0e Groote Oorlog.
No. 131. Dinsdag 6 November 1917. Dertiende Jaargang.
Verschijnt eiken MAAN1AG-. WOENSDAG- en VRIJBAGAVQND.
WAT ONS WACHT.
ME ZEEUWSCHE COUP
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht vóór half een uur 's namiddags.
Kanfoor w. d. AdministratieBoudewljn de Wlffesfraaf A 135* GOES.
Tel. interc.: Directie no. 94. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Advertentiën van 15 regels 0.625, iedere regel meer 12s Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
VII.
Tot op heden werden bij verkiezingen
voor Kamer, Staten en Gemeenteraad de
resultaten der stemmingen berekend vol
gens het mee rderheid s stel sel; de
candidaat die de volstrekte meer
derheid der stemmen, d.w.z. de heIft
plus één op zich vereenigde, was ge
kozen.
Dit stelsel leidde tot groote onbillijkhe
den, wijl ten eerste de stemmen der niet
verkozen candidaten geheel waar
deloos waren, ten tweede zeer ster
ke minderheden van het uitoelenen
van een passenden invloed op de staats
zaken konden worden uitgesloten en ten
derde de mandaten zeer ongel ij km a-
t i g over de verschillende partijen werden
verdeeld. Verder bracht het meerderheids
stelsel nog mede, dat bij herstemmingen,
onder den invloed van allerlei politiek
vreemdsoortige verbonden en afspraken,
of ten gevolge van de eigenaardige dis-
trictsindeeling 1) de volksvertegenwoordi
ging in Kamer, Staten en Gemeenteraad
een beeld vertoonde, dat in het g q -
heel niet beantwoordde aan de wer
kelijke politieke v.erhoudi-n-g-e-n
der natie, provincie of gemeente 2). De
vreemdste dingen zag men met het meer
derheidsstelsel gebeuren. B.v. in het jaar
1897 kreeg bij de Kamerverkiezing de
rechtsche coalitie 59 pet. van de totaal
in het land uitgebrachte stemmen. Nu zou
men zoo zeggen: wel, dan zal de rechter
zijde ook wel 59 pet. van de zetels in de
2e Kamer hebben bezet. Mis, lezer, de
rechterzijde bleef in de minderheid,
de Kamer was overwegend links. Omge
keerd, toen in het jaar 1909 de coalitie
over 56 pet. der stemmen beschikte, kreeg
zij 60 zetels in de Kamer en toen weder
om in 1913 51 pet. der stemmen zich op
de candidaten der rechterzijde vereenig
de, kreeg die rechterzijde maar 45 zetels.
Dezelfde vreemde verhoudingen deden
zich ook voor bij de andere partijen en
zulks niet alleen in de Kamer, maar ook
in de Provinciale Staten en in de gemeen
teraden. Neem b.v. Drenthe. Daar wer
den jaren lang de 35 zetels, van het Sta
tencollege enkel door vrijzinnigen ingeno
men, ofschoon de stemmencijfers der po
litieke partijen iets geheel anders uitwe
zen. Op het oogenblik tellen de Drentsche
Staten 31 vrijzinnigen, 2 Chr.-Historischen
en 2 socialisten. Toch is die verhouding
nog verre van juist. Bij eene behoorlijke
Evenredige vertegenwoo-r-d-i-
g i n g zou men daar 20 vrijzinnigen, 10
rechtschen en 5 socialisten moeten zien
zetelen 3).
Ook op het partijwezen en het uitkomen
voor het politieke beginsel werkt het
meerderheidsstelsel nadeelig. Immers bij
dat stelsel zijn herstemmingen onvermij
delijk. Welnu, hoe licht wordt er dan
niet met de program-eischen geschipperd
en een oogje toegedaan, teneinde met
een andere partij te kunnen samengaan en
den grooteren vijand te weren. Waren
de herstemmingen ons, rechtschen, ons
Katholieken vooral, niet schier altijd fa
taal óf door het samengaan van liberaal
en rood öf door het speculeeren op het
antipapisme van den Protestantschen kie
zer? Zoo gebeurde het ook vaak ,dat wij,
Katholieken, eigenlijk liever een man van
onze kleur op het kussen hadden ge
bracht, maar om den principieelen vijand
te weren,, genoegen moesten nemen met
een antirevolutionair of een christelijk-
historische.
Moest dit herhaaldelijk geschieden, dan
ging bij vele kiezers, niet zoo principieel
geschoold als de leiders, de lust voor de
politiek er uit, terwijl ook de strengere;
doorvoering van het partijbeginsel niet
mogelijk was.
Welnu, bij de invoering van de Even
redige Vertegenwoordiging verdwijnen al
die nadeelen als sneeuw voor de zon.
Waarom? Wel, omdat - het woord zegt
het reeds de vertegenwoordiging van
het kiezersvolk in Gemeenteraad, Staten,
Kamer geschiedt naar evenredig-
heid van de politieke macht en
invloed, waarover de verschillende po
litieke partijen van het kiezersvolk be
schikken, zooals die bij de stembus tot
uiting komt. Bestaat b.v. een gemeente
raad uit 13 leden en wordt de macht en
invloed bij de stembus uitgeoefend door
de vrijzinnigen, antirevolutionairen, chris-
telijk-historischen, R. Katholieken en so
ciaal-democraten herleid tot 5 3 2
2 1, dan zal volgens het stelsel der
Evenredige Vertegenwoor-di-
g i n g dat gemeentelijk bestuurscollege be
staan uit 5 vrijzinnigen1, 3 antirevolutionai
ren, 2 cliristelijk-historischen, 2 Katholie
ken en 1 sociaal-democraat en dus diens
samenstelling volkomen beantwoorden
aan de politieke samenstelling, de politieke
kleur van het kiezerscorps, vooral waar
algemeen stemrecht plus stemplicht de
zuivere doorwerking van het Evenredig
heidsstelsel verzekeren.
Door Evenredige Vertegen
woordiging wordt voldaan aan het
geen reeds ten jare 1867 de Engelsche
staatsman Stuart Mill in het parlement als
gewettigde eisch stelde aan elke politieke
vertegenwoordiging„representation
must be the true image of the
represented", „eene vertegen
woordiging moet het getrouwe
afbeeldsel z. ij n van datg'ene,
wat het vertegenwoordigt". In
alle landen ,waar het parlementaire stel
sel van kracht is ,werd dan ook gaan
deweg naar een stelsel van Evenredi
ge "Vertegenwoordiging verlangd
en de Fransche wiskunstenaar Henri Poin-
caré, schreef pret recht, da|t men zicih;
naderhand er over verbazen zou, dat het
meerderheidsstelsel 'zich 'zóó lang had
kunnen handhaven.
Wij zeggen „een" stelsel, van E. V., aan
gezien er verschillende methoden zijn uit
te denken, waarbij op meer of minder vol
maakte wijze de idee der Evenredige
Vertegenwoordiging practisch
wordt toegepast. Onze volksvertegenwoor
diging heeft op voorstel der regeering, zich,
behoudens eenige geringe afwijkingen, ver
klaard voor het stelsel van den Gentschen
prof. D'h o n d t. Ofschoon nu zoowel aan
deze als aan andere reeds uitgedachte of
nog uit te denken methodes gebreken aan
kleven welk mensehenwerk is vol
maakt? verdwijnen die zoo goed als ge
heel tegenover de vele en groote voordeelen,
die het stelsel als zoodanig in
vergelijking met het meerderheidtestelsel
aanbiedt.
Als bezwaar wordt wel eens naar voren
gebracht ook bij de behandeling van
de Evenredige Vertegenwoor
diging in de Tweede Kamer in den
herfst van 1916 kwam dit tot uiting
dat onder de E. V. de macht der partij
leiders veel te groot zou worden, dat zij
over het leven en den dood der candida
ten zou hebben te beschikken. Alsof reeds
die macht tot heden toe niet groot ware.
Daarbij geen stelsel van verkiezing kan
iets afdoen aan de waarheid, dat iedere
partij het bestuur heeft dat zij verdient. En
bij eene reorganisatie der politieke par
tijen, zooals die thans wordt aangevat,
met de actie, uitgaande van onderen op
(de plaatselijke kiesvereenigingen) naar
boven toe (het kringbestuur), valt voor
een overmacht der partij leiders niet
te vreezen.
Nog wordt in het midden gebracht, dat
het partijwezen, bij invoering van de E. V.
op de spits zal worden gedreven. Ook dit
lijkt ons niet juist.
Hoezeer toch de politieke partijen er op
uit zullen zijn zich, nu de E. V. is inge
voerd, zoo sterk mogelijk te maken, alvo
rens in de verkiezingsarena te verschij
nen, belet dit degenen, die niet bij een
politieke partij zijn aangesloten, geens
zins eene keuze te doen. Zij blijven volko
men vrij den man te kiezen van hun
richting. Hun invloed is in het kader van
het stelsel evengroot als die der leden
van eene politieke partij.
Ook zijn er, die beweren, dat bjj de
E. V. de gewone kiezer zijn persoonlijke
opinie niet genoegzaam kan doen uiten.
Zooals wij straks zullen zien, is ook dit
onjuist. De persoonlijkheid van den kiezer
kan zich integendeel hij het stelsel der
E. V. veel beter doen gelden dan bjj
het meerderheidsstelsel, omdat hij lo.
steeds den ma n zijner keuze uit de
candidaten van de lijst zijner eigene partij
kan nemen en, dien kiezende, steeds
zijn partij bevoordeelt, terwjjl hij
tot heden, wanneer de gestelde candidaat
hem niet beviel, óf wel thuis moest blij
ven öf zijn stem geven aan den tegen-
candidaat.
Het stelsel der Evenredige Ver
tegenwoordiging 'is; het eenige ate®
sel', flat lo. de mandaten e e r 1 (f k over
de verschillende partijen verdeelt; 2oi.
de continuïteit der Regeering ver-
Sterkt en daarmee samenhangend, dq
- i t «t-;.
meerderheid in de Kamer, wijl' het niet
meer yan een luttel aantal kiezersl zal
afhangen de meerderheid in een district
en daarmede die in de Kamer willekeurig
naar links of naar rechts te doen om
slaan; 3o. door het onmogelijk maken
van t ussc h en tijd s c he verkiezingen
en 't opheffen van herstemmingen, 'n
waarlijk principieelen, eerlijken
strijd der verschillende partijen, volgens
ei ge n krachten, aan de stembus mo
gelijk maakt en met verheffing der
politieke zeden veredelend en
o.pvoedend op den kiezer inwerkt.
Wij vertrouwen met deze al^emeene be
schouwingen over de Evenredige Verte
genwoordiging den l'ezer een tamelijk hel
der denkbeeld over dit stelsel te hebben
bijgebracht, wat hem kan helpen om des
te beter over de waarde ervan te oor-
edelen pn om des te gemakkelijker onzen
uitleg te volgen van het stelsel, zooals
het in -.ons land practisch zal worden
beoefend, en wel het eerst in 1918 bij
de verkiezingen voor de Tweede Kamer.
Dia uitleg blijve echter voor een vol
gend artikel bewaard.
Een district als Amsterdam IX of Enschede
heeft 4 of maal zooveel kiezers als Amsterdam
IV of VII.
s) In België gaven dan ook indertijd de her
stemmingen den doorslag tot het breken met
het meerderheidsstelsel en invoeren der Even
redige vertegenwoordiging.
In het buitenland gaf het meerderheids-
8telsel bij verkiezingen eenzelfde grillig beeld
te aanschouwen. In het Zwitsersche kanton
Tessino is het voorgekomen thans is er even
redige vertegenwoordiging dat links met
112161 sternaren 35 zetels kreeg en rechts met
112783 stemmen 77 zetels.
Losse berichten.
Geruchten over vredesvoorstellen.
LONDEN, 3 Nov. (Part.) De Times ver
neemt uit Rome van DonderdagMen acht
het hier zoo goed als zeker, dat de cen-
tralen zeer binnenkort een afzonderlijken
vrede zullen voorstellen.
Duitsche torpedojager vergaan?
BERLIJN, 2 November. (Wolff). De
)Zweedsche en Deensche pers bevatte den
)len Nov. een bericht over het zinken
van een Duitschen torpedojager, tenge
volge eener munitieontploffing, in het zui
delijk deel van den Ore-Sund.
Het bericht is onjuist.
Keizer Karei en de Polen.
MUNCHEN, 2 Nov. Volgens een tele
gram aan de „Münchener Neueste
Nachrichten" gaan sedert verscheiden da
gen in Weenen geruchten, volgens welke
ke op 4 November ,den naamdag van
keizer Karei, verscheiden* besluiten van
het grootste politieke belang te verwachten
zijn. Zij moeten het lot van het koninkrijk
Polen en de Zuid-Slavische gebieden be
treffen, waarbij in het bijzonder Bosnië en
Herzogewina en het door Oostenrijk-Hon-
garije bezette gebied van Servië in aan
merking zouden komen.
Keizer Karei zou zich doen uitroepen
tot koning van Polen en tegelijkertijd
worden uitgeroepen tot heerscher over de
een zekere zelfstandigheid verkrijgende
Zuid-Slavische staten.
Het Spaansche Ministerie.
MADRID, 3 Nov. (R.O.) Alvaredo heeft
de hem aangeboden portefeuille van bui-
tenlandsche zaken geweigerd en is door
den premier vervangen.
Van het Westelijke gevechtsterrein.
PARIJS, 2 November (Reuter). Officieel
avondbericht: Na een overweldigend vuur
en onder de bedreiging van onze infante
rie, is de vijand gedwongen geweest over
een front van 20 kilometer van Froid-
tot ten Oosten van Craonne den Chemin
des Dames prijs te geven. Onze troepen,
de Noordelijke hellingen van den Chemin
des Dames afdalende, hebben de Duitsche
stellingen op sommige plaatsen ter diepte
van een kilometer bezet. De dorpen Cour-
tepon, Cerny, Ailles en Chevreiix zijn in
onze handen.
BERLIJN, 3 Nov. (Wolff). Officieel. Le
gergroep Rupprecht: Regen en mist be
perkten de gevechtsactie bij alle legers.
In Vlaanderen onderhield de vijand een
krachtig vuur op de stad Dixmuiden en
de daarop aansluitende linies.
In den nacht vaa 1 op 2 November heb
ben wij de reeds lang beoogde verplaat
sing van onze linie van den Chemin des
Dames zonder stoornis ten einde gebracht.
Alle bewegingen bleven voor den vijand,
die tot gisterenmiddag nog een levendig
vuur op de door ons prijsgegeven stel
ling onderhield, verborgen.
Aan het Rijn-Marne-kanaal zijn bij een
verkenningsaanval Amerikaansche solda
ten als gevangenen binnengebracht.
Onze vliegers vielen in den nacht van
1 op 2 dezer Londen, Chatham, Grave-
send, Ramsgate, Margate en Duinkerken
aan. Uit groote brande nviel op te ma
ken, dat d «aanvallen goede uitwerking
hadden.
Fransche luchtaanvallen op Duitschland.
PARIJS, 2 Nov. (Havas). Off. Als ver
geldingsmaatregel tegen het werpen van
bommen op Duinkerken, wierpen 17 Fran
sche vliegers 2500 K.G. bommen op Offen-
burg in het groothertogdom Baden.
Ook werden bommen geworpen op het
station van Mülheim, de vliegterreinen te
Schlesstadt en de munitie-depóts te Ruf-
fach en Wepereimthal.
De Koning van Beieren heeft tot aan de
benoeming van een opvolger van graaf
Hertling, tjjdelijk staatsminister von The-
lemann mét het voorzitterschap in den
ministerraad, en staatsraad van Löszl met
j de leiding van zaken in het staatsministe-
rie van het koninklijk huis en van bui-
tenlandsche zaken belast.
Protest van Noorwegen.
De regeering van Noorwegen heeft een
protestnota doen overhandigen door ha
ren gezant te Berlijn tegen de onbarm
hartige wijze waarop Noorsche zeelieden
bij den Duitschen aanval op een convooi
in de Noordzee zijn gewond en gedood.
Painievé.
LONDEN, 3 Nov. (R.O.) officieel wordt
gemeld, dat Painievé in Frankrijk is te
ruggekeerd na een kort bezoek aan Enge
land.
De luchtraid op Antwerpen.
Omtrent den vliegeraanval op Antwer
pen in den avond van 28 October, wordt
nog gemeld, dat de eerste aanval 2.30 uur
duurde, en waarschijnlijk uitgevoerd werd
door 4 machines.
De meest geteisterde wijken zijn op den
Dam, de Maasstraat, Eeckerenstraat en
Vaartdijk-Zuid, waar enkele huizen ver
nield werden.
Op de St. Paulusplaatsin de Crau-
welengang, Oude Manstraat, Lange Schip-
perskapelstraat (waar bijna alle huizen
verwoest werden), St. Pietersvliet, in deze
wijk vielen ook de meeste slachtoffers.
In de 6e wijk: de Brederodestraat, Jozef
Liesstraat, Montignystraat, Zuiderlei, Cuy-
litstraat, Relegstraat, De Josef Liesstraat.
Deze wijk is het meest getroffen, al
daar zijn tientallen huizen geheel ver
woest.
In den Dierentuin is het Aquarium ge
troffen.
De groote zaal, waar een bioscoop ge
vestigd is, was vol(ü) Zondagspubliek,
En dat in deze tijden!
Uit alles blijkt, dat het doel der avia-
teurs was de Zuid-Statie, de Middensta
tie en de groote Entrepötstatie „Dam". De
richting van het Schipperskwartier naar
de omgeving van de Zuidstatie bleek voor
den aanval het meest gewichtige punt,
daar dit punt ligt aan het einde van den
grooten Boulevard de Zuiderlei en in de
nabijheid der Zuidelijke havens. Het is
door een uitgebreid net met die havens
verbonden en bezit een zeer groot em
placement. Er loopen vandaar lijnen naar
het Middenstation, naar Boom, Mechelen
en Oude God, is aansluiting met Lier,
Brussel en Gent.
Een 40-tal bommen werden geworpen
in verschillende wijken der stad. De aan
gerichte materieele schade is enorm; 45
personen zijn gedood, ongeveer 126 ge
wond.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 6 Nov.:
Zwakke tot matige winden uit Zuidelijke
tot Westelijke richtingen; nevelig|tot zwaar
bewolkt; weinig of geen regen, weinig ver
andering van temperatuur,
verleend als: rijkskanselier, voorzitter
van het Pruisische staatsminislerie en als
Pruisisch minister van buitenlandsche za
ken, hem den keten va n'het grootkruis
yan de orde van den Rooden Adelaar
geschonken en dr. graaf von Hert
ling, Beiersch staatsminister, tot zijn
opvolgerindeze ambten benoemd.
George von Hertling, in 1843 te Darmstadt
in. Hessen geboren, werd na volbrachte stu
diën professor aan de hoogeschool le
München. Hij was van 1875—1880 en
van 18961912 lid van den Rijfcstlagj
en in de latere jaren van zijn parlemen
taire functie leider van de Roomsch-Kar
thoiïeke Duitsche Centrumpartij!, een der
sterkste fracties van den Rijksdag eq
eene der meest invloedrijke politieke par
tijen. Ofschoon Von Hertling niet de eer
ste Beier is, die kanselier werd ook de
3e Kanselier, Von Hohenlohe was een
Zuid-Duitscher is het toch een feit
van beteekenis dezen Katholieken Staats
man den hoogsten post in het Keizerrijk
en in het Protestantsche Pruisen te zien
innemen. Het Katholieke blad „Germania"
beoordeelt zijn persoon en optreden aldus
Slechts de politicus, die tegelijkertijd,
diplomaat jjs, leent zich. tot het ambt
van leider der rijksaangelegenheden. Met
Hertling treedt in dit opzicht een be
proefd man op, hetgeen ook door zijn
tegenstanders wordt erkend. Als een ka
raktervolle persoonlijkheid met een groote
levenskennis en fijne beschaving wordt
hij alom geroemd. Als een politicus met
buitengewone diplomatieke en staatsmans
bekwaamheid, als een zakelijk, door vorm
en inhoud, pakkend redenaar, in het par
lement thuisi als nauwelijks een ander,
die een menschenleeftijd in het brand
punt van het politieke leven heeft gestaan,
aanvaardt hij de leiding van het rijk, nadat
hij met de partijen grondig tot overeen
stemming is geraakt en de zekerheid
heeft verkregen, dat hij! met deze partijen
een vruchtbaren arbeid naar Linnen en
buiten zal kunnen verrichten.
PARIJS, 2 November (Havas.) De vier
de Allerheiligen-dag gedurende den oor
log werd in dezelfde stemming en dezielf-
de diepe godsvrucht gevierd als de vo
rige. De kerken en kerkhoven waren met
een talrijke menigte gevuld om den doo-
den de jaarlijksche hulde te brengen.
Vooral de graven van degenen, die ge
vallen zijn voor het vaderland werden
druk bezocht.
De president der republiek, de minis
ters, en andere autoriteiten bezochten,
de kerkhoven, knielden voor de graven
van de gevallen soldaten en legden bloe
men neer naast die van het volk.
0e nieuwe rijkskanselier.
BERLIJN, 2 November. De keizer heeft
rijkskanselier dr. Micha,lis ontslag
Uit België.
Het Eindh. Dagbl. deelt mede, dat te
Arendonck van alle 5 paar schoenen van
denzelfden maat 4 paar opgevorderd zijn.
Schoenfabrikanten mogen slechts 5 K.G.
leer behouden.
Te Bethy is het vervoer, drogen, bra
den, malen of gisten van eikels, kastan
jes en beukennootjes op boete van 10,000
Mark of een jaar gevangenistraf (of
beide) verboden.
Te Turnhout zijn alle honden van 40
60 cM. hoogte opgevorderd.
Beetwortelen, rapen en wortelen mo
gen slechts vervoerd worden in de ge
meente, waar zij zijn gewonnen.
HAVRE, 3 Nov. (Part.) Bij gelegenheid
van den Dag der Dooden heeft koningin
Elisabeth dertigduizend bloemruikers laten
ten neerleggen op de grafheuvels, waar
onder de soldaten begraven zijn, die voor
den Ijzer gesneuveld zijn. Vervolgens heb
ben de Koning en de Koningin de kerk
hoven van Adinkerke en Veurne bezocht,
waar 500 Belgische en Fransche solda
ten rusten. Toen het koninklijk paar te
Steenstreke aankwam, kwam daar juist de
lijkstoet van zes gesneuvelde soldaten uit
de kerk. De Koningin heeft toen zelf bloe
men op de kisten gestrooid. Het vorste
lijke paar heeft vervolgens nog verschil
lende. kerkhoven bezocht. (N, R. Ct.)
