Zuid-
Goes.
«-Dassen en
VIOOL
wer,Goes
OUWING
verkouden,
De Groote Oorlog.
Dinsdag 33 October 1917. Dertiende Jaargang.
e
No. ias.
29 October 1917.
DEKKER, GOES.
'ijvirtg te koop,
bij inschrijving
zachte Olmenboomen,
zachte Olmenboomen,
diode Olmenboomen,
jrmakersknecht
Verschijnt eiken MAANBAG-.JIfQENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
WAT ONS WACHT.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
oote sorteering in
ip Baarland, Baken-
alanda
erende slooten, Heulen
op
AREN bespannen, klinkt
Onze Violen en Vlooi-
in prachtige kwaliteit en
n zooveel verkocht
i den boomgaard van den
■IJS. Inlichtingen te beko-
ijvings biljetten in te leve-
e van den notaris J. VAN
te Ellewoutsdijk voor 27
idijsiroop, Druiven Borst-
ruiden, Bastilles Geraudel,
ilet, Wybertabletten, An
entha Pastilles, Menthol
namdrop, Katjesdrop, Lou-
ite Jujubes.
;e iets beters, vraag dan
op, Thymsiroop of Borst-
ar bij
teren, 'sHeerenhoek.
lorradig Sunlight zeep.
contante betaling,
te Hoek bij Terneuzen
ens te Fijnaart
Slikke te Ovezand
ter te 's-IIeerenhoek be-
»eschiedt door de pachters,
ailjetten worden ingewacht
30 October bij P. VAN
IDEVan den Dries te
lwaar nadere inlichtingen
stond gevraagd
3 letter H Bureau van dit
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.90, daarbuiten f 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht vóór half een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. AdministratieBoudewIJn de Wittestraat A 135» GOES.
Tel. interc.: Directie no. 94. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.625, iedere regel meer 12' Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
VI.
De commissie tot het instellen van een
onderzoek naar de al of niet uitvoerbaar
heid van den stemplicht in ons vorig
artikel gaven wij over die commissie veri
schillende mededeelingen ten beste
werd door den inmiddels uitgebroken we
reldoorlog in haar arbeid bemoeilijkt, wijl
het voor haar zeer bezwaarlijk, zoo niet
ondoenlijk werd gemaakt, inlichtingen in
te winnen in Oostenrijk, Zwitserland en
België, landen, waar de stemplicht reeds
geruimen tijd werkt. Zij was echter zoo
gelukkig relaties aan te knoopen met hier
te lande vertoevende Belgische parlemen
tariërs, behoorende tot verschillende po
litieke partijen. De inlichtingen die zij
van deze heeren over den stemplicht,
zooals die practised in België werkt,
verkreeg, waren zeldzaam eenstemmig in
zoover die wezen op hot groote nut én
de goede resultaten van den stemplicht
voor de politieke zeden. Niemand wenscht
in België er op terug te komen.
Hierdoor werd de commissie versterkt
in hare opvatting over den stemplicht,
die zij zich door de bestudeering der
verschillende over deze kwestie versche
nen geschriften had gevormd en vatte
zij hare conclusiën samen in een met
zorg opgesteld rapport met als pracbsch
slot het navolgende advie^, dat inmiddels
door de Katholieke Kiesvereenigingen is
opgevolgd, terwijl verder datgene wat bij
de uitbrenging van het rapport nog maar
een wensch, een desideratum was, thans
een feit is geworden en de stemplicht
wettelijk is voorgeschreven.
Het voorbeeld van België zoo luidde
ongeveer het todvies der commissie
bewijst voldingend, dat stemplicht goed
kan werken, zonder van kwellenden aard
te blijken. Ook in Nederland is dit mogelijk,
mits aan stemplicht Evenredige Vertegen
woordiging worde vastgekoppeld. Daar de
commissie de tegen stemplicht ingebrach
te bezwaren niet als juist erkent, terwijl
zij de voordeelen van stemplicht groot
genoeg oordeelt, om nieuwe strafbepalin
gen te rechtvaardigen, durft zij invoering
van stemplicht ook hier te lande beslist
aanraden en wel omwille der politiek -
opvoedende kracht, zoowel voor Kamer
als voor Staten- en Gemeenteraadsver
kiezingen.
Als voorwaarde voor welslagen dient
de regeling eene zoodanige te zijn, die
met groote gematigdheid zich keert tegen
de overtreders van den stemplicht, waar-
bjj men zeer indulgent is bij het aanvaar
den der verontschuldigingen en zuinig met
vervolgingen.
Eon eenvoudig onderzoek en eene een
voudige procedure zijn hier vooral ge-
wenscht. Ook de straf zal licht moeten
zijn, geheel geëvenredigd aan de over
treding, welke ook eene lichte is. Gebleken
is, dat met name in België ook de lichte
straffen preventief werken, zoodat gaan
deweg de overtreders van den stemplicht
in aantal verminderen.
Het groote politieke bezwaar dat stem
plicht de rechterpartijen zou benadeelen,
wijl deze over 't algemeen de kiezers in
de hand hebben, terwijl de linkerzijden
in vele districten wint door de onver
schilligen, die bij de herstemmingen met
alle macht en geweld aan de stem
bus worden gebracht, werd door de com
missie beantwoord met de bemerking, dat
het vooreerst nog zoo zeker niet is, dat
de onverschilligen steeds in meerderheid
links stemmen oï zullen stemmen. Dit
hangt in niet geringe mate af van de
politieke omstandigheden. Bovendien stelle
men zich het versschil in stemmen tus-
schen de opkomst bij Evenredige Ver
tegenwoordiging met en bij E. V. z o n-
d e r stemplicht niet al te groot voor.
Reeds nu bleek bij herstemmingen de
opkomst 90 pet. te zijn. Rekent men in
de toekomst op een afval van 5 pet. (kie
zers die niet komen kunnen) dan zal de
opkomst circa 95 pet. bedragen en is
het bovengenoemde verschil dus niet veel
meer dan 5 pet. Nu zou men kunnen
vragen of die vermeerdering van slechts
5 pet. de invoering van stemplicht wet
tigt, maar gelijk wij reeds in ons vorig
artikel aanmerkten, is de voorname grond
voor de invoering van den stemplicht
gelegen in de zuivering van de ver
kiezingszeden.
En hiermede stappen wij van den stem
plicht af om in een volgend artikel het
stelsel der Evenredige Vertegen
woordiging van nabij te bezien.
Losse berichten.
Tegen den Duitschen Keizer.
De „Arbeiterszitg." te Weenen schrijft
in een artikel getiteld: „Militaire dicta
tuur?":
In een Berlijnsehen brief, die in ver
schillende Duitsche partijbladen gepubli-
ceeru werd, lezen wij; o.a.„Hetgeen in
de laatste dagen over het drijven van
militaire kringen te Berlijn en in het
hoofdkwartier in de omgeving van den kei
zer hekend is geworden, laat geen twijfel
mogelijk, dat de bedoeling bestaat, om
tegien den wil van de- Rijksdagmeerderheid
de voortzetting van den oorlog a£ te dwin
gen met het doel, veroveringen te ma
ken en schadeloosstellingen te vorkrijr
gen".
Het is kenteekenend, vervolgt het blad,
voor den algemeenen toestand, dat tegen
woordig alle politieke beslissingen in het
hoofdkwartier worden genomen. Niet de
rijkskanselier, de verantwoordelijke lei
der, spreekt uit eigen politieke overtuiging
het beslissende woord, waarnaar zich ook
de militairen behoorden te schikken. Het
is een onhoudbare 'toestand, dat de kei
zer, als drager van de hoogste regeerings-
macht, voortdurend ver van het politieke
centrum vertoeft te midden van gene
raals, zoodat de rijkskanselier voortdurend
tusschen Berlijn en het hoofdkwartier heen
en weer moet trekken. Op die wijze kan
hij geen tijd vinden, de belangrijkste za
ken af te doen.
Het behoorde den keizer eindelijk eens
duidelijk gemaakt te wor-cten, dat in hoofd
zaak zijn plaats te Berlijn is, als zijnde
de zetel der regeering. Het regeeren te
gelijkertijd met het heen en weer rei
zen, heeft reeds vroeger onheil genoeg
gesticht. („De Tijd")
De „Drake" getorpedeerd.
BERLIJN, 20 Oct. (W.-B.) Het staf-
communiqué meldt: Een onzer onderzoek
ers, onder commando van den luitenant
kapitein iRohrbeck, heeft 2 October ten
Noorden van Ierland de Engelsche pant
serkruiser „Dirake" door een torpedo: tot
zinken gebracht.
De 7e Duitsche oorlogsleening.
BERLIJN, 20 Oct. (V.D..) De inteeke,-
ningen op de 7e oorlogsleening zijn zeer
gunstig; men rekent op eien totaal van
12 miljard.
Afgevaardigde Giesberts.
Do „Ejssener Vo-lksztg." meldt: De be
noeming van het centrumslid „Giesberts
tot onder-staatssecretaris aan het rijtaH
ministerie van economie, als zieker be
schouwd worden.
De kerk van Ostende getroffen.
Bij den jongsten aanval van Britsche
maritieme strijdkrachten ,op de Vlaam-
sche kust zijn met name in Ostende tai
van Epgelsche projectielen neergekomen
op en bij de fraaie hoofdkerk, welke daar
door op verschillende plaatsen is be
schadigd.
Dienstweigering in het Duitsche leger.
De Times verneemt uit het Engelsche
hoofdkwartier
Dinsdag 16 Oct. hadden de Duitschers na
onzen aanval' op den 12den, een tegen
aanval beraamd, maar wegens' de wei
gering van de genietroepen, die er aan
deel zouden nemen, kon die tegenaan
val niet doorgaan. Wij hebben van deze
weigering vernomen door verklaringen
van gevangenen en het pochen van ge
nie-soldaten zeiven die in onze handen
vielen. Bij een van de jongste tegenaan
vallen isi de commandant van de 49ste
landweerbrigade door een geweerkogel
gedood. (N. R. Ct.)
De kwestie Elzas Lotharingen.
Volgens telegrammen uit PlarijB van
Donderdag zijn de rechtsche kamierpar-
tijen zeer opgewonden, omdat P'ainlevé
over de te Londen gevoerde onderhande
lingen betreffende een bindende belofte
van Engeland over Elzas-Lotharingen,
alle inlichtingen aan de pers en dei par
lementsleden weigerde.
De „Wiener Arbeiterzfig." komt op
nieuw terug op haar bewering, dat het
vraagstuk van Elzlas Lotharingen onmo
gelijk een reden kan zijn, waarvoor de
oorlog behoort te worden voortgeatet. Rusi-
land heeft gezegd niet te willen strijden
voor annexaties of schadeloosstellingen
en zal dus voor Elzas-Lotharingen den
oorlog niet willen voortzetten. De Cen
trale mogendheden moeten thans hun
vredesformule positief formuleeren.
De Fransche Katholieken en de vrede.
Terwijl de Katholieke bladen in Frank
rijk aanvankelijk een vooroordeel tegen
de bemoeiingen van den Heiligen Wa
der hadden, is de stemming thans an
ders (geworden. Zoo wijdde o.a. het
meest verspreide Katholieke blad in
Frankrijk „La Croix" een hoofdartikel
aan .het vredesvoorstel, waarin pp de
noodzakelijkheid van vvederzijdsche on
derhandelingen zoo krachtig den nadruk
weid gelegd, dat de Itialiaansche „Osser-
vatore Romano" deze veranderde gezind
heid voor belangrijk genoeg hield, om
vrijwel het geheele hoofdartikel af te
drukken.
Zeppelins boven Frankrijk.
PARIJS, 20 October (Havas.) In de
laatste uren van den nacht vlogen ver
scheidene Zeppelins boven de Oost:
streek. Eén viel in Vlaintapn gehuld neer
bij Rambonvillers.
PARIJS, 20 October. (Havas.) (Offici
eel.) In dé omstreken van Saint Clement
(Meurthe-et-Moselle) werd hedenmorgen
om 7 uur de Zeppelin, waarvan mel
ding werd gemaakt„ door afweergeschut
neergeschoten, i
Twee andere 'Zeppelins werden insge
lijks neergeschoten.
De Zeppelin-aanval op Engeland.
LONDEN, 20 October (R.O.) (Officieel.)
Bij den luchtaanval op gisteravond wer
den 27 personen gedo-od en 53 gewond.
Er werd eenig© materiaale schade aan
gericht aan gebouwde eigendommen en
magazijnen.
Da golf van Riga
Kobben de Duitschers nu geheel en al
in bezit.
Ook het eiland Moihn, tusschen .Oes'el
en de kust gelegen, is in hunne han
den, en als niet daar erg vroeig de win
ter inviel, zou de Russische vloot kun
nen worden vernietigd on St. Petersburg
van zee uit genomen. De vorst, die eerst
daags daar invalt, zal dit wel verhin
deren.
Wolff beschrijft in een uitvoerig tele
gram de moeilijkheden, aan dei expeditie
verbonden.
Maar veel weerstand hebben de Rus
sen toch blijkbaar- niet geboden.
Zij verloren hun slagschip „Slawa".
De „Rjetsj" wijt het onheil niot al
leen aan het slechte uitzicht, waar het
officiëele bericht van spreekt, maar ook
aan de voorbeeldelooze politieke licht
zinnigheid van de leiders der Russische
democratie.
Volgens de „Djen" hebben de maxima-
listische neigingen, die den laatsten tijd
op de Oostzeevloot zichtbaar waren, on
getwijfeld bijgedragen tot het groot suc
ces der Duitschers.
Wij ontvingen over het hier boven ver
melde de navolgende telegrammen:
BERLIJN, 19 October. (Officiéél. 1
Het eiland Mohn is in ons bezit; tien
duizend man werden gevangen geno
men. Het Russische linieschtip „Slawa"
(13500 ton) werd in brand geschoten
en tot zinken gebracht.
PETERSBURG. In verband met den
strategischen toestand neemt de regee
ring maatregelen voor een aanstaande
ontruiming der hoofstad.
Kerenski heeft Archangel en Moskou
voor volkomen gesloten verklaard, slechts
regeeringspersonen hebben toegang tot de
stations.
Naar het „Hamburger Fremdenbiatt"
uit Stockholm verneemt, ziou er inRus
land ook vrees bestaan, dat de Duit
schers plannen hebben in het gebiedi
van Minsk een aanval op Moskou voor
te bereiden.
De Engelsche bladen bespreken uit
voerig de bezetting van het eiland Oesel
door de Duitschers en de beteekeniq
van dit feit en de mogelijke gevolgen).
De pers is verdeeld over de belangrijk
heid v an d ezen zet, maar de meeste
bladen gelooven, dat de winter de ope
raties zal stopzetten, voordat zij voor de
Russen noodlottig kunnen worden.
De toestand in Rusland.
Hoe ongemeen-emstig de voorloopige
Russische regeering de beteekenis acht
van de gebeurtenissen, die ziich in de
golf van Riga hebben afgespeeld, blijkt
wel hel beste uit den ongemeenen ernst
van de maatregelen, waartoe zij, tenger
volge van die gebeurtenissen is overge
gaan: de ontruiming van de sterke oor-
logshaven Reval, en de aanstaande ont
ruiming van Petersburg.
[Volgens bericht van het „Nowpje Wrem-
ja" zou met het ontruimen van Reval
enkele dagen geleden, reeds een begin
gemaakt zijn.
Met de ontruiming van Petersburg
zou niet :zulk een haast gemaakt wor
den, het gevaar voor dezie stad wordt
waarschijnlijk niet .zóó dreigend geacht.
Het vóórparlemeiit zal daar nog morgen,
23 October, bijeenkomen, en daar zat
de regeering de redenen uiteenzetten van
haar vertrek naar Moskou.
Paniek te Petersburg.
Te Petersburg mpet door de jongste
successen der Duitschers in de goif van
Riga een paniek onder de bevolking z;ijn
uitgebroken, terwijl de wildste geruchten
de ronde doen.
De Petersburgschie zOmérgasten, die
nog aan de Finsche kust vertoeven, keeren
in groote scharen naar Pétersburg terug.
De
de
Amerikaansche Katholieken en
vrede.
De „Osservatore Romano' 'maakt vol
gens de „Reichspost" melding van een
te Kansas-city gehouden Katholiek con
gres, waaraan 25 aartsbisschoppen en
bisschoppen, alsmede de Pauselijke legaat
deelnamen. Den Pauselijken vredesoproep
werd er met vreugde en waardeering be
groet en geheel in overeenstemming ver
klaard met de door president Wilson ge
stelde voorwaarden.
WASHINGTON, 20 Oct. De regeering
der Ver. Staten beivestigt bet voornemen
om Nederland en de Scandinavische rij
ken geen hulp te verieenein, indien zij
voortgaan de eentralen te helpen door
uitvoer.
zwuniDjy.
STOCKHOLM, 19 Oct. Het ministerie
Eden is gevormd en beëedigd. De pre
mier heeft geen portefeuille; Granting die
van Financiën.
Er zitten zes liberalen in het Kabinet,
met vier socialisten en een wilde.
De vergadering van de voorzitters en
secretarissen der 18 nieuwe R. K. K i e s-
kringbesturen met het bestuur van
den Algemeenen Bond van R. K.
Kiesvereenigingen in Neder
land zal den lOen November a. s. te
Utrecht worden gehouden.
Graan voor eigen gebruik.
Door den Minister van Landbouw, is,
volgens de „Residentiebode", een nieuwe
regeling vastgesteld voor de distributie!
van brood, bloem, meel en rogge. Zij
brengt enkele veranderingen in de tot
n-u. toe geldende regelen.
De voornaamste verandering luidt:
„Broodkaarten worden niet uitgereikt
aan een tarwe- of roggeverbouwer, aan
wien tarwe of rogge, is of wordt gelaten
voor het zelf bakken van brood, noch
aan de leden van zijn gezin of van het
gezin, waartoe hij behoort".
Hier wordt dus eindelij,k mogelijk ge
maakt, dat de boeren graan mogen hou
den voor het eigen gebruik. Mogelijk gef
maakt; maar gebeurt het ook feitelijk?
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 23 Oct
Zwakke tol matigen, Zuidelijke tot Wes
telijken wind; nevelig tot zwaar- ofhalfbe
wolktweinig of geen regen, weinig veran
dering van temperatuur.
De minister is dus bekeerd. Beter laat
dan nooit I („De Tijd")
Morgen (Dinsdag) zal de Regeering mon
deling antwoorden op schriftelijke vragen
van den heer Van Hamel (U.-L.) betref
fende het zand- en grintgeschil met En
geland.
Het s.s. Parkhaven getorpedeerd.
Men seint uit Hoek van Holland:
De motoirblazer R.O. 27 heeft hier ge
land de uit 14 man bestaande beman
ning van het Nederlands,che stoomschip
„Parkhaven", dat gisterenmorgen 7 uur
20 mijl uit de Engelsche kust door een
Duitsche duikboot in den gpoind is ge
schoten.
De overige tien manschappen van de
„Parkhaven" zijn gerei door een IJmui-
der logger, welke echter het getij af-
vischl en daarna koers zal zetten naar
IJmuiden.
(De „Parkhaven" is een schip van 2651
br. ton, van Gebr. van Uden te Rotter
dam. Het schip was in 1908 gebouwd.)
Dure boter.
Naar men uit Den Haag meldt zal met
ingang van heden, 22 Oct., de maximum-
kleinhandelprijs van boter worden vastge
steld op f 1.75 per halve kilogram.
De maximumprijzen van boter resp. in
den groothandel en den. tusschenhanctel
zullen bedragen
bij verpakking in wit fust van 50 K.G.
groothandelprijs f 3.25 pér K.G. en tus-
schenhandelprijs f3.30 per K.G.; bij ver
pakking 'in wjt fust van 25 K.G. reap.
£3.26 en f3.31; hij, verpakking in wit
fust van 121/2 K.G. resp. f3.27 en f3.32;
bij verpakking in Delftsch- of Loidsch
fust van 20 K.G. resp. f3.30 en f3.35;
bij idem van 10 K.G. f3.31 en £3.36.
Zeppelin boven ons land.
Vrijdagnacht kwam een Zeppelin uit
Z.-O. richting over de sluiswerken te
IJmuiden en koerste over het Noordzieia-
kanaal en de sluizen in Noordelijke
richting langs den duinrand.
Door de militaire posten oip de Oude
Sluis wlerd op liet luchtschip geschoten,
zonder dat dit geraakt scheen te wo-rdéin.
Amerika en onze schepen.
Het Ned. Corr. Bnreau meldt:
Desgevraagd deelde men ons aan het
ministerie van buitenlandsche zaken me
de, dat de voorstelling van den Was-
hingtonschen correspondent van de „Mor
ning Post" dat de Nederl. regeering hal-
starrig weigert een schikking aan te gaan
nopens de in Amerikaansche havens lig
gende Nederl'andsche schepen, geheel on
juist is. Van Nederlandsche zijde zijn in
tegendeel bij de Amerikaansche regeering
twee voorstellen aanhangig gemaakt om
tot een schikking te komen. Het eene
betreft een verdeeling der thans in Ame
rika liggende schepen met hunne ladin
gen tusschen de commission for Relief in
Belgium en ons. Het tweede stelt een
regeling voor de toekomst voor; en heeft
de strekking een bepaald aantal schepen
voor den dienst der Reliefcommission be
schikbaar te stellen.
Ofschoon deze voorstellen reeds eenige
maanden geleden aanhangig zijn gemaakt,
is ondanks het aandringen van onzen ge
zant en onze delegatie in Amerika nimmer
eenig antwoord of tegenvoorstel van Ame
rikaansche zijde ontvangen.
De kolenschaarschte.
Naar het persbureau Vaz Dias van
goed ingelichte zijde verneemt, zal het
goederenvervoer per spoor tusschen Am
sterdam en Rotterdam geheel worden
stop gezet begin November.
Het geheele goederenvervoer zal te wa
ter geschieden.
Kanongebulder.
Vrijdag is aan de Zuidgrens van Bra
bant een geweldig kanongebulder verno-
