No. 103.
Dinsdag 9 September 1919. Vijftiende Jaargang
De Mm. Deer M. 11 d.
IMijil eiken MAANDAG-JUEUSOJO- en VRIJD1CAV0ND.
BUITENLAND.
WE ZEEUWS® COUP
Aboanementeprijg p. 3 maanden voor Goes f 1.25, daartaitan f 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubhbele bladen 10 cent.
Advtrtentiën worden ingewacht vóór half e«n uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: BoudewIJn de Wlffesfraaf A 135s, Goes.
Tel. interc.: Directie no. 94. Redactie no. 97.
Reclameberichten 30 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Advertentiën van 15 regels fO.75, iedere regel meer 15 Ct.
Eenzelfde 'advertentie 3 X geplaatst wordt 2 X berekend.
„Z. D. H. de Bisschop van Haarlem
heeft benoemd tot Kapelaan te Noord-
wjjkerhout (H. Vietor) den weleerwaarden
heer M. M. v. d Eem", dit is het bericht,
dat wij Zondagmorgen in onzen brieven
bus vondenwij mochten er echter geen
ruchtbaarheid aangeven en het niet eer
der publiceeren dan in ons blad van
hedenavond.
De Weleerw. heer v. d. Eem, de groote
promotor, de man van het R. K. Ver-
eenigiDgsleven, gaat Goes verlaten.
Wanneer wij nagaan wat deze ijverige
werker op het gebi»d van het R. K Ver-
eenigingsleven gedurende de vijf jaren,
dat hij hier heeft mogen arbeiden tot
stand 'gebracht heeft, dan zal men het
allerwege met ons eens zijn, dat de eere-
titel van promotor, man van het R K.
Vereenigingsleven, hem ten volle toe
komt.
Patronaat, R. K. Volksbond, R. K.
Vrouwenbond, met de vele vertakkingen,
ziedaar eenige der vele vereenigingen
die door zijn volijverig werken hier in
onze parochie zijn opgericht.
Onvermoeid is hij steeds werkzaam
geweest en vooral het heil van de R. K.
jeugd, in het bijzonder van de R. K.
jongelingschap, ging hem zeer ter harte.
Man van de daad en van het woord
heeft hij zich gedurende zijn verblijf hier
in Goes geheel gegeven om het Katho
lieke leven in onze parochie meer te
doen opbloeien, aan dit verheven doel
heeft hij de heerlijke talenten, waarover
God Hém de beschikking gegeven had,
gewijd.
Het verlies, dat het R. K. Vereenigings
leven hier in Goes lijdt doorzijn vertrek
is groot
Wij danken Heüi voor alles wat Hij
op dit gebied voor het Katholieke Goes
heeft gewrocht en tot stand gebracht
Moge de vele vereenigingen, door zijn
noesten arbeid gesticht en gegrondvest,
steeds in bloei toenemen tot heil van
het Katholieke Goes, tot eer ook van
den eerwaarden stichter.
Onze beste wenschen vergezellen den
scheidenden, geëerden Kapelaan.
Vs Leeringen wekken.
Leeringen wekken en zeker waanneer
die van een kant komen, w;aarv.a)n
men (het niet had verwacht.
Wij: leven thans in een Lijd, waarin
alom een aanslag wordt gedaan 'op
de publieke kassen voor loonsverhoo
ging, salaris verbetering, enz. van alle
soorten van ambtenaren.
Tegelijkertijd zijn de stakingen in
allerlei soort van bedrijven niet van
de lucht, hij welke vaak dolle avon
turen de sociaal-democratie 0 e leiding
heeft, iof nog erger, ide kopstukken)
der anarchie, zonder' eenig verant
woordelijkheidsgevoel noch bezorgd
heid voor de economische toekomst
die pp die wijze plechts op een ramp
kan uitloopen.
D aarolm: is^ het van belang de aan
dacht (te vestigen op de uitlatingen van
een ontwikkeld sociaal-democraat, dr.
Th. y, d. Waerden, die half Augus
tus j.l. in „Het Volk" een paar artike
len schreef over lo-o-ns vierhoö-
ging, prijsstijging en sociali
satie, waaraan wij het navolgende ont
kenen op het voetspoor van',,De
Maasbode die een en jamder alles
zins vermeldenswaard achtte.
i i 1 i
Het leven is ondragelijk duur gewor
den, dus moeten de loonen naar .bo
ven. Die weerzin tegen het stelsel is
tot feilen haat uitgeschoten, de men
taliteit voor algemieenen strijd is aan
wezig: nu of nooit moet de levens
standaard worden opgevoerd. Maar
wat in een wereld van overvloed kan,
zonder een onmiddellijke afwenteling
der loonstijging o,p de kosten van het
proidukt, is thans in vele gevallen uit
gesloten. Er is graan tekort, of wat
m zijn werking pp het zelfde neerkomt
er is geen scheepsruimte voldoen
de. Die vrachten zijn ©norm, en zou
den zelfs zeer jbpog zijn, indien wij
ze in het huidig systeem konden ver-
minderen met de schandelijke reeders-
winsten. Voor de meststoffen geldt 't
zelfde, ook' voor het veevoer, dus voor
alle landbouwproducten, voor 0e tó&Tk,
voor het vleesch. Hot koper is in prijs
gestegen toit hatdubbele van vóór
den oorlog, het ij'zer tot het driedub
bel©; de kostprijs van de steenkolen
m onze staatsmijnen dus zonder
O.W. is verdriedubbeld. Natuurlijk
zal jde verkorting van den arbeids'-
duur, ook al wordt er harder gewerkt
of maar even hard pis vóór die ver
korting, stijging van de zelfkosten
meebrengen, tot tijd en wijle dat de
nijverheid zich door verbetering der
techniek -zich daarop zal hebben in
gesteld. Men kan in dit opzicht vol
vertrouwen zijn, maar ©en werk van
een ©ogenblik of van ©en zeer kort
tijdperk is het niet. Zoio> worden de
levensmiddelen duurder, zélfs zónder
extra uitpersing van het publiek; de
woningen worden dupr, het drukwerk1,
de sigaren, de trein, he,t gas, de elec-
trjiciLeit, de tram; en ©en socialistisch
wethouider motiveert d© prij'sverhoo-
gling van de tramkaartjes met de kos-
tenverhoiO'ging door de invoering van
den achturendag ©n de hoogere loo
nen. Nog één zooi'n opslag, vreezen
wij1, en de tram is ails algemeen ver
keersmiddel weg, ©en prachtig over
heidsbedrijf is vernietigd.
Loonsverhooging, arheidsduurv er-
korting, prijsverhoogingloonsver
hooging, en de tweed© en derde ron
de beginnen hun automatischen loop,
Het moet toch ergens vandaan ko;men
en een kikker 'blijft ;loph altijd pen
beest zonder vee-ton.
.Onbestemd gaan velen gevóelen, dat
de loonsverhooging afgewenteld wordt
op. henzelf. Zij hopen, dat het niet
strikt-autorna,tisch zaï gaan, dat pij1,
ai is het dan maar ten deele; nog:
van de verho-oiging zullen profiteeren,
dat zij1 zal afgewenteld worden op an
deren. Met belastingen kunnen toch
vo.oral de meestdraagkrachligen ge
pakt wordenin ieder gevalzóó kan
het niel> blijven 1
Andere arbeidersgroepen beseffen
al volkomen het ijdele van verhoo-
gingén, en stellen den begrip vollen'
eisch: Loonsverhooging of verminde
ring der duurte. Dial is het begin van
bewusten sLrijd tegen de woekeraars
tegen den tusscjhemhande], tegen de
parasieten. -
Maar het is nog niet het volle be
grip, dat de wereld in ,h!et moeras zit,
en dat strijd tegen 0© pprzaak 'der
misère n-oiodig is. Maar dat het
eerst noodi-ge om' succes te
he bben in dien strijd is: Pro
ductie. (wij spatieeren. Red.)
En hier komen we wederom tot die
altijd weerkeerende schijnbare tegen
strijdigheid hi het kapitalisme .Ver
hooging der productiviteit is een be
lang voor het kapitalisme, het is de
leuze die de heerschers dagelijks al
om verkondigen, en waardoor zij den
kapitalislisclhen wagen weer in het
oude spoor in gang willen bren
gen En het is óók een belang
en wel het onmiddellijk belang, van
het proletariaat.
Want wie pm) een concreet voor
beeld te noemen, zal het meest lij
den onder de gevolgen van de kolen-
crisis, waarin de wereld in de komen
de maanden gestort zal worden? Na
tuurlijk weer de arbeidersklasse; en
niet alleen dopp de eigen misère in
de steenkoude winterwoning, maar
voorat door de prijsstijging der steen
kolen, welke prijsstijging wederom al
les de hoogte in zal jagen. Zoo is
het niet twijfelachtig, dat de achter
eenvolgende stakingen in de Diuitsche
mijnen, ide anarchie in de productie,
de vermindering van ruilmiddelen van
het zwaar getroffen Duitschiand in
de eerste ien voornaamste plaats be
zocht zullen wonden aan de armen
en ide armisten.
Nu kan rnien wel pp. het standpunt
staan, jdat het nog erger moet wor
den wii er verbetering komen; men
kan wel de theorie verkondigen, dat
de stelselmatige bevordering van den
janboel, dat alleen de vernietiging van
het fijne produclie-apparaat, het stop
zetten van de voortbrenging, de ar
beiders naar de vrijheid en het geluk
zal brengenzoolang de sociaal-denio-
cratie, zoolang het Marxisme onze
leidster blijven zal in den slrijid op
waarts, zppjang zu,llen .wij! de arbei
ders blijven waarschuwen tegen deze
theorie van Wanhoop, -avontuur en an
archie.
Juist olmidat wij' -den principieelen
opbouw der maatschappelijke orde
voorstaan, juist daarom is ons werk
thans zoo- moeilijk'. De ontwrichte ver
houdingen en de jarenlange ontbering
hebben de -geesten ontvankelijk ge
maakt voor de avontuurlijke gedachte
van den „revolutionairen" chaos, den
Madderad-atsch, den „groolen dag".
Men moet al zeer geschoold en ge
harnast zijn tegen pogenbiliksstrooimin-
gen, o|m| bïji den ouden weg, de taaie
worsteling en de schijnbaar langere
baan te blijven volharden. Merkwaar
dig is wel, dat zij; die in tijden van
'goede conjunctuur, klimmende loo
nen, successen der vakorganisatie,
ruime werkgelegenheid, de arbeiders,
moeten voorbehouden, dat de bloei
periode slechts schijnbaar is, dal zij
zich niet moeten aanpassen bij het
kapitalisme, maar de opheffing van
het kapitalisme m-oeten nastreven,
thans schijnbaar naar matiging drij
ven. Thans moeten zij (echter opnieuw
waarschuwen tegen al te snelle aan
passing, ditmaal'aan de wilde mentali
teit en tegen de .onmogelijke verwach
tingen van wat als met één slag ver
wezen! ijkbaar schijnt.
Tot zoover dr. v. d. Waerden. Dan
drukt -hijl -den arbeiders p-p. het 'hart,
dat -de oplossing van hel duurteprp-
bleem niet ,is gelegen in [het bevre
digen van telkens: (hoogere .eischen en
het stellen van nog hoogere-.
Hij schrijft n.l. oi.m.
Wanneer men niet -op het standpunt
staat, -dat vergruizeling en ontrad-die-
ring de ho-ogste pïoletarisch© wijsheid
is, dan rijzen de problemen vo-o-r ons
o-p, zoo hoog: ©n breed, dat zij' haast
met te overweldigen zijn.
En één ding is vooral klaar: da.t
wij! bij' voortgang van loonsverhoo
ging, enz., er -niet kunnen komen. Ja,
dat wij1 er ons op die manier steiedls,
dieper inwerken. Het zou struisvogel
politiek zijn zonder meer door Le gaan
met het stellen van nieuwe eischen,
zonder dat daarnaast werd uiteengezet
zonder de zinnen met ijdele ver
wachtingen te begoochelen hoe wij'
den wagen o-p het hellend vlak tot
staan kunnen brengen -om hem dan
te richten naar beteren koers.
Maai" doorvoor is eerst noodig dat
wij helder beseffen, dat wij bezig zijn
vast te lo-open en dat de oplossing
niet is gelegen1 in het bevredigen van
telkens hoogere eischen en hel stellen
van nog hoogere.
De socialistische schrijver -geeft dan
een k-orte uitweiding o-ver de woning-
huren, omdat dit probleem het meeste
nijpt en er -aan den anderen kant
het luchligst oyer is getheoretiseerd.
Wat zijn oip dit tefrein de gevolgen
van de steeds duurdere materiaal prij
zen ien ide steeds verhoogde loon-
eischen
Die bouwkosten der arbeiderswonin
gen zijn geweldig gestegen, zoo, dat
een -exploitatie, zonder verlies niet
meer mogelijk is, tenzij de huur zeer
sterk wordt opgevoerd. Wordt echter
de huur sterk opgevoerd, dan wordt
het weer moeilijker, -dan wordt het
onntoiglelijk, dat de arbeiders uilko-
imien met hun loon. Pus loonsverhoo
ging. Wachten pp lagere bouwkosten
is geen uitweg, want waar z-ou die
verlaging vandaan moeten komen? In
alle bouwmaterialen zitten, direct of
meer indirect, de hoio-gere loonen van
andere groepen; En dei omstandighe
den idie min of meer buiten de loonen
zenden kunnen staan (zoo-als het vrij
komen van scheepsruimte- en daardoor
verlaging der vrachten) zijin pnzeker
en in ieder geval hoogstens in een
te verre (toekomst mogelijk. Maar ge
steld al idal hout en steenen, dak
pannen ijzer en cement zakten in prijs,
de arbeidsl-oonen der bouwvakarbei
ders een zoo- belangrijk element
juist van de bo-uwko-sten hebben
eer neiging te stijgen dan te dal-en.
Ten 'slotte geeft hij' den socialisti-
scjhen leiders, die de roude go-e-ge-
meente steeds niet holle leuzen over
socialisatie en w-at al dies meer zij',
op (haast iedere bijeenkomst vergasten,
een niet-onzaohte |duw, door te schrij
ven:
De vraag blijft: wat te doen tegen
het duurder worden op all'e andier
febied, wat, p'm uit den vicieusen cir-
el, „meer, loon, meer kosten", te ge
raken.
Het gemakkelijkst maakt men er
zich van af door alleen te wijzen op
de oorlog-s- en andere winsten, op de
dividenden en tantièmes van aandeel
houders ,en commissarissen. Zekerer
zaï geen rust -meer in -de werel-d zijn
alvorens ideze tegenstelling van over
daad en gebrek zal zijn weggevaagd.
Die vraag is alleen of wij er komen
mót vergruizelen en verbrijzelen. Die
vraag is verder, „of het aan de ge
meenschap, brengen van wat de bour
geoisie opslurpt, voldoende is voor
een maatschappij v.an vrijheid pn geluk
die wiji willen.
En 'nu is het lichtvaardig ,oim de
arbeiders in den waan te brengen,
dat in Idfeverarmde wereld van nu
doior socialisatie in één slag .voldoende
zou wonden voortgebracht.
BELGIË.
Het proces-Borms.
BRUSSEL, 6 Sept. Vandaag zal
waarschijnlijk het vonnis tegen Bo-rms
vallen. De belangstelling was dan ook
groioter dan de vorige dagen. De pu-,
bliek© tribune van het assisenhof
bleek veel te klem.
Met kalme stem verdedigde zich
Bpnns gedurende bijna twee uren. Hij
kwam op tegen de beschuldiging van
verraad, Hiji (bad den vijand niet ge
holpen, no-ch strategisch, noch stof
felijk. Ontroerend was hel hem te hoo-
ren spreken over het lijden voor zijn
ideaal, een lijden, dat Jnj evenwel met
vreugde -dro-eg. Uit alles sprak de ide
alist. Voor God, voor de natuurwet
ben ik onschuldig, zoo- zeide hij1. Nim
mer heb ik een activistische izon-de
te biechten gehad. Mijn verdediging,
heeft ten doie.1 aan te toonen, dat ik
geen Judas, geen verrader ben.
Na Bprms kwam de eerste verdedi
ger, .advocaat van Dieren, aan jhet
woord. Hij1 begon met .de kruissproka
van Multaluli en paste die o-p Borms
toe. Van Dieren schilderde hem als
een idealist, -als een eerlijk man, die
noioit voor Duitsch geld had gewerkt
en derhalve (geen Judas js. Hij wijst
er de jury op, dat de- justitie alle
beschuldigingen tegen het activisme
op het hoofd van Borms heeft -gesta
peld, da-t zij in B-oarms het activisme
wil v-eroordeelen.
Tegen den persoon van B-o-rms zelf
heeft zij: nieL -genoeg bewijzen.
De -advocaat-generaal sprak van
schending der grondwet, maar al de
Belgische ministers en kamerleden
hebben de grondwet geschonden. Men
verwijt Borms ide' bestuurlijke schei
ding te he(btoen ingevoerd. Maar reeds
lang voor den oorlog hebben de Wa
len, met name hst kamerlid Diestróe,
daarop aangedrongen. Bo-rms heeft
nimmer voor Duitschiand gewerkt, al
tijd .was zijn strijdleus „Een vrij Vlaan
deren ïn ©en vrij' België". Hij heeft dit
den Duitscheps herhaaldelijk openlijk
verklaard.
BRUSSEL, 6 Sept. De jury heeft
Opi alle beschuldigingen, ook van ver
raad, ja geantwoord. Borms roept „le
ve Vlaanderen". Daarna trekt .het hof
zich toet ide jury terug om over de
straf 'te -beraadslagen. H-et publiek is
zeer opgewonden.
Het assise nhoif verooird-eeLt
Biorjft s ter -doo-d.
Aan het einde der zitting toept
Borms „Vliejt de blauwvoet" en een
betooging van het publiek volgt.
BRUSSEL, 6 Sept. Na de vero-or-
deeling hadden huiten het'paleis he-
to-ógingen plaats. De Vlamingen zon
gen hun liederen, waarop tegenbetoo-
gingen volgden. Een oo-genblik dreig
de ;een kloppartij1. D|© gendarmen arres,-
Welk weder zullen we hebben?
Verwachting tot den avond van 9 Aug.:
'Zwakke ,tot matigen wind uit Weste
lijke richtingen. Gedeeltelijk beiwolkte
lucht. Waarscliij.nlijk dro-og weer. Weinig
verandering, van temperatuur.
teerden -een paar personen, waarna
de menigte zich verspreid-de.
FRANKRIJK.
Een gift van 1'20 millioen Francs.
Hoover (heeft medegedeeld, dat aft©
winsten van d© Commission for Re
lief in Belgium in de oorlogsjaren ge
maakt ,aan België zullen geschonken
worden, ,voor het herstel van het Hoo-
ger (Onderwijs.
De -winsten over een som van 4
milliard fres. bedragen 120 millioen
fres.
De verrader van Miss Cavell.
Tegen Quien, den verrader van miss
Cavell, is voor den vierden krijgsraad
te Parijis de doodstraf geëischt.
OOSTENRIJK.
Het vredesverdrag.
WEENEN, 5 September. (K.B.) De
ministerraad heslo-ot na de beraadsla
ging o-ver h-et vredesverdrag eensge
zind de nationale vergadering te ad-
viseeren het verdrag aan te nemen.
In de (heden -gehouden zitting van de
hoofdcommissie gaf' de staatskanselier
R-enne-r een uiteenzetting van de on
derhandelingen te- St. Germain. Hij
verklaarde, dat het noodzakelijk was
bet voorgestelde! vredesverdrag te on-
derteekene-n.
Met algemeen© instemming dankte
de chnstelijk-siociaal Hauser den
staatskanselier en diens medewerkers
voor de buitengewone arbeidspresta
tie der laatste maanden.
De hoofdcommissie besloot h-et vre
desverdrag aan de national© vergade
ring voor te leggen, met den raad
om het te onderteek-enen. Bij het be
gin der zitting las president Seitz een
recht.
WEENEN, 5 Sept. (V.D.) De verte
genwoordigers van Bohemen, Moravië,
Silezië en Tirol hebben gezamenlijk
geprotesteerd tegen de onderdrukking
van het zelfbestemmingsrecht door 't
vredesverdrag-.
HONGARIJE.
Bela Kun roert zich nog.
Het „Aachl-Uhr-Abiendblatt" deelt
mede; dat volgens de te Weenen ver
schijnende „Mittagspost", het Bela
Kun, Kunffl en Laubber ondanks hun
interneering gelukt is met hunne agen
ten in Weenen en Boedapest in ver
binding te blijven en gebruik 'te ma
ken van de militairen, -die- hij' de ont
slagen communistische ambtenaren
van het Hongaars-cbe gezantschap 'te
Ween-en "zijh. verborgen.
In Boed'apest' zijh honderdduizend
mannen, alle aanhangers der commu
nistische regeering in het geheim ge
wapend. Zij onttrekken deze wapenen
aan een inbeslagneming in geheel Roie-
door ze in de nabijheid van Boeda
pest te verbergen. De agent van Bela
Kun hoopt hij het vertrek der Roe-
meensche troepen met deze honderd
duizend gewapende aanhangers op
nieuw de radendictaluur in Honga
rije te kunnen uitroepen. Zij verklaren,
dat het tegenwoordig reaotionnair stel
sel onder de minister-president Fried-
rich het terrein geschikt maakt voor
den terugkeer van het communisme in
Hongarije.
AMERIKA.
Een dure berekening.
President Wilson heeft verleden Vrijdag
de rekening ingediend van de Amerikaan-
sche afvaardiging te Parijs. De rekening
bedraagt de kl-einigheid van 5,200.000 dol-
lard en werd aan den Amerikaanschen
Senaat voorgelegd. Er wordt niet gezegd,
welk gezicht gemelde Senaat trok.
