No. 65.
Dinsdag 4 Juni 1918.
Veertiende Jaargang.
üe Groote Oorlog.
JAN DE WITT.
Verschijnt eiken MAANBAG-. WOÜiSDAG- en VRIIBAfiAVQND.
üe strijd in het wasten.
BUITEHLAHD.
Abonnementsprijs p. 8 maanden toot Goes f iaacMSu f1.8 S.
Afzonderlijke nummers h cent, dubbele bladen IQ cent
Advertentiën worden ingewacht vöör half aea aur '8 namiddags.
Kantoor v. d. AdministratieBoude wijn de Wltteatraat A 135* SOES.
Tel. rnterc.Directie no. 94. Hedactie ao. 97.
lUriamahartatrtmi IQ CL p. i. akmocoeot apodal* pits.
Êg*M (0.76, Mm Hfdnw II A
X geplaatst, wondt a X berekend.
.AdvertenUên ran 1ft
Eenzelfde advertentie 8
ii.
Hoe aantrekkelijk het beeld ook zij, dat
wij-in. ons vorig artikel van Jan Ue Witt
opiimgeii, widen wij daarmede ioch aller
minst verbloemen, dat oen grooten raad
pensionaris èn -als mensen en als staats-
mail fouten en gebreken aankleefden, die
ook op bein het gezegde der ouden doen
toepassen: „nihn ab oinni parte perrec
tum", „daar is niets ten eenemaie vol
maakt". Ais men-sch ontsierde nom een
eigenzinnig vasthouden aan eigen niee-
nmg, dat niet zeiden tot halstarrigbeid,
tot koppigheid ontaardde en voor hein de
bron is geweest van vele onaangenaam
heden, ja zelfs de verwijderde oorzaak
van zijn geweiddadigen dood. Als staats
man beheerschte hem, geiijk de repulni-
keinsche partij en regenten-aristocratie,
wier hoofd'hij was, een op zijn zachtst
gezegd sterke vooringenomenheid tegen
het rtuis van Oranje, Die vooringenomen
heid was deels een gevolg zijner opvoe
ding. Ue Witt's vader, de oud-burgemees
ter van Dordrecht, was een der zes hee-
ren, die door stadhouder Wiiiem II op
Loevestein waren gevangen gezet. Deze
vernedering heeft de ouu.e Jacob De Witt
nooit vergeten en in zijn kinderen kweekte
hij van jongsaf aan een sterke afgekeerd-
heid tegen de Oranjevorsten. „Oedenk
Loevestem!" zou hij bij eike gelegenheid,
die zich voordeed, zijn zonen hebben inge
fluisterd. Ook al staat de historische juist
heid van dit laatste met vast, zoo is 't toch
onbetwistbaar, dat zich bij de zonen van
Jacob de Witt, Corneiis en Jan, geheel
hun leven een sterke anti-Oranjegezind-
heid openbaarde. Dit gevoelen was hij
den raadpensionaris echuer ook gebaseerd
op de overtuiging, dat geen répubnkeinsch
gezag op den duur vereenjgbaar was met
een stadhouder als eminent hoold van
den staat. De soevereiniteit der Algemeene
Staten was volgens zijn oi.garcmscne ue-
windstheorieën onbeperkt, net overwicht
van Holland over ue andere provinciën
achtte hij natuurlijk en zoodoende de
hegemonie der fttaten van Holland over
ganscn de Kepuhuek vanzeil sprekend,
flet ongerept houden van uen Nederiand-
schen staat voigens de repubukeinscne
idee kon, meeuue ny, slecnts gescmeaen
door den drager van den Uranjeuaam
van eike bestuursfunctie uit te sluiten.
Van die idee uitgaande, wierp hij aan
Prins Willem Ui struikelblok op struikel
blok, hinderpaal op hinuerpaal in den weg,
hem emdeiijA, naar hij vast geioome, door
het eeuwig edict van lbti7 voorgoed den
toegang tot de eereambten, door zijn va
deren bekteed, afsnijdende. Ai d.e bunde
lingen waren evenzooveie grove politieke
fouten. Door de belangen eener ongar-
gische regentenkaste 1; te verwarren met
de belangen des lands, gaf de overigens
zoo scneipzinnige en helderziende staats
man van kortzichtigheid bnjk. Vvant geen
eeuwig edikt nocii eemge andere maat
regel vermochten op den duur Wihem
111 van het staatsbestuur te keeren. De
immer wassende stroom der voikssympa-
thie hiel den Uraujetelg onweerstaanbaar
omhoog.
Naarmate De Witt steeds koppiger vast
hield aan zijn idee: de Uranje's naar
beneden te tiouden, werd üe pchaduw,
weike „het Kind van Staat" zoo noem
de men den Prms voor zich uit wierp,
grooter eu zag het zijn pad geëitend door
de liefde des volks voor hem en zijn
geslacht, 'l'oen ten slotte zoo wei onder
den druk der tijdsomstandigheden als on
der dien van den voikswn De Wilt ter
zijde trad voor den jeugdigen Willem 111,
in aile vaderlijke waaruigueden hersteld,
was het te laat. De rust, dLe hij wilde
smaken in den Hoogen Raad, bevrijd van
den last van het regeermgsambt, werd
hem met gegund: de haat schonk hein
de rust des doods. Rij al wat Jan De
Witt deed om den Prins van Oranje van
de eereambten zijner vaderen uit te slui
ten, heeft hij toch de waarheid ge
biedt dit te erkennen als voogd over
den jongen vorst, dezen mets onthouden
wat hem in zijn hoogen toekoinstigen rang
van dienst zou kunnen zijn, noen in
's Prinsen wankele gezondheid een reden
gezocht om op diens dood te specuieeren.
Kleefde alzoo op het binnemandsch be
leid van De Witt de smet zijner anti-
Orangistische gezindheid en van een een
zijdig steunen op oligarchische gezags-
liïêorieen, ook zijn huiteniapdache goh-
tiek ging aan een leelijk euvel mank: een
overdreven vertrouwen in tractaten en pa
pieren verdragen. De Witt's poutiek- was
een z.g. „poutique de balance", een even-
wichtspoiitiekhij Engeland zocht hij steun
tegen frankrijk en hij frankrijk tegen
Engeland, zooals de door hem gesloten
verdragen: van Aprd 166i! met frankrijk
en van September deszelfden jaars met
Engeland bewijzen. Als hem blijkt, dat
frankrijk, zich aan geen verdragen- sto
rend, onze Repubuek als groote mogend
heid naar het leven wil staan, werpt hij
tegen het heerschzuchtig streven van Lo-
dewijk XIV een nieuwen „papieren" muur
op in den vorm van de „Tripie Alliantie",
het verbond van Engeland, Zweden en
Nederland van 166ti, om den Europee-
schen vrede te verzekeren. De Witt, dit
zij hem ter eere nagegeven, bleef de be
zworen verdragen trouw en verwachtte
een gelijken trouw van zijn hondgenooten-
Hoe bitter werd hij ontgoocheld. l>e
trouweloosheid der met ons land ver-
bonuenen uoet keer op keer het zoo so
iled gewaande gebouw der tractaten als
een kaartemai.s ineenstorten. En ais ten
slotte het Fransche goud eerst EngvlanU,
daarna Zweoen de „f'rip.e Adiantredoet
verbreken, Munster en Kwu.en tegen de
Repubuek- opzec, is de betooning die De
Wit voor al zijn diplomatieke .tractaten
ontvangt, het rampjaar 167Z, dat henx
van het toppunt zijner macht deed neer
storten in ue hanuen van een wraak
gierig gepeupel. Men verhaalt, dat ue
pensionaris van Dordrecht, Vivien, zich
eens in tegenwoordigheid van De Witt
bezig hield met het leer van een boek
band aan reepjes te snijden. „Wat doet
gij toch", vroeg hem Jan De Witt, „ik
probeer" was het antwoord „wat
het perkament vermag tegen het staal".
Die woorden, zoo ze wenrenjk geuit zijn,
zijn een profetie gebleken.
Valt het aus nrei. te ontkennen, dat
een al te groot Vertrouwen in tractaten
en bondgenootschappen De Witts bunen-
Janusche poiiuek booze parten spee.uen
op zijn politieke eerlijkheid en voortva
rende werkzaamheid in 'stands dienst
kleert geen ehaeie smet. Men heeft uat
wei eens ontkend en met name neweeru,
dat inj de neweiker is geweekt van de
„acte van seciusie" en ae oorzaak van
liet rampjaar ib7z, doen m het licht eener
eerlijke gesctnedueocnouwing kan zülkS
met worden volgehouden.
'j Onder uligarctue ((Jriekach woord, botte-
koude: regeenug vau weiuigeii) verslaat iiieix
een rageaxiugavorux, waardij uet DeWiud uu-
oluiienu ïii iiaudeii ia vau eeuige weinige per-
auxxexx, die tut Zekere öovuurreuuie Klauaeu De-
liuureil.
Xyuens de beide siadhoaderiooze tijdperken
wua onze staatsregeling eigeuiijk uieio anders
dan een opperiuacntig stedeiijK. re
genten bewind, du or een beperkt aantal
atiBLoCiaiiacne fauiiliëu uitgeueleud. Het upper,
gezag ïu de provinciën y uuial 111 hei wucmiga
Huxxaixu ueruaiie u y de vroedaciiappen
aer steden wier alge vaardigden met b e-
paalden last ter veigaiering der Xrovinciaie
oiaien veracneneu. Xieeds de ruaiipeixazouaria
Jacob Cata verklaarde, dat men ais peuaiouaris
uieciiteioos was indien men met veie lamiiie-
betreaaingen in de siedeiyke beaiuren üad.
Het moei dus niet geüeei eu ai aan üet toeval
der blinde liefde worden loegeaoureveu, dat
Jan He Witt by liet kiezen van een levensge
zellin, zyu oog vaileu net op vVuudeia Biciter,
docUter va i een der buigenieealeren van Am-
aieidam.
Het Duitsche aanvalsfront strekt zich
nu dat in Vlaanderen niet in aan
merking genomen uil' van Atrecht over
Anwens eu over de rivier de Oise tot
by Reims ter gezamenlijke brceute van
ióO K. iVl. Redenke.yk hbjit voor do ge
allieerden (dat, waar fte- Duitscners door
ae geograpmsche voordeeieu, die zij be
zitten, mm oiiensieve stooien toe de laat
ste oogenblikken verborgen kunnen hou
den, generaal- Focn eigemijk niet meer
de zenstanuige bescniktung heef. over zijn
reserves. De Duitscners kunnen daar in
zekeren zin mee speren als de kat. mei
de muis, ai doet dit niets af aan de
schitterenue eigenschappen van den frau-
sclien geuerai,ssiiuus, op wien de gëat-
lieeruen al hun vertrouwen sreilien.
Uok valt nog deze teganvaJer voor de
geaihöyxten te hoeken, dat hun de ga-
wichtige spoorweg verbinding Reims
Soissons—Lompiègne is ontnomen, waar
door zij hun troepen van het slagveld
van de Aisne naar dat van Amiens slechts
langs een grooten omweg kunnen over
brengen. En bij het aanvoeren van re
serves kan het in den tegenwoordigen
lijd op een uur ja,, op een onde-rdeei
van een uur aankomen.
De ontwikke.ing der militaire gebeur
tenissen tussciien Soissons en Reims s.eit
den schrijver Harrisop. volkomen in het
gelijk, -die in de „English Review" in
afwijking vain de nieesien zijner landgeno-o-
ten den stra.egischen toestand der
Entente als hachelijk erkent en de juiste
opmerking maakt, uat ieder, die de kaart
bestudeert, zich daarvan kan overtuigen.
De lijn ParijsAmiens is afgesnaaen; tiet
noordelijke spoorwegnet is gedeeltelijk ver
loren gegaan en de hoofdlijnen ervan wor
den bedreigd; met groot verlies van mate
riaal is het front op onvoorbereide stel
lingen teruggedrongen en de Entente is
op haar reserves aangewezen. Het ergste
is echter he, ...verlies van liet strategisch
initiatief, lïi den verdedigenden s-riju, dien
zij dil jaar voert, had ziji dit moeten
behouden, gerijk de vijand dit in 19X7
deed, toen de Dewegeujke defensieve, tac
tiek der Duitschers dezen in staaf stelde,
met gering veri.es van geschut en man
schappen, de hevigste aanvaden te weer
staan.
inmiddels hei ft het optreden der Fran
sche reserves tocü in zoover succes ge
had, dat het opdringen der uuitsche
legers is bedwongen, althans verminderd
en zelfs eenige voordeeieu werden be-
naald, b.v. de verovering van Thillois,
westelijk van Reims. (Jleweuceau sprak
tegenover een groep alge vaardigden zijn
absoluut vertrouwen uit in het verloop
der operaties. Dit is nu alles mooi en
wel, maar een kind kan begrijpen, dat
f och nu toch eersu al het verlorene moet
herwinnen, alvorens er sprake kan zijn
van winst voor de geallieerden. En dan
laten wij het aanzienlijk verlies van oor
logsmateriaal, voedingsmiddelen, ammu
nitie enz. enz. door U. Duitsctiera buit
gemaakt, nog buiten beschouwing.
Het Duitsche avoudcommiiniqué van
1 Juni luidt: Aan het front van Nuyun
tot Chateau lüierry Womieu wn strijdend
leireiu.
Hei Engeische avondcommuuiqué van
1 Juni iuiut:
Hij de gevechten nabij het Avelny woud,
waarvan wij liedeumoigcn melding maak
ten, schoven onze troepen nuu linie door
een weigesiaagdeu plaatseiijken aanval
vooruit. Meer Uau JU gevangenen werden
gemaakt.
Vau het overige Engeische front valt
behalve de gewone Wederzijdsohe artil
lerie-activiteit mets te melden.
in Mei iieuuen wij ïlóti Duitschers,
o.w. 29 officieren gevangen genomen.
Het Frauscae avouucommunique luidt
De dag weid gekenmerkt door een
reeks krachtige Duitscüe aanvallen op
liet geneele front tusscheii de Oire eu
de Marne.
De Fransche troepen zijn na afwisse
lend succes op enkele punten slechts
teruggetrokken ouder den druk vau nog
overmachtige troepen. Den aanvallers
werden zware verhezen toegebracht.
Tusschen de Avre en de Aisne heuben
de Frausclien hun posities teruggebeaeht
op den Roordeiijkeu rand van het Char-
iepoutwoud eu de hoogten ten Westen
van Audignecourt tot f outeuoy.
Alle pogingen der Duitsoüeis ten Wes
ten en ten Aaiden van ouissous tot ten
Noorden vau Vergy ziju vruchteloos ge
bleven.
Meer naar het Zuiden heeft de slag
een bijzondere hevigheid gekregen aan
weerszijden vau Hourcq. De Duitschers
ziju meester vau (Jhouy eu vau iNeuilly-
öaint-Teront. De Frauoclie troepen ble-
uen tegenstand op de linie Vaiiers-He-
lou-JSauroy-Tnez-Montliiers-Etrepally. Zij
houden Ulateau Thierry bezet. Op den
iNoordelijkeu oever van de Marne geen
verandering.
Op den rechtervleugel, in de, streek
van den weg van Donnas naar *Heims,
hebben de franscheu iiuu posities groo-
tendeeis geüandliaald, vooral ten Noorden
vau Vrile de Tardenois, mettegeustaaude
de voordurende druk vau den vijaud.
Ten Zuiden van Reims slaagde een
hevige Duitsche tegenaanval, onuersteuud
door tanks, er in Ue Frausclien tijdelijk
uit het fort van La Popapelle op den
spuorweg terug te werpen.
Een onmiddellijke, tegenaanval heeft
ons het fort doen heroveren. Onze posi-
tirs ziju totaal hersteld. Wij hebben meer
dan ZUÜ gevangenen gemaakt en 4 tanks
veroverd.
Losse berichten.
Controle Commissie naar het front.
Naar over Genéve aan het „Journal
du Feuple" ontleend wordt, heelt de
Fransche parlementaire controlecommis
sie zich naar het front begeven, daar de
Kamer van oordeel is, dat de toestand
ernstig is.
De Dsitsoke duinbootkruiser.
Naar Lyonsche bladen melden, was de
bij Kaap St. Vincent in de grond geboorde
Duitsche duikk.uiser reeds 6 maanden in
in den Atlautiscben Oceaan bezig geweest
Daar hij met een kanon van lö c.M.
bewapend was, kon bij gewapende koop
vaarders en patrouilleschepeu van Zuo
grooten afstand beschieten, dat zy zijn
vuur niet kouden beantwoorden.
Amerikaansch transportschip getorpedeerd.
WASHINGTON, 1 Juni, Vrijdag is het'
Amerikaansch transportschip „president
Lincoln getorpedeerd en gezonkeu, toen
het op den terugweg Was naar de Ver.
Staten. Het schip behoorde vroeger aan
de Hamburg—Amerikalyn.
Een kranige majoor.
Op vele plaatsen boden de Franschen
zeer taaieu tegenstand, by de Harbarossa-
spelonk weerde ztcü een Franscüe majoor
kranig. Hij wierp onophoudelijk zelf hand
granaten op onze stormtroepen. Slecnts
met moeite getukte het, den dapperen
officier te overweldigen.
Een commandant gevangen.
De commandant van de 5Ue Engeische
divisie, sir Rees, is m den naeut van
Maandag op Dinsdag gevangen genomen
terwijl Hij geüeei Zuüder ocneht om
trent Zyu uit nuu verbaud gerukte troe-
peugeueelten met twee origadeeom-
mauUanten persoonlijk naar deu Jb'rau-
scheu sector op lulurmatie uilgmg. Hij
viel daarbij in hauden eener Duitsctie
patrouille.
Tegen generaal Foch.
BERLIJN. De „Liberté" maakt er Foch
een verwijt van, dat ny, ondanks de
herhaalde waarschuwingen betreffende
eeu ie verwachten Dunsch offensief, zich
te dien opzichte ougeioovig ueelt bet ,ond.
Uok auuere bewonderaars vau Fuch s
strategie bekla0eu zich erover, dat de
genei aiissimus zien door Gleiueueeau s
Zorgeloosheid heeft laten beïuvioeden.
De oorlog en de loge.
Naar de „K, V." uit Zurich verneemt,
heeft iNatliau, de grootmeester der Tta-
liaausche vrijmetselarij een onderhoud
tuegeStaau aau eeu correspondent vau
de „bpuca" eu daaroy Verklaard: Het
is benend, welk groot aandeel de loge-
broeders in dezen oorlog tegen den ge
wezen bondgenoot gehad hebben. iVlen
behoefde slechts te herinneren aan de
actie der vrymetselaars voor de aanwinst
vau Treute eu Triêst. He Katholieken
waren voorstanders vau den vrede.
Een Parjjsefit) kerk deer een granaat
getruffuii.
PARIJS, 31 Mei. Eeu der granaten uit
het groote kanon, dat Ranja ueschiel, is
gisteren gevallen op eeu kerk van de
hooldstad. Meu moet dit feit plaatsen
naast liet verzoek van den kardinaal
aartsbisschop van Keulen, dat op den H.
Sacramentsdag Keulen niet met bommen
beworpeii zou worden. De öntsche re-
geering heeft aan dit verzoek voldaan.
Het miuste, dat men verwachten kou,
Was, dat de Duitscuers op dezen feest
dag zieii eenzellde beperking zouden op
ieggeu, als die weike ten gunste van
Keulen was gevraagd.
Een beschuldiging.
De „Daily Maü" meldt, dat groote op
schudding is veroorzaakt door de publi
catie vau eeu photo, door EugoDeue
vliegers genomen, eu waaruit zou blijken,
Welk weder zullen wij hebben?
Verwachting tot den avond van 4 Juni:
Zwakke tot matigen, Noordeiyke tot Noord-
Oeatelijken wind, meest haifbewolkt, weinig
of geen regen. Zelfde temperatuur.
dat de Duitschers misbruik hebben ge
maakt van üe Roode JhruisViag lot .be
scherming van hun vliegkampen bij Xlnon-
ville.
Het Britsehe oorioge-marinepersoneel.
De eerste Lord der Admiraliteit ver
klaarde in een te Londen gehouden rede,
uat op het uogeiibnk zuo.uuu matrozen
der koopvaaruyvlout en all UUU vissciiers
bij de xnaiiiiein dienst zijn. Hij verwachtte,
dat de baud tusschen Ue drie categorieën
van zeenedeii daardoor nauwer zal worden
toegehaald
Een eerlijke getuigenis.
In een der „Maanue-ijkscite Katholieke
Brieven bevatrenue ce.re veriia.uü.e.nig
over: „Sociaaa oaiuoiiciSiue in Enge.a.id",
«loor Cn. Riamers S.j. troueui we ae vol
gende ruiiteixyke getuigenis aan:
„Want in weerwil van al het gebeurde
zijn wij KnthOiiieken niet zoo dwaas (in
weerwil van een gedeelte der E.,gelscno
persj out alle vOer.brengse.an van don
Duusciien geest -in ee.i go.,reoiiS.happcii|ke
veroorueeiing te nonekken. Me,, da.,^baar
heid erkennen, wij, wa. ue cnnsa-Ljke be
schaving aan werkers a.s helping, scurij-
vers ais rieinricn Pescn en KsueLiugen
ais de Voiksverein. verschuldigd is.
Wij beweren niet, tia, de Katholieke
maatscnappe.ijke beweging in irngeaiLd
hare ïns^irarie geneer of z.lfs gioo.enaeels
aan HUaSonlann te da.Jton hoef., maar
het zou otwaas zyu, te vergeren, wat
wij zeiter versciituülgu zijn aan haniuiieke
geieeruen en werkers in di, land".
jC-naasbode).
De Vlaamsche taal in het Belgische leger.
„Vrij België" schryft:
Wij onivangen ue volgende offieieele
meneziee.ing„ue Helg.sc„e rcgeering
heeft üesrOten eeaie sc„ou. voor Vlaamscne
ouficiereii onnuodeilijk op te r.cute.i. De
voci'i.aai van ,,e. oii.rerii,. h. in did scnooi
gegeven zal Vlaamsen zyn.
ri gi:iij.,ei ujd' zor er op uenzelfdeoi voet
eene Sonoor voor viaauiscnq onderofuoier
ren opgericht wpruen.
■De regeering neeiu ook het besluit ge
nomen een oifioieei LOeZicntsnonuteiL te
benoemen, same..gesueun ui. drm noogera
Officieren, uie zuiren beiasL zyn dj ioe-
passing Uer wet op ne. genruik van net
Vraamscn in het reger en van de laatste
miiiisirieeie ouizenoiirievea na te gaan".
Mogen wij deze maaii-egeren opvatten
als zijnde de voorbode van ee.i Workenjke
gezonue taaipohdek, van aard om in de
toekomst uen bunreidandscnen vrede op
taalgebied in België te bevomerenr Ueldt
het hier de noodzakeujke voorbereiding
van deo, 'ngrijpeuidp verbetering van da
eemig-inogeiij.te op.ossing der- unukweslia
in üet leger, na.neiijk e.u normale imtee-
ling van onze weermacht in Vlaainschq
en VV,aafsche eenneae.i, o ader aanvoering
van etsn Vlnaaison eu een vvaaiscn ka^er,
dat ook zijn krygSiecunische opieiaiug in
de eigen taal on.va.igt en aldus iu staat
wordt gesteld om .zyn zware taak ten
aanzien en ten bate van den troop ge-
heef naar benooreu te vervuhenï
Laten wij nopein, dat de tijumg in dezen
vorm aan üe iserkére.s worde bekend
gemaakt. Dan zal er een algemeene juich
kreet opgaan, en zal ue ia..dserdeuiging
meer aan ooit toevertrouwd ziju aan een
leger, dat zich genedigd za,i weten in
af zijn daden.
'Tot meeruer heil van he. geineenschap-
pelijK vaderland ho^en wy, uau ueze ver
wachtingen niet uoor halve maatregelen
zuüen worden beschaamd.
s 1' v j k
De geheimzinnige ziekte in
Spanje. Naar de „ienips" meldt, zyn
de oorzaken der geheimzinnige ziekte
in Spanje nog- steeds onbekend. Het
aantal zieken te Madrid bedraagt reeds
JdU.UüO.
