aboomen, De Groote Oorlog ings- >eschuit LA.\I> No. 120. Donderdag II October 1917. Dertiende Jaargang. bon. 1M - Goes. October 1917, DTDIENST Ruyter", en Goes". :erdam. inschrijving anada's anadass 'sen 8 Olmen bij Inschrijving er bon. EM - Goes. Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. WAT ONS WACHT. ïR zal iur, te Heinkenszand, and door Augustijn E. M. J. STIEGER, aling open: >r werkhout. -Rotterdam en rdam, toomboot naar rotterdam. 's morgens 7 uur. crdam naar goes. >er's morgens 6 uur. naar rotterdam >rgen vroeg. amsterdam, lag 12 uur. 1erdam Idag 12 uur. s" vervoert geen erdam, Haring 5 bekomen te Goes C. MONHEMIUS, te eer D. VAN LOON, Binnenkant, bij den OETEN en te r o t- Directie. ACHT Goes - Dordl— r*f«. f 1,2 i retour f 2. ot-Reederij, VN DER SCHUIJT. ante betaling, erceel Vissenkerke, bewoon rg- erceel chter de buitenplaat lerceel f den grindweg tot aan iorgwijck". bekomen ten kantore 1AR te Goes, alwaar jetten moeten worden October a s. Ned. S. DUVEKOT Cz or 7 jaren, van rooven tl oogst 1924: kkershoek, nabij den rinderendijk (Tiende- elen, als AN D naast v. d. Linde 't vorig perc. per Blooisch gemet, kantore van Notaris Goes, vóór of op 13 KER Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten f 1.10. Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent. Advertentiën worden ingewacht vóór half een uur 's namiddags. Kantoor v. d. AdministratieBoudewIJn de Wlftestraat A 135° GOES. Tel. interc.Directie no. 94. Redactie no. 97. Reclameberichten 25 Ct. p. t. Bij abonnement speciale prjjs. Advertentiën van 15 regels ƒ0.625, iedere regel meer 126 Ct. Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend. V. Het is met den stemplicht gegaan gelijk met vele andere dingen: in den beginne wil men er niet aan, maar lang zamerhand begint men de behoefte eraan te gevoelen. Nog in 1894 wekte in de Fransche Kamer de indiening van een wetsontwerp tot invoering van stem plicht „kiesdwang" heette het toen den lachlust der leden. Toch waren er ook toen ter tijde reeds menschen, hier gelijk in den vreemde, die met overtuiging de invoering van stemplicht bepleitten, al wisten zij, dat hun stem vooralsnog zou klinken als „die eens roependen in de woestijn". Den 30en April 1891 schreef een be- oordeelaar van het geschrift: „Proeve van een nieuwe Kieswet", (van P. J. Raayma- kers) o. a. het volgende „Algemeen wordt beweerd, dat kies recht kies plicht isen indien dit werkelijk op juistheid berust waar aan ik geen oogenblik twijfel dan is het mij niet recht duidelijk, waarom de wet den burger niet dwingt zijn plicht te doen in een zoo belangrijke zaak als deze. Maar waar blijft dan onze vrijheid? hoor ik menigeen vragen. Met uw verlof, ik meen, dat in dezen van geen schending van vrijheid ge waagd kan worden, doch wel van een beteugeling van laakbare on geoorloofde handelingen. Juist door de goedgezinden te dwingen hun kiesplicht te vervullen, zou door den uitslag der stemming de meest mogelijke vrijheid kunnen gebo ren worden I Derhalve zou ik wenschen (de kie zers) door een wet te dwingen hun recht uit te oefenen en hun plicht te vervullen Door alle kiezers te dwingen, hun kiesplicht te vervullen, zouden de tra gen, die men veilig tot de goedgezinden mag rekenen, niet meer thuis kunnen b 1 ij v e n. En ik ben ervan overtuigd: het lieve vaderland zou er wel bij varen." De man, die deze regelen schreef, had blijkbaar een goed inzicht in de zaak en was zijn tijd ver vooruit. Zeker, men kan gaan theoretizeeren over de vraag •of het kies recht, door den Staat aan aan zijn burgers in het algemeen belang gegeven, wel als plicht kan worden opgelegd. Bij ons Katholieken is dit toch wel al lang een overwonnen standpunt. Hoe'dikwijls is om in dagen van ver kiezingen niet voorgehouden, d,at kies recht kiesp licht is, ja, wanneer het om zaken gaat van het hoogste belang b.v. otf de regeering al dan niet zal zijn samengesteld uit mannen, die re kening houden met God en Diens wet ten strenge gewetensplicht? Trouwens, ook hier geldt het spreek woord: „Alle Theorie ist grau". Op de praktijk komt het aan. Welnu, de prak tijk der verkiezingen leerde ons, dat te. steeds onwillige, lafcsche, onverschillige! kiezers van de stembus wegblijven en 2e. de actie welke op verkiezingsdagen werd ontwikkeld cm de onwillige kiezers tot een gang naar de stembus te bewegen met behulp van auto's, rijtuigen, bor rels, rerletgelden enz', enz. zulke be denkelijke proporties begon aan te ne men, dat -ze leidde tot politiek belierf, afgezien van de enorme kosten, die zij ,op de schouders der kiesvereeniginge-n laadde. Voor deze beide euvelen is stom- pi i c h t het eenige afdoende middel. Hieronder verstaan wij den w e t te 1 ij - ken dwang aan den kiezer om gelegd, te gaan stemmen. Wette, lijke dwang veronderstelt dus straf voor dengene, die zich aan de wet niet stoort en thuis blijft. Het stemmen zelf is den kiezer vrijgelaten, in zooverre hij: blanco kan stemimen of wel het witte puntje voor een der namen van de candidaten zwart maken, maar stemmen moet hij. Waarom dat blanco stemmen, als iemand toch geen keuze wil doen, 300 vraagt men wellicht. Kon men niet hebben vol staan met het invoeren van opkomstplicht of van de verplichting, de oproepings- kaart op den stemmingsdag ten stadhui ze in te leveren, zooals indertijd het amendement Vermeulen op de kieswet Tak luidde? Ons antwoord op deze be merking is, dat het blanco-stemmen al lesbehalve een overbodige fraaiigheid mag heeten en zeker niet, wanneer men stem plicht beschouwt, gekoppeld aan de Evenredige Vertegeawoor- d i g i n g, waarvan het een noodzake lijke aanvulling is. Dan is het wel degelijk van belang, te weten, hoeveel kiezers op geen enkelen der candidaten hebben willen stemmen. Evenredige Vertegenwoordiging beoogt een zoo juist mogelijk spiegelbeeld te leve ren in het parlement van het kiezers corps. Maar dan moet ook het gansch e kiezerscorps stemmen. Dit nu kan alleen met stemplicht worden bereikt. M&ar er is nog iets. De ervaring, in andere landen, waar stemplicht reeds "werkt, opgedaan, leert dat van stem plicht eenie politiek opvoedende kracht uitgaat. Trage kiezers, die aan vankelijk slechts onder strafbedreiging tot stemmen konden worden gebracht, be gonnen geleidelijk belangstelling te too- nen voor de politiek en werden „nor male" kieizers, d.w.z. staatsburgers, die uit eigen beweging hun kiesrecht gaan uitoefenen, daar en zoovaak zulksiDioo- dig is. Hoewel er v,an Katholiek standpunt geen principieele bezwaren tegen de invoering van stemplicht bestaan, bleef toch bij velen de vrees voor be perking der individueele vrijheid wij, Nederlanders, laten ons niet gaarne in het corset van wettelijke dwangebepalin- gen insnoeren als tiezwaar legen den stemplicht gelden, terwijl anderen als hun overtuiging te kennen gaven,, dat stemplicht de rechterzijde bij de verkie zingen zou benadeelen, wijl de onder vinding leende, dat wanneer ban en ach terban van links werd opgedreven naar stembus hetgeen bij herstemmingen pleegt te geschieden rechts het aan de stembus steeds moest afleggen. Wat dus, ais bij invoering van stemplicht reeds aanstonds alle kiezers van links opkomen? Waar alzoo van de eene zijde de voor- deelen van den stemplicht voor de hand lagen, van da andere zijde de nadeelein blijkens de boven, vermelde bezwaren niet schijnen te kunnen worden ontkend, was ,het een daad van wijs beleid, toen onze R. K. Staatspartij bij monde van haar orgaan: de Algemie ene Bond van R. K. Kies v er e en i gi n g en in Nederland in 1914 eene commissie benoemde om de voor- en nadeelen van stemplicht zooals die zich in de prak tijk voordeden aan een gedegen on derzoek te onderwerpen en althans vóór de Jaarvergadering van 1916 danromiirent rapport uit te brengen. De commissie bestond uit de heeren Mr. dr. A. Van Rijckevorsel, (rapporteur, thans I'd van van de Tweede Kamer voor Oosterhout), P. Steenhoff en J. van Rijzewijk. Zonder in wijdloopige beschouwingen omtrent dit even zakelijk als scherpzin nig rapport te verwijlen, meenen wij echter eenige practische medeiedingen en conclusiën daaruit niet te mogen ver zwijgen. Wat echter voor een volgend artikel wordt bewaard. Nog eens de geheime di plomatie. Over de geheime (d.w.z. buiten de con trole der volksvertegenwoordiging staande) diplomatie schreef dezer dagen de Londen- sche correspondent van de „N. R. Crt." 0. m. het volgende Ieder keer als het deksel van den hek senketel der geheime diplomatie even wordt opgelicht, komen er bijster ongeu rige luchtjes uit. We hebben onthullingen genoeg gehad in den laatsten tijd. Wij hebben autocraten aan het werk gezien om bondgenootschap pen te sluiten achter den rug van hun vol ken om en eomplotteerende om er een derde partij onverhoeds in te sleepen; wij hebben gehoord van een verdrag om Duitschland te verknippen, waarbij het na tionaliteitsbeginsel leelijk in het gedrang geraakt was; wij hebben een gezant be trapt op raadgevingen aan zijn regeerins om, als schepen van het land waar hij geaccrediteerd was, in den grond moes ten worden geboord, het „spoorloos" te doen. Laten we teiftninste hopen, dat het alles zal bijdragen tot de ontwikkeling van een besef, dat, de buitenlandsche staatkunde van de toekomst doortrokken zal moeten worden van een nieuwen geest van democratie en internationaal bewust zijn, wil de wereld ooit tot een vrede komen, die vrede heeten mag. De teeke nen zijn niet ongunstig. Al is de neiging om de onthullingen enkel als strijdmate riaal te gebruiken, ook sterk, het beter inzicht ontbreekt niet. „De onthullingen", schrijft The New Europe, moeten onher stelbaar verlies van aanzien beteekenen voor de oude methode van geheime en dynastieke diplomatie. (Juist, en daarom moet o. i. het bren gen van de diplomatie onder controle van het parlement en ontneming van het recht aan staatshoofden om eigenmachtig over oorlog of vrede te beschikken als een punt worden aangemerkt voor het toekom stig vredescongres, 'tls trouwens geheel in overeenstemming met de pauselijke vredesnota. Red.) Losse berichten. De strijd in het Westen. BERLIJN, 9 October (W.B.) Het groot- hoofdkwartier meldt: Legergroep Rup- precht: Ondanks het stormachtige weer was de artilleriestrijd in Vlaanderen tus- schen het Houthulsterbosch en Zandvoor de hevig, 's Avonds richtte de vijand he vige vuurgolven tegen enkele sectoren. Na een onrustigen nacht steeg over het geheele front de artillerie-actie tot trom melvuur. Aan weerskanten van de spoor lijn StadenBoesinghe en ten Noorden van den MeenenYperen-weg ging de En- gelsche infanterie tot den aanval over. De strijd is aan den gang. Op de overige fronten behalve ten Noord-Oosten van Soissons, waar de vuuractie den geheelen dag voortduurde, geen groote gevechtsactie. PARIJS, 9 October. (Havas.) Het mid- dagcomtnuniqué méldt: Om 5.30 uur in den morgen vielen de Franschen in sa menwerking niet de Engelschen de Duit sche posities aan ten Zuiden van heit Houthulsterboscb, tussc.ben Draaibank en Wijdendrift. De strijjd duurt voort en neemt een voor ons. gunstig verloop. Op het Aisne-front krachtige artillerie- actie, met name in de streek van Pan théon. ln Champagne deden die Franschen een succesvollen inval in de Duitsche linies nabij Tahure. Zijl vernietigden 's vijancte schuilplaatsen en brachten gevangenen mee terug. Op den rechter Maasoever duurt dje artilleriestrijd ten Noorden van het Bois de Chaume voort. Men schrijft uit Zurich aan de „N. R. Ct": De Italiaansche Tribuna weet te be richten op grond van informaties, die aan het blad direct van het Fransche front gezonden werden, dat de tegenwoor dig in gang zijnde slag bij het Polygoon- hosch zeer waarschijnlijk voor dit jaar de laatste groote militaire onderneming der Franschen op dit deel van het front zal zijn. Doel van deze gevechten is de Duiiteche krachten af te matten, en intus- schen het gevechtsterrein te vormen, waar in het voorjaar van 1918 de groote beslis sende slag op het front van Ostende tot Verdun za! worden geleverd. Voor het Vaderland. In Duitschland wordt bij apenbare be kendmaking opgevorderd uitgekamd vrou wenhaar. ïallooze meisjes laten nu on gevraagd hun haardos afsnijden en stel len dien ter beschikking van het vader land. (Msbode) ln een brief uit Brussel van de eerste helft van Augustus wordt 0. m. medegedeeld, id!at het uiterlijk van de stad zeer veranderd is. Zoo ziet mpn bijv. geen lijkkoetsen meer; deze zijn ver vangen door zwart geverfde handkarren, waarop bidders de lijkkisten vervoeren en het is dikwijls pijhlijk ouij te zien hoe dan jn hellende straten voorbijgan gers de bidders bij dit vervoer te hulp moeten kouien. Soms doen in de hoofd straten der stad tramwagens als lijkkoets dienst. In den eersten tramwagen wordt het lijk geplaatst, in een tweeden volgen de familie-leden. (N. R. Ct.) Onze schepen in Amerika. NEW-YORK. Dit (Washington: De re geering weigert verlóf omi hunkerkolen te leveren voor de „Nieuw Amsterdam," omldiat Nederland geen verzekering had gegeven, (dlat het schip naai' de ,Ver. Staten zal terugkeeren' na het lossen van ide lading voor de Belgische Reliefcomi- missie. Men voorspelt, dat door de re geering beslag gelegd zal worden op de bunkerkolen van de geheele tè New- York liggende Ned. vloot, tenzij Neder land toestaat lading naar de Ver. Staten te vervoeren. Woding in den Ouitschen Rijksdag. Zaterdag 'j.l. heeft de socialist Lands berg de regeering geïnterpelleerd over het officieel begunstigen var, de Vaderlands- part ij(een schepping der Al-Duitschers), door militaire en burgerlijke rijfcsautori- teiten. De Rijkskanselier MichaëMs had bet te druk en was afwezig. Namens hem spra ken de vice-kanselier Helfferich en da oorlogsminister Von Stein. De rede van den laatste als antwoord op de inter pellatie was wel erg, grimmig van to,on maar z'wak van argumentatie. Hij verklaar de geen politiek in bet leger te dulden. Landsberg had slechts een paar onbedui dende voorbeelden bijeengescharreld. Maar er was voor de soldaten voor lichting noodi'g en weerlegging van laster. De grenzen zijn wel eens overschreden Idoeh daartegen wordt gewaald. Helfferich onderstreepte dit en zeide: Wanneer g\j geen vertrouwen hebt in de mannen aan de spits van het legerbestuur en de rijksleiding dan.... „N e e n", wrerd van de linkerzijde ge roepen. „Dan heeft het geen nut om verder te spreken", zei Helfferich en verliet den katheder, onder enorme opschudding1. Landsberg was in de toelichting van zijn interpellatie lang niet malsch. De leiders der Vaderlandspartij, zoo zeide hij, koopen door oorlogswinsten daartoe in staat, couranten op ten einde de openbare meening te bewerken. Zij verkondigen oorlogsdoeleinden, die hun een verhooging hunnen dividenden ver zekeren. Het streven dezer partij is niet dat van het volk, hetwelk evenmin eenig ander volk door Duitschland als Duitsch land -door een ander volk overweldigd wil zien. Maar burgerlijke autoriteiten van allerlei slag en officieren in het 'leger treden op als propagandisten voor de Al-Duitsehe Vaderlandspartij, de minister van oorlog beschermt de agitatie en de rijkskanselier is een partijganger van de Vaderlandspartij. Trimborn sprak namens het Centrum. Het Centrum staat op den grondslag der Pauselijke nota en weigerde een parig, tot de Vaderlands p art ij toe te treden. De vrede, waarop met de verklaring van 19 Juli werd aangestuurd, is geen honger- noch afstandsvrede der soc.-de- mocraten, maar een vrede van overeen stemming en verzoening der volken, zoo als hij door graaf Czernin zoo meesterlijk véerd omschreven. „Wij plaatsen ons vastberaden en een parig op den bodem van het antwoord op de pauselijke nota, ten einde het onze er toe bij te dragen o>m aan het vader land een eervollen vrede te verzekeren". Deze rede werd levendig toegejuicht. Het Rijksdaglid Haas van .de Volks partij zeide: Wij protesteeren tegen hel toelaten der al-Duitsche agitatie in het leger en eischai van den rijkskanselier een duidelijke uit eenzetting van zijn standpunt dienaan gaande. Onze soldaten moeten weten, dat zij niet voor grenzenlooze doeleinden strij den, !maar dat wij bereid zijin tot een vrede zonder veroveringen. Maandag hebben, in de vergadering van de hoofdcommissie, de kanselier, de vice- kanselier en de minister van oorlog wat water in hun wijn gedaan en de gemoe-' deren gekalmeerd, zoodat de aanvullende begrooting werd aangenomen met de stem men der onafhankelijke socialisten tegen. Welk weder zullen wij hebben Verwachting tot den avond van II Oct.: Matige, tijdelijke wellicht krachtige Zui delijke tot Westelijken wind, zwaarbewolkt met tijdelijke opklaring, waarschijnlijk re genbuien. Weinig verandering van tempera tuur. De Fransche diplomatie en de vrede. Naar aan het „Berliner Tageblatt" uit Zurich geseind wordt, zal de Fransche gezant te Bern, de heer Beau, zijn post verlaten en door den voormaligen Minister van Financiën, Thierry, vervangen worden. Aangezien Thierry den titel „gevol machtigd Minister" verkrijgt, terwijl de te genwoordige gezant dezen titel niet mocht voeren, meent men in diplomatieke krin gen te Bern, te mogen aannemen, dat de nieuwe vertegenwoordiger van Frankrijk met bijzonder groote volmachten zal wor den uitgerust. Men meent in Bern, dat dit besluit der Fransche regeering ten goede zal komen aan de oplossing dei- op handen zijnde vredesvraagstukken. (D. N. D.) Een Engelsch Lagerhuislid over den vrede. Het Engelsche Lagerhuislid Thomas, heeft in een vergadering van spoorweg personeel te Newport gezegd, dat naar zijne overtuiging de vrede meer nabij is, dan men zich voorstelt. Indien er echtei over vrede gesproken wordt, dan dient men wel te verstaan dat de vrede in over eenstemming moet zijn, met de offers die gebracht worden, zoo vervolgde de spre ker. Het behoort een volksvrede te zijn en het ,mag in geen geval een vrede worden; die het Duitsche militarisme ver nietigt en daarvoor een Engelsch milita risme in de plaats stelt. (D. N. D.) De Entente-spionnage in Zwitserland. Naar aan de „Voss. Ztg." geseind wordt, verneemt de „Basler Nachrichten", dat een groot aantal personen te Bazel, dat voor den Franschen inlichtingendienst werkzaam was, in hechtenis genomen zijn. Reeds eenige weken geleden werden ver schillende personen wegens hetzelfde mis drijf gearresteerd en dezen zijn thans naar het gerecht verwezen. Heet Zwitsersche blad brengt ook na dere bijzonderheden omtrent de ontdek king van een algemeen spinnagenet der entente in Zwitserland, dat tegen Duitsch land gericht was. De „Voss. Ztg." teekent hierbij aan: De hoofdschuldigen schijnen de voormalige worstelaar Hohm, en een Duitsch on derdaan, Otten, te zijn. (D. N. D.) De Pauselijke Vredesbemiddeling. üit een onderhoud ,dat een medewerker van het Italiaansche blad „Italia" heeft gehad met een pauselijken hoogwaardig heidsdrager, blijkt, dat een artikel van graaf Delia Torre in de „Nuova Antolo" de ideeën wedergeeft van het pauseljjk staatssecretariaat. De prelaat verklaarde den journalist, dat het niet onbeschei den was, mee te deelen, dat de kardinaal-- staatssecretaris den graaf tot zijn artikel heeft geïnspireerd. De II. Stoel is ervan overtuigd, dat van alle tot dusver opge doken plannen het eenig practische en eenvoudige middel de opheffing is van den persoonlijken dienstplicht, die dooi' het verplichte scheidsgerecht en de be dreigingen met boycot als sanctie moet worden aangevuld. Het Vatieaan verheelt zich niet, dat daardoor de oorlog voor immer onmogelijk wordt, och het gaat, er slechts 0111 het oorlogsgevaar zoo krachtig mogelijk te beperken. Zonder par- soonlijkeen dienstplicht kan een moderne oorlog niet worden gevoerd. Indien dió eenmaal is afgeschaft, kan hij zonder me dewerking en toestemming der volkeren of hun vertegenwoordigers niet weder worden ingevoerd, wat in vredestijd om- duizend redenen moreel onmogelijk is. Men kan tegenwerpen, dat een regeering den oorlog loslaat en dan een dienst plichtwet aan haar parlement voorlegt, dat uit patriotisme niet zou kunnen wei geren. Maar zulk een regeering zou zich dadelijk blootstellen aan een boycot door de geheele wereld, daar het vredesverdrag door alle kultuurstaten gewaarborgd zou zijn. De afschaffing van den dienstplicht moet hiermee worden aangevuld, dat over al het staatshoofd het recht wordt ont zegd, zonder een referendum, of op zijn ininst met goedkeuring van het parlement, den oorlog te verklaren. 'T. m

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1917 | | pagina 1