De Groote Oorlog
No. 1.
Dinsdag 1 Januari 1918. Veertiende Jaargang.
OP DtH ÖRE1PEL VAN 918.
Oil Miner ttflil 6 Mate.
EERST; BLAfr.
Verschijnt eiken MAAHOAG- WÖENSOAG- n VRIJIASAVOND.
BINNENLAND.
UIT ZEELAND
HME ZEEUWSCHE COUP
Abonnementsprijs -3 maanden x>r Goes f 1.daarbuiten f 1.25.
Afzonderlijke nemers 6 een dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën weien ingewachvóór half een uur 's namiddags.
Kantoord. AdministratieBoudewlln de Wltfestraat A 135s GOES.
Tel. interc.Directie no. 94. Redactie no. 97.
Reclameberichten 30 Ct. p. x. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f0.75, iedere regel meer 15 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Voorwaar, 1 zyrgeen opbeurem ge
dachten, die onzer geest pp deze. Sint
Sylvesteravond, bijiet overgaan vi het
oude in het nieuwebezighouden. VV mo
gen al trachten on in de intimitie van
den huiselijken krig aan het niende
leed of aan de bai.e zorgen te ortrek-
ken, die ons terned; drukken, telkes en
telkens weer won onze geest al: inet
onzichtbare koordi getrokken na' de
beschouwing van Itgeen 1917 ons lacht
en 1918 ons bren-'n khn, wellicht ren-
gen zal.
Mag reeds in ormale tijden he ge
tal der sterveling schaarsch genemd
worden, wien dei aarde, een Hól van
Eden gelijk, sleds de rozen dei ge
neugten biedt, tins is er schier nie
mand, die niet e waarheid moei be
amen der bede waarmede wy in de
„Salve Regina" its „ballingen" noeien,
„kinderen van Ia, zuchtende en ree-
nende in dit da van tranen". Wal wij
hooren en wat vij zien, wit wij aan
den lijve ervare, het is slechts doof
heid, ellende, r;np en drut. Roriom
ons heen groote iaden en vokeren, prat
gaande op hun sschaving, hin culaur,
hun wetenschap,hun welvaar, hun rijk
dom, elkander vrmoordend, hatend en
vervloekend, aldrr ons wereldreel, stran-
de aan de spits der beschaafle weeld,
veranderend in en woestenij waar op
het knekelveld dr verslagenei Dood en
Vernieling hun felsche triumin vieren.
Hoeveel steden irde asch gele£, hoeveel
heerlijke landouwn in rampzal;e oorden
van verschrikkinjomgezet, hoepel kunst
werken vernield hoeveel mtiumenten
vergruizeld, hoe vel historisch gedenk
stukken neergehald, hoeveel k'ken ont-
wyd, zonder nog te spreken va het on
metelijke lijden de onuitaanbare
lichaamsfolteringei, de wellichtnog on
dragelijker zielesnaxten, geledei op de
slagvelden, in delazaretten en Ispitalen
door de millioenei soldaten, dien naam
der beschaving ©t den volkemmoord
werden uitgezonien, geleden ok door
hunne dierbaren: ouders, zuster kinde
ren en vrienden ii het verre, veri vader
land. In onze onniddellyke nabij-id een
met ons stamveiwant volk op een on-
meedoogende als onbillijke wijzejn den
krijg meegesleurd en nu reeds dn lange
jaren zuchtend inder vreemde o;rheer-
sching, al de verschrikkingen oorma
kend, die een dojr den vijand bejt land
lijden kan.
En mogen wij Nederlanders, au den
algemeenen dooindans als door en toe
val, beter gezepl door een onvdiend
blijk van Gods vaderlijke voorzieigheid
ontsprongen en voodoende boven illioe-
nen bevoorrecht ons vry noeme van
ramp en kwelliig? Grijnst ons nit het
spook van weriloosheid in onze idus-
triesteden tegen' Waart de geest va ge
brek, van schiarschte en duurte niet
in al zijn grimaigheid onder ons ond?
Zien wij niet iet schrikbeeld van den
hongersnood in het verschiet, als d< vol
kerenmoord, de stelselmatige verwootinv
en vernieling vin de economische nlp~-
bronnen der veteren niet dra een inde
nemen, als wij net spoedig uit het dode
lijk isolement vorden verlost, waarii de
dwangbepalingei der oorlogvoerade
grootmachten as besloten houden?Ja,
wat meer is, verden wij, bewoners an
Zeeland, niet neermalen op gruweijke
wjjze getroffen in onze goederen, in ms
leven zelfs, tengevolge van „vergissingn"
van vreemde «mbattanten, die onze te-
den en landouwen voor vijandelijk gehad
aanzagen en a „rijkelijk met bomi:i.n
bestrooiden", :>oals dat in de officiële
oorlogsberichte: heet? Volgde nog net
langer dan twee dagen geleden sch8r
gansch de bevolking van Goes vol der-
nis de lijkbaar, die het slachtoffer tin
grave droeg tan den bommenaansl^
waaraan men niet dan met ontzettii;
terugdenkt?
Waarlijk, er s stoffe te over, om hedei
op den drempl van 1918, het oude ge
denkend, niet dan met angst en vreezo
d» toekomst it t« gaan.
Gelukkig hij, die dat alles met het oog
des geloofs beschouwend, in de fouten
en zonden der menschen ook in de
zijne de oorzaak ziet van den ramp
zaligen toestand, waarin thans de be
schaafde o, bittere ironie I wereld
verkeert. Want hoe meer de menschheid
beseft, dat de afgekeerdheid van God,
ons Hoogste Goed, de dolle jacht naar
goud en eer en zingenot en de roeke-
looze stofvèrgoding van onzen tijd de
rechtmatige toorn hebben ontketend van
Hem, wiens rechtvaardigheid even gren-
zenloos als Zijn goedheid oneindig is,
hoe eerder zy in rouwmoedig schuldbe
wustzijn de armen tot God zal uitstrek
ken, biddend om ontferming en mede
lijden.
„Want" zoo zegt Paus Benedictus
in zijn jongste Kerstboodschap -„eerst
als de blinden van heden zullen gezien,
de dooven gehoord hebben, als elke ver
hevenheid recht zal zijn gemaakt, en
mensch en maatschappij: tot God zijn
teruggevoerd, eerst dan en dan alléén
zal aile vleesch het heil Gods zien, ge
lijk de liturgie dezer heilige dagen ge
tuigt. Als daarom de zwaai- beproefde
menschheid wenscht, dat de tuchtigende
hand des Heeren zich weder uitstrekkei
ter zegening, dat zij dan opsta en tot
Zijn huis terugkeere. Want gelijk de zin-
nelipce losbandigheid voorheen vermaarde
steden in vuur dead ondergaan, zoo 'doet
de openbare goddeloosheid van onzen
tijd de wereld onderdompelen in den oce
aan van bloed. 1
Aan den heme! blijft «chter bovande
wereldsche duisternissen bet licht des
geloofs schitteren. En met het woord
der oude Profeten vermanen wij: Keert
terug tot den Heer, richt het stoffelijk
oog naar den verkwikkenden lichtstraal
daarboven. Gaat met den eenvoud der
herderkens naai- Bethlehem en luistert
naar de stem des hemels boven de kribbe.
O, vrede van Christus, dierbaar aan
de eeuwen, die u gekend hebben, hoe
veel dierbaarder zoudt gij moeten zijn
aan deze éeuw, die u reeds zoolang
verloor"
Wanneer wij met zulke gevoelens el
kander nader tredend, het Nieuwejaar
ingaan, -dan mogen wij elkaar met alle
recht en reden een „Zalig" Nieuwjaar
tocwenschen en ook een „Z a 1 i g" Nieuw
jaar van den Hemel - verhopen.
Moge 1918 voor ieder onzer persoon
lijk een jaar van vrede zijn, van dien
mystieken zielevrede, welke het bjjkon-
der deel der „kinderen Gods" is. Zij
1918 voor gansch de wereld dat uitver
koren en historische jaar, waarin fleduif
van Gods genade uitvliegend, den moê-
gestredenen den olijftak des vredes brengt,
waarin de krijgsgalm zwijgt, het moord
geweer tot ruste komt en de verbroederde
volkeren alle nog restende krachten be
steden aan het herstel' van het verwoeste
gebouw der beschaving, maar zóó, dat
de christelijke beginselen van rechtvaar
digheid en liefde daarvan het duurzaam
cement uitmaken. Zij het ons allen gege
ven, dit nog te aanschouwen. Geen nood,
of ook de stoffelijke welvaart van voor
heen zal bns gaandeweg als zoete vrucht
van dien vredesarbeid in den schoot
vallen; want gelukkig het volk ook
in de tijdelijke orde waarvan God de
heer is.
Met groot vertrouwen alzoo, opblikkend
naar den Gever alles goeds, van Wien
wij de hulp en uitredding verwachten,
roepen wij heden op den drempel' van
1918 al' onzen dierbaren, bekenden en
vrienden, van ganscher harte en de
Niouwe Zeeuwsche Courant doet dit ha
ren lezers en begunstigers een:
„Zalig Nieuwjaar" toe.
Losse berichten.
Het verloop der vredesonderhandelingen.
BREST-LITOWSK, 29 Dec. (W.B.) In
de heden gehouden derde vóór het intre
den van de overeengekomen pauze laat
ste plenum-zitting nam de Bulgaarsche mi
nister-president Popov het voorzitterschap
waar. Na opening der bijeenkomst wees
de voorzitter op de beteekenis van de
geopende vredesonderhandelingen, welke
den grondslag voor een nieuwe aera in
de ontwikkelingg van het volkerenrecht
heioven te vorm*».
De menschheid heeft aan de delegaties
van den vierbond en aan djs van Rus
land welke het rechtsgevoel iraat het groo
te Russische volk belichamen, veel te
danken. Om aan deze gedachte uiting
te geven gaf de minister van justitie.
Popov daarna het voorzitterschap over
aan den leider der Russische delegatie,
den heer Goffe, die hberop het voorzit
terschap aanvaardde.
Hij wees er pp dat in de laatste plenum-
zitting besloten was, na bespreking der
afzonderlijke speciale kwesties tusschen
de vertegenwoordigers van den vierbond
en Rusland de volgende plenum-vergade-
ring op den 4en Januari vast te stellen.
Na dé thans plaats hebbende beëindi
ging dezer besprekingen is de tegenwoor
dige zitting de laatste vóór den 4en Ja-
nüari 1918.
Daarna kwam Ibrahim Hakki Pascha
aan het woord om voor het intreden
van de kleine pauze van zes dagen ©enige
woorden aan de vergadering 'te richten.
Hij wees er op, dat de door hem bij
de opening der conferenties geuite hoop
om het werk spoedig tot een bevredigend
einde gevoerd te zien niet te vermetel
is gebleken.
Bijna alle moeilijke kwesties welke in
dezen oorlog in 3i/j jaar tijd» aan de
orde zijn gekomen, zijn besproken en
onderzocht. Men kan zeggen, dat het mee-
rendeel dezer kwesties thans op den weg
naar een practische oplossing is. Een zeer
goed resultaat is in de deze zes dagen
gevoerde besprekingen bereikt.
Voor dit resultaat komt de Russische
delegatie dank toe, daar zij tijdens de
beraadslagingen veel oprechtheid en prac-
tischen zin heeft getoond.
De Russische heeren hebben bewezen,
dat zij ook goede diplomaten en goede
staatslieden zijn.
Ten slotte wenschte Hakki Pascha den
heeren der delegatie een gelukkig weer
zien toe op den afgesproken dag.
De leider der Russische delegatie gaf
insgelijks uiting aan de meening, dat de
begonnen onderhandelingen 'een goed be
gin zyn en de verwachting wettigden,
dat de vernielende oorlog een spoedig
einde zou vinden.
In de thans begonnen pauze, zoo be
sloot de heer Goffe, zullen wij allen het
gevoel hebben, dat wij achter ons mil-
lioenen lijdenden hebben staan, die naar
het einde van den oorlog verlangen.
Het bewustzijn van deze verantwoorde
lijkheid. voor onze volkeren, voor de
menschheid en voor. de geschiedenis, geeft
ons de hoop, en de innerlijke kracht, om
den weg naar den algemeenen vrede te
vinden.
In deze hoop verklaar ik deze z'itting
voor gesloten.
Engelsche Krijgsgevangenen.
Men meldt uit V enlo
Te circa half elf arriveerde Zaterdag
morgen alhier per extra trein uit Kal-
denkirchen het eerste transport Engel
sche krijgsgevangenen, welke in Hollaand
geïnterneerd zullen worden. Helt trans
port bestond uit circa 300 man officie
ren en minderen. Ondier militair geljei-
de vertrokken zy1 «n 12 uur per extra
trein naar' Den Haagt De belangstelling
aan het station was groot; door ver
schillende dames werden den soldaten
versnaperingen aangeboden.
Ook te Rotterdam en Scheveningen, de
plaats hunner besteming, was de belang
stelling voor deze krijgsgevangenen groot.
Pootaardappelen.
De minister van landbouw, nijverheid
en handel heeft bepaald, dat de maxi
mumprijzen van pootaardappelen met in
gang van 1 Januari worden verhoogd
met f2.50 per 10Q K.G. Deze prijsverhoor
ging is bedoeld als een vergoeding voor
het bewaren van de pootaardappelen gja-
Idurende den winter. (Stelt)
Kon. Nat. Steuncomité.
Be Koningin heeft wederom f 100.000
geschonken aan het Koninklijk Nationaal
Steuncomité.
Van dit bedrag gijn f30.000 bestemd
tot leniging der nooden van Nederlanders,
die in het buitenland wonen en f70.000
om t« voorzien in de behoefte aan klee-
dinlg van hier te lande gevestigde Ne
derlanders, die daarvoor in aaanmerking
komen.
Goes. Begrafenis van 'den heer
Visser. Een echt stemmingsbeeld ont
vouwde zich voor ons oog, toen wij Za
terdagmiddag op de algemeene begraaf
plaats stonden, in afwachting van het
droef gebeuren. Gansch de natuur als
in doodslaap; 'over de grafzerken de lijk
wade van het sneeuwkleed, waaruit hier
en daar 'het immergroen blad van taxis
en den zich verhief als zinnebeeld van,
de onsterfelijkheid der ziel, waaraan zelfs
het wufte heidendom uit Ovidius 'dagen
geloofde, gedachtig' bet dichterwoord: non
„omnis moriar": ik zal niet ganschelijk
sterven. In 'de verte het stadsbeeld, een
weinig verwazigd door den winterneve'i
en tusschen de daken door treft het oog
een mast van een schip, misschien wel
van het schip liggende voor het huis
van dein beer Visser, dat menschelijker-
wijze gesproken de oorzaak was van zijn
dood. Want hadde in de kleine Kade
dat schip 'niet gelegen, de bom zou in
het water zijn neergeploft zonder schade
aan te richten, zonder een zijner scherven
in hot 'lichaam te boren van dengene
die nu aanstonds op dezen doodenakker
zal worden .bijgezet. Reeds ligt dicht bij
.de groeve de krans, gezonden door Hare
Majesteit de Koningin, een prachtige palm
tak, gesierd 'met twijgen van den z.g.
sneeuwden, waaraan een wit zijden lint,
voorzien van een gekroonde W. H. M.
de Koningin had de magistraat onzer stad
doen verzoeken niet namens Haar bij
het graf 'te spreken. Wij begrijpen dit
als juist en voorzichtig gedacht. Het blijk
van deelneming is er echter niet 'minder
om; het eert de Koninklijke schenkster,
die daarmede bewijst hart te hebben voor
haar volk en mee te leven met de stad,
die op zoo schrikkelijke wijze werd be
zocht.
Gaandeweg stroomden de deelnemende
burgers van allen rang en stand toe, om
de laatste eer te bewijzen aan het slacht
offer van den bomaanval van 22 Dec. j.l.
Onder de aanwezigen merkten wij op de
beide wethouders, van wie wegens uit-
stedigheid des burgemeesters de heer v. 'd.
Bout als loco-burgemeester optrad. Ver
der den- 'commissaris van politie, eenige
raadsleden, verschillende notabelen enz.
enz, die zich allen, nadat de begrafenis
stoet (lijkkoets met 6 volgrijtuigen) op het
kerkhof was aangekomen, achter de fa
milie en vrienden des overledenen rondom
de geopende groeve schaarden, waarin
de lijkkist langzaam nederzonk, nadat wet
houder v. d. Bout den krans der Koningin
in Haren naam daarop gelegd had en
namens de burgerij aan de familie de
oprechte deelneming had vertolkt, welke
allen vervult met het droevig lotdat
het gezin des heeren Visser heeft getrof
fen door den tragischen dood van den
man en vader, slachtoffer van den pro
jectielenwerper.
Daarna schetste de eerw. heer G. W. v.
Leuzen, predikant der Chr. Evang. ge
meente in welgemeende en treffende be
woordingen het onverwachte droeve af
sterven van den heer Visser, zijn ge
loofszin, zijn trouw als lid zijner kerk
gemeente, die hij door zijn niuzikale gave
diende en stichtte cn sprak de overtui
ging uit, dat het geloof des gestorvenen
in zijn Heer en Zaligmaker hem aan
gene zijde des grafs het loon zal hebben
bezorgd, weggelegd voor de getrouwen des
Heeren overeenkomstig Apocalyps XIV
„Zalig de dooden, die in den Heer ster
ven" enz. De omstaanders spoorde hij ten
slotte aan uit deze gebeurtenis lessen te
trekken voor hunne ziel.
Daarna sprak de heer J. Jongepier na
mens de Christelijke Schoolvereen. v, d.
school in de Wijngaardstraat, om een
weem'oedigen afscheidsgroet te brengen
aan den overledene, die als, penning
meester der vereeniging 13 jaar lang met
grooten ijver en een opgewekt geloofs
vertrouwen zijn taak vervulde.
De heer G. Brouwer, hoofd der chris
telijke school te Doetinchem, zwager van
de eerste vrouw des overledenen, be
dankte namens de weduwe en de 6 kin
deren die nu weezen zijn èn de Konin
gin voor haar treffend blijk van deel
neming ,èn "den wethouder v. d. Bout
Welk weder zullen wij hebben?
Verwaohtlng tot den avond van I Jan.
Matige, In het noorden tijdelijke krachtige
Oostelijke wind; zwaarbewolkt met tijde*
lijke opklaring; weinig of geen sneew*
liehte tot matige vorst.
voor de namens de burgerij betoonde
deelneming èn de overige sprekers voor
de laatste eer den overledene bewezen
Daarna .verlieten de talrijke aanwezigen
den doodenakker, ieder zoo met zijn eigeni
gedachten over de gebeurtenissen der
laatste dagen. Indien, zoo peinsden wijl,
de bedrijver van het gruwelstuk eens
aan deze groeve had gestaan, ziou hij
zijn daad dan niet beschreid hebb'eni?
En no:g dieper drong in ons door de
beteekenis ,der -bede: „van den oorlog
vertos ,ons Heer." Want als reeds zooveel
leeds döor den krijg bij verg'ssing wordt
gebracht over landstreken, waar hij niet
woedt, wat moet het dan wel' zijn daar
waar de oorlogsgod onbeperkt heerscht.
Én dan te weten, dat er nog vorsten
en regeerders zijn, die den oorlog wil
len volhouden tot het bittere einde I Te
recht .mtocht vader Vondel- de edelingen
in zijn „Gijshreght" dioen weeklagen:
„Wat kan de blinde staatszucht bnouwen,
Wanneer zij raast uit misvertrouwen!
■!Wat is zoo schendig, dat haar rouwt?"
De Burgemeester waarschuwt de
ingezetenen, in verband met de uit ©e»
vliegtuig geworpen bommen, orn, inge
val zich iets dergelijks onverhoopt we
derom mocht voordoen, of men bij avond
of nacht het geronk van een vliegtuig
hoort
lo. de huizen niet te verlaten. In verre
weg de meeste gevallen werden zy ge-
itroffen, die zich op straat bevonden; 2o.
zich te begeven naar de benedenverdie
ping der huizen; 3o. aile lichten in huis,
naar buiten uitstralend, te dooven; 4o.
de voordeuren te openen, opdat voorbij
gangers in de huizen zich in veiligheid
kunnen stellen.
In de Donderdag gehouden vergade
ring van de afd. Goes van het „Groene
Kruis" is een woord gewijd aan de na
gedachtenis van dhrn. Lasonder en Jb.
Visser, en is in de vacature Lasonder
de heer W. P. v. d. Harst als bestuurs
lid gekozeu. (Z.)
Aanstaanden Zondag zal de vereeni
ging voor Spoor- en Tramwegpersoneiel
„■St. Raphaël" .'te Goes, een propagan-
dafeestavond geven voor haar leden, do
nateurs en begunstigers.
De vereeniging echter heeft gemeend!,
dat, waar ze bij 'het geven van dJe&en
avond den steun mag ondervinden van
de too-neellisten van hét 'Jongeinspatro-
naat en van leden der St. Jozef-vereeni-
ging te Goes, ook voor de leden van de
St. Jozef-vereeniging dtezen avond moest
openstellen, alleen "tegen een kleine ver
goeding voor de gemaaakte onkosten.
Daarom noodigit de vereeniging „St. Ra
phaël" alle leden van de St. Joztef-ver-
eeniging met hun dames uit op haar
Feestvergadering. (De prijs van toegang
is voor de leden- der St. Jozief-vereenigling
slechts 15 cent per persoon, met inbe
grip van programma.).
(Voer huisgenooten van leden der Ra
phaël- en Jozef-vereeniging is de toe
gangsprijs 20 cent per persoon.
Voor niet-leden of niet-huisgenooten is
do entreeprijs .30 cent per plaats).
Donateurs en begunstigers der St.-Ra-
phaël-vereeniging hebben vrij entrée.
Het belooft een gtenotvolle avond te
worden, met prettige voordrachten, en
opgeluisterd door een strijk-orkest.
Mocht het blijken, dat er bij de leden
van de Jozef-vereeniging en huisgeinooten
zooveel animo bestaat, dat de zaal met
d'e leden van St.-Raphaël- én St. Jozef-
vereeniging en hun huisgenooten zal
worden bezet, dan zullen dien avond g-.ea
anderen, dan leden of huisgenooten van
beide vereenigingen toegang hebben. 'Dan
zal ech'ter nog een tweede avond worden
gegeven.
Het vervolg der beschouwingen van
de Centrale Keuken moeten wi, io on
zen spijt wegens plaatsgebrek tl nn: vol
gend nummer uitstellen.
De Zeeuw verneemt, da', he o id r-
zoek naar de op Goes geworpen bommen
