9e Groote Oorlog
No. 137.
Dinsdag 30 November 1917. Dertiende Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-, JOENSDAG- en VRIJBAGAV8ND.
WAT ONS WACHT.
B I T E N L A N D.
NIEUWE ZEEUWSCHE COUP
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor GoeB f 0.90, daarbuiten f 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht vóór half een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. AdministratieBoudewIJn de Wittestraat A 135» GOES.
Tel. interc.; Directie no. 94. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ot. p. r. Bjj abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 16 regels ƒ0.626, iedere regel meer 125 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
VIII.
De leden der Tweede Kamer, 100 in
getal, werden tot nog toe districtsge-
wijze gekozen. Dat wil zeggen, datNéder-
land was verdeeld in 100 districten en
dat in elk district een afgevaardigde werd
gekozen om in die Kamer zitting te Heb
ben. Zoo sprak men van den afgevaar
digde voor Hontenisse, den afgevaardigde
voor Ooslburg, den afgevaardigde voor
Zierikzee, enz. enz.
Hieraan is met het stelsel der Even
redige Vertegenwoordiging een einde ge
komen, want voortaan wordt gansch ons
vaderland als één groot kiesdistrict be
schouwd, dat 100 leden naar de Tweede
Kamer afvaardigt. Alle stemmen der kie
zers oefenen op die wijze een g e 1 ij k e n
rechtstreekschen invloed uit op
het geheel, wat zonder twijfel een voor
deel mag heeten, vooral als men bedenkt,
dat de districtsgrenzen soms zeer wille
keurig waren getrokken. In het districten
stelsel bestaat nog meer kwaad. Nooit
zijn die districten gelijk, zoodat in hot
ééne district meer stemmen noodig zijn
om de meerderheid te halen dan in het
andere. Bovendien, zij die in een 'district
nu eenmaal tot de minderheid behooren,
kunnen liet stemmen'wel laten, als het
him niet gelukt met anderen een bondge
nootschap aan te gaan. Zulke staatsbur
gers zijn eigenlijk geen kiezers. Politiek
gesproken zijn zij dood. Om echter den
verkiezingsarbeid te vergemakkelijken en
den localen band tusschen kiezers en
gekozenen niet geheel en al te verbreken,
wordt het eene, groote kies
district, dat Nederland heet, admini
stratief verdeeld in 18 stukken, welke
kieskringen genoemd worden. De 7
kleinere provincies zijn elk één kieskring
(Friesland, Groningen, Drenthe,, Overijsel,
Utrecht, Limburg en Zeeland). Zij wor
den genoemd naar den naam hunner
respectieve hoofdsteden. Noord-Brabant en
Gelderland vormen elk 2 kieskringen,
Noord-Holland is verdeeld in 3 kieskrin
gen, waarvan één wordt gevormd door de
stad Amsterdam, en Zuid-Holland in 4
kieskringen, waarvan 1 wordt gevormd
door de stad 's Gravenhage en 1 door
de stad Rotterdam.
Wat hier gezegd is van het eene
district Nederland bij de Tweede
Kamerverkiezingen geldt ook bij de S t a-
tenverkiezi ngen van de provin-
cie en bij de Gemeenteraadsver
kiezingen van de gemeente: èn
provincie èn gemeente zijn in die gevallen
vallen ieder slechts één kiesdistrict. De
provincie als kiesdistrict wordt weer
onderverdeeld in verschillende kies
kringen. Zeeland b.v. is onderver
deeld in de kieskringen Middelburg, Ylis-
singen, Goes, Zierikzee, Tholen, Sluis en
Hulst, welke kieskringen ongeveer over
eenkomen met de tot nu toe bestaan
hebbende Statendistricten. Ook genieenten,
die meer dan 20.000 inwoners tellen, wor
den, waar het de verkiezing van den ge
meenteraad geldt, verdeeld in kieskringen
en wel in drie. Kleinere gemeenten vor
men één kieskring. De kieskringen wor
den weer onderverdeeld in stem-
districten, elk van niet meer dan 1000
kiezers.
Om de resultaten der stemming te ver
zamelen, wordt in eiken kieskring een
hoofdstembureau gevestigd. Dit
zal b.v. in den kieskring Sluis te Sluis
zijn, in den kieskring Goes te Goes enz.,
wanneer er sprake is van eene verkiezing
voor de Prov. Staten van Zeeland.
Het hoofdstembureau toch is gevestigd
in de plaats waaraan de kieskring zijn
naam ontleent. Zoo'n hoofdstembureau
bestaat uit een voorzitter en vier leden
met 3 plaatsvervangers. Voorzitter is
rechtens de burgemeester. De 4 leden met
hun 3 plaatsvervangers worden, waar het
eene Tweede Kamerverkiezing geldt, be
noemd door de Koningin, waar het een
Statenverkiezing geldt door de Gedeputeer
de Staten en waar het een Gemeente
raadsverkiezing geldt, door den Gemeente
raad. De zittingsduur van het hoofdstem-
bureau is 4 jaar.
Om de resultaten der stemmingen uit
te rekenen cn practisch toe te passen
in de verdeeling der zetels, wordt in
het kiesdistrict een centraal stem
bureau gevestigd. Bij de verkiezingen
voor de Tweede Kamer als wanneer Ne
derland geldt als één groot kiesdistrict
is het centraal stembureau gevestigd te
's Gravenhage. Bij de verkiezingen
voor de Prov Staten, van Zeeland b.v. zal
het centraal stembureau gevestigd zijn te
Middelburg.
Hieruit ziet men, dat Middelburg tege
lijkertijd kan zijn centraal stembu
reau (Statenverkiezing), hoofdste m -
bureau (Kamerverkiezing), stembu
reau (Gemeenteraadsverkiezing).
Het centraal stembureau te 's Graven
hage bestaat uit 5 leden (met 3 plaatsver
vangers) te benoemen door de Koningin.
De werkzaamheden van het bureau wor
den bij algemeenen maatregel van bestuur
vastgesteld.
Wat nu de candidaatstelling betreft,
heeft iedere groep van minstens 25 gelijk
gezinde kiezers het recht iemand candi
daat te stellen, d.w.z. door een lijst in
te dienen, waarop de persoon of personen
hunner keuze voorkomen en welke met
hun handteekening is bekrachtigd. Hierbij
houde men de volgende bepalingen der
wet in het oog: a. niemand mag meer
dan één candidatenlijst onderteekenen;
b. niemand mag op meer dan één
candidatenlijst in denzelfden kies
kring als candidaat voorkomen; c. op een
lijst mogen niet meer dan 10 candi-
daten voorkomen; d. de onderteekenaars
der lijst moeten achter hun naam den
naam hunner gemeente voegen; e. bij
iedere candidatenlijst moet een schrifte
lijke verklaring gevoegd worden van elk
der candidaten, dat zij genoegen nemen
met de hun toegekende plaats op de lijst.
Deze bepaling moge op het eerste gezicht
zonderling schijnen, straks zullen wij zien,
dat zij niet zonder reden is gemaakt.
Uit het bovenstaande blijkt vooreerst,
dat in het nieuwe kiesstelsel het stemmen
op p a r t ij 1 ij s t e n sterk tot uitdrukking
komt. Vervolgens springt aanstonds in het
oog, dat, waar aan iedere groep van
minstens 25 gelijkgezinde kiezers het can-
didaatstellen is veroorloofd, het groote
euvel, de versnippering in allerlei kleine
partijen, hieruit voortvloeiende, zoo sterk
mogelijk dient te worden tegengegaan. Wij
hopen daarop nog te gelegener tijd terug
te komen. Kleine partijen hebben overi
gens bij het stelsel der E. V. veel groo-
tere kans dan vroeger om tot een ver
tegenwoordiging in de openbare regee-
ringscolleges te geraken. Immers de wet
laat toe, dat gelijksoortige partijen de can-
didatenlijsten in de verschillende kieskrin
gen ingediend, met elkander tot ééne lijst
(of tot één of meer groepen van lijsten)
verbinden. Aangezien toch bij de verdee
ling der zetels de overschotten der
stemmen, noodig om een zetel te beklee-
den, niet verloren gaan, maar hun waarde
behouden, zal dit van des te meer kracht
zijn als ééne partij, hare 18 lijsten sa
menvoegend daardoor 18 kleine eventueele
overschotten tot één groot, althans be
trekkelijk groot, overschot samenvoegt.
Voegt men hier nog bij, dat het wel
geoorloofd is denzelfden candidaat in
verse h i 1 le nde kieskringen te stellen,
dan ziet men, hoe ook deze bepaling spe
ciaal de verkiezing van hen ten goede
komt, die het vroeger nergens tot een
zetel konden brengen, maar die toch over
het gteheele land tezamen genomen 1/100
van al de stemmen op zich vereenigen.
Waren vroeger de deuren van het parle
ment voor zoo'n „wilde" steeds gesloten,
thans kan hij, in alle 18 kieskringen
candidaat gesteld; zóó, dat de gelijklui
dende lijsten als ééne tellen, een stem-
mencijfer behalen, dat hem recht geeft
op het bekleeden van een zetel. Om echter
den invloed van dergelijke „dwergpartijen"
binnen de juiste grenzen te houden, is op
voorstel van het Kamerlid Drion bepaald,
dat zij voor vertegenwoordiging in de
Kamer niet in aanmerking komen, wan
neer zij niet tenminste de lieift van het
kiesquotiënt hebben bereikt. Wat dit laat
ste zeggen wil, zal den lezer duidelijk
worden als wij straks eene gefingeerde
Kamerverkiezing met cijfers gaan toelich
ten.
Op het hoofdstembureau krijgen de ver
schillende candidatenlijsten bij loting een
volgnummer en komen zoo, eerst op de
oproepingskaart, die men thuis en
vervolgens op het stembiljet, dat men
op het stembureau ontvangt zooals
men zich herinnert doet de stemplicht
voortaan lederen kiezer op het stembureau
verschijnen zoodat, hoe meer partijen,
hoe grooter de oproepingskaart en het
stembiljet er uit zullen zien. Laat dit
echter den kiezer geen ongerustheid ba
ren, want de stemming onder het stelsel
die E. V. is even eenvoudig als
vroeger en er wordt niets anders van
hem gevraagd dan één wit puntje vóór
den naam van den man z ij n e r k e u-
z e zwart te maken. Op het stembiljet, hoe
groot het ook zij, dat hij vóór hem
krijgt, zoekt hij de Candidafcenlij st
z ij n e r p a r t ij uit en uit die candidaten
neemt hij d e n man z ij n e r k e u ze, vóór
wiens naam hij het- witte puntje zwart
maakt.
Alleen de beteekenis van de stem
des kiezers is in vergelijking met vroeger
veranderd. Want nu is elke stem op de
eerste plaats een stem voor d e p a r t ij
(of groep) waarvan een der candidaten
wordt gestemd. Vervolgens is de stem er
een voor den candidaat zeiven en ten
slotte is de stem van invloed op de
mogelijke keuze van de overige candi
daten op dezelfde lijst, naar volgorde.
Dit laatste vooral zal misschien velen
vreemd voorkomen. Het beste wordt het
begrepen, wanneer wij zelf eene Tweede
Kamerverkiezing fingeeren en aanschou
welijk voorstellen. Dit blijve voor een vol
gend artikel bewaard.
Losse berichten.
Voor den vrede.
BERLIJN, 16 Nov. (V.D.) De sociaal
democraten zijn van plan door het geheele
land meetings te organiseeren om te ijve
ren voor een spoedigen vrede. De Vor-
warts zegt, dat de sociaal democraten
zich solidair moeten verklaren met de
Russische partijgenooten, die direct vrede
willen sluiten.
0e strijd in hot Westen.
PARIJS, 17 Nov. (Draadloos). Het
avoudcommuniqué meldt
In den loop van den dag bleef de
wederzijdsche artillerie levendig op den
rechteroever van de Maas en in de
Boven-Elzas.
In deze laatste week is een Duitsche
aanvalspoging op de Fransche loopgraven
ten Noord-Westen van Altkirch door het
vuur der Franschen totaal tot staan ge
bracht.
Overal elders was de dag betrekkelijk
kalm.
0e Balkan-Oorlog.
PARIJS, 17 Nov. (Draadloos). Het
stafcommuniqué meldt
Wederzi.dsch artillerievuur in de streek
van het Dourau-Meer en op het Wardar-
front. Partrouille-schermutselingen ten
Zuiden van Seres en in de streek ten
Westen van het Ochrida-Meer en van
Koritza, waar de Bulgaren een zeker
patrouille-activiteit ontwikkelden.
0e opmarsch in Italië.
Het bureau van Wolft' geeft nog eenige
beschouwingen ten beste over den om
vang van den buit in Italië. Het getal
van 2500 kanonnen, die buitgemaakt zijn,
is meer dan wat Italië in vredestijd aan
artillerie bezat20.000 paaiden zijn noo
dig om deze stukken te bespannen, ruim
30 000 manschappen vereiselit de bedie
niug. Dit geschut is tezamen op zijn minst
een vierde milliard (mark waard. Daar
bij komen de sommen voor de munitie,
die Cadorna voor zijn twaalfde offensief
had opgestapeld, en die verloren is gegaan
en al het andere verloren materiaal.
Wolft' vestigt er de aandacht op, dat
de centralen voor de verovering van de
Italiaansche provincies Udine en Helluno
voerdeelen hebben behaald, die voor
hun economische versterking de grootste
beteekenis hebben. Udine heeft een be
langrijke veeteelt, in vredestijd waren
daar 200 Ouü ruudereu, ruim 60.000 var
kens en ongeveer 50.000 schapen boven
dien een menigte paarden en ezels. De
provincie Udine produceert alleen bijna
125.000 ton mais De provincie Belluno
heeft een rijken ooit- en wijnbouw.
Eenige jaren geleden telde de veestapel
daar 70 000 runderen, 20.000 geiten. Ver
der bezitten de twee provincies een ont
wikkelde weefnijverheid.
Van het Italiaansch-Oostenrijksche gevechts
terrein.
ROME, 17 November. (Stefani.) Offi
cieel. Van de hoogvlakte van Asiago af
tot aan zee heeft de vijand zonder zich
om de verliezen te bekommeren den
aanval op onze bergstellingen evenals
de krachtige pogingen iu de vlakte tegen
de linie Aan de Piave herhaald.
Onze troepen verzetten zich krachtig
met dezelfde hardnekkigheid tegen den
vijand, die zeer sterk was in aantal en
vielen hem met bewonderingswaardige
aandrift aan.
In den loop vau den dag van gisteren
werd er gevochten van Monte Fiore tot
Monte Gastei Gomberto, bij den dam
van San Marino, bij den berg Pressopan
en benoorden Quera, langs de linie
Kocca-Gisa-Moute Cornelia en diep in het
dal van de Piave.
In de vlakte tusschen Salenetol en
Santandrea Barbarano torceerde de te
genpartij bij het krieken van den dag
den overtocht over de rivier.
Under dekking van een onstuimig ge
schutvuur staken haar troepen naar den
rechteroever hij Follina en Fagare over
De eerste werden in de pan gehakt
door ons artillerievuur en een verplet
terende tegenaanval van het 265ste en
2ö6ste regiment. De overlevenden ten
getale van meer dan 300 met 10 officieren
werden gevaugen genomen.
BERLIJN, 17 November. (Wolff.) De
Duitsche keizer heeft in de vlakte der
Tagliamento de Braudenburgsche grena
diers toegesproken. Hij herinnerde aan
hun deelneming aan de gevechten in
Champagne en bij Verdun en aan hun
doorbraak bij Tarnopol en zeidethans
gold het een grooter werk, de doorbraak
van het Italiaansche front bij Eütsch en
Toimeiu een zware taak, in aanmerking
genomen het hooggebergte en de gewei
dige verdedigingsmiddelen van den vijand.
De 'keizer zeidewat thans is geschied,
lag zoo ver buiten alle berekening, dat
hier een hoogere macht lieeft beschikt.
De ontzettende ineenstorting van den
vijand was een Godsgericht. Vervolgens
wees de keizer op het verraad van den
vroegeren Italtaauschen bondgenoot en
zeide aan onze zijde vechten rechtvaar
digheid, trouw en oprechtheid en zij doen
zich gelden.
Venetië.
Een correspondent van de Daily Mail
meldt hoe het er op het oogeiibltk in
Venetië uitziet. Het naderen van het
krijgsbedrijf tot de lagunenstad, zegt hij,
heeft onvermijdelijk groote veranderingen
teweeggebiacht. öiechts 20.U0U menschen
zijn er achtergebleven en alle kunstwer
ken, die daartoe vatbaar waren, zijn weg
gehaald. Het dogepaleis is niet meer dan
een zielloos geraamte. Alle werkplaatsen
zijn gesloten en van de hotels is alleen
het bekende van Damele nog open. De
winkels, die nog open zijn, houden uit
verkoop. Alle winkels van borduur en
gouden smeedwerk ziju gesloten. De
Venetianen, die achter gebleven zijn, zijn
kalm De meeste gondels zijn verdwenen.
De gondeliers hebben verscheidene fami
lies met ai hun hebben en houden door
de lagunen naar de kuststeden gebracht.
Het Canal Grande met zijn paleizen,
waarvan de vensters zijn dichtgetimmerd,
legt somber en nobel, gelijk de Romein-
sche senatoren, die den inval van de
Gothen (de correspondent bedoelt; Gal
liërs) afwachten.
Briische monitors hebben deelgenomen
aan de verdediging van de Piave, door
vijandelijke strijdkrachten aan den mond
van de rivier onder vuur te nemen.
Het nieuwe Fransche kabinet.
PARIJS, 16 Nov. (Havas). Het nieuwe
ministerie is aldus samengesteld:
Clemenceau: premier en oorlog.
Nail: Justitie.
Piclion: Buitenlandsche Zaken.
Pauls: Binnenlandsche Zaken.
Klotz: Financiën.
Georges Leygues: Marine.
Clementel: Handel.
CiaveilleOpenbare Werken.
Loucheur: Bewapening en Munitie.
LafferreOpenbaar Onderwijs.
Henry Simon: Koloniën.
Boret: Proviandeering en Landbouw.
ColliardArbeid.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 20 Nov.
Meest matige Zuidelijke tot Westelijken
wind;.nevelig tot zwaarbewolkt; weinig of
geen regen Weinig verandering van tem
peratuur.
Jonnart: Blokkade eu bezette Gebieden
Jeanneney is benoemd tot onder-secre
taris van den minister-presidentGols
wordt onderstaatssecretaris van marine:
Albert Fabre, ondersecretaris van binnen
landsche zaken, en Villegrain, onder
staatssecretaris van proviaudeering.
Clemenceau heeft het nieuwe Kabinet
aan den president voorgesteld.
0e toekomst der Belgischs verkeersmiddelen.
Bij een bespreking die de minister
van verkeerswezen voor België, Zegesrs,
heeft gehouden met de in Frankrijk ver
blijvende Belgische parlementsleden, ver
klaarde de minister, dat hij zich bezi^
houdt met de -noodigp bestellingen voor
heropbouw der verkeersmiddelen. Daar
bij bleek, dat men. men er over denkt de
spoorwegen grootendeels electrisch te
maken. Voor het onderhoud van het ma
teriaal dat grootendeels in Frankrijk is,
zijn zeer belangrijke bestellingen gedaan:
Voor 1916 alleen voor een waarde van
5,150,000 frank, en voor de acht eer
ste maanden van 1917 voor een waarde
van 6,300,000 frank. Reeds bestelde
men voor nieuw rollend materiaal voor
2,627,000 frank. Men bezit reeds een
groote hoeveelheid van de benoodigdhe-
den voor het herstellen van de wqgenl:
rails, balken, enz. De heer Zegers is
in onderhandelingen o-m de ünancieelq
hulp te bekomen van de geallieerden,
vooral' van Amerika, ten einde de noo-
dige bestellingen te kunnen doen voor
de algeheeie herstelling van de staats
spoorwegen, onmiddellijk na het eirqdi-
gen van den oorlog.
Over Zwitserland komen uit Milaan
berichten, behelzend dat de Fransche en
Engelsche hulptroepen tot dusverre niet
aan den strijd in Italië hebben deelge
nomen. Het voornemen zou zijn ze als
een bizondere reserve in de oorlogszónja
te concentreeren om ze op de zwakste
punten van het front te kunnen inzetten..
Zwitserland.
BERLIJN. Het „Journal de Genève"
beval op een in het oog vallende plaats
een artikel, getiteld: „Zwitserland in ge
vaar".
Het artikel maakt melding van de
ontdekking van een geweldige seionnage-
zaak, die de neutraliteit van Zwitser
land'» grondgebied in gevaar bracht.
Voor de eerste maal bevestigt het
Fransch-Zwitsersche blad het bericht, dat
door de „Münchener Neuesten Nachrich-
ten" is gemeld, doch door de Franschen
met verontschuldiging werd tegengespro
ken.
Het blad schrijft. Het ontdekte geval
is de grootste spionnage zaak van den
tegei.woordigen oorlog en wijkt van alle
anderen hierdoor af, dat het tegen Zwit
serland is gericht
Volgens de verklaring'n van een schul
dige welkten de spionnen ten gunste
eener oorlogvoerende mogendheid, die in
Zwitserland wilde binnenvallen en het
tot een oorlogstooneel wilde maken.
Het blad schetst in bijzonderheden hoe
de spionnen de plannen van Zwitsersche
versterkingen voor 10.000 fr. verkochten.
De adjudant van den Franschen militairen
attaché Raspail, de leider der bende,
wordt ditmaal niet genoemd, maar zijn
machinaties zijn door de jongste onthul
lingen in een volkomen dubbelzinnig
licht komi n te staaa.
Zweden en Amerika.
STOCKHOLM. De minister van buiten
landsche zaken dt elt mede, dat van den
gazant (te Washington) nog geen berich
ten zijn ontvangen, die het bericht uit
Washington betreffende de getroffen rege
ling bevestigen. Volgens Allehande heb-
