jogramma's
FJ
PILS
jjntiardt's
de overal bekende
[Tweede Blad
eijboer
bSetten.
ilEUWE ZEEUWSCHE COURANT
idarmoede,
luwachjigheid,
Rheumaiiek,
Ga! en slijm
Maagzuur,
Hoofdpijn
dezer af zullen
Landdag te Goes
felephoon 20/
Uit vroeger tijden.
Een uurtje bij de Zeeuwsche
„onderkruipers" te Rotterdam.
BINNNLAND.
BOEKENN1EUWS.
Voor de Keuken.
V1SSCHERIJ.
ZATERDAG 22 MEI 1920
Gemengd Nieuws.
7'/
/6, I
<1 I
kC.
leeskrachtige
|n, zwakke, duize-
bleekd geloats-
Geb rujk hier-
irdt's Staaltabletten.
dienen |ot alge-
verstcrkmg van
en lichaam, ver-
|en Uw eetlust en
In een g-eZpnde ge-
lileur. i*
liozon vaivif f 0.00.
fefc, gejiag-dheid,
Ipanningj slape-
Jeid, examenvrees,
kelbaarhfcid. Ge-
fk hiertegen
Jiardt's Zenuwtabletten,
ie tablette^i kalmee-
in b.oogs mate en
lien de gevolgen van
Irsparmmg^ weg.
Ter kokep 60 ct.
koudé en pijn in
Jledema|en, ischias,
rr- en gewrichtspijn,
ligezichtspijn, pijnen
li allerlei aard. Ge-
Jiik hi er legen
;-jSanaperin-tabletten.
|L>eze wecken pijn-
■llend e'.t genezend.
I Per kom? 75 ct.
Irden veigvijderd door I
nhardt's Laxeer-tabletten j
hgelen dan stoelgang, j
I n bloedzuiverend en
I rdrijven [uitslag.
Per dots 60 ct.
laagpijn, maag-water,
Irisping, geen eetlust,
lichte spittvertering.
J Gebruik fiertegen
Bjnhardt's Maagtabletten, j
Per kok61' 75 ct.
Jlijnhardt's ftoofdpyn-ta-
lletten. Stillen spoedig I
|e hevigste hoofdpijn.
Per koker\45 ct.
Ferkrijgbaar bfi Apoth.
rii Drogisten. JTe Goes
|iV. F. den Herd|rGebr.
jMulder; Zierikzse J. W.
iGnddeTbolen ILG. van
IZaltbommel; lerieke A.
I.M. Steketee'ssGraven-
poider J. H. v. Dijjhoorn
Kamperland H. Bakker-,
Brouwershaven A- de
ZooverOudelartde C.
[Mol Czn.HanswberdA.
WijkKapellei.1. Bur-
's-Heerenhdfek A. v.
Rasteren Ove/anri M. v.
SteeHoofdplaat A. Ver
liest: Borssele Mej. A.
Karelse; Krulningen H.
J. Kluvfhouf. 108-164
\-rtxp0*m-t. seizoen nog
IwW^naand, reiskosten wor-
lijk. 543-14
Inge Vorststra.it te Goes, en
kantoor N. Z. Courant Oprit
I bij de leden der Plaatselijke
487-26
liLDERg^BEHANGERS.
schilderen van
en RIJTUIGEN. 530-20
dit gebied in Zeeland.
I en Spanjaardstraat F 28.
550-36
Walcheren is dat outste Eylandt van
Lëlandt, waer in begrepen zyn drie
fcboone Steden, ais Middelburch, CamP,
C, en de Flessinge; Zuydt-Bevelaiidt
ft vermaerste, grootste ende t breetste
Kvlandt, daer drie proper Steden in ghele.
fcien' zijn, als Borsselen, Komerswael
nie Goes".
Rommerswaal is sedert eeuwen door de
Lee verzwolgen. Van Borsseleis over-
Li,bleven een schilderachtig dorp. t Heett
zéér wel 't cachet eener Middeleeuw-
tche plaats bewaard. Een groote opeD
Kaats in 't midden. De vier hoofdstraten
lomen daar op uit. De Kerk midden op
|ie plaats .met den brandput, t G anscho
fanrp omlijst met boomen.
Goes is voor Zuidbeveland „De Stad
heb Middelburg bezocht op gewone
mn. Men zag er dan wel buitenlui, dio
boor zaken derwaarts waren gegaan, maar
'huil o-etal was niet opvallend groot. Ook
Donderdag, den bekenden Marktdag,
en ik er geweest. Dan levert Middelburg
jen interessant gezicht. Bij die gelegenheid
iet men er bezoekers van alle eilanden,
hun inderdaad schoone, poëtische klee-
ÈsSracht.
Maar ook Goes heb ik gezien op ge-
[one- en ook marktdagen, 'k zou zeggen,
;at het te Goes drukker is.
„Goes, een stadt seer proper ende lus-
;ich, rondtsomme met boomen ende boom-
.erden beplandt, die in 't jaer ons Hee-
:en 1302 in de Chronijeken bekent werdt".
Le vindt haren oorsprong in 't slot Oost-
inde, een sterkte aan den stroom Gosaha,
't bezit der Heeren van Borssele. 't Slot
erd gebouwd in de 10e eeuw. De onge
lukkige gravin van Holland, Jacoba van
deieren, geb. 1401, f 1436, en haar vierde
clitgenoo! Frank van Borssele, Graaf van
Ostervont, bewoonden het geruimen tijd,
e kelder van 't voormalig slot bestaat
log, maar is bijna geheel met zand en
min gevuld. De bekende moerbeienboom
an Jacobs staat nog opeen kleine binnen-
laats. Jaarlijks, draagt bij nog vruchten.
„Rondtsomme het slot zijn met der tijdt
-ergadert ende hebben haer nederghesla-
;hen eenighe landtlieden, haer met den
iouw van den acker meerendeels genee-
-ende. Uyt dese versamelinghe is dan
tllencxkens voortghecomen een aansienlijk
lorp, welcke den naem van „Het Dorp
;er Goes", is gegheven-".
Dat Goes binnen weinige jaren een aan-
lienlijke plaats werd, kon men hier uit
[afleiden, dat het met goedkeuring van
raaf Willem met keuren werd begiftigd,
;en in 1406 stadsrechten kreeg. In 1417
begon men Goes inet poorten, muren en
vestingwerken te voorzien. Toen Goes als
tad, in.haar volle, .glorie prijkte, telde ze,
zes Poorten, twee Forten, vele sierlijke
gebouwen, drie Schuttershoven „ofte Doe
len", een Latijnsche School, drie „wel
gheproportioneerde mercktvelden", een
Wees-, Oudman ende Vrouwenhuys". In
1420 werd gesticht; binnen de Stadt Goes,
de Kerch en de Cloester der Kruisheeren".
Het voornaamste gebouw is de Oude,
Roomsche, Sint Magdalenakerk. Ze werd
begonnen op 't eind der 14e eeuw, en in
1423, op den 18 Juni, is ze geconsacreerd.:
peze heerlijke, gothisehe kerk is helaas
overgegaan in de handen der Protestanten.
In het jaar 1618 werd ze deerlijk geha
vend door brand. „Ende in den jare
1621 g-eheel wederom, tot groote koste der
inwoonderen, als hebbende gekost een of
:wee en twintig dusend ponden Vlaems,
lyt der ghemeenter burse, veel gröotei'
jende heerlijcker opghebonwt".
„Grooter", dat kan men zien, als men
oplet hoeveel er nog ontbreekt van wat
oeger stond. „Heerlijcker", neen, dat
is niet de juiste term, juister is „opge
lapt". Schoon en indrukwekkend is nog de
Magdalenakerk in haar vervallen staat.
Maar, ik moet zeggen, dat ajp ik haai
zie, het mij voor komt, alsof ze schreit
om erbarming.- Haar machtige lijnen en
dei-zelver harmonie zijn nog wèl een ac-
loord, maar mineur.
Vele rampen zijn over Goes heen ge
varen, In 1539 woedde er een pest, die
loovelen ten grave sleepte, dat vele inwo
ners van angst de stad verlieten.
Kórts nadien, waren de inwoners, zóo
arm uithoofde der overstroomingen, dat.
[ze de lasten niet meer konden 'betalen.
In 1554 legde het vuur drie vierde
der stad in aseh. Ook bet klooster der
kruisheeren brandde toen af.
In hoofdzaak vonden de inwoners van
Goes hun bestaan in „landtbouwerije",
«outneringe, en koophandelinghe van gra
nen Het ligt voor de hand, dat de Stad
al vroeg haar markten had. Zoo mach
tigde Jacoba van Beieren in 1417 de stad,
een vrije jaarmarkt te houden op den
eersten Dinsdag na 23 Augstttus. Reeds
van te voren bestonden er de wekelijk-
sohe marktdagen, toen ook op Dinsdag,
.„die Beyersche Heeren, die voormaels
Graven van Zeelandt souden gheweesfc
hebben, aan dese Stadt seeckere Privile
giën ende vrijheden van jaer-marekten,
ende weecke-marckten ghegont ende ghc
gheven hebben, midts datse alle de dor
pen van den lande ontrent haer hebben,
°m aldaar ter merekt te komen". Ook
werd groote zorg besteed aan dijken en
wegen, om de communicatie met Goes te
vergemakkelijken, „want deze Stede ge-
kgen was in 't platte landt van Zuvdt-
hevelandt ende anders gbeen Stede daer
hij of omtrent en was, ende dat die
omleggende Dorpen aldaer haer weeck-
®arckten houden mosten, ende alsoo seer
vui noode waren sommige oude wegen,
mjeken, heulen ende waterganghen her
stelt te worden, opdat de landluyden te
ghevoechlijcker, ende tot minderen kos
ten heui- goedt souden moghen te merekt
bringen".
Op vele plaatsen lees ik in de ehro-
ni.joke, dat de maiikten altijd druk bezocht
werden, en verder, (lat de luyden gaerni
naer de merekt gingen-. Misschien is dat
nu nog zoo. Ik reed eens op een Dinsdag
namiddag van 's-Heerenhoek naar Goes,
en was verbaasd over het groot getal
marktbezoekers en bezoeksters. Op alle
dijken en wegen zag mon ze per fiets
huiswaarts vliegen.;
Toen ik van „Toondagen'! hoorde spre
ken, meende ik met iets nieuws te doen
te hebben,- Echter is dit niet zóo, want ik
vind de „thoondagen" reeds vermeld in
1522. Bij die gelegenheid werd er te Goes
vertoond het lijden Christi. Waarschijnlijk
heeft "Vrou Jacoba" een grooten stoot
er aan gegeven, om het vrouwvolk naar
Goes te lokken. Op den vierden Mei
1428, was er te Goes „een groote opscliote
van den Crnysboghe, daer mede present
ende tegenwoordich was Vrou Jacoba, met
meer andere. Daer Vrou Jacoba den Pa
pegay afschoot ende Koninginne wert,
waer af groote vreucht ende triumphe
binnen der stadt van der Goes ghebeurde,
soo dat die Vroukens uyt den Lande van
veel dorpen quamen om die Koninginno
te beschenken, die sij veel presentkens heb
ben geschonken". Hiervoor was Vrouwe
Jacoba zeer dankbaar ,want zij schonk
„den Vroukens" ten eeuwigen dage de
vrjje vlastiend in sommige „quartieren"
van Zuidbeveland.
Of zulks nü nog bestaat weet ik niet,
en hier kan ik het niemand vragen, latei-
hoor ik 't wel eens bij u.
Geachte lezers, tot later dus.
St. A. 27-4-'20. Joh. W. V.
Zoo men weet, werden de werkmenschen
die uit Zeeland naar R'dam gingen om de
stakers te vervangen, daar betiteld met den
naam van „onderkruipers".
Dat die stakers op die lui gebeten waren,
is te begrijpen. Toch deden die menschen
niets anders dan van de hun door onze grond
wet gewaarborgde vrijheid gebruik maken.
Maar 'n Rotterdamsche bewuste „arrebeier"
vat de vrijheid zoo op, dat iemand die,
zooals hij, modern georganiseerd is, die
vrijheid moet prijsgeven en maar doen wat
de oi-ganisatieleiders kommandeeren.
Ofschoon de Rotterdamsche havenarbei
ders over 't algemeen niet erg moedig zijn,
en wanneer het gaat om man tegen man
op te komen, niet gauw zullen aanvallen,
had de Directeur van de Holl. Amerikalijn,
waar de Zeeuwen gelegerd en gevoed wer
den, deze toch verboden om de afgezette
terreinen te verlaten, om gevaar voor moles
tatie of mishandeling te voorkomen.
Zoodra ik bericht kreeg dat er onder de
onderkruipers zich eenigen mijner oude
kennissen bevonden, zelfs een tweetal fa
milieleden, heb ik hen bezocht op de ba-
gageloods der Holl. Am.lijn, waai- er een
1400-tal logeerden. Dat bezoek 'k wil
zeggen de toegang tot het terrein en de
loods dankte ik aan de omstandigheid,
dat mijn ambtenaarsuniformpet diende als
vrijkaart daar Rijksambtenaren ten allen
tijde vrijen toegang hebben op alle handels-
terreinen.
Ik had geen spijt van mijn uitstapjehet
bezoek viel mij inderdaad mee. De heeren
„onderkruipers" deden juist een aanval op
de erwtensoep, en te oordeelen naar den
geur die er uit op steeg, was het goede
kost. Daarachter volgde stampot, die er al
even smakelijk uit zag.
Het viel mij op, dat het werkvolk zoo
opgewekt was. Trouwens in zoo'n voor-
deelige conditie waren ze mogelijk nog
nooit geweest. Gratis kost en logies en f7.50
per dag loon is geen kleinigheid. Vóór den
oorlog verdiende een veldarbeider nauwlijks
zoo veel in 'n week.
De slaapplaatsen waren geregeld evenals
aan boord der passagiersbootenn.l. drie
kribben boven elkander en de lui van de
zelfde plaats zoo veel mogelijk bijeen. Het
boot- of havenwerk viel hen meealthans
wat de zwaarte betreft, en dat verwonderde
mij niet, daar ik weet, dat do landarbeid
over 't algemeen meer lichaamskracht
vordert, dan het sjouwen aan de schepen.
De jongeren hadden wel eens graag 'n
uitstapje in de stad gemaakt, waarvoor bij
den 8-urigen werkdag dan ook gelegenheid
genoeg was, maar ze waagden er zich niet
aan. De ouderen vergenoegden zich met
n P'jpje en hun gemak.
Opmerkelijk dat er verscheidene boeren
onder hen waren. Doch ook zij verklaarde»,
niet tegen het gevorderde werk op te zien.
De meesten hunner deden het op hun
klompjes af, wat op 'n stedeling een eenigs-
zins zonderlingen indruk maakt.
Daar ze wel eenigszins opzagen tegen de
verveling van den Zondag en zelfs geen
H. Mis konden hooren, heb ik met eenigen
hunner een onderzoek ingesteld naar de
kapel, waarin door Pater Maznrowski in
normalen tijd Mis wordt gelezen voor
Russische en Poolsche landverhuizers. De
kapel was voorloopig gesloten. Op een door
mij tot hen gericht verzoek werd geant
woord, dat de Pater zelf verhinderd was om
aan 't verlangen der werklui te voldoen,
maar gezorgd zou worden, dat een andere
priester die taak op zich nam, wat dan ook
gebeurd is en waarmee de Roomsche
Zeeuwen zeer in hun schik waren, blijkens
éen schriftelijk mij toegezonden bedankje
na hun terugkeer in Zeeland.
Overigens was er voor gezorgd, dat ette
lijke couranten ter lezing lagen, waarvan
natuurlijk druk gebruik werd gemaakt.
Dat er fel op de onderkruipers werd af
gegeven en gescholden is waar, maar waar
is ook hoezeer de stakers zulks ont
kennen dat de mislukking van de staking
voor een groot deel het gevolg was van
den aanvoer van werkwilligen van buiten.
Rn wie, zooals schrijver dezes, zich dagelijks
onder de arbeiders beweegt, kan haast ieder
uur hooren, dat .ze blij zijn weer te kunnen
aanpakken en zich niet meer zoo gemakke
lijk door de leiders zullen laten beetnemen,
om vreemden met de arbeidsloonen Ie laten
gaan strijken.
Het ziet er inderdaad wel naar uit, dat
de hulp der Zeeuwsche onderkruipers voor
eerst niet meer noodig zal zijn.
Wat bij de staking zeer in't oog liep, was
van 't begin tot liet einde de weinige sym
pathie der arbeiders zelf voor de staking.
Meer dan 80 percent der arbeiders kwamen
er rond voor uit, dat ze veel liever hadden
blijven werken en dat ze eenvoudig waren
bezweken voor den aandrang der organi
satieleiders. En nu ze eenmaal bet werk
hadden neergelegd, waren ze bevreesd voor
terrorisme en de wraak van heethoofdige
kameraden.
Duidelijk bleek hier weer de macht van
organisatie, maar ook het groote gevaar
wanneer die organisatie in verkeerde richting-
gaat en de gewone leden niets meer hebben
in te brengen, maar worden voortgestuwd
als 'n kudde redeloos vee. Onbegrijpelijk
dat er in Rotterdam nog arbeiders zijn, die
als lid der havenorganisatie bij de bestuur
ders hun beklag gingen doen over tekort
komst in hun gezin, met 'n beet en snauw
werden toegesproken en die toch den moed
misten om hun lidmaatschap op te zeggen.
Meer en meer wordt echter merkbaar,
dat hier en daar de oogen open gaan eu de
macht der organisatie-despoten met hun
hoog salaris aan 't dalen is. Moge het
hiermee gaan als met do Duitsche Marken.
tiek Centraal Bureau gewenscht of zelfs
noodzakelijk is bij den tegenwoordigen om
vang eu beteekettis onzer partij, dan moet,
hoe dan ook, het kostenbezwaar worden
overwonnen".
Een Politiek Centraal Bureau.
De beteekenis onzer staatspartij is in de
laatste twintig- jaar aanzienlijk toegenomen
en met voldoening mogen wij op den poli-
tieken arbeid der laatste twee decemiina
terugzien. De katholieke staatspartij is de
grootste politieke partij in den lande ge
worden en dit legt haar bijzondere ver
plichtingen tegenover zich en liet land op,
om haar gezag te handhaven in den moei
lijken tijd, welken wij tegemoet gaan. Naai
de meening van het kath, weekblad ,,De
Nieuwe Eeuw" is daartoe niet langer vol
doende, dat bekwame personen door onze
partij worden afgevaardigd. Wij móeten
onze afgevaardigden ook in de gelegenheid
stellen zich voldoende toe te rusten. En
daarom pleit het blad voor instelling van
een Politiek Centraal Bureau. Uit het be
langrijk artikel eiteeren wij het volgende
Wij moeten onze afgevaardigden ook in
de gelegenheid stellen kennis te nemen van
hetgeen er in binnen- en buitenland op
politiek gebied verschijnt, zij moeten zich
geregeld op de hoogte kunnen houden van
het ontstaan en de ontwikkeling der moderne
problemen, zich spoedig en gemakkelijk en
zonder kosten kunnen oriënteerenin één
woordhet is, dunkt ons, voor een krach
tige katholieke politiek noodzakelijk, dat
onze afgevaardigden heter geoutilleerd
worden. Van de katholieke Kamerleden
kan niet gevergd worden, dat zij ieder per
soonlijk de lasten in tijd en geld daarvoor
dragende katholieke staatspartij zelve
richtte in haar eigen belang een Politiek
Centraal Bureau op, dat in de hierboven
geschetste behoefte voorziet. Zij heeft daar
immers zelve het grootste belang bijWant
zulk een Centraal Bureau zal niet alleen
de vraagbaak zijn van de Kamerleden, niet
hun alleen voorzien van al hetgeen zij voor
een ernstige vervulling van hun taak noodig
hebben, het zou ook ten dienste staan van
ieder, die inlichting of voorlichting over
eenig politiek onderwerp vraagthet zou
connecties kunnen aanknoopen met buiten
landsche politieke lichamen en personen en
aldus een werkzame factor kunnen zijn in
ons aller ideaalde katholieke internationale
heit zou verder een bureau van inlichting
kunnen zijn voor onze katholieke pers en.
waarnaar reeds zoo dikwijls Is gpvraagd,
de verbinding kunnen tot stand brengen
tneschen kiezers en gekozenen.
„Het spreekt vanzelf, dat een dergelijk
Politiek Centraal Bureau dp bestaande poli
tieke organisatie geheel intact iaat. Er is
geen enkele reden om daarin wijziging te
bfengenhet gedecentraliseerde stelsel van
kiesvereenigingen, kieskriiigbesturen en Al-
geraeene Bond van rijkskieskringorganisa-
ties werkt gunstigmet inachtneming Van
zooveel mogelijk belangen voert het niette
min een krachtig beleid.
„Toéh zou bijv. het Secretariaat van den
Algemeenen Boud in het Politiek Centraal
Bureau kunnen worden ondergebracht, ten
einde ook dat secretariaat te doen profiteeren
van de inlichtingen welke het Centraal Bu
reau zal kunnen verschaffen en het den leden
van den Bond gemakkelijk te maken met bet
secretariaat in verbinding te komen. Voor
een uitgöfil-eid kiezerscorps als het onze, is
een vast secretariaat zeer gewenscht, het
vergemakkelijkt liet verkeer tusschen de
kieevereenigingeti en komt zelf beter op de
hoogte van wat er leeft in de partij.
„Ten slotte zou ook de politieke Propa
ganda hij het Centraal Bureau kunnen wor
den Ondergebracht. Afgezien van de vraag,
of het in (le toekomst niet noodig zal blijken,
de politieke propaganda ook op andere meer
doeltreffende wijze te voeren dan door de
redevoeringen en nog eens redevoeringen is
't toch noodig, dat zij zich niet alleen met
den tegenwoordigen maar ook met den toe-
komstig-en tijd bezig boude en dit vereischt
weer meer kennis van en meer inzicht in de
politieke vraagstukken, waarhij het Centraal
Bureau den noodigen steun zou kunnen ver
schaffen. Ook het verband met de katholieke
Kamerleden kan voor de politieke propa
ganda van veel nut geacht worden.
„De instelling van een Politiek Centraal
Bureau zou naar onze meening voor de
katholieke staatspartij vele voordeeleu op
leveren. Er is echter één groot bezwaarhet
kostenbezwaar en wij hebben bij de oprich
ting van bet. Propagandabure.au ervareil dat
het voor den Algemeenen Bond niet gemak
kelijk is aan de noodige finantiën te komen.
Toch lijkt, het ons op den weg van den Alge
meenen Bond te liggen, om hier het initiatief
te nemen. Al staat dit punt niet op de agenda
van 29 Mei a.s., het zou nochtans kunnen
besproken worden en misschien vindt men
het denkbeeld van een Politiek Centraal Bu
reau als door ons in grove trekken beschre
ven, de moeite waard voor een nader onder
zoek. Is men het er over eens, dat een Poli
Jessonda, het dochterje van Jaïrus,
Mysteriespel in drie bedrijvon, door
Felix Rutten, verlucht met teeke-
ningen van G. Westermann.
In 1918 verschoen bij de N.V. de R.-K.
Boekencentrale Amsterdam een hoogst smaak
volle, in wijden kring zeer geapprecieerde
uitgave van. hot ontroerende mysteriespel
„Beatrijs" van Felix Rutten.
Thans ligt voor ons een door dezelfde
uitgeversfirma in het licht gegeven editie
van „Jessonda", het dochtertje van Jaïrus,
het mysteriespel, door denzelfden Felix
Rutten met even vaardige pen geschreven
en in den jong-sten tijd met schitterend
succes in de schouwburgen onzer groote
steden opgevoerd, onder grooten bij val van
het opgetogen publiek en de hooggestemde
lofredenen, ook van niet Katholieke recen
senten.
Voor hem of haar, die „Jessonda" zag ten
tooneele voeren, is de lezing van dit bij
uitstek fraaie boekwerk, verlucht met teeke-
ningen van G. Westermann, een hernieuwd
genot. Voor degenen, die nog geen kennis
maakten met het voortreffelijk letterproduct
van den begaafden schrijver, zal de lezing
een aansporing zijn, met de opvoering van
dit werk eens kennis te maken.
De personen zijn getrouw naar het Evan
gelieverhaal weergegeven, mét ais culmi-
neerend lichtpunt de figuur van den Godde-
lijken Wonderdoener, die aan liet dochtertje
van Jaïrus het leven terug geeft. Kortom,
een juweeltje van stijl en taal, dat Feiix
Rutten alle eer aandoet.
Voor (le typografische uitvoering en de
uitwendige aankleeding van liet boelc,
hebben wij niets dan lof. De meest luxueus
ingerichte saloiileestafel zal dit keurige boek
tot sieraad strekken.
Mogki een ruim debiet de uitgeversfirma
voornoemd voor hare zorgen in deze be-
looneu.
Droge rijst koken. A Kopjes rijst op 12
kopjes water met een weiuig- zout, droog en
korrelig koken, dan in een rijstrand druk
ken. Den gevulden rijstrand even in kokend
water zetten en vlug omstulpen op een
ronde schaal. In het midden de poulet met
de saus gieten eu wat saus alleen over de
rijst.
Aspergesoep. De aspergeeinden van een
bos asperges, -die men daags te voren ge
bruikte worden gewassen en met 1 L. wa
ter goed gaar gekookt. Dan door een zeef
fijnwrüven. Bij dit gezeefde-aspergenat voegt
men s/* L. kalfsbouillon en 3/j L. melk. In
oen pannetje roert men V» ons boter met
drie a vief eetlepels bloem op liet vuur glad
en voegt daarbij steeds roerende de kokende
soep. Zout naar smaak. In de soepterrine
klopt men een ei met een weinig geraspte
nootmuskaat en giet daarbij heel voorzichtig
roerende, de kokende soep.
Kalfspoulet mot kerrysaus. 1 pond kalspoulet
afwasBchen en opzetten met D/s L. water,
een stukje foelie en een weinig zout en
daarin zachtjes gaar laten koken ongeveer
een uur. Dun neemt men L. bouillon
voor de soep el-af en roert door de overge
bleven bouillon '20 gram met water aange
mengde maïzena, (doov de maizena roeren
een a U/s theelepel kei'l'y) 40 gram boter.
De saus dooi- een zeef gieten en de poulcj:
er nog even in laten stoven. Een ei kloppen
en daarbij, voorzichtig- roerende het warme
vleesch met de saus gieten.
Een belangrijke uitvinding.
Een jong visehkooper en zouter uit Grims
by, tnr. Frank Croft, 55 Eleanorstreet, heeft
een uitvinding- gedaan die zegt hij - in
de lieele visscherij-iudustrie een geweldigen
ommekeer zal kunnen brengen,hij beweert
dool- een tot dusver geheim procédé, zonder
het gebruik van zout, van chemische prae-
paraten of van eenig aiidër kunstmiddel alle
soorten van visch zóó te kfinuen prepareeren,
dat ze gedurende een onbepaald aantal jaren
goed blijft, zonder door eeiiig- klimaat aan
getast te worden en dat ze. den vollen smaak,
de volle voedingswaarde enz. behoudt zon
der dat het noodig is ze in eenige verpak
king te conserveeren.
Dat wil wat zéggen
Een Engelsch vakblad, dat van deze uit
vinding melding maakt, vertelt, dat de heer
Croft een man is van veel kennis, die al
merkwaardige proeven heeft gedaan.
Als bewijs voor de deugdelijkheid van
zijn uitvinding heeft hij in zijn bezit visch,
die zeven jaar lang versch en goed is be
waard en waarvan hij gavandeert dat hij ze
in den natuurlijken staat waarin ze ver
keerde, toen ze te Grimsby aankwam, aan
de markt, weer kan terugbrengen door ze
eenvoudig te weeken gedurende een dag
of drie in versch water
Eu niet alleen versche visch, maar ook
en vooral overgebleven visch en visch-
afval („glut") kan op deze wijze geprepa
reerd worden en levert dan voor den land
bouw een meststof, die onliepaalden tijd kan
worden bewaard en die een ongeëvenaarde
bemestingwaarde heeft. De analyse hiervan
wyst aan 10.05 vocht, 9.10 nitrogeen, 11.05
ammoniac eu 29.47 oplosbare kalkphosphaten
Een ton van dit praeparaat heeft een uit
zettingsvermogen in voehtigen grond tot
250 ton, en het grootste voordeel van al (en
ook gevaar, zoo het niet met zorg wordt
toegepast) is, dat slechts kleine hoeveelheden
noodig zijn om op den akker de heilzame
uitwerking ervan te bewerken.
De bewerking van de visch volgens dit
systeem is uiterst eenvoudig. Om later ge
geten te worden wordt de visch schoonge
maakt en geheel van been, kop, graat in-
gewanden enz. ontdaan. Dan wordt de ge"
lieime behandeling toegepast, waaruit de
visch droog en stijf, maar overigens juist
als versch te voorschijn komt. Dan wordt
ze kunstmatig gedurende drie dagen ge
droogd en is dan zóó hard, dat ze met een
hamer zelfs niet kan worden stukgeslagen.
Als men de visch dan maar droog lioudt,
kan ze niet meer bederven.
Voor handelsdoeleinden wordt de harde
visch in molens met sterke drukking fijn
gemalen als meel, en ook dit kan droog
onbepaald lang bewaard blijven.
In water geweekt, herneemt de visch haar
natuurlijken vorm en is dan direct gereed
voor het gebruik 0111 te koken of te bakken.
Een kabeljauw van 8 pond, aldus behan
deld levert twee pond gedroogde visch, en
deze methode is zóó goedkoop, dat het visch-
meel kan worden geleverd in den handel
met behoorlijke winst voor 8 stuivers het
Engelsclie pond, wat dan zooveel is als 4
pond visch tegen '2 stuivers het pond.
De uitvinder, mr. Croft heeft op zijn vin
ding- patent genomen in alle landen en
weusclit vooral de Engelsclie markt, Grims
by het allereerst ervan te laten profiteeren.
Wij zijn benieuwd zoo schrijft de Vis-
scherijcourant, waaraan liet bovenstaande
ontleend is om van deze vinding, die,
als alles wat hierboven is beschreven, in
de practijk wordt vervuld, inderdaad een
omwenteling in de vissclierij-industrie kan
brengen, nader te hooren.
In de „Nieuwe Eeuw" vonden wij onlangs
het volgende ondeugende gedicht, getiteld:
Zijne Majesteit de werkman.
Hij verdient drie duizend gulden,
Maar hij eischt er strakjes vier,
Want, als-ie zes uur gaat „werken",
Moet er geld zijn voor plezier.
Vroeger vondt je 't ongezellig
Met 'n werkman op den vloer,
Tegenwbordig groet j'm vriendelijk,
En hij antwoordt kort „bezjoer".
Als-ie iets heeft „nagekeken",
Kost het handenvol met geld,
En, als-ie z'u pijp moet stoppen,
Wordt dat voor 'n uur geteld.
Moet-ie buitenwerk verrichten,
En het regent 'm te fel,
Dan laat-ie de boel maar waaien,
Hij krijgt toch z'n centen wei.
Sehi-.i t't-ie even van 'n stoepje,
Dadelijk loopt-ie hevig mank
En hij strompelt als gekwetste
Naar de Rijksverzekeringsbank.
's Zaterdags na twaalf uren
Stapt-ie naar 'n chique coiffeur
Laat er fijn zich "champooneeren
En bespuiten met odeur.
Buiten loert-ie in de ruiten,
Hoe z'n boord en frontje staat
Eu hij presenteert sigaren
Aan 'n kameraad op straat.
Hare Hoogheid- met de kindereu
Slentert dan van stoep naar stoep,
Koopt het beste van het beste
En d'r hengselmand vol „snoep".
Als de centen zijn gevlogen,
Lijkt het leven hem 'n hoon,
Eu hij eischt voor de verandering
„Minder werk en hooger loon".
FOEZEL.
Het vetgehalte der visschen. Het vetgehalte
van visch is niet alleen afhankelijk van de
vischsoort. maar ook van de toebereiding
en andere omstandigheden. De grootste
tegenstellingen bestaan bij versche visschen.
Het minste vet heeft de om zijn smake
lijkheid graag- gègeten zeetong, die slechts
voor t/i pCt. uit vet en voor 86 pCt. uit
water bestaat. Over het algemeen gaat trou
wens hij versche visch gering vet- en hoog
watergehalte steeds samen. De grootste vet-
rijkdom bezit zalm, die zelfs versch voor
meer dan een tiende, uit vet bestaat en
slechts 67 pCt. water heeft. Zeer vetarme
visschen zijn selielvisch, dorsch, snoek en
baars, Do schol heeft eveneens weinig vet.
Tot de vetrijke visschen erkent men na den
zalm in neerg-aande lijn de haring, de ma
kreel en verder de heilbot. Vooral de ha
ring- heeft een hoog- vetgehalte van 35 pCt.
Daarenteg-én is van alle genoemde visschen
behalve de zeetong de haring het armst
aan eiwitstoffen. Zeer gering- is het vetge
halte van gedroogde visschen, b.v. bij den
stokvisch, maar toch altijd nog grooter dan
bij versche selielvisch en zelfs bij zeetong.
Bovendien bestaat de zeetong- voor meer
dan 4/5 van zijn droge stof uit eiwitstoffen.
Van de gezouten visschen wint het de ha
ring met bijna 17 pCt. vetgehalte en maar
46 pCt. waterg-ehalte. De gerookte sprot
heeft 16 pCt. vetgehalte, terwijl de zalm in
gerookte» toestand maar weinig meer vet
heeft dan in verschen. Gerookte haring of
bokking' beeft 8 A 9 pCt. vet.
Sardines in olie bezitten, hoewel ze in
olie zwemmen, zelf minder vet dan de ge
rookte zalm, de sprot of zelfs de gezouten
haring.
Interessant is het pas sinds korten tijd
wetenschappelijk vastgestelde feit, dat het
vetgehalte van den haring en ook van an
dere visschen veel afhankelijk is van het
jaargetijde, waarin de visch gevangen is.
Een in Mei gevangen haring had slechts
het zeer geringe vetgehalte van 25 pCt.
terwijl een in begin September gevangen
haring 33 pCt. bezat. Daarna schijnt devet-
rijkdom dan weer tot het begin van den
zomer af te nemen.
De gastronoom wist intusschen allang,
dat de haring in Mei het lekkerst is en
daarom vormt dit nationale zeebanket in
dien tijd de grootste delicatesse.
De dikste vrouw. Een ander nieuwtje uit
Amerika is, dat daar de dikste vrouw
woont, naar men beweert. Zij weegt 322
pond. Zij ie machineschvijfster en heet Nelly-
Leonard. Zij vindt het niets erg om dik te
zijn, ofschoon ze, op medisch voorschrift,
