Jï MUI".
Mai in OHarniviI
li|ihiiuini|i|ibichiMi.
\o. 54.
Dinsdag 13 Mei 1919.
Vijftiende Jaargang.
R EN EIEREN.
RBEEM - GOES.
iRBEEM - GOES.
L BREDA.
FEUILLETON.
Tusschen Wapenstilstand
en Vrede.
V) cent per pond.
85 cent per pond
i'a thee 29, 40, 50 cent
thee 40 cent per ons
-hee 40 per ons
36 cent per pond
»re 6 cent
auw 36 cent
sta 10 cent
ind 10 cent
40 cent
er 45 cent
ade de Vlas 12 ct p. doos
loenoream 30 cent
rêtuur 10 cent
n 30 cent per ons
per flesch 200 cent
ranaf 90 cent
35 cent
ers 65 cent.
aad, Hennepzaad enz.
[ais, Gort, gebroken Gort
cent per pak
eder 20 cent per pak
'it Gloor 6 cent
5 cent per pond
ijfsel per doosje 70 cent
act Van Ver met en Fuchs
aoons fl.10, kleine 35 ct.
20 cent per Maatje
'atentolie.
17, 22 cent per flacon
oper- en Zilrerbrons
17 cent per pak
stabletjes per doos 12 ct.
e 20 cent per ons
160 ct. per knot
ter 85 cent
's Melange 80 centj
iter 85 cent
ne 110 cent
t en verkoopt versche
Aanbevelend,
n Elkatkovt, Karkhanka»
aaSakoalbinkan aar anz-
DNE lEtliWSCHE COORAHT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 1.25, daarbuiten f 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubb-bele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht vóór half één uur 's namiddags-
Verschijnt eiken MltHDie WOENSDAG- ei VniUMMVOID.
Kantoor v. d. AdministratieBoudewl|n de Wittestraat A 135» GOES.
Tel. interc.Directie no. 94. Radactie no. 97.
Reelameberichten 30 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prije.
Advertentiën van 15 regels f0.75, iedere regel meer 15 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst wordt 2 X berekend.
1619 13 Mei - 1919.
„Wat kan cdje blinde staatszucht
brouwen!
Wat is zoo jscilxendig, dat baar rouwt
Deze woorden van den Prins onzer
dichte ren Joost van den Vondel in
zjjn „üijsbroght van Amistel", zijn vol
maakt, toepasaeiijk op het beklagens
waardige treurspel van Oidsnbarrio
vpJdt'a terechtsitieiiiing, die <als slacht-
ofter der ipoiitiek-godsdienstige twisf
ten van (zijn tijd op (den lben ,van
Bloeimaand. 16i9 het levien liet.
Hetzij! men van oordeel is, dat Prins
Manrits van ,Oranj© gerechten blaaml
treft, wijl hÜ liet tusschenbeide kwam
ten gunste yan den doortochten ver
oordeelde, hetzij' men meent, dat de
Prins niet .anders kon doen, dan het
gerecht zijn joop, laten, waar geen
enkele naastbes taande ,van 's I .aiuls
Adyokaat" om gratie voor hem bad/l
het blijft ,een mdroeve gebeurtenis,!
die zicli, i.nu 300 jaar geleden, te
's Gravenhage afspeelde.
Ook van (het slachtoffer, dat daar
het grijze (hoofd op het blok legde, piag
getuigd w|orden, iw,at 53 jaren later
Vondel schreef van Jan de Wit:
„Hij stierf als martelaar van Staat".
Die' oneervolle dood door beulshan-
den heeft een vlek geworpen op onze
historieblaan, maar de nagedachtenis'
van den onthalsde onaangetast gela
ten. „Mannen, denkt niet, dat. ik een
landverrader ben. Ik heb altijd geleefd
als een goed patriot en dien zal ik
sterven."
In deze woorden, door Van Olden-
barneveldt vlak voor zijn dood gespro
ken, ligt 'smans levensgeschiedenis
verkort opgesloten.
Een goed patriot, dat was hij, een
man, die aan zijn vaderland groote
diensten beweesdie het bewaarde)
voor het lot een vazalstaat van Enge
land te worden, nadat het zich ter
nauwernood van Spanje had weten
vrij te makendie de door den Spaan-
schen krijg uitgeputte natie do fust
schonk van het twaalfjarig bestand;
die Prins Maurits in de waardigheden
zijns vaders wist te doen bevestigen
en zoodoende de Oranje's nauwer aan
de republiek verbonddie ten slotte,
trots zijn gebreken ien feilen, niet
groote bekwaamheid en voorzichtig
heid de, jeugdige Hoildndsche repu
bliek bestuurde en zich een uilste-
Toen eenige jaren later Van Olden
barneveldts weduwe Prins Maurits om
lijfsbehoud ikwam smeeken voor haar zoon
Reinier, die betrokken was in een sa
menzwering tegen 's Prinsen leven, vroeg
deze haar: „waarom kwaarnt gij mij geen
gratie vragen voor uw echtgenoot?" „Om
dat hij onschuldig was", luidde het korte
maar waardige antwoord.
kond beheerder der financiën toonde.
Aan de twisten der Remonstranten
en Contra-Remonstranten nam hij een
levendig aandeel, de partij der eerst
genoemde kiezende. Zoodra Prins
Manrits, ofschoon van het theologisch
element in die kerkelijke geschillen
niets afw etende, de partij der Con
tra-Remonstranten koos, en 'de refif
gdeuze twisten in poJitiek-kerkeliike
lartjj schap pen ontaardden, moest net
lij üldenbarneveldt gaan: óf buigen
óf barsten.
Rij een man van Oldenbarneveldt's
aanleg en 'temperament, viel op bet
eerste niet te rekenen. Dus moest liet
tweede vroeg of laat geschieden.
Na langdurigen strijd tusschen de
Staten van Holland -- wier ziel Van
Oldienbarneveldt was en de Staten-
Generaal, gaven laatstgenoemden den*
26sten Augustus 1618 bevel, den grij
zen Lands-advokaat, gevangen te ne
men.
In het crimineel proces, ten zijnen
lasteaanhangig gemaakt., zetelde een
rechtbank van 24 rechters, die trots
Van Oidenbarneveldt's schitterende
verdediging, hem ter dood veroordeel
den.
Ondanks ,de voorspraak van den
Franisohen gezant liet Prins Maurits)
zeer ontactisch het vonnis vol
trekken en tooide zijn tegenstanden
met den aureool van het martelaar
schap, waardoor het getal der vereer
ders van Van Oldenbarnevieldt in alle
kringen zich uitbreidde.
Bekend is, hoe Vondel al zijn dich
terlijk talent'aan de verheerlijking en
rechtvaardiging van Van Oldénbaine-
v-eldi ten koste legde. Zijn beroemld-
geworden treurspel „'Palamedes"
schreef hijl p.a. met het inzicht, de
z.i. onrechtvaardige veroordeeling van
's Lands Advokaat op de kaak te stel
len.
En wie kent niet bet kleine maar
voortreffelijke dichtjuweel op het stok
je van Oldenbarnevelidt, aanvangende
aldus
„Mijn wensch behoede u onverrot-,
O Stok en stut, die Holland's vader
Maai' geen verrader gevoerd hebt naar
het wreed schavot,
Waar hij' voor -'t bloedig zwaard;
moest knielen,
Veroordeeld als een Seneca,
Door Nero's |haat en ongena,
Tot droefenis der braafste zielen."
Het twistvuur, dat in Oldenbarne
veldt's dagen (zoo hoog oplaaide is
intusscben gedoofd, |de felle partijl-
kamp tusschen Arminianen en Goma-
risten behoort (tipt het verledeiie en
het nageslacht heeft, bij driehonderdja
rige gedachtenis aan Oldenbarne
veldt's terechtstelling slechts den man
te huldigen, dife, pntsproten aan Iden
Nederlanidschen stam, als een talent
vol en verdienstelijk staatsman tal van
daden verrichtte, waarvan de herin
nering, om met iCicero te spreken, (door
geen vergetelheid ooit zal worden uit-
31) -o—
„James", riep hy, „ga even naar mijn stu
deerkamer en haal mij het woordenboek, dat
op mijn schrijftafel ligt."
James deed (echter eerst nog een paar
Streken, -om het gelaat van zijp meester dg
vereischte gladheid te geven, en bracht hejm
toen het verlangde. Sharper legde lïet boek
voor zich en nam het telegram op.
„Acht en twintig Braziliaan één
negen en twintig", mompelde hij.
Hij sloeg de acht-en-zeveritigsté bladzijde
op, welker kolommen woorden bevatten, dio
met ©en B begonnen. Het woord „Bom" trof
vooral zijn aandacht, en zjjn ^verwachting werd
in ©en oogenblik ten hoogste gespannen.
„Eén negen en twintig", stond er verder.
Kon het niet zijn, dat hjet eerste getal de
kolom, het laatste het volgnummer van het
woord aanwees? Het was te beproeven. Bijna
bevende van opgewondenheid begon hy te
tellen. Ja, het negeii-en-twintigste woord in>
de eerste kolom was „Bom". Was het eep
bloot toeval of stak daar meer achter? Zijn
woordenboek was hetzelfde, dat bijna overal
in gebruik was, en \zoo kon mén er zich
zeer goed van hebben bediend, om een ge
heim schrift samen te stellen, welks sleutel
moeilijk te vinden was. Maar veronderstel, dat
hij goed had geraden, dan was het overige
van het bericht eenvoudig genoeg. Hij
keerde het. telegram om en sclireef op de
achterzijde dé mededeeling, gelijk hij giste,
dat zij gelezen moest worden. Toen hij gedaan
had, verkreeg hy het volgende:
„Vanwege O'Grady's stilzwijgen maakt zich
het Genootschap te Chicago ten zeerste on
gerust. Twee mannen, die de eerste en de
laatste, of andere woorden de voor
naamste leden zijn, zullen vandaag iets (ne-
gentien twaalf) jdoeii met vijftig duizend,
(hier een woord jn te .vullen). Zorg dus
de bommen klaar te maken".
Dit alzoo vastgesteld hebbend, bleef hem
nog over te ontdekken, wat „negentien
twaalf" beduidde. Hy zocht derhalve liet
woord op de negentiende bladzijde. Dit kwam
echter volstrekt niet jn zijne veronderstelling
te pas, waarom hij het negentiende op de
twaalfde bladzijde nam, doch met even onbe-
vredigenden uitslag. Het woordenboek liet hem
in den steek. Maar indien hij eens van onderen
af begon te tellen Hij deed zulks en vond
alweder niet wat hij noodig had. Thans
plaatste hy de letters van hét alphabet mét
g-ewischt. Een man ook, -wiens karak
tergrootheid wüj den cijns onzer be
wondering niet -mogen weigeren; im
mers, voor die zegepraal der staatkun
dige beginselen, welke bij1 voor dei
ware hield, -aarzelde Van Oldenbame-
veldt niet, alles, zelfs zijn leven, veil
te hebben.
Wèl hem. die zich in 's mans voor
beeld spiegelend, diezelfde grootheid
van ziel ten toon spreidt in den kamp
voor de zegepraal, der onsterfelijke be
ginselen van het ware, -goede en
schoon® als afstraling van Hem Idi'e
dat alles in zich vereenigtGod
DE VREDESVOORWAARDEN.
De Maasbode vat de vredesvoor-
wa arden aldus samen:
Aan België moeten Moresnet, Eupen en
Malmedy worden afgestaan.
De linker Rijn-oever moet, worden gede-
militairiseerd.
Frankrijk krijgt den vollen eigendom van
de kolenmijnen in het Saaj;gebied ge
durende 15 jaren; na dien tijd zal een
volksstemming plaats hebben.
Elzas-Lotharingen wordt aan Frankrijk
afgestaan.
De Noord-Oostelijke hoek van Oost-
Pruisen, bij Memel moet aan de geas
socieerde mogendheden worden afgestaan.
Dantzig wordt een vrijstaat.
Met Denemarken moet de grensregeling
geregeld worden.
Helgoland moet gedemilitairiseerd wor
den.
De schikkingen ten opzichte van Rus
land, Duitsch-Oostenrijk en Tsjecho-SIo-
wakië te treffen, moeten erkend.
Buiten Europa moet Duitschiand af
stand doen van zijn koloniën, van al zijn
rechten, titels en verkregen voorrechten.
Hel. Duitsdhe dege-r-effectief wordt
yoor de toekomst op 100.000 man ge
steld.
De marine feal een bepaalde grens
niet te (boven mog-en gaanduikb-ooten
zijn verboden.
Draadlooze installaties Van groote
sterkte mogen niet meer gebouwd.
Het fabrioeeren van vliegtuigen is
gedurende 6 maanden vérboden'.
Over militaire ;o£ maritiem-e lucht-
krachten mag -niet worden beschikt,
behalveover honderd ongewapende
zeevliegtuigen tot 1 October 1919 tot
het opsporen van mijnen.
Geallieerde krijgsgevangenen moe
ten uitgeleverd zónder verplichting tot
tegenprestatie.
Keizer Wilhelm moet voor een
rechtbank verschijnenalle overtredin
gen moeten gerechtelijk behandeld en
gestraft worden.
Binnen 2 jaren moet Duitschiand
20.000.000.000 M. betalen. Een com
missie van herstel regelt verder het
Duitsche belastingstelsel; de belastin
gen in Duitschiand mog-en niet lager
de overeenkomstige nummers onder elkander.
De negentiende letter was een S, de twaalfde
de L. Vertegenwoordigden zij twee woorden,
of waren het de eerste en achterste letter
van een woord? Wat konde het in het laatste
geval wezen? Hy zocht er verscheidene op,
doch alleen het woord „sail" (zeilen) scheen
hem bruikbaar toe. Hoe zou het bij de andere
passen? Hij nam de pen op en
proefde het.
„Vanwege O'Grady's stilzwijgen maakt zich
het Genootschap in Chicago ten zeerste onge-
rush Twee mannen, die de eeTste en d<
laatste, of piet andere woorden de voor
naamste leden zijn, zeilen vandaag uit met
vijftig duizend (hier iets in te vullen, waar
schijnlijk ponden of dollars). Zorg dus
bommen klaar te maken."
Hij gevoelde zich overtuigd, dat hij het
eindelijk gevonden had, gedeeltelijk althlans,
en dat hij daarmede idoor eene speling van
het toeval het geheim in handen had ge
kregen van een der stoutmoedigste samenzwe
ringen, welke misschien nooit aan het licht
waren gekomen. Bijna de Helft der gekroonde
hoofden van Europa of. hunne vertegenwoor-
digers bevonden zich op -dat oogenblik in Lon
den. Waar konden de vijanden van wet en
orde ooit een betere gelegenheid zoeken, om
een aanslag te plegen tegen de regeering en de
maatschappij in het algemeen? Wat stond hem
zijn dan bij de geallieerden. De totale
sóm der -verplichtingen door Duitsch
iand te voldoen wordt niet later dan
1 Mei 1921 kenbaar gemaakt.
Alle Duitsche handelsschepen boven
1600 ton moeben worden uitgeleverd,
de helft, der schepen tusschen 1600 en
1000 ton en een vierde der stoomtraw
lers en visschersvaartuigen. Geduren
de de 5 volgende jaren moeten voor
kosten der geallieerden 200.000 ton
nieuwe schepen worden aangebouwd.
Alle vernielde artikelen in de ver
woeste gebieden moeten, voor zoover
voorhanden, door Duitschiand vervan
gen worden.
De geallieerden, die Duitsch ge
bied in -bezit krijgen, nemen een ze
ker deel over van" de Duitsche schuld
Voor den oorlog, behalve Frankrijk en
tot zekere ihoogte Polen.
Duitschiand is verplicht de totale
kosten van de bezettingslegers te beta
len.
Het moet verschillende oorlogstro
feeën afgeven.
Het Duitsche handelsverkeer wordt
aan tal -van beperkende bepalingen on
derworpen, terwijl (d-e geallieerden zich
verschillende belangrijke Voorrechten
voorbehouden.
Het Duitsche bezit in geaLlieerde,
landen wordt behouden -en voor afbe
taling van de schulden aangewend.
Ann de geallieerden moet vrijheid,
van' vervoer en verkeer be land
en te -water in Duitschiand -en ver
schillende voorrechten worden toege
staan.
Binnen 3 maanden moet Duitsch
iand een deel van zijn rivierschepen
aan Frankrijk overdragen en èen'deel
van zijn schepen en bezittingen te
Rotterdam; na drie maanden een ver
der deel van zijn rivierschepen.
Aan Frankrijk en Zwitserland moe
ten zekere rechten woTden toegekend
tot bet bouwen van fabrieken op den
rechter Rijnoever.
Als België binnen 25 jaren een Rijn-
Maas-kanaal wil aanleggen, moet het
deel op Duitsch gebied door Duitsch
iand. aangelegd.
Het Ki-el-kanaal blijft voor alle lan
den vrij' en toegankelijk.
Het Duitsch gebied tón W. van den
Rijn blijft 15 jaar tot 'waarborging
van de naleving der verplichtingen ge
handhaafd.
De Duitsche delegatie.
Graaf Brockdorff Rantzau, voorzitter der
Duitsche vredesdelegatie, heeft aan den
voorzitter der vredesconferentie een twee
tal nota's gezonden met bemerkingen op
het vredesverdrag. In die nota's wordt
o.a. gezegd: „het ontwerp van dit vredes
verdrag bevat eischen door geen volk te
drage-n. Veel van hetgeen het ontwerp
vergt is bovendien niet te verwezenlijken".
VERSAILLES, 9 Mei. Hedenavond heeft,
onder voorzitterschap van den rijksmi
nister van buitenlandsche zaken, Brock
dorff Rantzau, een zitting plaats gehad
te doen Zich met de politie in verbinding
stellen, scheen hem te dwaas óm er aan
te denken. Zou iiij dus de zaak op haar
beloop laten, gelijk eerst zijn plan was ge
weest, of ze zelf in handen nemen, mevrouw
Jeffreys uit den nood helpen door hiaar vader
in veiligheid te brengen, de Fenians te slim
af zy'n en zich meester maken van de vijftig
duizend pond of dollars, waarvan sprake wns
in het telegram?
Dat laatste denkbeeld kwam hem nog al
aanlokkelijk voor, doch vóór hly iets kon
doen om het t.e verwezenlijken, moest l^ij
zeker wezen, hoe de vork in den steel zat..
Was het wel inderdaad geld, waarop ge
duid werd, of 'zou het soms iets anders
zijn? En zoo ja,(waren hét ponden of dollars?
Dat was een groot verschil, maar toch zou
hij in beide gevallen voldoende schadeloos
gesteld worden voor liet gevaar, hetwelk' hij
mocht loojwn, Hij hesloot op staanden voet
naar mevrouw Jeffreys lo schrijven, dat R-ijT
haar nogmaals spreken wilde en lïaar dus
verzocht, zich om twaalf uur hij hem te
vervoegen. De pendule op Kimono's schoor-,
steenmantcl had dan ook nauwelijks dat uur
aangekondigd, pf de dame verscheen op zijn
kantoor. Hij vroeg haar plaats te nemen.
„Mevrouw Jeffreys", zoo begon hij, met
de houding van een rechter, die eene be
schuldigde voor zich heeft, „het spijt mij
Welk weder zullen we hebben?
Verwachting to-t den avond van 13 Mei
Zwakke tot matigen wind, uit Zuide
lijke richtingen, meest zwaar- tot half-
bewolkt, waarschijnlijk droog weetr.
Warmer.
van de vredesdelegatie, waarop de reeds
in de commissies genomen besluiten wer
den medegedeeld. De zitting duurde een
uur.
WASHINGTON, 10 Mei. De „United
Press" verneemt uit goede bron, dat Wil
son niet, voordat de vrede geteekend is,
zal terugkeeren.
De president zal telegrafisch of per
post aan het congres een boodschap doen
toekomen, waarin hij de verschillende
kwesties van nationaal belang, welke al
lereerst in behandeling moeten worden
genomen, zal aangeven.
Het vredesverdrag en het voorstel tot.
een verbond tusschen de Vereenigde Sta
ten, Frankrijk en Engeland, zullen aan het
congres worden voorgelegd, nadat de
Duitschers het vredesverdrag zullen heb
ben géteek-end.
Persstemmen.
De „Daily Herald" (Engelsch werklie
denorgaan) schrijft
Wilson is verslagen. Hij begon met de
verkondiging van hooge idealen, hij dwong
andere mogendheden deze idealen in het
openbaar te aanvaarden, maar in het ge
heim hebben zij hem verslagen. Hij heeft
op de voornaamste punten een vergelijk
gesloten en daardoor zijn de onderdee-
len in het gedrang gekomen. Wij hadden
ons vertrouwen in Wilson gesteld. Wjj
geloofden in hem. Wij weten niet, welke
reden-en hij gehad heeft, om af te zien
van open verdragen, in het openbaar tot
stand gekomen, en daarvoor de sinistere
heimelijkheid te Parijs in de plaats te
stellen. Wat wij weten, is dat hij van het
oogenblik af, dat hij dit eerste van zijn
veertien punten liet varen, hij metterdaad
alles prijs gaf. Op vele plaatsen, waar
er volgens zijn beginselen'een volksstem
ming moest zijn, wordt geen volksstem
ming toegelaten, of wordt zij uitgesteld.
Het militairisme wordt overal bestendigd,
behalve in Duitschiand. Het oude gedoe
met de strategische grenzen en de mili
taire waarborgen begint weer. De sterkste
en rijkste mogendheden komen uit den
oorlog sterker en rijker dan ooit in alle
mogelijkheden van economische expansie
en dwingelandij. De kleine naties wor
den verdrukt of genegeerd."
.J
LONDEN, 8 Mei (Reuter). Een manifest
van de Labour-partij noemt zekere ge- -j:
deelten van het vredesverdrag strijdig met :j„,
Wilson's verklaringen. Het eischt o. a. dat
er bij het vorderen van een schadeloos
stelling rekening wordt gehouden met de
behoeften van het Duitsche volk, dat een
algemeene beperking van de bewapening
wordt ingevoerd en dat een plebisciet
wordt uitgeschreven in EIzas-Lotharingen,
Malmedy en de andere gebieden aan de
Duitsche grenzen.
te hebben moeten ontdekken, dat gij mij giste
ren, onder voorwendsel hulp by mij te zoeken,
a! dien tijd misleid hebt. Waarom hebt gij
my niet gezegd, dat uw vader in verbin-
ding staat met een geheim genootschap, welks
doel is de bestaande orde van zaken in
ons land omver te werpen
Deze vraag deed haar blijkbaar ontstellen.
Zy werd doodsbleek, en ,een oogenblik vrevsde
Kimono, dat. zij in onmacht zou vallen. Met
een buitengewone krachtsinspanning herstelde
zij zich echter en zag zy haar beschuldiger
récht in het gelaat.
„Gij hebt niet het recht, om zoo iets Ie
zeggen", zoo begon zij. „Mijn vader
„Verschoon mij", onderbrak hij haar op
bedaarden toon, „maar ik ben in het bezit
van inlichtingen, welke my geen twijfel over
laten aangaande hetgeen uw vader is. Indien
gij openhartig myne vragen beantwoordt, is
het mogelijk, dat ik gnij alsnog met uwe
zaak -inlaat en u help om uws vaders leven
te redden, doch zoo gij zulks weigert, zal
hij, ziek als hjj is, binnen vier en twintig
uur gevangen worden genomon, en dan zal
niets hem. meer kunnen baten, om zijn straf
te ontloopen. Wat kiest gij?"
(Wordt vervolgd.)
li
-,| 2 ij
