drift,
eenzelfde toeleg heerscht tegenwoor
dig om zich de gemakken des levens
te verschaften, om gretig de genoe
gens na te jagen. Door wellust be
heerst, verkwist men zijn eigendom
en begfeert men eens anders goed,
men spreekt luide van broederschap,
maar voegt niet de daad bij het woord.
Eigenbaat, ziedaar de drijfveer: de
echte liefde voor de geringen en
armen gaat hoe langer hoe meer ver
loren". (Auspiacto.)
Vervolgens, na hier den liberalen
geest te hebben aangegeven, wijst de
Paus op 't Socialisme en Naturalisme,
„die ook het burgerlijk gezag
niet sparen, geweld en opstand van
het volk goedkeuren, het eigendoms
recht aanranden de hartstochten
vleien van degenen, die niet bezitten,
en de grondslagen ondermijnen van
huisgezin en staat".
In Mannenadel en Vrouweneer van
Maart 1921 wijdt Pater van Grinsven
C. S. S. R. meer uitvoerig uit over
de immoraliteit onzer dagen en spie
gelt bizonder ook de Roomsche vrouw
het iedeaalbeeld voor der roemrijke
Derde Orde van den Heilige van
Assisië.
De Derde Orde die in de maand
April het zevende eeuwfeest viert
harer stichting is daarom, ondanks
haar hoog jarental, juist eene instel
ling voor onze nieuwere tijden, omdat
er in dénk- en levenswijze zoo'n op
vallende overeenkomst bestaat tus
schen de 20ste en de 13e eeuw: De
eeuwige jeugd-frischheid van Christus'
Bruid, is ook der Derde Orde eigen,
omdat eenzelfde Goddelijke Geest, die
Christus' Kerk bezielt, de levende
stuwkracht is, en de veelomvattende
werkzaamheid aanwakkert in dit glo
rievol, Franciskaansche werk, want
waar gestreefd wordt naar innerlijke
heiligverklaring en verdieping van
godsdienstig leven en naar 't gelijk
vormig maken der wereld met Chris
tus, den Gekruisten, door de trouwe
naleving van 't heilig Evangelie als
leer des Kruisses, daar werkt dezelfde
Goddelijke Geest.
Het moet ons dan ook niet ver
wonderen, dat Paus Pius X z. g., die
„alles in Christus herstellen" wilde,
dit andere gulden woord gesproken
heeft: „Mijh maatschappelijke her
vorming is de Derde Orde". Vandaar
ook, dat het oprichten en de bloei
dor Derde Orde, met een breede rij
van degelijke Christenen met Fran
ciskaansche en Evangelie-idealen
werkelijk een zegen is voor onzen tijd
en ook op maatschappelijk terrein de
langverwachte en eenig noodzakelijke
hervorming brengen zal. En moge het
zevende eeuwfeest der Derde Orde
in die richting een zegenrijke Pro
paganda zijn tot heil van Kerk en
Maatschappij.
Dat werkelijk van de Derde Orde
deze invloedrijke hervorming uitgaat,
kunnen we gemakkelijk nagaan als
we weten wat de grondslag is van
haar beginselen.
Met P. Ubald d'Alencon in L'Ame
franciscahie mogen we zeggen, dat
de geest van Franciscus in zijn Derde-
Orde-regel is, een geest van terug
keer tot de oorspronkelijke onder
houding van het II. Evangelie en
Baus Pius X schreef 8 Sept. 1912 in
zijn Encycliek I er Hum franciscalium
Ordinem, dat de derde Orde is inge
steld, om haar leden te brengen, om
agelijks de evangelische volmaakt-
beoefenen,
tor.ik wel> dat menigeen
voor de toetreding tot
Dft wnorue i boetvaardigheid".
Dit wooid klinkt hard in onzen tijd
Perde Orde bezit dezelfde
hardheid en dezelfde zoetheid als
Evangelie. De navolging van
Christus is een „last", een „juk" dat
„zoet" is. En daarom kunnen' we
van haar zeggen wat P. Battifol zegt
van 't Evangelie in L'Enseignement
de Jésus Christ: L'Evangile, va
droit au plus frofond du coeur de
l'homme pur et pieux et lui parle
une langue, qu'il attendait et qu il
ne désapprendaplus", d.i., „het Evan
gelie gaat recht naar de diep
ste diepte van 't menschenhart, dat
vroom is en rein en spreekt hem
een taal, die hij verwachtte en nim
mermeer zal verloeren
Maar 'tging met de Derde Orde,
zooals 't ging met de schoonheid van
de leer des Gekruisten.
„Onbekend, maakt onbemind" en
vooral velen uit den middenstand en
de hoogere kringen onzer samenleving
meenden ten onrechte, dat schapulier
en koord en regel van den Arme van
Assisië, hun stand niet pasten. Alsof
niet koningen en vorsten, gravinnen
en prinsessen door alle eeuwen heen,
tot in onzen tijd zich in breede reien
schaarden onder de vanen van Fran
ciscus en alsof ze niet als Orde staat
boven alle broederschappen en aarts
broederschappenalsof ze niet is
aangeprezen door bijna eiken Paus,
vanaf de 13e tot in de 20ste eeuw.
Waar een bloeiende Derde Orde
is, zal ook het maatschappelijk her
vormingswerk de rijkste bloesems
dragen.
Uit de ieden der Derde Orde zullen
de beste voormannen stammen voor
onze sociale actie, omdat zo. door 't
naleven van hun regel, het zich een
plicht zullen achten te arbeiden aan
de stoft'elijk-geestelijke belangen van
't volk, dat zóó nauwer wordt gebracht
in verbinding met Jèsus' Evange
lieleer.
De Roomsche Vrouw Derde-ordeling
vindt in haar regel de evangelische
aansporing tot volle toewijding aan
haar huiselijke plichten, aan de gods
dienstige opvoeding harer kinderen,
en buiten 't werken binnen haar
lieve woning tot energieke toe
wijding aan den velen vrouwenarbeid
in Vrouwenbond, voor Eer en Deugd,
of de Charitatieve instellingen.
Een bloeiende Derde Orde en de
velé instellingen op sociaal, charita
tief, Godsdienstig terrein zulten hoo-
ger opleven, omdat deze alle wortelen
in de wél-begrepen leer van 't Evan
gelie, dat voor ons dagelijksch leven
is belichaamd in den heerlijken regel
der Derde Orde.
Zeker, het „heroïsme" in de navol
ging van Jesus' Evangelieleer, dat
we bewonderen in 't leven van St.
Franciscus, is voor ons, die niet die
buitengewone genaden ontvangen, een
onmogelijkheid. Het leven eener H.
Elisabeth is in zijn heldenmoed meer
bewonderenswaardig, dan navolgbaar.
Maar is de Goddelijke leer van
'til. Evangelie voor eiken tijd en alle
standen mogelijk, dan geldt dit ook
voor de Derde Orde.
En daarom sluiten wij deze be
schouwing met de vurige wensch,
dat bij 't Zevende Eeuwfeest der
Derde Orde, vele Katholieke Zeeuwen
mogen toetreden tot deze grootsche
instelling, om alzoo mede te werken
aan de maatschappelijke-hervorming
onzer Zeeuwsche gauwen, tot heil
van Kerk en Maatschappij.
P. CONSTANTINUS.
Wat 'k in Rotterdam ezieu
Op vriend Pier's verzoek en m'n
belofte an de lezeressen en lezers van
de krante, za 'k noe mer is in 't korte
vertelle wa 'k zoo al e zien e in
Rotterdam.
'k Zat mer op z'n boers doe en
't niet te tank meeke, anders gooit
de redacteur m'n epistel in de snip-
permange.
'k Goeng om te begunnen mie Pier
nèdde kerke; wan ik a gauw in de
mot, dat 'n echte kerkuul is. Afijn
dat mot ie wete.
In die kerke 'k m'n oogen uut
m'n ood ekeke. Zoo ordelik as ze d'r
't Ons Eere geè 'k nog nooit ezieé.
Lienks en rechts deur de butengangen
nir de Communiebanke en deur de
middengank wee vrom nidder plekke.
An weeskanten stoeng er 'n veint 'n
burgerwacht of eerewacht weet ik
het om orde t ouwen; mer ie kon
grust nir uus geé, wan 't goeng as
'n liere op 'n Zondag. Wat me nie
anstoeng was dat er zoovee te leete
kwamme.
Ton de pestoor a stoeng te preken
kwamme d'r nog altied an en ik zag
'n wé lillik kieke, mer ie zei toch
niks. Toch goeng er van die leéte-
kommers gin één nir z'n plekke voor
dat de preek uut was. Ton de kerke
uut was bin me geloope eerst nir
Delfshaven om 't stambeeld van Piet
Hein te bekielten. 't Is nie vee soeps.
Glad onder de schimmel steét het op
'n plekke, je zou er nog gin pisbak
zoeke. Ik vroeg an 'n jonksje: wat
was dat voe 'n vent die Piet Hein en
ie zei: och baas den eenen noemden
'm 'n zeeheld en den anderen 'n zee-
roover. Ik a der ton 't miene van en
me goenge vedder. In 't park wou 'k
Tollens is bekieke; mé dat was mis,
wan dat beeld stoeng in 'n groote
kiste; Pier die zei, dat dien dichter
erg kouwelik was en nie zoo goed
tegen 't weer kon as Piet Hein en
dat z'n dirrom in den winter 'n outen
jas andoeé.
In 't museum van Land- en Volken
kunde 'k zoovee e zieé. dat 'k et
nie beschrieve kan. Schepen, prenten,
weépens, pielen en bogen, alderande
diengen uut eel de wereld, 'k Zag 'n
beeld dat glad vol spiekers zat. Pier
zei, dat er een uut Africa was, de
zieke negers komme dir op of mie
'n eèmer en 'n spieker, die sleé ze
in dien outen veint en dan gloove ze
dat ze geneze bin. Zoo'n dokter is eel
wat goedkooper as die bie ons. Op 't
Hogendorpsplein s'teót 't Calandmonu-
ment, mè dir is niks an, 'k d'r
weinig- verstand van, mèr 't is 'n ien-
gel op 'n zuile, net zoo recht as 'n kèsse.
Ok 't beeld van Hogendorp steet 'r
onder de boomen, ok glad groen van
de schummel 't is aors 'n mooi stand
beeld, net as dat van Erasmus op de
mart, ok a zoo groen as gos van de
schummel. Ik kan nie begriepe dat ze
die beelden nie is mie zeepsop ofvvasse.
De stoepen en de streèten schare ze en
de standbeelden litte ze vervnle.
Op 't Beursplein, dir aol die tram
men, auto's, weègens en karren verbie
komme, zou je de nikke breke. Dat is
'n goeie plekke voor een die z'n leven
beu is, en 'k begriep 't nie, dat 'r elk
kwartier gin dooie bluve. 'k Von 't eel
wat mooier bie „de Maasbode," de
groote krante. Die drukkerieë is 'n
riesdilder wérd om is te bekieken; ten-
minsen voe 'n Roomseh mensch die
weet oe dat we vroeger mosten tobbele
om onze eigen Roomsche krante te
kriegen. Ik kan die drukpers nie beter
vergelieke as bie 'n dorschmachien,
wan de kranten vliegen net uut as 't
stroo uut 'n dorschmachien.
Op de streète is. 't in Rotterdam
ok erg gevèrlik, #hn de autos, vooral
die vrachtautos, vliegen deur de stad,
net of de duvel d'r achter ziten de
dienders kieken ze achter an, trok
ken wel is 'n zure mule, mé ze doeë
niks. 'k Zag nog 'n oud wuufje om-
varre rieë deur 'n fietser. Ze man
keerden gelokkig niks, mer ze wensch-
ten de „pestklier" toch nidd'elle. 'k
zeker we in 5 of 6 kerken 'ewist,
ze bin d'r aellegère om te proper en
net; eele groote kerken bin d'r nie,
as alleene de ouwe Laurentius kerke,
die in de reformatie vandeRomsche
of'epakt is, die è'k van binne nie
ezieë.
'k Zag zeker wé twintig bioscopen
mè me konne d'r nergens in. 't Was
tegen 8 uren 's eèvens overal uut-
verkocht. Pier die zei. me zulle mer
'n potje bier neme in 'n gezellig cafe
mie strijkuiuzieken dir è'k nog 'n
juffrouw oore zinge, zoo oohe, da 'k
docht dat ze 'r in bleef, 'k Kan nie
begriepe dat de menschen nog in d'r
angen klaptenwan de dame schreeuw
den net as 'n katte die je op z'n
stért trapt, 't Nieuwe staduus 'k
ok eziëemè konne d'r nie in om 't
van binnen is te bekieken. Op de
Zitterdag mart 'k nog a wat schik
ehad. Dir vin je noe letterlijk van
aoles te koop. Ouwe en nieuwe schoe
nen, visch, spek, jassen, violen, boe
ken, meubels, zalve en pullen voor
alderande ziekten en kweèlen. Vee
kreèmen mie pèrre vleesch; mè dat
zag 'r nie erg smeèkelik uut. Sigaren
kon je'r zat koope 7 voor'n kwartje.
Voe zoo verre 'k zieë kon was 't
in de erbergen nog geweldig druk.
En ze kleège geèten in den grond
over de werkloosheid, 'k Zag nog
kroegen zoo vol, dat de menschen
buten burte moste waclite om er in
te kommen. Pier zeideur dien 8
urigen werkdag bin de menschen al
om 5 uren vrie, en dau geè ze na
tuurlik uit, en die werk verdiene
'n flink loon en in de stad is zunig-
heid of speèren gin algemeene mode.
Me bin ok nog in de Diergaarde
ewist; dir è'k van allerieie beesten
en vee vule apen ezieë, en wè 500
preigernistenme 't was vee te koud
om 'r lange in te loopen. Op't Witte
huis è'k ok is 'ekeke, dat is 'n eenig
mooi gezicht op de stad. In 't Boy-
mansmuseum zag 'k veel schilderieën
en in 't oudeidkundig museum antieke
diengen. Mer omdat 'k van dien
vremden bocht toch gin verstand
en ondertussche moe 'e worre was,
deed 't me genoegen dat Pier voor
stelden om mè nir uus te geèn. Ze
gavve 's eèvens nog 'n mopje op de
piano en de flole; mè nog 'n uurtje
klassioneeren en ton schove we onder
de wol. Ik wil gèrn vriend Pier nog
'n dankje geve omdat 'n me zoo goed
te wegt 'ewezen eit, mer ik wil nog
zegge: die mie z'n op pad geèt, die
ziet z'n peren, wan ie kan loopen as
'n postppèrd.
Mie vriendeliken dank an de redac
tie van de krante. teekent
JOOS VAN KRUNINGE.
Een romantisch geval. In de gevangenis van
Denver (Colorado) was sedert eenige dagen
een jonge man, Lawrence Keilij geheeten,
opgesloten, beschuldigd van valscliheid in
geschrifte.
Hij was twee jaar verloofd geweest - in
die veronderstelling leefde hij tenminste -
met een jonge dame, Mildred Gardner. Om
haar trouw en haar geloof in hem op de
proef te stellen verlangde hij, dat zij in de
gevangenis met hem in het huwelijk zou
treden. Zij stemde onmiddellijk toe en Rev.
Goodheart, de gevangenis-geestelijke, ver
bond beiden in den echt. Nauwelijks was de
plechtigheid afgeloopen, of het jonge vrouw
tje wierp zich in de armen van haar echt
genoot en bekende„Nu ik voor altijd van
jou ben, moet ik je vertellen, dat ik niet
het meisje ben, dat jij dacht dat ik was. Ik
heet niet Mildred Gardner, maar' Dolly
Green, en ik heb jou eerst verleden jaar
leeren kennen."
Haar verbaasden echtgenoot vertelde zij
daarop de volgende geschiedenis
Mildred en ik lijken op elkaar als twee
droppels water, hoewel wij geen familie van
elkaar zijn. Verleden jaar November waren
wij beiden op een bal en droegen eenzelfde
costuum. Mildred was op een anderen man
verliefd géworden - met wien zij intusschen
getrouwd is - en wilde haar verloving met
jou verbreken. Dien avond vroeg zij mij,
of ik haar plaats wilde innemen. Ik deed
het, jij bemerkte niets. De rest kan je raden."
De jongeman, aanvankelijk verbaasd,
schikte zich weldra in het geval.
„Mildred Gardner of Dolly Green, het doet
er niet toe. Jij bent de vrouw, die ik bemin."
Maar nu kwam do geestelijke tusschen-
beide met de mededeeiing, dat het huwelijk
niet geldig was, daar miss Green onder een
valschep naant was gehuwd. Diepe versla
genheid bij de jongelui. De geestelijke
troostte hen echter met de mededeeiing, dat
aan hun echtvereeniging niets meer in den
weg zou staan, als het eerste huwelijk langs
oiïicieelen weg ongeldig was verklaard, en
Dolly Green haar indentiteit had laten vast
stellen.
Hebron en de graven der aartsvaders.
Hebron is een overoude stad in Palestina,
welbekend in de Bijbelsche geschiedenis
(zie Jos. XIV 13 II Sam. of Kon. XV 7.)
Nabij Hebron zochten de Joden het eiken
bosch van Matnre, de woonplaats van den
aartsvader Abraham, waarom de kruisvoer-
_ders haar castellum Saneti Abrahae
noemden. Boven de graven van Abraham
Sara, Rebekka, Jacob, Lea en Jozef die zich
te Hebron bevinden is een moskee gebouwd,
waarvan de toegang tot voor korten tijd
den christenen was ontzegd. Hierin schijnt
nu een verandering gekomen. Althans een
correspondent van de N. R. Crt. beschrijft
zijn bezoek aan die moskee in een brief
van 7 Maart 1921 als volgt:
Hebron is hoofdzakelijk bekend, omdat
de graven der aartsvaders verondersteld zijn
zich daar te bevinden. Zooals bekend is,
kocht Abraham de spelonk van Machpela
als een familiegraf en men beweert, dat ook
Sara, Izak en Rebekka, Jacob en Lea daar
begraven zijn. Tot voor den oorlog was het
bijna onmogelijk voor anderen dan Moham
medanen deze spelonk, die zich midden in
een moskee bevindt en door de Mohamme
danen als een hunner heiligste plaatsen
vereerd wordt, te bezoeken. In de laatste
uitgave Palestina van Baedeker schrijft
deze: „Geen Europeanen behalve eenigen
van hoogen rang, heeft men tot nu toe tot
het inwendige van do Haram (de .moskee)
toegelaten." Inderdaad was het den Joden
slechts vergund 7 trappen tot den ingang
der moskee op te gaan en de Christenen 13.
Ook nu nog is de toegang heel moeilijk.
We waren begeleid door een der beambten
van het departement antiquiteiten der re
geering. Deze wendde zich tot den gouver
neur van Hebron voor een pas. De Engel-
sche administratie echter kan weinig meer
doen dan een aanbeveling aan de sheiks
van Hebron geven en zoo gingen we met
dezen brief naar de moskee, waar men ons
reeds eens den toegang geweigerd had,
terug.
Een sjeik aldaar aanwezig, zond ons, met
de aanbeveling der Engelsche administratie,
tot eenige andei-e hooge Mohammedaansche
autoriteiten en van hen kregen we toestem
ming de moskee binnen te gaan. Zoo heel
eenvoudig ging dit echter nog niet in zijn
werk. We kwamen tot den ingang der mos
kee, daar verzocht men ons te wachten en
na samenspraak tusschen eenige prachtige,
reusachtige kerels, die de bewakers van het
heiligdom schenen te zijn en nadat vele
onderzoekende blikken op ons gericht wor
den, vroeg men onze namen en nationaliteit.
Het onderzoek scheen bevredigend uit te
vallen, tenminste men reikte ons de hand
ter verwelkoming en na de gebruikelijke
sandalen aangetrokken te hebben, konden
we ongehinderd binnentreden en deze voor
het geheele menschdom buitengewoon in
teressante plaats van nabij bezien.
Het gedenkteekeu, dat gebouwd is boven
de beroemdd spelonk van Machpela is een
der indrukwekkendste en minstbekende
monumenten in Palestina. In de dagen van
Saiadin tot een moskee verbouwd, bleef
deze tot de bezetting der Engelschen van
Palestina voor iedereen, behalve voor Mo
hammedanen, gesloten. Studenten van de
Koran omgeven de moskee en hare onder-
aardsche grafkelders met den grootsten
eerbied en betreden deze slechts onder ge
beden en met een zekere mate van gods-
dienstigen angst. Zelfs de Mohammedanen
kunnen de grafkelders niet binnengaan, er
bestaat een legende onder hen, dat de pa
triarchen en hunne vrouwen nog steeds
een geheimzinnigen invloed uitoefenen en
hen zullen straffen, die het wagen hunne
graven te bezoeken.
Voor 1882 was niets bepaalds bekend, om
trent den bouw der moskee, tot deze bij
speciale vergunning' door den sultan van
Turkije en majoor Couder bezocht werd
die de geleg'enheid waarnamen een plan
van de moskee te maken.
Het inwendige der moskee is eenigszins
donker, omdat er geen vensters in de be
nedengedeelten van de dikke muren zijn.
Dadelijk bij het binnentreden vallen twee
hooge praalgraven uit marmer en steen ge
bouwd op, zij zijn met roode en witte banden
beschilderd, en hebben puntige daken die
met zwaar zijden vilt bekleed zijn. In het
eene mausoleum wordt Izak verondersteld,
begraven te zijn en in dat aan de overzijde,
zijne vrouw Rebekka. De bewakers der
moskee vertelden ons, dat deze monumenten
met de eigenlijke begraafplaatsen van Izak
en Rebekka in de grafkelders in verbinding
staan. Men betreedt de moskee door een
fraaien voorhal. Rechts en links zijn acht
hoekige vertrekken, hierin zijn de mauso
leums van Abraham en zijne vrouw Sara.
Deze zijn met prachtige Oostersche tapijten
bedekt, evenals de graven van Jacob en zijn
vrouw Lea, die zich vis a vis der voorhal
der moskee in een eenvoudige vestibule
bevinden.
De Westerzjjde der moskee geeft toegang
tot een lange galerij. In het midden van
deze is een kapel met een rond dak, te
midden dezer kapel is weer een praalgraf,
bijna gelijk aan dat van Abraham. Dit is
het graf van Jozef. Het graf van dezen
patriarch, die alleen en buiten het aller
heiligste begraven werd, waar zijne voor
vaders rusten, is ook met een bijzonder
gedenkteeken versierd. Do heele moskee
is met schitterende tapijten versierd en
maakt een plechtigen en ernstigen indruk.
Onze kaalhoofdige nakomelingen.
De Londensche arts Steep komt op grond
van wetenschappelijke onderzoekingen tot
de conclusie dat onze nakomelingen kaal
hoofdig en tandloos zullen zijn. Door de
sport in de open lucht kan dat evenwel
worden vertraagd, maar niet belet. Ons ge
heele moderne leven met zijn koortachtige
haast, draagt daarvan de schuld. De arbeid
van den geest, de grootste vijand van den
haardos neemt drie vierden van onze kracht
wegkortom onze hersenen werken te veel.
Ziet de vrouwen maar eens. Men vindt er
maar weinige kaalhoofdige onder en de
vrouwen spannen haar geest niet sterk in.
Terwijl op de 1000 30-jarige mannen 300
kaal zijn, behouden 1000 vrouwen kaar
haartooi tot haar 40ste jaar. Vooral onder
de wiskundigen, de filosofen en schrijvers
vindt men kaalhoofdigen. In groote steden
zijn zij minder zeldzaam dau in kleine.
Minder .snpl dan de haren, inaar toch maar
al te snel zal het menschdom zijn tanden
verliezen wat in vele gevallen is toe te
schrijven aan de vervalschte levensmiddelen,
die men ons als voedsel voorzet
Nog een kijkje iu het Para
dijs der Bolsjewiki.
Mrs. Stan Harding, correspondente van
de.„New York World", die verleden jaar
Juni naar Rusland vertrok, werd vrijwel
onmiddellijk na haar aankomst gevangen
gezet cn eerst losgelaten na de nota van
Lord Cnrzon, waarin het vrijlaten der'
Britsche gevangenen als voorwaarde ge
steld werd voor hetvoortzetten der
thans beëindigde besprekingen over de
handelsovereenkomst. Mevr. Harding ver
telt, volgens het_„Hbl.", van haar avontu
ren in een tweetal artikelen in de „Daily
News"hoe zij aanbevelingsbrieven mee
kreeg van de Duitsche socialistische en
communistische leiders. Te Kopenhagen'
had Litvinof daar nog een recommendatie
bijgedaan en bij haar aankomst te Re vat
werd aan de journaliste meegedeeld, dat
de toestemming- van Tsjitsjerin was alge-
komen en dat zij verzocht werd naar Mos
kou door te reizen.
Als geleiders kreeg zij mee den offi-
eieelen tolk Rosinsky en een Poolsehen
Jood, Mog'ilewsky genaamd, die te ver
staan gaf, dat hij een baantje had aam;
het Sovjet-ministerie van buitenlandsche
zaken. Later bleek dat hij het hoofd was
van het buitenlandsche spionage-depar-
toment der buitengewone commissie.
Bij aankomst te Moskou kreeg mevr.
Harding logies in het ICharitonevsky, huis
voor gasten van het departement van
buitenlandsche zaken en zij vertelt daar
van: „Hoewel ik slechts vier uur in dit
huis doorbracht, had ik toch gelegenheid
om Je eigenaardige atmosfeer op. te mer
ken. Telkens als ik mijn deur opende-,
hom-de ik iemand op vilten pantoffels
wegsluipen door de gangen. Na de lunch
ging Rosinsky een wandeling met me dooi
de stad maken. Toen wij terug waren,
kwam Mogilewsky een bezoek brengen
en hij deelde mee, dat mep, aan buiten
landsche zaken bang- was dat het huis niet'
geriefelijk was, omdat het zoover van
liet centrum was en rijtuigen zoo moeilijk
waren te krijgen. Er was nu ander logies'
voor mij gevonden. Mogilewsky bood aan'
mij per auto daar heen te brengen en toen
wij liet Lubiankaplein bereikt hadden
deelde hij mee. dat ik 'gearresteerd was.
Ik werd onmiddellijk in de wachtkamer
gestopt, g-efouilléerd en in een eenzame'
cel geworpen.
„Dienzelfden avond nam men mij mijn
eerste verhoor af. „Zoudt u nu eens wil
len vertellen", barstte ik uit, „of ik naar
Rusland gekomen hen met toestemming'
en o.p uitnoodiging van Tsjitsjerin of
niet
„Zeker mevrouw", werd mij geant
woord, „wij hebben Tsjitsjerin gevraagd
u uit te noodigen omdat wij u de keu,-*
wilden geven van de straf voor spionage
te endergaan of de geheimen te ont
hullen der Britsche organisatie in Rus
land".
„Toen ik van mijn verbazing bekomen
was, zei ik dat ik nimmer in den Britschen
inlichtingsdienst geweest was. Als be
wijs werd toen het telegram overlegd:
waardoor de „New York World" mij be
noemd had en dat toevallig- onderteekend
was door iemand, die denzelfden naam'
droeg als de schrijver van een bekenden'
roman over den geheimen dienst".
Tevergeefs trachtte mevr. Harding om
Tsjitsjerin te spreken te krijgen. Al haar
aanbevelingsbrieven waren niets waard,
zei Mogilewsky, omdat er uit bleek dat
zij het vertrouwen van socialisten en'
communisten genoten en daarvan misbruik
g-emaakt had. Wanneer zij alleen maar
vertelde wat zij eigenlijk kwam doen en
haar „medeplichtigen" noemde, zou men
haar loslaten en haar evenveel vrijheid
laten als andere journalisten, mits zij zich
maar met bemoeide met het Congres der
Derde. Internationale. Dat duurde zoo den
heelen nacht voort. Mogilewsky beschul
digde en mevr. Harding ontkende. Einde
lijk, den derden dag, werd haar meoge-
