to. 185. Donderdag 15 November 1917. Dertiende Jaargang
De Groote Oorlog.
Verschijnt eiken MAAHOAG-, WOEHSDAG- en VRIJIAGAV6ND.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht vóór half een uur 's namiddags.
Kanfoord. AdministratieBoudewIJn de Wiffestraaf A 135s GOES.
Tel. interc.: Directie no. 94. Redactie no. 97.
—s—
Reclamnberichten 25 Ct. p. tr. Bij abonn«m«Bt special* prijs,
Advertentiïn van 15 regels ƒ0.®6, iedere regel meer IS» Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekesd.
De vergadering der Roomsch-
Katholieke Kieskringbesturen.
(Slot.)
In de besloten vergadering, door het
tstuur van den Algemeenen Bond van
K. Kiesvereenigingen in Nederland meit
e voorzitters en secretarissen van de
bltien kies^jngjbesturen gehouden, wer-
n achtereenvolgens besproken: heit ópL
hten van luesvereienigingeni en propa-
ndaclub®., het vaststellen van een
ldraad voor sprekers, ,de financiën
,n den Bop-d, de reglementen voor
'kieskringen, het indienen van can-
'l.Ttenlijsten, het program van actie,
■je voorzitter^ mr. A. baron van
.v',ij ibergen, wekte op, overal plaatselijke
kiesvereenigingen en propagandaclubs op
ite/ richten. Naar aanleiding van een vraag
voegde de voorzitter er bij) dat de kies
vereenigingen al naar de omstandigheden
tocaal of parochiaal kunnen zijn.
De heer B. Th. de Wolf Amsterdam,
verklaarde, op de vraag of hij1 zich met
de leiding «Ier propaganda wilde belasten,
het jawoord te hebben gegeven, in het
vertrouwen, dat hij' door alle kieskring-
lesturen zal worden gesteund. Verder
aaiden de heer De Wolf en eenige
idere sprekers opmerkingen over de ver-
luding tusschen kiesvereeniging en pro-
gandaclub. Sonus bestaat tusschen beide
i en goed© verstandhouding, hetgeen vaak
wijten is aan de geringe activiteit en
edewerking van de besturen der kies-
gèenigingen.
De voorzitter stelde vast, dat de
fopaigandaclubs op haar eigen terrein
ebben te Wijven en dat de verantwoor-
'lijkheid voor den goeden gang van za-
n blijft hij de kieskringbesturen. Dezen
nter moet een actieve propaganda wer-
n. gevoerd met allerlei propaganda-ma-
iaal, waartoe, naast biljetten en bro-
ures, op de eerste plaats de Katho-
«eke krant behoort. Voor de .protpa-
1 ïda behoeft 'men niet altijd met iets
(uws te komen. Ontmoet men in een
1 pt een uitmuntend artikel (spreker
smde met name een artikel „De sa-
i instelling onzer Tweede Kamer", in het
cth. Volk van 26 October) dan vrage
en verlof het als strooibiljet te mogen
rspreiden.
De heer Hermans (Maastricht) wees
op, dat de sprekers in Limburg een
'ctdraad hebben gevraagd, waarin de
eote lijtien zouden worden getrokken.
t ligt niet op den weg van de pro-
ïgandisten, maar van het Bondsbestuur.
Je voorzitter zei overweging toe. De
f li- Helm er (Amsterdam) was van
trdeei, dat de sprekers, die 'niet weten
aaro)ver ze spreken zullen, maar thuis
3'eten blijven. De heer Hermans hield
wenscheljjldieid van een leiddraad vol
ok bij de sociale actie heeft men er
;n verstrekt. De voorzitter meend»,
t de heeren Helmer en Hermans bedden
lijk ilnadden; tegen het verstrakken van
et onderwerp en de hoofdpunten bestaat
;en bezwaar, maar de man, die spreekt
oet verstand hebben om ze uit te wer-
m.
Mr. Van Sc ha ik (Arnhem) onder-
Leunde het verzoek va,n den heer Heir-
ians. De ondervinding )eert, hoe uiterst
aoeilijk het b.v. is, het stelsel der eveni-
edige vertegenwoordiging interessant en
iractisch uiteen te zetten. Niet iedereen
5 in staat, de hoofdpunten doceerend
sa aantrekkelijk duidelijk te maken. Voor
die menschen is een leiddraad van be-
'a'ig. De heer II e r jqa?a n s achtte het
ook van beteekenis, de punten van het
'e maken program (onderwijs, soeiale
wetgeving enz.), in een leiddraad toe te
hchten. De voorzitter meende, dat
te voornaamste punten in brochures kon
den worden'uiteengezet, zooals bij vorige
Kamerverkiezingen is gebeurd. De brochu-
o-Bongaerts over evenredige vertegen
woordiging gaat tal van menschen wat
1 -e lioog, maar hij dacht, dat, wie den
,0®' opgaan ze wel onder de knie zouden
nebben. (Uit de vergaderingen werden
en paar populaire geschriften genoemd,
16 0ver E. V. zouden verschijnen en
P eon handleiding in catechismusvorm
aangedrongen.) i)
Bij liet ondemverpfinanciëndrong! de
oorzitter er op aan, dat de kies-
'"pesturaj allerteerst de bijdragen der
a 6 kiesvereenigingen zouden innen, en
dat op de tweede plaats de centrale kies
vereenigingen bij haar aanstaand over
lijden de kieskringbesturen tot erfgena
men zouden maken, terwijl door som
mige kieskringbesturen nog een beroep
zou kunnen worden gedaan op de Bonds-
kas. i
Over het bedrag eter contributie voor
het lidmaatschap', over de vraag' of con
tributie verplichtend moest worden gei-
steld, werd breedvoerig van gedachten ge-
iwissel'd. Hier bepaalt ieder zijn .contri
butie (minimum een dubbeltje), daar be
draagt de contributie een .gulden of meer,
tataar 'kan deze verlaagd worden. Ter
wijl sommigen zich uitspraken voor gra
tis-toelating, bepleitten anderen, op heit
voetspoor der sociale veiTeenigjngen, en
onder verwijzing naar de hooge contri
butie bij de S. D. A. P., een minimum
contributie van een cent per week, en
werd door weer andexen aangevoerd, dat
de werkman niet voor niets lid der kies
vereeniging belieft te worden, maar dat
dit wordt voorgesteld door menschen, die
er den werkman een plezier mee meenen
te doen.
De voorzitter wees er op, dat in
dien het allen georganiseerde werklieden,
waren, het iets beteeicende, maar dat mem
geen voedsel mag geven aan de meening,
dat men .door tie contributie de deuren
voor de groote massa sluit.
De heer V a n R ij z e w ij k bepleitte ver-
hooging dei' contributie van 10 tot 25
cent en achtte eemge progressie ge-
wenscht. Hij sprak van kiesvereenigingen,
waar maar eens in het jaar, en dan in
Januari, gelegenheid werd gegeven lid ta
worden, zooctat de nieuwe Kiezers van
zelf uitgesloten hieven, en waai' een col
lectieve lijst van .2 ii 300 aspirant-leden
werd afgewezen op grond, dat ieder in
dividueel een aanvraag moest indienen.
De deuren der kiesvereenigingen moeten
wijd open en iederen dag muet er gele
genheid tot toetreding zijn.
De voorzitter erkende, dat derge
lijke toestanden bestaan, maar ze zijn
uitzonderingen. Over 't algemeen ontvangt
men de leden gaarne en met open ar
men en zijn ze ieder uur van den 'dag
welkopi.
Ten slotte deelde de voorzitter mee,
dat in het voorjaar weer de gebruike
lijke collecte voor de, Boxidskas zal wor
den gehouden.
Ten aanzien van de reglementen voor
de kieskringen merkte, de voorziitter
op-, dat aan een uniform regiement nie;t
gedacht wordt. S;onïmige kieskringen, Lei
den, Haarlem, Overijsel, Amsterdam, Til
burg, hebben al een reglement, en wie
nog niet klaar zijn kunnen deze opvragen,
ten einde daarmee hun voordeel te doen.
De heer Braakhuis (Haarlem) deel
de mee, dat de voorzitters der kieskrin
gen in Noftrd-Holland den wensch heb
ben uitgesproken, dat voor deze provincie
slechts één gezamenlijke lijst worde in
gediend.
De heer Terstege (Overijsel) betoog
de, 'dat niet 'de besturen, maar de georga
niseerde kiezers de begin- en de eind
beslissing moeten hebben,' èn wat de na
men op de lijst, èn wat de volgorde: be
treft.
Er ging een stem op voor een model
reglement, door het Bondsbestuur te ont
werpen, maar de voorzitter achtte
dit, nu het eigen initiatief reeds werk
zaam- is geweest en werkzaam is, onnoo-
dig. Wie bezwaren heeft, kan om voor
lichting bij het Bondsbestuur komen, maar
dit dient het algemeen vertrouwen te be
houden, en het ligt absoluut niet op den
weg van dit bestuur, op de candidaat-
stelting te influenceeren.
De heer Helmer (Amsterdam) deel
de mee, dat door het overleg' iu Noord-
Holland is bereikt, dat alle opgegeven
candidaten uit de verbonden kieskringen,
zeg 60, op- de groslijst komen, waaruit
er 10 gekozen worden, van welke wie de
meeste stemmen heeft bovenaan komt.
De voorzitter achtte dit voor
beeld van Noord-Holland voortreffelijk en
hoopte, dat tijdig, als het kon reeds na
de vergadering, overleg zou worden ge
pleegd tusschen wie dezelfde candidaten-
lijst willen indienen. Het is gewenscht,
niet te veel lijsten in te .leveren. Als. we
30 zetels halen is het mooi. Daarbij- nog
30 plaatsvervangers maakt 60'. Met zeis
lijsten zijn we er dus, zooais d© Tijd
reeds betoogd heeft. Maar er moet sa
menwerking plaats hebben. De vier nooï-
delijke provincies zouden kunnein samenj-
gaan.2) Ook noord- en zuid-Gelderland'
met Utrecht b.v. of een anderen kies
kring. i
De vraag, idoor mr. D-e Groot (Den
Haag') gestéld, o-f men te voren reeds
de candidaten zou laten verklaren, dat
zij met de plaats-, die ze op] da lijst zul
len krijgen, genoegen nemen, werd dooi
den voorzitter ontkennend beant-l
wooord.
Op de vraag van den heer Van
Spanje (Utrecht), -of 'de lijsten voor
de definitieve candidaats-telling zullen
worden gepubliceerd, antwoordde de
voorzitter, dat uiterlijk 1 Januari het
concepLprogram van actie zal worden
rondgezonden, dat einde Februari dooi
den Bond zal worden vastgesteld, en dat
met 1 April de candidateniijsten klaar
zullen moeten zij'n ,daar vermoedelijk
half Mei de verkiezing (c-a n-
d id a a t s t e 11 i ng|) zal plaats heb-
b e n.
Een denkbeeld van den heer S u r i n g
(Utrecht) om een rooster op te maliën voor
de volgorde waarin de kieskringen de
candidateniijsten zullen vaststellen, zoo-
dat de volgende met de vorige .rekening
houden, werd door den voorzitter
als practised onmogelijk ter zijde gesteld.
Op een vraag deeide de voorzitter
mee, dat de reorganisatie van <len Bond
het volgend jaar zal plaats hebben na
de verkiezingen, wanneer mien het aan
tal uitgebraeftte katholieke stemmen kent,
die vermoedelijk uen grondslag zullen vor
men voor de vertegenwoordiging in den
Bond. In Juli of Augustus zou de reor-
gamsatievergadering kunnen plaats heb
ben.
W,at nu het p-roigTam betreft, een be-
gin-selprogram hebben we niet noodig,
door de beginselen in het program van
1896' neergelegd nu nog van kracht zijn.
Een kort program, d.w.z. verkiezingsleus
vooor de komende vier jaar werd te kort
geoordeeld, mede met het oog „op de op
dracht, door ide vergadering van dezen
zomer gegeven. Het zal dus zijn een uit
gewerkt program, waarin ook een mili
taire en koloniale paragraaf zullen voor
komen.
De heer Van R ij z e w ij' k (Tilburg)
vroeg, of de algemeene vergadering van
den Bond ons, kieskringbesturen, het pro
gram kon opleggen, en of het niet ger
wenscht was, dat deze vergadering mee
werkte.
De voorzitter antwoordde, dat het
program wordt vastgesteld door ide gel-
organiseerde kiezers, dezelfde menschen
dus, -die de afgevaardigden en de kies.-
krimgbesturen kiezen.
Aan het ,s-lot der vergadering torachilj
de voorzitter dank aan allen voor
hun tegenwoordigheid. Met buitengewone
vreugde constateerde 'hij', idat alle kies
kringen vertegenwoordigd waren. On
danks pessimistische verwachtingen en
de benauwende tijdsomstandigheden is ge
bleken'^ dat er nog wei heiangsitelling
voor de politiek bestaat. Hij sp-rak de
hoop uit, dat de kieskringbesturen hun
zware taak met opgewektheid en ter «ere
Gods zullen volbrengen.
Da h-eer Helmer (Amsterdam) bracht
-den voorzitter dank, niet alleen voor diens
leiding der vergadering, maar voor alles
wat hiji ook door zijn persoonlijk optre
den, dank voor de goede zaak. Hier heeft
de bloem der katholieke partij in vol
maakte harmonie samengewerkt voor het
zelfde doel, hetgeen vooral aan dien voor
zitter is te danken. (Applaus.)
De voorzitter dankte den heer Hel
mer voor diens woorden, de vergadering
voor de daaraan betuigde adhaesie, hoop
te, dat God 'hem de kracht zou geven
tot zijn werk, en sloot de uitmuntend
geslaagde vergadering.
Zoo juist ontvangen wg eene brochure
ovei „Evenredige Vertegenwoordi
ging in vragen en antwooiden" door J. B.
Vesters, een uitmuntend boeltje voor de
volksklasse onzei Itiezeis dat den samenstel
ler alle eer aan doe. en dat wjj voor een
juime verspreiding gaarne au. bevelen
Bed. N. Z. Crt.
2) Dit samengaan werd nog tijdens de
vergadering beklonken. Bed. JN. Z. Crt.
v Losse berichten.
De strijd in het Westen.
PARIJS, 12 Nov. Zeer hevige artille
rieacties in de streek ten Noorden van
den Chemin des Dames, tusschen de Ailet-
te en de Aisne, evenals in den sector van
het Cliaumebosch. Verder gees infante-
rieacties.
Berlijn meldt, dat bij Passchendale een
Engelsche aanval werd afgeslagen. Verder
niets bijzonders.
Een Reliefvaartuig opgebracht.
Men meldt uit Vlissingen:
Wij vernemen, dat bet Reliefvaartuig
„Hoelen" om hier onbekende redenen
naar Swinemüude is opgebracht. Het
schip was op weg van Montreal naar
Rotterdam. Hier ter stede is uit Bwine-
mtiude bij familieleden bericht, ontvangen
van leden der bemanning, dat alles wel
was.
Naar wij van bevoegde zijde vernamen,
beschikt het Relielcoinité sieclits over
een zéér geringeu vooriaad levensmid
delen. Reeds geruimeii tijd is Jan ook
het gevaar voor een hongersnood in
België uiterst groot. De opbrenging van
de „Hoelen' heelt thans dit gevaar zeer
ernstig verscherpt.
Zebguvueht.
BERLIJN, 13 November. (Wolf.; Off.
Gistermiddag kwam liet voor de Vlaam-
sche kust tussi hen Duiische torpedobooteu
en Engelsche voorpoMstrijdkiachten tot
een kort artilleriegevecht, waarbij een
vijandelijke torpedojager werd getroffen.
Onze booten ziju zonder averij binnen-
geloopen.
0e voorlichting van het Fransche publiek.
Het „Journal des Débats" beklaagt
zich over de onvoldoende wijze waarop
het Fransche volk omtrent de gebeurte
nissen in Italië door de pers wordt voor
gelicht. „Het Fransche publiek wordt
thans omtrent de Italiaansche aange
legenheden even slecht ingelicht, als het
vóór den val van het Tsarisme ten aan
zien van Russische zaken op de hoogte
werd gebracht. (Censuur.) De correspon
denten, wier plicht het is den toestand
naar de waarheid weer te geven, trach
ten deze te bemantelen: zoo leest men
bijv. hedenmorgen in de meeste bladen
„Het Italiaansche leger wijkt heldhaftig
voor den druk der vijf-en-twintig üuit-
sche divisies terug De Oosten
rijkers en Duitschers hebben misgesla
gen Het Duitsch-Oostenrijksche
plan is mislukt Dit nu zijn even
zoovele woorden als dwalingen. Militaii
gesproken hebben de Centrale Mogend
heden eene overwinning behaald, die
waarschijnlijk hunne stoutste verwach
tingen overtreft. Dat op deze overwin
ning een terugslag zal volgen, is iets
waarop wij zeer zeker rekenen. Het is
echter daarom niet minder waar dat deze
overwinning bestaat, en nog bekrachtigd
wordt door een indrukwekkend aantal
gevangenen en buitgemaakte kanonnen.
Waar om wil men ons de oogen blind
doeken? Men kan aan vijanden, die
wonderbaarlijk uitgerust zijn. de over
winning niet met leugens ontrukken.
Wij eischen van de Fransche regeering
dat zij de waarheid laat spreken en de
leugen zal verbieden."
De „Kolnische Ztg.", waaraan deze
persstem van de Fransche grens geseind
wordt, merkt nog op, dat de schrijver
van het betreffende artikel, Auguste
Gauvain, van een zeer sterk anti-Duit-
sche gezindheid is, wat de beteekenis
van zijn oordeel in dit geval echter
slechts kan vergrooten.
Een nieuwe ministercrisis in Frankrijk
op handen
Naar aan het „Berliner Tageblatt" uit
Genève geseind wordt, is de Panische
correspondent der „Dépeche de Lyon"
van oordeel, dat de positi van Paiulevé
wankel is. Als eveutueele opvolgers
worden o a. Thomas en Clémenoeau ge
noemd, die echter weinig kans op het
Minister-Presidentschap hebben. Men
acht de benoeming van een Miuisterie-
Briand waarschijnlijker.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 15 Nov.
Zwakke tot matigen, Zuidelijke tot Wes
telijken wind; nevelig tot zwaarbewolkt;
weinig of geen regen. Weinig verandering
van temperatuur.
Keizer Karei aan levensgevaar ontkomen.
Nadat Keizer Karei Zaterdag 1.1. de
troepen in Italië had geïnspecteerd, werd
op den terugtocht naar 's keizers stand
plaats in de buurt van Ruda'een poging
gedaan, een der nog voor weinige dagen
tamelijk wel opgedroogde zijstroompjes
van de Isonzo over te steken. De auto
des keizers geraakte daarbij vlak boven
een kleinen dam in dieper water, waar
door de motor weigerde.
Een juist aanrijdende vrachtauto zou
de door de golven omspoelde koninklijke
auto wegriepen, maar kreeg zelve kort
sluiting aan den accumulator. De lijfjager
Reisebichler, en de wachtmeester der
lijfgarde Tomek, begaven zich nu te
water, teileinde den keizer aan land te
dragen. Hierbij had een ongeluk plaats,
dat zeer ernstige gevolgen had kunnen
heboen lie steeien van den dam gaven
onder de voeti n van den lij Ij iger mee,
en bet volgende oogenblik werd hij door
den vloed gegrepen en in de woelige
golven van de rivier gesleurd, die zeer
boog ging wegens de heftige wolkbreu
ken, die zich kort te voren boven de
streek hadden ontlast
De keizer, die zijn lijfjager in levens
gevaar zag liet hem niet los, evenmin
als de wachtmeester Tomek, den monarch
losliet. Zoo werden keizer, lijfjager en
wachtmeester door den sterken stroom
over den dam heen in diep water ge
sleurd.
Prinz Felix van Parma, de zwager
van den monarch, wiens auto op dit
wanhopig oogenblik aan den oever kwam
wierp zich 'teerst in zijn pels en volle
wapenrusting in het water, om den
souverein te hulp te komen.
Dank zij het heldhaftig optreden en
de dappere houding van het gevolg, kon
de keizer met veel moeite gered worden.
Keizer Karei, prins Felix, de lijfjager
en de wachtmeester, lieten elkander niet
los. De officier, die op dien dag als
cfiaffeur van de koninklijke auto fun
geerde, wierp zich eveneens in het water.
Zij allen werden tenslotte tegen een
wilgenboom in de rivier-bedding gedre
ven, waaraan zij zich zoo goed en zoo
kwaad als het ging, vastklampten
Intusschen ijlden twee officieren stroom
afwaarts om den afdrij venden keizer en
zijn makkers in het ongeluk te redden.
De eerste hun over de golven toege-
gestoken stang bleek te kort te zijn.
Een zware balk, welke men eindelijk op
den modderigen oever vond liggen, werd
met levensgevaar en groote moeite in
het water gebracht. De aard van den
oever legde den redders de grootste
moeilijkheden in den weg. Met zware,
meterlange balken beladen, trapten zij
steeds opnieuw den brokkeligen oever
los en bij het uitbrengen van de bal
ken voelde men reeds op een voet af
stand van den oever geen grond meer.
De keizer, die in den wilg, welke zich
onder het geweld der stroomversnelling
telkens boog, een zwak steunpunt had
gevonden en telkens opnieuw tot boven
den hals onderdook, verloor geen oogen
blik zijn tegenwoordigheid van geest.
Hij antwoordde kalm en vastberaden
op het aanroepen zijner redders. Einde
lijk was de verbinding tusschen den
at'brokkelenden oever en wilg tot stand
gebracht en de keizer kon, steunend op
den balk, den oever bereiken.
„Zoo is de oorlog, die veel eischt, nu
eenmaal", zoo luidde het oordeel van
den monarch, die nu weder in zijn auto
stapte om drijfnat naar zijn standplaats
terug te rijden.
Ge keizer bevindt zich in goeden toe
stiind. Naar veiluidt, heeft de keizer
geen schadelijke gi volgen van het oil
geval ouaervuiiden.
Vliegeractie.
BERLIJN, 12 November. (Wolff.) offi
cieel Iu den nacht, die aan den lOden
voorafging, hebben ongeveer zes groote
Engelsche vliegtuigen de werf van Brugge
