sfzaak
No. 1S9.
Donderdag 1 November 1917. Dertiende Jaargang.
XJL
TTl
IL
)EVOETS,
Verschijnt eiken MAANBAG-.JUfQENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
adjes,
ulte&Co.
TSLOTERIJ.
rsteken.
esschen.
hulte Co.
straat - Goes.
w
paforen,
ichulte Co.
te Dienstbode,
stoom is voor de
is het adverteeren
handelde groote
acht.
Porcelein.
I. v.h.
2, Middelburf?.
den, op vooruitgaan-
Haag, nette Drogist-
ren Koopprijs f 8500.
van dit blad.
ar A. E. JANSSEN,
kt te Goes, maakt
e LüTEN verkrijg-
Lat de trekking be-
iber.
at van het bedrag
>rdt het verlangde
'en.
V. v.h.
H2, Middelburg.
merlampen.
allantaarns.
retpot in bestaande
Petroleumlampen.
ordeeiig in prijs.
odel en met glazen
inzet.
V. v.h.
ftH2, Middelburg.
de 18 jaar, hoog loon,
onder letter A, Agent
A. F. DIERIKX, Kapoen-
iddelburg.
Abonnementsprijs p.,3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, idubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht vóór half een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. AdministratieBoudewl|n de Ylltfestraaf A 135° GOES.
Tel. interc.Directie no. 94. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Gt. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.625, iedere regel meer 12s Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Onhistorisch.
Er zijn nog altijd menschen die mèenen,
dat Luther op den rijksdag te Worms
(1521) de pathetische woorden zou heb
ben gesproken: „Hier sta ik, ik kan niet
anders, God helpe mij, Amen!"
Dit nu is historisch onjuist, gelijk
door alle onpartijdige geschiedvorschers
wordt erkend Luther heeft op den rijks
dag de uiteenzetting zijner leer besloten
met de in dien tijd algemeen gebruikelijke
formule: „ita me Deus adjuvet", „zoo
helpe mij God", welke woorden hij waar
schijnlijk in het Latijn en niet in het
Duitscli heeft gesproken. Al de rest is
een verzinsel.
Zie o. a. QriioerForsch. z. deutsche Gescb.
(1886).
Tijd genoeg
Het Jansenistische tijdschrift „Geloof en
leven" merkte onlangs op, dat er nog
wel verzoening tusschen Luther en de
R. K. Kerk zou hebben plaats gehad, in
dien Rome niet aanstonds zijn banblik
sems had geslingerd.
Het tijdschrift kent blijkbaar de historie
niet. Op 31 October 1517 begon Luther
met zijn verzet tegen de Kerk en den
3en Januari 1521, dus ruim drie jaar
later, vaardigde Leo X de bul „Decet
Romanum Pontificem" uit, waarbij Luther
werd geëxcommuniceerd. In dat tijdsver
loop waren meerdere pogingen aangewend
om den opstandigen monnik tot verzoe
ning met de Kerk te bewegen, doch tever
geefs.
Onze houding.
Hoe staan wij, Katholieken, tegenover
het herdenkingsfeest der zg. Hervorming?
Met de grootste onbevangenheid en het
hart vol medelijden met onze dwalende
broeders en zusters, die in honderden
sekten verdeeld, een jammerlijk schouw
spel opleveren van wat men „de geze
gende vruchten der Hervorming" belieft
te noemen.
Toen in 1817, dus honderd jaar gele
den, het driehonderdjarig herdenkingsfeest
van de Hervorming werd gevierd, schreef
de toenmalige aartsbisschop van Keulen,
Mgr. Klemens August von Droste Vische-
ring, wat ook nu nog in 1917 volkomen
van toepassing is:
„Wat zou natuurlijker zijn dan dat ook
wij, Katholieken, een algemeen feest hiel
den, omdat wij in 1817 nog gelooven, wat
zij geloofden, die in 't jaar 33 eenstem
mig in de- leer der apostelen volhardden,
en dat wij daarbij den Goddelijken Stichter
der Kerk met hartstocht en liefde baden,
de van onze Kerk gescheiden broeders en
zusters in den schoot der liefhebbende
moeder terug te voeren. Geen aanstoote-
lijk woord behoefde bij deze herdenking
tegen de gesclieidenen te vallen."
Tot den God van Willebrord en Boni-
facius, die hier datzelfde geloof pre
dikten en er voor leden en streden, wat
thans door ons, kinderen der Roomsch
Katholieke Kerk wordt beleden, rijst dan
ook heden onze bede, hartgrondiger dan
ooit, voor de bekeering onzer afgedwaalde
broeders en zusters en hun terugkeer tot
den éénen schaapstal.
De toestand.
Het is wel de moeite waard eens even
te blijven stilstaan bij hetgeen thans in
het noordoosten van Italië, daar, waar
hot Appenijnsche schiereiland aan Oosten
rijk grenst, in het bergland, noordelijk
van den golf van Triest geschiedt.
De Italiaansche generalissimus Cadorna
heeft sinds het in oorlog gaan van zijn
land getracht om daar door te breken,
teneinde de verovering van de Oosten-
rijksche stad Triest en omgeving het
z.g. „Italia irredenta", het „onverloste"
(onder Oostenrijksche heerschappij staan
de) Italië mogelijk te maken.
De strijd had plaats op het Isonzo-
front, aldus genaamd naar de rivier de
Isonzo. Niet minder dan 12 slagen wer
den daar geleverd en telkens schoot Ca
dorna een eind op. De Oostenrijksche
stad Görz (Goritza) viel- den 9en Augus
tus 1916 en die val verwekte luiden jubel
in Italië, insgelijks de val van de Monte
Santo, een der meest versterkte punten
der Oostenrijksche positie. Reeds achtte
Cadorna de zaak rijp voor den beslissen-
den stoot. Hij legde juist de laatste hand
aan een groot doorslaand offensief, dat
de kroon zetten zou op alle inspanning
van de. voorafgaande jaren. In plaats daar
van is alles, wat vroeger verkregen werd,
teloor gegaan, en al de vroegere slagen
blijken slechts stadia uit éétj grooten,
langdurigen slag, dien de Italianen heb
ben verloren.
Onder den drang der Duitsch-Oosten-
rijksch-Hongaarsche legers is heel het
Isonzofront ingestort en het blaadje is
omgekeerd: de centralen staan thans in
Italië, want niet alleen werd Görz her
overd, maar ook de Italiaansche steden
Cevidale en tfdine veroverd. Udine was de
plaats waar Cadorna zijn hoofdkwartier
had. De Centralen rukken thans voort naar
de vlakte van Venetië, de vluchtende Italia
nen na, die nu.zullen probeeren bij de ri
vier de Tagliamento stand te houden en
den stoot der Centralen op te vangen
met behulp van Engelsche en Fransche
strijdkrachten, die hun zijn toegezegd
hulp van zware artillerie hadden zij al
maar waarvan hef nog twijfelachtig is
of die op tijd zullen aankomen om den
definitieven nederlaag der Italianen te ver
hinderen. Het best zal de Entente Italië
nog kunnen helpen met een verdubbeld
krachtig offensief in het Westen te on
dernemen.
Intusschen staan 'de Italianen er niet
rooskleurig voor met dezen oorlog, die
hun 'ruim anderhalf millioen menschen
en 23 milliard lires kost.
Een goed gevolg heeft de nederlaag ge
had: de binnenlandsche politieke twisten
zijn bijgelegd. Uit Rome toch wordt aan
de „Times" gemeld
De opmarsch der Centralen heeft tot
gevolg gehad, dat met uitzondering van
de uiterste socialisten, alle politieke par
tijen zich aaneengesloten hebben. De per
soonlijke en politieke gevoelens zijn op
gelost in het algemeen besluit schouder
aan schouder te staan tegenover de ge
weldige actie van den vijand. Het comité
voor katholieke actie heeft alle gevoelig
heid over Sonnino's houding met betrek
king tot de pauselijke nota terzijde gezet,
en een verklaring gepubliceerd, waarin
verklaard wordt, dat het comité, met het
oog op den ernstigen toestand als gevolg
van de jongste krijgsgebeurtenissen, be
sloten heeft verder van iedere manifesta
tie af te zien en al zijn pogingen aan te
wenden, om eensgezinde samenwerking te
bevorderen. Dit is de algemeene stemming
onder de Katholieken.
Ja, ja, die „Ultramontanen" zijn nog
de slechtste vaderlanders niet.
Losse berichten.
De strijd in het Westen.
LONDEN, 29 Oct. (Off.) Hedenmiddag
deden fuseliers een inval in de vijande
lijke loopgraven ten N.O. van Croisel-
les en maakten enkele gevangenen.
Hedenochtend deden Belgische troepen
ten N. en ten Z. van Dixmuiden met
succes aanvallen, waarbij een aantal ge
vangenen werden gemaakt.
De vijandelijke artillerie was in actie
ten N. van den spoorweg YperénRoes-
sel'aere. De Engelsche artillerie-actie was
zeer levendig ten N.O. van Yperen.
PARIJS, 30 Oct. (Draadloos). Het staf
communiqué meldt
De artilleriestrijd is tamelijk levendig
geweest in den sector Braye-en-Laonnois
Hurtebise en op den linkeroever van
de Maas.
Ten Noord-Westen van Reims stelde
gisterenavond een verrassende aanval op
een Duitsche loopgraaf ten Westen van
Brimont in staat den Duitschers gevoe
lige verliezen toe te brengen en een twin
tigtal gevangenen en materiaal mede terug
te brengen.
Overal elders was de nacht kalm.
De strijd in het Oosten.
LONDEN, 29 Oct. (R.O.) Draadloos ont
ving de admiraliteit het volgende Russi
sche communiqué
Onze artillerie dreef de Oostenrijkers
uiteen, die zich in die streek van de
Bystrzyca met onze soldaten poogden te
verbroederen.
De Duitschers ontruimden Zaterdag
nacht het schiereiland Werder.
De Italiaansche tegenslag.
Uit het Oostenrijksche oorlogsperskwar-
tier wordt gemeld: Maandag drongen onze
troepen op het Karstpiateau over den San
Michele. Ook Podgora is voor ons ver
overd. In het gebied bij Caglio en bij
Cividale werden belangrijke vorderingen
gemaakt. Ook N.W. van Cividale rukken
onze troepen snel vooruit.
In de Karinthische Alpen hebben onze
troepen stormenderhand den Grooten Pal
veroverd.
De Oostenrijksch-Hongaarsche troepen
van het 16e korps zijn Zondagochtend
vroeg om twee uur Görz binnengerukt, na
dat ze de achterhoede-afdeelingen, die de
stad nog trachtten te verdedigen, in een
kort gevecht onder den voet hadden ge-
loopen. De stad was door de Italianen
verwoest.
Uit Berlijn werd gisteren gemeld:
Udine is genomen door de ver
bonden troepen. De vroegere zetel van
den Italiaanschen staf en het legerbestuur
is dus nu in onze handen gevaiien.
Onze divisies dringen voorwaarts in de
vlakte nabij Tagliamento.
Op enkele overgangen van den door
den zwaren regen gezwollen stroom wordt
de 'terugtocht van de verslagen vijande
lijke legers opgehouden.
De uit Farentia oprukkende troepen heb
ben op het geheele front den bodem, van
dé provincie Venetië betreden en rukken
op naar den bovenloop van de Taglia
mento.
De Italiaansche grens gesloten.
ZURICH, 29 Oct. Sedert gisterenavond
10 uur is de Italiaansche grens volko
men gesloten. Volgens de laatste berich
ten, die uit Italië hier zijn aangekomen,
heerscht onder de bevolking van Noord-
Itaiië groote ontsteltenis en is Udine door
de burgerlijke bevolking geheel ontruimd.
De val van Görz.
Na den val van Görz heeft generaal
Boroevic keizer Karei daarvan telegrafisch
in kennis gesteld en hem medegedeeld,
naar het Korr. Bur. meldt, dat hij in
naam van het Isonzo-leger de heroverde
parel aan de Isonzo aan de voeten van
Z. M. neerlegt.
De keizer antwoordde, dat deze parel
een schitterend edelgesteente is in het
vaandel van Beroevic's overwinningen.
Keizer Karei.
POLA, 29 Oct. Keizer Karei heeft eer
gisteren een bezoek gebracht aan de vloot
om haar te bedanken voor alles, wat zij
reeds lang gedaan had voor de verdedi
ging van het vaderland.
Verschillende onderscheidingen werden
verleend.
Ook aan het Isonzofront bracht de Kei
zer een bezoek.
Het Korrespondenz-bureau wijdt uit
over de belangstelling over de operaties,
die de Keizer van Oostenrijk aan den
dag legde. Des nachts in een bosch her
kende een soldaat den Keizer. Hij riep
„Kisaly" en plotseling werd het overal
in het bosch levendig. De manschappen
ijlden toe om den Keizer Te huldigen.
Des avonds werd de Matajur genomen
en kwamen de rapporten binnen, dat de
troepen vorderingen maakten in den sec
tor van Cividale. De Keizer overnachtte
in een klein station. Alle lichten van
zijn wagens waren naar buiten gesloten,
want het station stond bloot aan gevaar
voor 'Italiaansche artillerievuur. Op zijn
terugrit werd de Keizer door de troepen
toegejuicht.
Zeegevecht bij Ostende.
Engelseh bericht.
Zes Engelsche en Fransche torpedo
jagers, die bij de Belgische kust patrouil
leerden in den middag van den 27sten,
zagen drie Duitsche torpedojagers en 17
vliegtuigen, die zij aanvielen. Men ver
kreeg twee directe treffers op de vijande
lijke torpedo-jagers, die onmiddellijk onder
dekking van hun landbatterijen terugtrok
ken. Het smaldeel vliegtuigen werd door
afweergeschut van onze torpedojagers ver
strooid. Alle vliegtuigen wierpen drie bom
men in de nabijheid van onze bodems,
die geen schade beliepen, behalve dat
twee man licht gewond werden.
De hulp der Entente.
LONDEN, 29 Oct. Reuter is in staat
gesteld te verklaren, dat reeds stappen
gedaan zijn om den Italianen de grootst
mogelijke hulp te verleenen.
PARIJS, 29 Oct. In de hedenmorgen
ggehouden zitting yan het oorlogscomité
zijn de noodzakelijke maatregelen getrof
fen om Italië te hulp te komen.
Bommen op Antwerpen.
ROOSENDAAL, 29 Oct. Hedennacht
hebben de vliegers der geallieerden on
geveer 40 bommen geworpen op Antwer
pen. Een bom heeft de Zuid-Statie ge
troffen, een ander kwam in den Dieren
tuin terecht. Verschillende bommen vielen
in de Montigny-straat. Er zouden 18 doo-
den zijn.
Men meldt van de Belgische grens:
Gisterenmiddag van Antwerpen hier
aangekomen schippers brachten bericht
mede, dat er in den afgeloopen nacht
vier vliegers boven Antwerpen bommen
hebben geworpen.
Bij de Zuiderstatie, Paulusplaats, Kri-
chestraat, Schipperskapelstraat, Marnix-
straat en den Dam moet de schade
enorm zijn, terwijl men spreekt van een
veertigtal dooden en vele gewonden.
(Maasbode)
Een Iiavas-telegram stelt vast, dat de
duikboot-oorlog afneemt. In de week van
15 tot 22 September heeft de Noorsche
marine vier schepen verloren, waarvan
drie boven de 1600 ton (totaal 9369 ton).
Van 22 tot 29 September verloor zij
slechts drie s. s. (totaal 3964 ton) en
van 29 September tot 6 October geen
één. Sedert een jaar, zoo merkt Sjoepast
Tidende te Christiania op, heeft de Noor
sche marine nimmer een dergelijke verpo
zing doorgemaakt.
's Pausen Vredesactie.
De „Köln. Zeitung" verneemt van bij
zondere zijde, dat de besprekingen, die
de Paus in de laatste dagen met Fransche
bisschoppen, die hem bij zijn vredeswerk
ondersteunen, heeft gevoerd, opgevat moe
ten worden als voorboden van een nieu
we vredesboodschap, die de Paus met
behulp van het internationaal episcopaat
wil doen.
Aankoop van Nederl. vliegtuigen in
Zweden.
LONDEN, 29 Oct. De correspondent van
de „Morning Post" te Stockholm ver
neemt, dat de Zweedsche autoriteiten toe
gestaan hebben de plaatsing van een
groote bestelling vliegtuigen en 260 vlieg
tuigmotoren door Nederland bij verschil
lende Zweedsche fabrieken. Uit Neder
land is een commissie naar Zweden op
weg om de onderhandelingen tot een
eind te brengen.
Een protest.
De Zuidpoolvaarder Roald Amundsen,
een Noor, heeft aan de Duitsche legatie
persoonlijk zijne Duitsche ordeteekenen
teruggegeven „als een persoonlijk protest
tegen de Duitsche moorden op vreedzame
Noorsche zeelieden, het laatst in de Noord
zee op 17 October 1917." (N. R. C.)
Van de grens.
Men bericht aan de N. R. CL:
Voor eenige dagen vervoegden zich ten
huize van J. te Kinroy, een Belgische
gemeente op korten afstand van de N eder -
landsche grens, twee vloeiend Fransch
sprekende heeren, die voorgaven uit Duit
sche krijgsgevangenschap ontvluchte Fran
sche officieren te zijn. Zij riepen de hulp
van J. in bij hun ontvluchting over de
Nederlandsche grens en boden daarvoor
4000 frank als belooning aan. J. nam dit
aanbod aan. Daar evenwel de gelegenheid
tot ontvluchting nog niet gunstig was,
zouden de officieren zich nog eenigen
tijd ten huize van J., verborgen moeten
houden. Daartoe werd hun een geheime
schuilplaats aangewezen, waar nog een
tiental jonge Belgen de gelegenheid tot
ontvluchting afwachtten. Door de dochter
des huizes op deze plaats aangebracht,
ontpopten beide officieren zich als Duit
sche officieren en namen de hun vrijheid
nabij zijnde Belgen, alsmede J. en zijn
dochter gevangen.
Deze truc der Duitschers werd toege-
past, omdat, vermoedelijk tengevolge van
verraad, de familie J. verdacht werd, op
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van I Nov.
Zwakke tot matigen, later wellicht toe
nemende Zuidelijkt tot Westetijken wind;
nevelig tot zwaarbewolkt; later wellicht
regen. Weinig verandering van -emp'T'-tau
geregelde tijden haar medewerking te ver-
leenen bij de ontvluchting van dienst
plichtige Beigen en daarvoor die geheime
schuilplaats in haar woning had gemaakt.
Vader en dochter zijn naar Brussel
overgebracht.
Telegramwisseling.
WÉENEN, 29 Oct. (K. B.) Uit het oor-
loigsperskwarlier wordt bericht: Z. M. heeft
den 28en October het volgend telegram
tot. Z. M. den Duitschen Keizer en Ko
ning van Pruisen gericht:
'Gisteren zijn uw troepen Cividale bin
nengedrongen; heden hebben mijn regi
menten mijn gewestelijke hoofdstad Görz.
heroverd. Het is mij een bijzondere be
hoefte, om in dit groote uur dankbaar'
onze trouwe wapenbroederschap te her
denken, welke niet God's hulp deze nieu
we, geweldige 'triomphen vieren mocht.
Gij hebt op onbaatzuchtige wijze mijn
opperbevel een reeks, van uw prachtigste
divisies ter beschikking gesteld. Bewust
van hun doel hebben onze generale sta
ven gemeenschappelijk en zegevierend de
voorbereiding tot den aanval ten uitvoer
gebracht. De aanvalskracht van uw troe
pen heeft zich als steeds onovertroffen
getoond. Voor al deze bewijzen van trou
we bondgenootschap zeggen ik en mijn
dappere strijdmacht u innig dank. De goed
heid van den Almachtige moge verder op
■onze zegevierende wapenen rusten.
Tezelfdertijd kwam van Z. M. den Duit
schen Keizer de volgende gelukwensch
in het hoofdkwartier aan:
De onder uw leiding met zooveel suc
ces begonnen krijgsverrichtingen tegen het
Italiaansche leger worden veelbelovend
voortgezet. Ik verheug mij er in, dat naast
uw Isonao^strijders de Duitsche troepen
met hun aanvaiskraeht onze trouwelooze
bondgenooten van weleer verslagen heb
ben. Ik wensch u en uw strijdmacht ter
gelegenheid van de herovering van' Görz
en de hoogvlakte van den Karst geluk.
Viribus 'Unitis.*) Verder met God.
Wilhelm I. R.
„Viribus unitis", „met vereende
krachten" is de wapenspreuk der Donau-
monarchie. Red. N. Z. Crt.
Michaëlis
gaat nu toch naar alle waarschijnlijkheid
heen en even waarschijnlijk: schijnt het
te wezen, dat zijn opvolger von Hert-
ling zal worden, schreef gisteren „het
Centrum", hoewel heden die waarschijn
lijkheid weer minder groot is.
Het is zeker zeer merkwaardig, flat;
er thans een katholiek Rijkskanselier
kan worden, wel een bewijs, dat etr iets
veranderd is 'in Duitschland gedurende
de laatste jaren.
Ook de Centrumpartij als zoodanig zou
idoor dit feit .in betere positie komen.
Von Hertling is ook de vorige maal
reeds ernstig in aanmerking gekomen,
(loch hij wilde toen niet.
Hij' behoort niet tot de meest pacifis
tische groep van het Centrum „niaar is
toch ook geen man naar het hart der
Ailduitschers, en dus geen hinderpaal
voor den vrede.
'Over de k anselierscrisis schrijft de
„Münchener Pdst":
Zekere kringen, die belang hebben bij
bij eindeloo'ze voortzetting van dein oor
log, doen hun uiterste best het aftreden
van Michaëlis .te verhinderen en -de vor
ming van een anti-sociaal-democratisch
rijksdagbloe voor te bereiden. Terwijl
vap officieuse zijde neg steeds de nood
zakelijkheid van de eenheid van een
binnenlandsch front gepredikt wordt,
spannen die elementen zich ernstig in,
conflicten te voorschijn te roepen.
Maar al moge de heer Michaëlis zich
oeik nog zoo krampachtig aan zijn zetel
vastklampen, iocii wordt de algemeene
opvatting versterkt, dat zijn positie on
houdbaar is geworden. Dat schijnt ook
de Beiersche regeering den keizer te
hebben medegedeeld.
(Zie laatste'berichten.) i
