De Groote Oorlog.
No. 117.
Donderdag 4 October 1917. Dertiende Jaargang.
FEUILLETON.
Verschijnt eiken MAANDAG WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
WAT ONS WACHT.
Onder den grond.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten f 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht vóór half een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. AdministratieBoudewljn de Wltfestraaf A 135s GOES.
Tel. interc.Directie no. 94. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prgs.
Advertentiën van 15 regels f 0.626, iedere regel meer 125 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
IV.
Als we verder het artikel 80 der her
ziene Grondwet nagaan, treft oms weer
wat nieuws, namelijk de mogelijkheid der
invoering van het v r o u w e n k i e s-
■roch t.
Mochten tot nu toe alleen manne
lijke Nederlanders aan de verkiezingen
voor Kamer, Staten en Gemeenteraad deel
nemen, konden tot nu toe slechts m a n-
n e 1 ij k e Nederlanders tot lid van Kamer,
Staten of Gemeenteraad worden gekozen,
voortaan zal zulks ook voor vrouwe
lijke Nederlanders mogelijk zijn.
In de additioueele artikelen (d.w z. de
aan art. 80 toegevoegde artikelen, die
het in art. 80 bepaalde nader omschrij
ven) is het passieve kiesrecht (d.w.z,
de verkiesbaarheid) reeds feitelijk aan de
Nederlandsche vrouvy toegekend. Het ac
tieve kiesrecht, d.w.z„ het kunnen
kiezen heeft de Nederlandsche vrouw
nog niet, maar is daartoe de mogelijk
heid in de Grondwet, zooate wijl boven
aanstipten, vastgelegd.
•Er zijn onder de onzen velen, die zich
bezwaarlijk met het vrouwenkiesrecht kun
nen verzoenen. De vrouw uit de stille
geheiligde sfeer van haar huiselijken ar
beid en van de vervulling harer moeder
plichten te werpen in den maalstroom
der politiek achten zij: niet overeenkomstig
de roeping der vrouw, zooals gods
dienst en traditie ons die doen kennen
en slechts met huivering denken zij er
aan, dat het kiesrecht ook aan de vrouw
zal worden geschonken. Geen wonder al-
zoo, dat ook die bezwaren bij onderschei
dene onzer Katholieke Kamerleden werden
gevonden en door hen vrijmoedig werden
geuit. Met name het overleden Tweede
Kamerlid, de voortreffelijke Jhr. J. W.
Van Nispen tot Sevenaer, ontwikkelde
in een welsprekende rede vrijwel zijn
zwanenzang zijn afgekeerdheid van het
vrouwenkiesrecht. Ook in onze pers bracht
het vrouwenkiesrecht heel wat pennen
in beweging en in menig geharnast ar
tikel werd tegen deze moderne nieuwig
heid gewaarschuwd.
Het. ontbrak evenwel, ook onder de
pnzen, niet aan verdedigers van: hstvrou-
wenkiesre ch t. Behalve, dat door
theologisch geschoolde mannen werd opge
merkt, dat noch het Katholiek beginsel
noch het 'natuurrecht zich tegen de in
voering van vrouwenkiesrecht verzetten
hoezeer men zich ook tegen de o p p o r-
tuniteit der invoering moge kanten
werd niet zonder reden aangetoond, dat
de argumenten der tegenstanders van het
vrouwenkiesrecht meer betrekking hadden
op het hui smodder s kiesrecht dan
op het vrouwenkiesrecht. Het valt
toch niet te ontkennen en ten slotte
In leven afgevaardigde voor Rheden ter
Tweede Kamer en hoofdredacteur van „De Re
sidentiebode". Men moet hem niet verwarren
met den thans nog levenden Jhr. O. van Nispen
tot Sevenaer, oud-voorzitter der Tweede Kamer
en op het oogenblit tijdelijk gezant bij het
Vatikaan.
39)
Men ontmoette ze; overal, op de borst
een omslag dragende met een groot rood
lak en onhandig voortsukkelende, op ma
gere knollen of zware trekpaarden, die
voor den dienst der natie opgeëischt Wa
ren.
Van al de bewoners van het huis gin
gen juffrouw Rosa en Vilhelm alleen
uit, jie eene om naar de markt, de an
dere om op kondschap uit je gaan, en
te huis gekomen deelden zij het opge
vangen nieuws mede.
De tijdingen, die zij medebrachten, wa
ren dikwijls met elkander in tegenspraak,
doch even weinig geruststellend, want er
ging geen dag voorbij1, die zich niet dooi
een of ander schandelijk ó'f belachelijk
feit kenmerkte.
Louise kwam eiken ochtend 'na het
vertrek van haar man, wanneer hij des
nachts te huis gekomen was, hetgeen hij
zelden deed, naar den toestand van den
gekwetste vragen; zij; sprak weinig en
scheen een geheim te verbergen, dat zeer
komt het bij de appreciatie van het vraag
stuk niet op beschouwingen, maar op
feiten aan dat in de huidige maat
schappij, men mag het betreuren of niet,
tal van vrouwen ongetrouwd blijvende,
zich een levenspositie moeten veroveren
in betrekkingen, ambten en posten juist
als de man, zonder nog te spreken
van de vele gehuwde vrouwen, die open
bare betrekkingen ge 1 ijk de ma.nnen
bekleeden. Wiji zwijgen nu maar van de
enorme massa vrouwen op fabrieken en
kantoren werkzaam en willen alleen maar
wijzen op vrouwelijke telegrafisten, tele
fonisten, postbeambten, doktoren, advo
caten, op leeraressen, onderwijzeressen,
enz. enz. Zij( allen nemen gelijkelijk
als de mannen deel aan het oipen-
b a r e, laan het maatschappelijke leven,
besteden haar krachten en talenten aan
de instandhouding, den bloei en vooruit
gang van het land, geregeerd nochtans
door wetten tot welker totstandkoming
zij niet zouden mogen medewerken, ook
ai hadden zij, die in alles als bur
geressen optreden en erkend worden,
er het meeste belang bij. Dit laatste, men
voelt het, is eene 'inconsequentie.2)
Ook werd nog opgemerkt, dat men uit
een verkeerde behoudszucht niet blind
mag zijn voor het feit, dat straks al
die als mondige leden der staats-
gem eenschap werkende vrouwen door
de aan God en godsdienst vijandige mach
ten men denke maar eens aan de
socialistische vrouwenciubs kunnen
worden mobiel gemaakt om de op chris
telijk fundament rustende maatschappij
ganschelijk om te keeren en te hervor
men tot een paganistisch-moderne. Zoo
dat gebeurt, dienen ook de christelijke,
de Katholieke vrouwen gereed te staan
om met het wettelijk wapen van het kies
recht te redden wat te redden valt, de
maatschappij te behouden voor den Chris
tus, juist als bij storm en noodgetij al
les, vrouw en man, wat maar handen
heeft tot werken, op den dijk staat om
huis en erf tegen het geweid van den
waterwolf te beschermen.
En zoo is men ten slotte onder de
onzen tot de conclusie gekomen, dat zeer
zeker de invoering van het vrouwenkies
recht nog geen haast heeft, maar dat
men toch aan de mogelijkheid der
invoering gelijk die thans in art.
80 der herziene Grondwet is vastgelegd
geen verdere hinderpalen meer in den
weg mocht leggen.
En hiermede meenen wij over de kwes
tie van het vrouwenkiesrecht genoeg te
hebben gezegd.
Ook over de schorsingen van het kies
recht, zoowel voor militairen als voor
burgers, kunnen wij kort zijn. Bij aan
dachtige lezing der beide artikels 80
dat van de oude en dat van de nieuwe
Grondwet springen aanstonds de ver
schillen in het oog en ziet men, dat de
grenzen in het nieuwe artikel 80 heel
Ook bij de voorstanders van gezinshoofden-
kiesrecht wordt vrij algemeen de opinie gedeeld,
dat bij den dood dea mans de weduwe, or tredend
als gezinshoofd, het kiesrecht behoort te ont
vangen.
zwaar was om1 te dragen. Dat geheim
moest haar inderdaad ziwaar vallen en
ziehier hoe zij het vernomen had. Daags
na de slachting .van "het Vendöme-p-lein
was Vincent beschonkeraer dan gewoonlijk
teruggekeerd.
Zijne vrouw wist, dat het gevaarlijk
was hem aau te spreken, als hij in dien
staat van opgewondenheid verkeerde en
bewaarde het zwijgen, terwijl zij hem eten
en drinken voorzette.
„Hoe heb ik het nu met u?" sprak
Lij1, zijn geladen geweer op tafel leg
gende, „gij spreekt mij1 niet van uw man
heer Schiïltz eu van zijne dochter, uwe
beschermster? Zou hij bij geval gekwetst
zijn?"
„Ja, op het Vendöme-plein".
„Ernstig?"
„Een kogel in de borst".
„Weet hij wie het schot gelost heeft?"
„Ik geloof, dat niemand het weet".
„Inderdaad? Welnu! in de Epi-Sciè we-
ten zij meer dan gij; en op het Vendóme-
piein ook".
„Is het misschien Laurier?" vroeg zij
verschrikt, want zij begon de verschrik
kelijke werkelijkheid te doorzién.
„Uw mijnheer Schiiltz, de aristocraat
droeg de vlag van de reactie, Laurier
heeft hem herkend en daar hij een goed
wat ruimer zijn getrokken.
Ofschoon van de Evenredige Ver
tegenwoordiging in artikel 80 niet
wordt gesproken, is zij daarmede ten
nauwste verbonden, wijl bij additioneele
bepaling is vastgesteld, dat de uitoefe
ning van het kiesrecht haar vruchten af
werpt binnen de grenzen van het stelsel
der Evenredige Vertegenwoor
diging. Toch mogen wij deze allerbe
langrijkste kwestie nog niet van nabij be
kijken, zonder eerst \onze aandacht te
hebben gevestigd op de laatste zinsnede
van het nieuwe artikel 80, luidende: „De
uito efening van het kiesre-c-h-t
is verplicht volgens regels door de
wet te stellen". Hiermede is dus de
stemplicht door de wet aanvaard.
Losse berichten.
Een tweede Vredesnota van den Paus?
ROME, 2 'Oct. (part.) Het „Giornale
d'Italia" zegt: De Paus heeft bij zijn
mededeeling aan de regeeringen der en
tente van den officiëelen tekst der ant
woorden van de centrale rijken op zijne
nota van 1 Augustus een tweede nota
Igevoegd, waarin hij verklaart, dat hem
gebleken is; dat Duitschl'and be-
r»id is, België en Noord-Frank-
rijk te ontruimen.
De Paus vraagt vervolgens aan de re
geeringen :der entente, of zij1 wenschen,
dat hij aan Duitschland de vraag richt
om de voorwaarden van deze ontruiming
te preciseeren en biedt aldus direct zijn
bemiddeling aan. (Msbode.)
(Zie verder onder laatste berichten.
Red.)
Vliegeraanvallen op Gent en Zeebrugge.
Zondagavond omstreeks elf uur zijn de
spoorlijnverbindengen van GentDam
poort en Port Arthur door vliegers ge
bombardeerd, met het gevolg dat er veel
schade en groote belemmering van het
verkeer is. Men is dadelijk aan het werk
gegaan om de schade te herstellen. Za
terdagavond, Zondagavond en Maandag
middag om twee uur is Zeebrugge door
aviateurs gebombardeerd. Maandagavond
was er weer een eskader van twintig
a vijf en twintig aeroplanen, dat zich
over Vlaanderen verspreidde.
Bij St. Amandsberg, een voorstad van
Gent, is een vliegtuig der geallieerden
brandend neergekomen.
Een nieuw Duitsch complot in Zweden
ontdekt.
De politie te Stockholm heeft dezer da
gen een magazijn ontdekt, waarin zich
een belangrijke hoeveelheid Duitsche ge
weren, brownings en daarbij behoorende
munitie bevond. Op dezelfde plaats wer
den ook een groote hoeveelheid vlug
schriften gevonden in de Russische en
Fransche taal, bestemd om onlusten in
Rusland en oproer in Finland te ver
wekken. Ten slotte vond de politie ook
nog een kist, waarin zich tot in bij
patriot is, heeft hij het eerste geweer
schot op hem gelost, maar hem gemist".
„Dan is hij het niet".
Vincent brastte in een dierlijken iach
uit. „Kijk", sprak hij, zich een glas wiijin
inschenkende, „die daar heeft het schiot
gelost 1" en hij wiees op zijn geweer.
„•O! zeg dat met", riep zij' uit, „dat
is onmogelijk, gij zult toch niet np den
vader onzer weldoenster geschoten heb
ben".
„Ik lach wat met uw weldoenster",
grijnslachte de dronkaard; „ik wil niets
aan de aristos schuldig zijn en ik be
taal al mijne schulden met lood; als hij
ditmaal niet sterft, zal ik hem een an
dere pil te slikken geven, en aan zijn
Wilhelm en uw Margaretha zoowel als
aan dien ouden prevelaar van gebeden,
die tegen het volk samenspant. Ha, ha,
ha! wij zullen een aardig dansje opspe
len voor al die schijnheiligen, die het
bloed van het volk willen uitzuigen. Op
het welzijn der Commune, op het welzijn
van het bevrijde IParijs!" en met een teug
ledigde hij zlijn glas.
„Vincent, Vincent! herhaal zulke woor*
den niet, zij zouden u op het schavot
brengen!" riep Louise ontsteld uit.
„Morgen zullen wij het schavot aan
den voet van het standbeeld van Vol-
zonderheden ontworpen plannen bevon
den om Onlusten en oproeren te doen
ontstaan. („Centrum")
De kiesrechthervorming in Pruisen.
BERLIJN, 1 October. (W.B.) De voor
bereiding der wetsontwerpen betreffende
de hervorming van het kiesrecht voor het
huis van afgevaardigden, alsmede de her
vorming van het heerenhuis, is thans zoo
ver gevorderd, dat de indiening ervan bij
het huis van afgevaardigden vermoedelijk
einde October of begin November zal
plaats hebben.
De Koning van Italië aan het Westelijk
front.
HAVRE, 1 October. (Part.) Bij het be
zoek, dat de koning van Italië Zaterdag
met koning Albert der Belgen aan de
voorste loopgraven van het Belgische
front gracht, is er een granaat ontploft
naast de officieren van het gevolg en
een ordonnans. De koning van Italië werd
omver geworpen.
De vorsten hebben vervolgens de troe
pen geschouwd in een sector aan het
front. Vliegers hebben stoutmoedige oefe
ningen gedaan. (N. R. Ct.)
Een ontmoeting.
De Duitsche Keizer ontmoette Zondag op
een Oostenrijksch grensstation Keizer Ka-
rel, met den chef van den Oostenrijk-
schen generalen staf.
Bij gehouden gesprekken bleek volle
dige overeenstemming op politiek en mili
tair gebied.
Engelsche successen in Mesopotamië.
De Engelschen hebben Vrijdag de vooruit
geschoven stelling van Moesjaid, 6500 M.
ten O. van Ramadié aangevallen. Na den
,rug van Moesjaid bezet te hebben, vie
len zij de hoofdstellingen in de streek
van Ramadié uit het Zuidoosten aan.
Na een dag lang zwaar vechtens
werden de hoofdstellingen vermees-
terd die Ramadié in het Oosten, Zuid
oosten en Zuiden op een afstand.' vajn
3200 M. van de stad omgeven. De ruiterij
jno'ltooide het cordon te land om! de stad
{teen, terwijl' dp Euphraat ten N. van
die stad stroomt.
De vijand trachtte 's nachts in Wes
telijke richting door te breken, maar fle
Ruiterij sneed hem den weg at.
De aanval werd Zaterdag, bij het aan
breken van den dag hervat. Tegen ne
gen uur gaf de vijand zich overal' over.
Tot den buit behooren kanonnen, wa
penen, schietvoorraad, veel materieel, ver
scheidene duizenden gevangenen, o. w.
Achmed-bei en zijn staf. Vrijwel het ge-
heele garnizoen van Ramadié viel in han
den der Engelschen.
De Amerikanen in Frankrijk.
PARIJS, 1 Oct. (H.N.) Het eerste Ame-
rikaansche regiment genietroepen in
Frankrijk is in dienst gesteld op een
der zeer belangrijke strategische punten
van het front. Dit regiment wordt ge
heel verzorgd door de Fransche inten-
taire verbranden", riep de moordenaar
woest uit, het volk wil er niet meer van
weten; de guillotine heeft in '93 haar tijd
gehad, in 1871 zullen wij haar vervan
gen door de chassepöts".
„Maar de Versaillanen
„Dat de bliksem, hen verpletter© I Het
zal spoedig gedaan zijn met. die schur
ken van gendarmen, stokkeknechts en
pauselijke zéuaven; wij' gaan hun reke
ning vereffenen en daarna zullen wij 'omq
bezig houden met ihet prieslcrtuig en uw©
weldoeners".
Dien dag 'begon het volk, door het
zien van het bloed opgewekt, te brullen,
en de redenaars der clubs hadden elkan
der het wachtwoord gegeven, pm zijne
woede aan te vuren.
Daags daarna bevatte het officieel© dag
blad der Commune een laag en 'heftig
artikel, dat met deze woorden eindigde:
„De maatschappij kent slechts een plicht
tegenover de prinsen; de DOOD; Zij is
slechts gehouden aan een formaliteit: dei
identiteit te bewijzen. Die Orleansien zijn
in Frankrijk; de Bonapartes willen terug-
keeren; laat de goede burgers hier wel
acht opgeven".
Deze schandelijke regels waren mlet d©n
naam van Vaillant onderteekend.
Na hare regeering door den moord in-
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 4 Oct.:
Meest matige Zuidelijke tot Westelijken
wind. Zwaarbewolkte lucht met tijdelijke
opklaring. Waarschijnlijk enkele regenbuien
met kans op onweer. Iets koeler.
dance, behalve wat de kleeding betreft,
waarvoor Amerika zelf zorgt. Het bestaat
bijna geheel uit beambten, die vroeger
werkzaam waren aan de spoorwegen in
het "Westen v,an de Vereenigde Staten.
(Msb.)
Hindenburg 70 jaar.
BERLIJN, f Oct. Öp het plein voor
het gebouw van den Rijksdag had gister
middag om 12 uur een groot vaderlandsch
feest plaats ter gelegenheid van den 70en
verjaardag van Veldmaarschalk Von Hin
denburg. In eene redevoering werd Hin
denburg gehuldigd. Vervolgens hadden op
verschillende plaatsen der stad militaire
concerten plaats.
Ook te Potsdam werd het feit gisteren
herdacht, alwaar de Eerste Burgemeester
de feestrede uitsprak.
Asquith.
Volgens de „Pester Lloyd" heeft de re
devoering van Asquith in Weensche diplo-
matieve kringen een zoo slecht mogelij
ken indruk gemaakt. Men ziet in deze
rede een absolute weigering, om vredes
onderhandelingen te beginnen en een hoon
van de bedoelingen van den Paus. Even
wel is de Boedapester pers niet geneigd,
in de uitlatingen van den oud-premier de
meening der officieele Engelsche politici
te zien.
Uit Rusland.
Volgens een telegram aan de „Köln.
Ztg." bleek uit het verloop van de groote
democratische confe'rentie, dat het aan
tal aanhangers van Kerenski in beden
kelijke mate afneemt. Kerenski's reden
werden herhaaldelijk door spottende inter
rupties van alle kanten beantwoord. Op
de interrupties van de maximalisten ver
klaarde de dictator, dat hij met zijn poli
tiek niet alleen stond, en dat, als zijn
tegenstanders wat tegen hem zouden on
dernemen, spoedig genoeg blijken zou, dat
zij niet op den steun van de soldaten
konden rekenen. Maar ook deze bedrei
gingen maakten niet den geringsten in
druk en werden met hoon-gelach ont-
.vangen.
Volgens de „Tag. Rundschau" moet de
linkerzijde in Rusland zich meer en meer
om Tschernoff groepeeren, die het plan
moet hebben om Kerenski ten val ti.
brengen. Tgchernoff zou reeds een nota
hebben opgesteld, die, zoodra hij de macht
in handen hebben zou, aan alle bondge-
nooten en aan de centralen gezonden
zou worden, en waarin voorgesteld zou
worden onmiddellijk vrede te sluiten.
(„Maasbode")
gewijd te hebben, verhief de Commune
dien tot leer en verkondigde dien als
een plicht.
Van zulk een gouvernement kon men
voortaan alles verwachtenhet verloo
chende zijn oorsprong niet.
Het was eerst zes dagen geleden, dat
de heer Schiiltz: met zijn bloed het plein
geverfd had, hetwelk de Vendöme-zuil kort
daarop met zijne brokstukken zou be
dekken, toen Wilhelm te huis kwam,met
de tijding, dat de Commune officieel op
het stadhuis afgekondigd was.
„En hiermede begint de regeering van
het schrikbewind", sprak die pastoor van
Sint Gertrudis, „de ontheiliging deir ker
ken en het vermoorden der weldenkend©
burgers kunnen niet lang meer uitblijven;
het wordt tijd om een schuilplaats te
bereiden voor onzen geliefden zieke, die
te zwak is om de stad te verlaten; ik
ga alias in gereed brengen wat wij zul
len noodig hebben om de dagen of de
weken der beproeving onder den grond
door te brengen; in deri ïiacht ziullen
Rosa en Wilhelm mij' behulpzaam zijn
om „de geheime crypte" te meubiteeren".
(Wordt vervolgd.)
-- - t i
0
