No. 57.
Dinsdag 14 Mei 1918.
Veertiende Jaargang
Oe Groote Oorlog.
YPEREN.
Verschijnt eiken MAANBA6-.JN0ENSDAB- en VRIJDA6AV0ND.
De strijd in het westen.
Abonnementsprijs p. 8 maanden voor Gees f J.**, daariralfen f 1.86.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent
Advertentiën worden ingewacht vóór half een our 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: BoudawIJn de Wlffeafraaf A 135* GOES.
Tel. interc.: Directie no. 94. Redactie no. 97.
RecUiotóeriehteB 10 6t. p. r. BQ abonnement speciale prf*.
Advertentiën van 1—6 cegele f 0.76, ieden regel aseer 16 Ct.
Eenzelfde advertentie 8 X geplaatst, wordt 3 X berekend.
i o
Wat was Yperen vóór dezen oorlog?
„De schoone slaapster onder de ste
den" minder grootsch dan Brugge en
Gent, maar van niet mindere bekoorlijk
heid en vol herinneringen aan een
grootsch verleden. Toen do meeste steden
in Noord- en Zuid-Nederland nog in hun
'opkomst verkeerden, was Yperen d e stad
van West-Vlaandeien met een nijvere Ite-
volking van welvarende kooplieden en
industrieelen vol kloeken durf en echtea
burgerzin. En hoezeer ook van de oude
grootheid vefvallen, bleef haar de naglans
van die roemrijke tijden omzweven.
Men behoefde slechts de stad door
te wandelen, om reeds bij een vltich-
tigen blik overal de sporen te zien van
haar rijk en grootsch verleden, toen zij
een keurgesteeïite was aan de Kroon van
Vlaanderetnland'. Ta'rijke heerlijk schoone
gevels, üateerehd van de verschillende
tijdperken der bouwkunst en gaande van
de vroeg-gothiek tot aan den Baroc-stijl
maakten van do stad als het ware één
groot museum; de gestaage bewondering
van den bezoeker overwaardig. Zoo
de vleeschhal, het Tempeliershuis, het
huis Merghclijnck, maar vooral de laken
hal, een reus van omvang en schoon
heid, het schoonste specimen van pro
fane gothiek, dat misschien in gansch
de wereld te vinden was. Het machtige
gilde der lakenwevers bouwde dit „en res
pöt", omi dezen modernen naam te ge
bruiken, teneinde er hun fabrikaat te
bergen en te verhandelen, zoodat het
tegelijkertijd als stapelhuis en beursge
bouw diende, wat niet te verwonderen
valt als men weet, dat Yperen in den
loop der 13c eeuw .volgens de kroniek
schrijvers 200.000 zielen telde en alle
natiën van Europa er ter lakenmarkt
kwamen. Het gebouw, waaraan een eeuw
werd gewerkt, verrees aan de markt met
een gevellengte van- 132 Meter. In het
midden rees een zware toren omhoog,
die zijn spits tot op 80 M. in de lucht
beurde, geflankeerd door vier kleinere
sierlijke torehs1 aan de hoeken. Derge
lijke torens sloten ook de uiteinden van
het gebouw af. Het front bevatte 104
groote gothische boogramen en va,n bin
nen enorme stapelhrimten en vele prach
tige zalen.
Later, toen Yperen meer en meer van
zijn vorige grootheid verviel en bevolking
slonk tot op ongeveer 18000 zielen Vóór
den oorlog; werd dit machtige gebouw
gaandeweg van zijn bestemming ver
vreemd en stond het daar doodsch en
verlaten. Alleen eenmaal 's weeks, tijdens
de botermarkt die er gehouden werd,
was er nog van eenige drukte onder zijn
bogen sprake. Toch stond het daar steeds
als de prediker van hetgeen Yperen een
maal was en met groote piëteit omringde
regeering en volk dit overschoone mo
nument. Toen de oorlog uitbrak, was men
nog niet geheel gereed met de restauree
ring, onder meer waren in de leege nis
sen aan den voorgevel 44 standbeelden
aangebracht van Vlaamsche graven, on
geveer op de wijze als dit aan het raad
huis te Middelburg is geschied ook
een gothisch bouwwerk van Vlaamschen:
oorsprong met de standbeelden der
graven en gravinnen van Holland en
Zeeland.
Prijkten de lakenhallen als hét ge'lenk-
teeken van Yperen's, machtigen burger
zin, de grijze St. Maartenskerk sprak van
zijn diepen godsdienstzin. Hit bouwwerk
in zuiver gothischen stijl opgetrokken, had
een lengte van ruim 90 M. en dagtee-
kende mede uit Yperen's bloeitijd, de 13e
eeuw. De fraaie toren werd eerst later,
in de 15e eeuw aan do kerk aangebouwd.
De kerk bezat prachtige altaren, sierlijk
beeldhouwwerk en kostbare schilderijen,
waaronder het doek boven het hoofdal
taar, een Hemelvaart van Maria,door Luca
Giordano (17e eeuw) uitblonk, zoowel
door voorstelling als door coloriet.
Toen in het midden der 15e eeuw eene
reorganisatie der Nederlanden op kerke
lijk-baërarchisch gebied plaats vond en
verschillende nieuwe bisdommen werden
opgericht, kreeg ook Yperen een bis
schopszetel en werd de St. Maartenskerk
een kathedraal, en wie zich nog uit onze
Vaderlandsche Geschiedenis het treurig
uiteinde der graven Van Egmond en
herinnert, weet, dat een bisschop van
Yperen deze edelen in hun laatste uur
bijstond. Het was een Noord-Nederlan
der, geboortig van Riethoven (bij Eind
hoven) en daarom veelal Rythovius gehee-
ten, ofschoon zijn eigenlijke naam Maar
ten Boudewijn was.
Hij werd na zijn dood in de kathedraal
van Yperen begraven en boven zijn graf
verrees later een sierlijk monument. Een
der opvolgers van Rythovius, Willem He-
rinckx, waS eveneens een Noord-Neder
lander, want zijn wieg stond in Helmond
en de eenvoudige grafsteen met het jaartal
1638, dat schier onopgemerkt bleef tus-
schen de andere bisschopsgraven hij
zonder het pompeuze grafmonument van
mgr. De Visscher dekte het graf van
den derden Noord-Nederlandschen Kerk
vorst, die te Yperen heeft gezeteld, Cor
nells Jansen van Acquoy bij Leerdam
afkomstig. Deze bisschop, gewoonlijk Jan-
senius geheeten, is door zijn theologisch
werk: „Augustinus", de oorzaak geworden
van eene noodlottige scheuring in de Ne-
derlandsche kerk en de afscheiding der
zich naar - hem noemende volgelingen de
Jansenisten, die sindsdien meer en meer
zich van de Roomsch-Katholieke Kerk èn
in de leer èn op stuk van discipline heb
ben verwijderd.
Zoo stond daar Yperen vóór den oorlog
in het bevallig kleed fijner oude, eerbied
waardige schoonheid. Wel had het her
haaldelijk van oorlog, pest 1), plundering,
belegering en andere rampen te lijden
gehad, was herhaaldelijk van bezitter en
heer veranderd, zoodat het nu eens in
Fransche, dan in Hollandsche 2), dan in
Oostenrijksche handen was, maar steeds
had het zich van de geleden verliezen
en den vroegeren druk weten te herstellen.
Doch deze oorlog heeft eerst recht den
gruwel der verwoesting over het schoone
Yperen gebracht en de woorden van den
ouden dichter kon het met reden tot de
zijne maken: „venit summa dies et ineluc-
tabile fatum", „gekomen is de onheilvolle
dag en het Onafwendbare noodlot".
Thans Is Yperen een woestenij, één
groote puinhoop en zoo het nog fel om
streden wordt als een strategisch belang
rijke plaats, als stad, die Vlaanderens
gouden tijd zoo trouw in zijn monumenten
bewaarde, is het van den aardbodem ver
dwenen en daarmede een kostbare schakel
uit den gulden keten, die ons1 met het
voorgeslacht verbindt.
Iu het begin der 14e eeuw weid Yperen
door een pestepidemie geteisterd die duizenden
slachtoffers maakte, vandaar de spreekwoordelijke
uitdrukking: „de dood van Yperen".
Tengevolge van het barrière-tractaat lag
van 1715 tot 1744 in in Yperen een Hollandsche
bezetting.
De actie tegen Ostende.
LONDEN, 11 Mei. De expeditie tegen
Ostende stond onder commando van
commore Hubert Lynes, den commandant
van Duinkerken.
De „Vindictive" had een bemanning van
52 man, meestal officieren en manschap
pen van de „Brilliant".
De bemanning van de „Vindictive" had
zich vrijwillig aangeboden, doch slechts
de hoofdmachinist en vier machinisten
bleven aan boord, wijl zij het beste hun
machines kenden.
De verliezen hij deze operatie bedra
gen: aan dooden 2 officieren en 3 man,
gewond 5 officieren en -24 man, vermist
52 officieren en 8 man; men vermoedt dat
deze laatsten gedood zijn.
BERLIJN, 11 Mei (W-B.) Omtrent de
(jongste aanvalspoging der Engelschen te
gen Ostende vernemen wij van een oog
getuige het volgende
De monding van het kanaal Brugge
Ostende is breed aangelegd en een in
varen der haven is bijgevolg gemakkelijker
dan bij Zeehrugge, waar een cirkelvor
mige pier voor de haven ligt. Hier kan
echter de artillerie, zonder te moeten let
ten op eigen voor ons liggende verdedi
gingswerken, vrij haar dichte vuurgolven
concentreeren op een naderenden vijand.
Den lOden om 2.45 uur, begon te land
en te zee een hevige beschieting" tegen
Ostende; ongeveer 10 vijandelijke vlieg
tuigen verschenen boven de stad en wier
pen lichtkogels en bommen. Tegelijkertijd
dreef van zee uit een dichte kunstmatige
nevel in de richting derkust.
Men hoorde het ruischen der motor
booten nader komen, doch in den nevel
is niets te onderscheiden. Met reflecto
ren en lichtkogels werd het kustgebied
afgezocht.
Kort na drie werden, vrij dicht bij
Ostende, twee groote schepen waargeno
men; het vuur werd er onmiddellijk op
gericht en zij verdwenen. Een dezer sche
pen werd niet meer teruggezien.
Plotseling kwam een der heide, schepen
terug, de „Vindictive" zooals later werd
vastgesteld. Doorzeefd van kogels, luister
de het schip blijkbaar nog naar het roer
en trachtte het met zijn laatste krachten
de haven in te loopen, om daar te zin
ken. Thans echter werd het door' zulk
een hagel van kogels en granaten ontvan
gen, dat het buiten het uiterste eind van
de pier op den grond vastliep. Daar kap
het liggen blijven, de vaart wordt er niet
door gestoord.
Toen wij het schip kort daarop bezoch
ten, vonden wij geen levend wezen meer
aan boord, alles was dood. Geen plank,
geen trap was nog heel, hét dek lag vol
splinters en brokstukken. Veèt is van het
schip niet over, doch óiize werven zulien
de overblijfselen van het metaal van dit
wrak met vreugde overnemen. Engeland
heeft niets bereikt, het lieefd gespeeld
met menschenlevens. Met dergelijke avon
turen zal Engeland het noodlot niet af
wenden, dat het tengevolge van onze suc
cessen in het Westen en van onzen duik
bootoorlog tegemoet gaat.
Van Engelsehe zijde wordt (im
mers erkend, dat de „Vindictive" wel in
de opening van het kanaal tot .zinken
is gebracht, maar dat geen vblslagen ver
sperring tot stand is gebracht. Er Vordt
niet beweerd, zoo verneenit Reuter uit
absoluut-betrouwbare bron, dat ue gezon
ken kruiser het uitvaren van de onder
zeeërs geheel zal beletten. De torpedo
jagers zullen echter érnstige belemmering
ondervinden èn de lichte Duitsche zee-
strijdkrachten zullen niet zoo gemakke
lijk met volle stoom in de haven kunnen
'vluchten.
Hetgeen met andere woorden dus zeg
gen wil, dat de vaargeul eenigermate ver
sperd, maar geenszins afgesloten is, wat
de eigenlijke bedoeling van de onderne
ming tóch wel" geweest Zal zijn.
Nog meldt men van Engetsche zijde:
De bemanning van de „Vindictive" be
stond uit 52 man. Het schip bevond
zich nog, ongeveer 2 mijlen van het land,
toen de vijand het vuur opende. Alle
slachtoffers vielen- tengpvolge van het
kanonvuur.
De vijand beschikte over een groot aan
tal stukken van 4 en 6 duim en over
minstens 1 stuk van 14 duim en hon
derden machinegeweren.
De Duitsche schepen kwamen niet naar
huiten, om den aanval der Engelschen.
af te slaan, onze operaties waren ge
dekt door twee monitoren.-
Het vuur der kustbatierijen was aller
hevigst. Rond de twee monitoren vielen:
wel eén paar honderd granaten, zonder
nochtans onze schepen te raken, of slacht
offers te maken.
De vliegers stelden vast, dat de „Vin
dictive" 150 a 200 yards binnen de
pier ligt. Er werd geen poging tot lan
ding gedaan en op de pieren waren geen
Duitschers te zien.
LONDEN, 11 Mei (R. O.). Het oorlogs
kabinet heeft een telegram- gezonden aan
vice-admiraal Keyes te Dover, waarin ge
zegd wordt: Het land is u, den officie
ren en den manschappen den hartelijksten
dank verschuldigd voor de succesvolle
pogingen waarmee gij de onderzeeërs-be
dreiging in den wortel aantast.
De versperring van Ostende is de vol
tooiing van de dappere onderneming bij
Zeehrugge. Wij' zenden u onze oprechte
gelukwenschen.
LONDEN, 11 Mei (H.N.) De „Daily-
Express" verneemt uit Dover. De „Vindic
tive" zit 100 tot 150 yards aan den bin
nenkant van de haven van Ostende en is
gezonken met de boog gekleimd tegen d©
Oostelijke pier onder een liioek van 40
graden, waardoor de doorvaairt wordt be
lemmerd voor alle schepen roet uitzonde
ring van de kleinste. Een roemrijke ein
de aan een roemrijke loopbaan.
BERLIJN. Uit Duitsche bron. Engel-
scha zeestrjjdkrachton ondernamen Vrij:
dag ojml 3 uur in dein morgen, na hevige
beschieting, opnieuw versperringsaanval-
len tegen Ostende. Meerdere vijandelijke
schepen, welke onder dekking van kunst-
matigen (nevel de haven wilden binnen
dringen, werden door onze goed gerichte
schoten teruggedreven.
Een oude kruiser ligt, geheel in elk
ander geschoten, buiten het vaarwater
voor de haven op den grond. De ingang is
volkomen vrij.
Aan boord va|n het gestrande schip
werden nog eenige dooden gevonden,
overlevenden waren over boord gespron
gen en zijn gevangen genomen.
Naar de tot nu toe ontvangen rap
porten werd een monitor zwaai bescha
digd. Deze blokkadepoging is dus op
nieuw verijdeld en de vijand heeift ander
maal voor niets menschenlevens opge
offerd.
Een dagorder van Haig.
LONDEN, 10 Mei (R.O.) Generaal Haig
heeft' bij 'bijzondere dagorder aan alle
rangen van de' koninklijke artillerie, zijn
waardeering betuigt voor de schitterende
diensten, door deze in de verschillende
fazen van den strijd aan de Sommie en
de Leye, sinds het begin van het vij
andelijk offensief bewezen.
Haig dankt de artiherie voor hetgeen
reeds-gepresteerd is en zegt, dat hij zonder
vrees voor teleurstelling vertrouwt, da,t
de artillerie ook in de toekomst bezield
zal blijven door dienzeifden geest van
dapperneid, die de maatstaf is van het
succes in de toekomst.
PARIJS, 11 Mei. Het avond communi
qué meldt: Na een hevige artillerie-
voorbereiding hebben de Duitschers
hedenmorgen meL bijzondere stormtroe
peii de Fransche posities van het Gaune-
bosch ten Zuid- Westen vau Mailly-Kaine-
val aangevallen.
Na er eerst in te zijn geslaagd, onder
dekking van den mist, voet te krijgen
in het Noordelijk deel van het bosch,
werden zij er door eeri schitterenden
tegenaanval der Fransche troepen weer
uit verdreven. De Franschen herstelden
hun linies volkomen.
De Duitschers hebben zeer zware ver
liezen geleden en een honderdtal onge-
wonde gevangenen, 15 mitrailleurs en
materiaal in onze handen gelaten.
Vrij hevige artilleneactie in de streek
van GrvillersSorel.
Overal elders kalme dag.
BERLIJN, 11 Mei. Het avond-commu
niqué meldt:
Plaatselijke infanterie-gevechten aan
den Zuidelijken oever van de iLeye en
op den Westelijken oever van dt: Avre.
Overigens niets van beteekenis.
LONDEN, 11 Mei. Het avondcoramu-
niqué van Haig meldt: Een poging van
deu vijand om in de streek van NeuviL'e
Vitasse een raid uit te voeren, werd tot
mislukking gébracht
Vérder niéts bijzonders te melden.
Losse berichten.
De Duitschers in bezet gebied.
ROME, 9 (Mei (0-V.) Het Roemeensche
blad „Intelligence" meldt, dat de Duit
schers en Oostenrijkers begonnen zijn de
bewoners.der bezette provincies te depor-
ieeren. Een gemengde commissie van Oos
tenrijkers in Duitschiand regeli de zending
naar Oostenrijk, en Duitsctilaad, van werk
lieden en vrouwen van 16 tol 55-jarigen
leeftijd. De vijandelijke overhelden wenden
zich tot de geestelijken en burgemeesters
oim1 het volk te doen overreden zich vrij
willig te doen inschrijven, maar in wer
kelijkheid heeft een voortdurend stelsel
matige emigratie plaats. (Msbode).
Duitschiand en Guatemala.
BERLIJN, 10 Mei (Wi.B.) De Spaangche
)regeering heeft aan het departement van
buitenlanjdscho Baken meegedeeld, dat
de regeering van Guatemala, zich, bij
decreet van 30 April, bij den oorlogstoe
stand, zooals deze lusschen de Vereemigde
Stalen en de Duitsche regeering bestaat,
aansluit.
Nicaragua.
Ook de Zuid Amerikaansche republiek
Nicaiagua bevindt zich thans met Duitsch
iand op voet van oorlog.
Welk weder zullen wij hebben?
Verwaohtlng tot den avond van 14 Mei
Matige Zuidelijke tot Zuid Westelijken wind.
Zwaarbewolkte lucht met tijdelijke opklaring.
Waarschijnlijk eenige regen met kans op
onweer. Aanvankelijk warmer.
Von Richthofen.
LONDEN, 10 Mei De bijzondere cor
respondent bjj het Engelsehe leger in
Frankrijk seintGemeld wordt, dat luit.
Von Richthofen de broer van den be
roemden Duitschen vlieger die onlangs
gedood is, in het Somme dal gevallen is
en een schedelbreuk heeft opgeloopen.
Het is onwaarschijnlijk dat hij nog ooit
zal genezen.
BERLIJN, 11 Mei. De rijkskanselier
en Von Kuehlmann zijn naar het groot-
hoofdkwarrier vertrokken, waar den
12den Mei een bezoek van keizer Karei
verwacht wordt. Keizer Karei zal verge
zeld zijn van den Oosteurijk-Hongaarschen
minister vau buitenlandsche zaaen baron
Burian.
De Rijksdag.
BERLIJN, 11 Mei. Bij de debatten in
den rijksdag over de mariiie-begrooting
verklaarde de staatssecretaris Von Ca-
peile: Wij hebben met den onbeperkten
duikbootoorlog een zeer sterk zee-offen
sief tegen de entente geopend. Ook voor
April luiden de berichten, voorzoover
zij bekend zijn, gunstig.
Natuurlijk zijn ook verliezen geleden.
Zulk een krachtig zeeoffensief, gelijk
thans, kan niet zonder verliezen uitge
voerd worden. Hoofdzaak is echter, dat
tijdens den onbeperkten duikbootoorlog
de vermeerdering van het aantal Li-
booten in actie steeds grooter is dan de
verliezen.
Duitschlands zeeoffensief is thans
krachtiger dan bij het begin van den
onbeperkten duikbootoorlog. Dat geeft
ons een zekeren waarborg voor het eind
resultaat. De U-bootoorlog groeit meer
en meer tot een strijd tusschen de U-
boot en den aanbouw. Tot nu toe over
troffen de maandelijksche torpedeenngs-
cijfers meermalen die van den aanbouw.
Dat geven zelfs Engelsehe ministers en
de heeie Engelsehe pers toe.
Wat Amerika bouwt is tot nu toe
gering geweest en eer onder de ver
wachtingen gebleven. Al valt ook in de
toekomst met een stijging te rekenen,
dan moet men niet vergeten dat Amerika
die vermeerdering zelf zal verbruiken.
De vermindering van de wereld-ton-
nenmaat door ongelukken ter zee en
het onbruikbaar worden bedroeg in
vredestijd gemiddeld ongeveer 3U0.000
ton bruto.
De heeren kunnen zichzelf voorstellen
hoe deze vermindering tijdens den oor
log zijn zal.
De Engelsehe minister-president Lloyd
George heeft in zijn groote rede van 9
April over het offensief in het Westen
verklaard: „Wanneer de oorlog te land
verloren wordt dan is de oorlog ter zee
nog lang niet ten einde".
Wij zullen moeten afwachten of het
Engelsehe volk deze bedreiging over
neemt. Doet het dat, dan zullen de
Duitsche U-booten in de toekomst bun
plicht doen en het resultaat zal niet
missen. De vijanden zullen dan zien, dat
de Duitsche U-booten het langer uit
houden. Zoover het maar mogelijk is,
d.w.z. zooverre andere noodzakelijke
behoeften van leger en vloot zulks toe
laten, zal de geheele oorlogsindustrie
ook in de toekomst i n dienst van don
U-bootbouw gesteld worden en zullen
maatregelen getroffen worden dat nog
jaren lang geen onderbrekingen in de
regelmatige aflevering van nieuwe ondei-
zeeërs kunnen ontstaan (toejuichingen).
Wij hebben derhalve alle rt den ver
trouwen te hebben op onze U-booten.
U kunt er vast op rekenen, dat zij te
zaaien met ons zegevierend leger veel
zullen bereiken.
Ten slotte verklaarde de staatssecre
taris over de actie tegen Ostende, dat
het Engelsehe versperringsschip buiten
het vaarwater gezonken is en dat deze
aanval derhalve evenals de eerste als
mislukt moet worden beschouwd.
