BOMMEN OP GOES
De Groote Oorlog.
Bommen op Goes.
No. 153.
Dinsdag 35 December 1917. Dertiende Jaargang.
KERSTKLOKKEN.
BINNENLAND
UIT ZEELAND.
Yersijfit eiken MAANBAG-.JfBENSBAG- en VRIlBAfiAVOND.
NIËÜWJAARSWENSCHEN
N.B. Agentenen correspondenten
buiten Goes, belast met het op
halen der Nieuwjaarsadvertentiën,
herinneren wij er nog eens dringend
aan, dat zij die tijdig, liever
vandaag dan morgen, tea
onzen kantore doen bezorgen.
Welk weder zullen wij hebben7
HE ZEE «HE COURANT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht vóór half een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. AdministratieBoudewIJn de Wlftesfraaf A 135* GOES.
Tel. interc.Directie no. 94. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct p. tr. Bij abonnement speciale prgs.
Advertentiën van 1—5 regel» f Q.625, iedere nagel meer 12» Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berakood.
Wegens het hoogfeest van KERSTMIS
zal de „Nieuwe Zeeuwsche Courant''
Woensdag a.s. niet verschijnen.
in het Nieuwjaars-Hommer wor
den, zooals gebruikelijk is, bij
vooruitbetaling geplaatst tegen
35 Cint, voor hoogstens 5 regels.
Deze advertentiën zullen uiter
lijk DQNDtRDAG 27 DECEMBER
vóór '8 middags twaalf uur, aan
ons bureau moeten bezorgd zijn.
De Administratie.
Te midden van de verschrikkingen van
een wereldoorlog, die weliswaar van Rus
sische zijde aan het afnemen is, maar
van Amerikaansch-Engelsch-Fransche zij
de met hardnekkigheid wordt voorgezet,
luiden thans voor de vierde maal de kerst
klokken, voorzoover de druk van den
krijg ook die metalen stemmen niet deed
verstommen. „Vivos voco", ik roep de le
venden toe, „mortuos plango", ik beklaag
de dooden, „fulgura frango", ik breek de
kracht van het hemelvuur, zoo luidde het
inschrift der klok door Schiller in zijn
beroemd gedicht bezongen. Hoezeer pas
sen die woorden bij de huidige tijdsom
standigheden.
Immers, de klokken het liefelijke feest
inluidende van 's Heeren geboorte, roepen
de levenden toe: ziet en bedenkt toch,
hoezeer het afwijken van den geest die
Christus op deze wereld .heeft gebracht,
den geest van lankmoedigheid, zachtmoe
digheid en vredelievendheid, de oorzaak
is geworden, dat thans de natiën elkaar
niet ais broeders van een groote volkeren
gemeenschap heipen en steunen in het
volbrengen der taak, door God aan de
geordende menschelijke maatschappij op
gelegd, maar wreeder dan de wilde die
ren slechts zinnen op elkanders verderf
en onder schoonschijnende leuzen dag
aan dag, ja uur aan uur menschenlevens,
tijdelijke goederen, schatten van kunst en
beschaving aan den Moloch des oorlogs
in blinden waan ten offer voorwerpen.
Hoe zelfs zij, die buiten den oorlog
staan en daar buiten wenschen te blij
ven, nochtans diens verschrikkingen aan
den lijve moeten ondervinden, leert nog
de pas gedane bomaanval op Goes.
Ja, zoover is de verdwazing gestegen,
dat men in onderscheidene oorlogvoeren
de landen, met name in Frankrijk, stren
ge straffen proclameert tegen „pacifisten",
welke naam in stede van een eeretitel
te zijn, tot-een scheldnaam is verlaagd.
Alsof de ware vaderlandsliefde zich niet
verzet tegen den oorlog en zich wendt
tot den vrede.
Vivos voco". De kerstklokken met haar
plechtig gebeier het geboortefeest verkon
digend van den „Vorst des Vredes", roe
pen in aller herinnering wakker wat eens
Innocentius III, de roemrijke voorganger
van onzen grooten vredespaus, aan den
Franschen Koning schreef: „De vrede is
de uiting van barmhartigheid en naasten
liefde. Maar bestaat er grooter tegenstel
ling tot de naastenliefde dan menschen-
slachting? Deze, in haat geboren, is de
bron van alle misdaden.
O, moge het gebimbam der kerstklokken
die Katholieken, welke ais „pro-alliés",
als anti-Boches of anti-Engelschen een
strijd a outrance wenschen, herinneren
aan de heerlijke zaligspreking der Berg
rede, welke het kindschap Gods op bijzon
dere wijze toekent aan hen, die vredelie
vend zijn van harte. Dat zij bedenken hoe
een geest des vredes het meest in over
eenstemming is met den geest der Kerk,
die Hare priesters dagelijks aan het altaar
op zoo nadrukkelijke wijze „den vrede
in onze dagen" van den Hemel doet af-
smeeken.
„Mortuos plango"! De dooden beween
ik. Bij hoe talloos velen, tot wier ooren
de klanken der kerstklokken doordringen,
ontwaakt met nieuwe kracht het smart
gevoel over het verlies van een dier
baren echtgenoot, zoon, broeder of vader,
die in dezen oorlog misschien wel op het
vredefeesf van Kerstmis, een wreeden
dood vonden op het slagveld, op zee, in
de loopgraaf, in de lucht. Zij zijn voor
het vaderland voor recht en vrijheid ge
vallen. Zoo heet het. Mooie woorden.
Maar hoe geheel anders is de werkelijk
heid. Wie zal ze tellen die in dezen
oorlog gevallen zijn voor de heerschzucht,
den politieken naijver, de economische
expansiebegeerte van een betrekkelijk
kleine groep, voor theorieën en stelsels,
waaraan de begrippen „vaderland", „vrij
heid", „recht" vreemd zijn en die aan
de beginselen, door het Christuskind in
de wereld gebracht, vijandig tegenover
staan.
Al die gevallenen, van iederen leeftijd
schier en stand, hoogeren en minderen,
rijkbegaafden en eenvoudigen van aan
leg, vonden den vrede des grafs. Wie
zou niet met hun achtergeblevene dier
baren wenschen, dat hun ook jte vrede
aan gene zijde des grafs zij geschonken
en hun een eeuwige Kerstfeestviering in
het huis des Vaders beschoren zij. „Ful-
gura frango". Den bliksem des oorlogs
breek ik en het monster van den krijg
tem ik, zoo schijnen de kerstklokken ons
met haar metalen stem toe te roepen,
mits de menschheid slechts de lessen,
■wil indachtig zijn van het Kind van Beth
lehem, dat niet alleen een geestelijken,
maar ook een stoffelijken vrede aan de
wereld is komen brengen. Hij, die gebo
ren wilde worden in een tot daartoe
schier ongekend 'tijdperk van algemeenen
vrede.
0, hoe zou het 'tHart verheugen van
den mènsch-geworden God, indien (ie
volkeren de gevoelens van haat en wrok
jegens elkander afleggend, zich haasten
hun zwaarden tot ploegen, hun bajonetten
tot sikkels om te smeden, naar het voor
beeld dier beide 'Zuid-Amerikaansche
Staten, die weleer het brons hunner ka
nonnen, gereed tegen elkander los te
branden, omgoten tot een imposant beeld
van den Christus des Vredes (waarvan
het afgietsel in ons Haagsche Vredes-
paleis te bewonderen valt) en het plaatsten
op een der hoogste Andestoppen, tijdgenoot
en naneef ten voorbeeld.
Geen schooner, geen edeler, geen ver
dienstelijker werk, dan in de aan
staande Kerstdagen een vurig, hartgron
dig, innig gevoeld gebed te storten aan
de Kribbe van het Goddelijk Kind en,
ons vereenigen met de intentie van on
zen heiligen Vader Benedietus, die rus
teloos ijvert voor het herstellen des vre
des, als Kerstgave voor de geslagen en
geteisterde wereld afbiddend wat eens
de Engelen boven Ephrata's velden uit
jubelden:
En op aarde: vrede!
Onzen lezers een zalig Kerstfeest!
Lo*«e berichten.
De vredesonderhandelingen verbroken
Zaterdag kregen wij een sensiationee!
telegram uit Londen, dat de vredeson
derhandelingen tusschen Duitschianjd en
Rusland zonden zijn afgebroken.
Dit bericht is tot nu wel nog niet of
ficieel weersproken maar het blijkt, gte-
zien de bron, toch twijfelachtig.
Een elag op de Noordzee.
Men seinde ons vanmorgen;
HOEK VAN HOLLAND. Bij het Maas-
vuurschip zjjn Engelsche torpedojagers ge
torpedeerd. Bijzonderheden, ontbreken.
Standenvertegenwoordiging en
Economische Bond.
Over deze onderwerpen zeide dr. No
lens 16 Dec. j.l. in de vergadering van
den Bond van R. K. Kiesvereenigingein,
in Zuid-Holland volgens het verslag van
„De Maasbode"
S,pr. hoopt, dat de Provinciale Bonid
mag slagen in zijn doelhet bevorderen,
der eenheid en het politieke leven onder
de 'Katholieke kiezers- in Zuid-Holland.
De eenheid zou geschaad kunnen worden,
indien de stanidenhertegenwoordiging in
verkeerden zin ingang zou vinden. Dq
Staten-Generaal vertegenwoordigen vol
gens qpze Constitutie het geheele Ne-
derlandsche volk. Ieder lid is verplicht
met het algemeen belang voor oogen zijn
stem uit te brengen. Ook voor de Ka
tholieke kiezers i,s het niet mogelijk, dat
zij 'Uitsluitend rekening houden met één
bepaalde groep; ook voor hen moet het
algemeen belang den doorslag geven.
Ons staatsrecht is niet ingericht op stan
denvertegenwoordiging. Dat wil niet zeg
gen, dat geen rekening moet gehouden
worden met bijzondere belangen, maar
dat de vertegenwoordiger zich niet mag
beschouwen als de representant van een
bepaalde groep-. Iets anders is, dat men
bij het stellen van candidaten rekening
houdt met de verschillende groepen in
de Nederiandsche bevolking1. Ook .in de
Katholieke partij is noodig', dat itien re
kening houdt met verschillende groepen
in die partij.
Een tweede gevaar voor de Katholieke
eenheid is de groepeering naar anderen
maatstaf dan gewoonlijk.
Op het oogenblik treedt onze econo
mische toestand 'bijzonder op "den voor
grond. Deze moet echter niet uitsluitend
op het plan staan en andere zaken ver
dringen. Dat schijnt het doel te zijn van
den Economischen Bond, die. gisteren een
vergadering heeft gehouden. In die Ka
mer heeft spr. het program van den Eco
nomischen Bond te eenzijdig', materialis
tisch genoemd om als grondslag te kun
nen dienen van een politieke partij'-groe-
peering. Anders zouden de zaken staan,
wanneer deze Bond niet zou optreden als
politieke partij.
Treub heeft gisteren in de Vergade
ring van dien bond een rede gehouden,
waarin hij deed uitkomen, dat die bond
bedoelt .op te treden als een nieuwe par
tij. In die rede zegt Treub, daJt hij
spreekt als burger en niet als minister.
Hij erkent, dat het ongewoon is; dat een
minister aldus optreedt, en een schei
ding maakt; sprak hij1 als minister dan
zou dit aanleiding geven tot een conflict.
Spr. vraagt of het gewenscht is, dat
Treub als minister in de Kamer daarover
niet spreekt en buiten de Kamer, opi een
vergadering, waar personen, die in de
Kamer daarover het woord voerden, niet
tegenwoordig zijn, daarover wel spreekt.
Treub zeide op die vergadering, dat de
leider der Katholieke Kamerclub het
program van den bond zuiver materia
listisch noemde. Spr. heeft dit gezegd!
in verband met de nieuwe partijvorming,
hetgeen iets anders is dan wanneer men
den. bond beschouwt enkel in zijn econo
misch streven.
Op vele punten kunnen verschillend^
richtingen er zich mede vereenigen, maar
deze punten maken slechts een gedeel
te van het program uit. Het program van
dien bond is eenzijdig en .omvat slechts
het economische leven.
Bij de neiging welke er 'bestaat om
voor iedere nieuwe richting aanhangers
te winnen en vertegenwoordigers pr van
naar de Kamer te zenden kan 'het geen
kwaad er op te wijzen, dat wij niet
kunnen samengaan met dien bond. pe
Katholiek, die zijn godsdienstige verplich
tingen heeft te vervullen, behoort niet
in die partij thuis; hij behoort zijh be
langen in de Katholieke partij te doen,
gelden.
Het ligt niet op den weg van Katho
lieken en ook niet van werkgevers, die
op de eerste plaats deelnemen aan het
economisch leven, om lid te zijn van deze
econojmische partij.
Ten slotte wees spr. nogmaals op het
gevaar voor de eenheid der Katholieke
partij, .welke ligt in het doorvoeren der
standenvertegenwoordiging en het alleen
voorstaan van economische belangen met
verwaarioozing \;an andere belangen.
Den nacht van 22 op 23 December
1917 zal de burgerij! van Goes niet licht
vergeten, want toen werd tusschen half
elf en kwart voor elven het vreedzaam
Zuid-Bevelandsche stadje opgeschrikt door
een aantal schokken en dreunende slagen,
eerst drie, daarna vijf, die de beangstigde
inwoners met den schrik in 'thart de
den uitroepen: O God, bommeu op de
stad.
Zoo was het helaas. Een vlieger, na
tuurlijk verdwaald zooals het heet, van
vreemde nationaliteit men zegt een
Engelsche, naar aanleiding van het feit,
dat een stuk van de handgranaten door
een der getroffenen ten politie-bureele ge
deponeerd deed vermoeden, dat de pro
jectielen van Engelsch maaksel waren
tomende van de richting Kloetinge en
schijnbaar gaande den kant op van Vlis.
singem, wierp eerst drie, daarna nog vijl
projectielen. Sommigen meenden het
angstwekkend geronk van twee vliegma
chines te hebben gehoord en beweren, dat
een iuchtgevecnt heelt plaats gehad. Hoe
het zij, de uitwerking was al verschrik
kelijk genoeg. Een projectiel viel op het
huis van den heer I. Giesen eu verbrij
zelde het dak, een op een schip in de
haven tegenover het huis van den dro
gist J. Visser, een op de woning van
uen heer De Loof, waterbouwkundig amb
tenaar, een paar op het land en het
laatste in de Westvest tegenover de Am
bachtsschool, Dit projectiel richtte toch
nog schade aan, want. de ruiten van het
aan de andere zijde .gelegen huisje van
Strijd werden verbrijzeld.
Het huis van den heer Giesen is schrik
kelijk gehavend. Het dak, dat juist ver
bouwd was geworden, was op zij weer één
groot gat en van den zolder bleef er
niet veel over. De bediende, die in 't per
ceel overnacht, is nog juist den dooden-
dans ontsprongen. 'Hij stond op 'tpunt
ter ruste te gaan, toen de bom het dak,
'trof, dit verbrijzelde en de bovenverdie
ping geweldig beschadigde. 'tBed van den
bediende lag vol pannen, kalk, steenen,
glas en stukken hout.
De heer Giesen sloieg door den schok
tegen den grond en was daarna nog lan
gen tijd ontzaggelijk onder den indruk,
wat met te verwonderen valt. Ook in
het naburige gebouw, het kleedingmaga-
zijn van den heer F. Q. C. den Hollan
der, werd groote schade aan 'tdak en
den zolder aangericht, tarwijjl de boven
ramen, die met verzekerd waren, ver
brijzeld zijn. De straat was daar gedeelte
lijk overdekt door panbrokken en glas
scherven ran andere woningen.
Bijl den heer Da Loof werden veléi
meubelen verbrijzeld en gehavend. Ook
bij den buurman, den heer Wé is de
achterzijde van 't perceel zeer geteisterd;
trouwens in die gansche buurt zijn veel
ruiten verbrijzeld, zooals bijl den heer
P. van der Meuien, Mohr, Fransen van
de Putte, De Paauw enz. Aan de Kléine
kade is het 't ergst. Daar zijn ook tleur-
paneelen ingedrukt, ^teeaen dorpels van
hun plaats gewrikt ais gevolg van het
inslaan van het projectiel op het motor
schip van J. M. van Waarde, waarvan
het achterdek is vernield en ijzeren stan
gen als draadjes werden verhogen.
Nog erger is het, dat het bij stoffelijke
schade niet is gebleven. Tegenover de
plaats waar het getroffen schip ligt, woont
de heer Visser, drogist. Hij lag reeds op
bed, maai- was bij T hooren van den
eersten slag opgestaan en naai' beneden
gestormd. Hjf wilde buiten gaan zien,
toen een scherf van de bom, weike 't vaar
tuig trof, door den muur of de deur
(haar binnen drong en hem ernstig aan
den buik wondde, Zoodat de ingewanden
Verwaohtlng tot den avond van 25 Boo.
Matige, later wellicht toenemende Zuid*-
lijke tot Westelijken wind; betrokken tot
zwaarbewolkt. Waarschijnlijk «enige regen,
toenemende dool.
zichtbaar waren. Da onmiddellijk toege
snelde dokter achtte overbrenging naar
het ziekenhuis noodig eu werd het slacht
offer dadelijk naar Middelburg vervoerd.
Heeds den eigen nacht om 4 uur heeft
dr. jSchouten van Middelburg den pa
tiënt verzorgd en w© vernemen, dat da
toestand, ofschoon ernstig, met levens
gevaarlijk is. Het dienstmeisje werd in
de zijde verwond, wat zij eerst bemerkte
toen zij voelde, dat haar japon nat van
bloed werd.
Reeds 's nachts om half een werd Wet
terrein door militairen uit Middelburg,
telefonisch door luitenant De Paauw ont
boden, afgezet, teneinde alles zoo te la
ten totdat de autoriteiten zouden veop
schijnen. Die kwamen Zondagmorgen. Het
waren de commissaris der Koningin, da
heer Djjckmeester en de vice-aclmiraall
Smit, commandant van de monden van
Schelde en Maas, met officieren van zjjjn,
staf. i
Een commissie met aan het hoofd de
burgemeester, gemeentebouwmeester enzi.
hebben gisterennamiddag overat de schal
de opgenomen. De definitieve schatting
zal door deskundigen aanstaanden Don
derdag plaats hebben, 'tls te hopen, dat de
pleger van den aanslag bekend worde,
opdat ook, al blijkt het een noodlottig*
vergissing vte zijn, volledige schadever
goeding zal worden gegeven. Maar wie
vergoedt ons de angst en schrik die wjj
hebben doorgemaakt en die ons ons gan
sche leven zal bijblijven. Nog zdt de
schrik er bijl de menschen in. Men 'durft
zich schier niet ter ruste te begeven.
Nog zij gemeld, dat J. Visser, iïe Loof
en andere getroffenen verzekerd zijn bij
de Maatschappij tot verzeke
ring van uitgesloten risico's te
Zutphen, waarvan De Kanter en Hor-
dijk's Bank alhier de hoofdagente is.
De heer I. Giesen, ook zoo zwaar ge
troffen, is niet verzekerd, wel had hij
na den nieuwen bouw vau de bekapping
aan zijn huis- plan er toe.
De projectielen waren geen bommen
in den eigenlijken zin des woords. Ware
dat 't geval geweest, van Goes zou niet
veel meer over zijn. 't Blijken handgrana
ten te zjjn geweest, wat pleit voor de
meening dergenen, die beweren een ge
vecht in de lucht te hebben vernomen.
Ook de vurige hoog, dien zij: bij het
neerdalen beschreven, wijst op handgra
naten.
Dit al hetgeen wij; zoo vernamen om
trent het koersen van den vliegenier bo
ven de stad zouden wij; haast concludee-
ren, dat ook deze vlieger onze gasfa
briek heeft opgezocht om die te treffen.
Gelukkig zijn wij daaraan ontsnapt.
lot hpden toe werden de navolgen
de Zeeuwsche gemeenten m den loop
(lezer oorlogsjaren door projectielen van
verdwaalds vliegeniers getroffenCad-
zand, Zieiikzee, Sluis, Axel, Sas van
Gent, Goes.
Cees. Vrijdagavond kwam de gemeen
teraad in openbare vergadering bijeen,
onder voorzitterschap van den heer De
Beaufort. Afwezig waren met kennisge
ving de heeren Risch en Brants.
De notulen werden goedgekeurd en de,
navolgende ingekomen stukken voor ken
nisgeving aangenomen
i. Adres van de vereeniging van gas-
fabrikanten, over verbetering van het sa
laris van den directeur der gemeente-
gasfabriek; 2. Berichten van aanneming
der benoeming resp. als voorzitter, lid
en secretaris-penningmeester van het Gaet-
huisbestuur van de heeren J. Pilaar, E,
van den Bosch en J. Korstanje Lzn., 3,
Goedkeuring van de raadsbesluiten d.d.
29 November 1917 betreffende het aan
gaan van een kasgeidleemng ad f £>0,01X1;
het wjjzigen der gemeenbegrooting voor
1917; het ingebruikgeven van het gym-
