No. 113.
De Groote Oorlog
Dinsdag 85 September 1917. Dertiende Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-.JVOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Het antwoord der Centrale
Mogendheden.
r;n:tdan
4Sï S: ïsisr; ,k™ r
4/?™rnhXzsrhi"0g»i™
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht vóór half een uur 's namiddags.
Kantoor w. d. AdministratieBoude wijn de WltfestraatA 135° GOES
Tel. interc.Directie no. 94. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjja.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.625, iedere regel meer 125 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
liet antwoord der Centrale mogend
heden op de vredesnota van Z. H. Paus
Benedictus met spanning verwacht en in
Duitschland nog vóór de openbaarmaking
het onderwerp van een vinnigen penne-
strijd tusschen de Al-Duitschers en de
loyaal voelende bewoners des Duitschen
rijks, is Zaterdag j.l. publiek gemaakt.
De nota van Oostenrij k-H o n g a-
r ij e is onderteekend met 's keizers naam
en onmiddellijk gericht aan Z. H. de Paus.
Na eene betuiging van eerbied en er
kentelijkheid voor 's Pausen pogen ten
bate desvredes, na de verzekering, dat
hem, den keizer, het hooge doel: zijn
volkeren den vrede te verzekeren, steeds
na aan het harte lag, gelijk uit de her
haalde openlijke verklaringen der Oosten-
rijksch-Ilongaarsche regeering bleek, gaat
keizer Karei aldus voort:
Gelukkig door de gedachte, dat onze
wenschen van het begin af op hetzelfde
doel gericht waren als die van Uwe Hei
ligheid, zooals uit de jongste ons toege
komen concrete en practische aansporin
gen van Uwe Heiligheid blijkt, hebben
wij deze aan een diepgaand onderzoek
onderworpen dat tot het volgende resul
taat geleid heeft.
Met de kracht eener diep-gewortelde
overtuiging begroeten wij de leidende ge
dachte Uwer Heiligheid, dat de toekom
stige wereldorde, met uitschakeling van
het geweld der wapenen, op de moreele
macht van het recht, op de heerschappij
der internationale rechtvaardigheid en
wettigheid moet steunen.
Ook zijn wij van de hoop doordrongen
dat een verheffing van het rechtsbewust
zijn de menschheid zedelijk zal doen her
leven.
Wij stemmen daarom in de opvatting
Uwer Heiligheid toe, dat onderhandelingen
der oorlogvoerenden tot overeenstemming
moeten en kunnen leiden, hoe door het
in het- leven roepen van voldoende waar
borgen, de uitrustingen te land en ter
zee en in de luchten, gelijktijdig weder
zijds en methodisch, tot een bepaalde
grens verminderd kunnen worden en hoe
de van rechtswege aan alle volkeren der
aarde behoorende zeeën, van de heer
schappij of overmacht van enkelen be
vrijd ter gelijkmatige benuttiging voor al
len geopend kunnen worden.
Ten volle bewust van de vredestich
tende beteekenis van het door Uw Hei
ligheid voorgestelde middel om de inter
nationale strijdkwesties aan een' verplicht
scheidsgerecht te onderwerpen, zijn wij
bereid ook over dit voorstel van Uw
Heiligheid in onderhandelingen te treden.
Als het zooals wij van ganscher harte
hopen, gelukken zou om tot onderhande
lingen tusschen de oorlogvoerenden te
komen, welke deze verheven gedachte zou
verwezenlijken en daarmede de Oosten-
rijk-Hongaarsche monarchie de zekerheid
van haar onbelemmerde toekomstige ont
wikkeling zou geven, dan kan het ook
niet zwaar vallen de overige tusschen de
oorlogvoerende staten nog te regelen
kwesties in den geest van rechtvaardig
heid en billijk rekening houden met de
wederzijdsche bestaansvoorwaarden tot
een bevredigende oplossing te brengen.
Als de volkeren der aarde in den zin
van deze voorstellen van Uw Heiligheid
vredelievend met elkaar in onderhande
lingen traden, dan zou daaruit de blij
vende vrede kunnen opbloeien. Zij zou
den volkomen bewegingsvrijheid op de
hooge zee verwerven. Zware materieele
lasten konden van hunne schouders geno
men en nieuwe bronnen van welstand
voor hen geopend worden.
Door den geest van gematigdheid en
verzoeningsgezindheid geleid, zien wij in
de door Uw Heiligheid gedane voorstellen
een geschikten grondslag voor het begin
van onderhandelingen ter voorbereiding
van een voor alles rechtvaardigen en
duurzamen vrede. En wij hopen vurig,
dat ook onze huidige vijanden door den-
zelfden geest bezield mogen zijn.
i In dezen geest bidden wij den Almach
tige, dat Hij het door Uw Heiligheid in
geleide vredeswerk zegene.
Wij hebben de eer te teekenen als de
zeer gehoorzame zoon van Uw Heilig
heid.
Het antwoord van Duitschland is door
den Rijkskanselier namens den Keizer en
de Keizerlijke regeering gericht aan 's Pau
sen staatssecretaris kardinaal Gasparrien
door hem onderteekend. Hij is wat lan
ger van stof 'dan Oostenrijks keizer Na
eene m eiding over de vredelievende ge
zindheid des keizers en diens volk, die
geen oorlog hebben gewild, maar slechts
een krijg ter verdediging voeren, gaat
het in het antwoord aldus verder:
De beteekenis erkennende, die de ver
klaring van Zijne Heiligheid heeft, isjie
Keizerlijke regeering niet in gebreke ge-
hieven, de daarin vervatte aansporingen
aan een ernstig en nauwgezet onderzoek
te onderwerpen. .De bijzondere mjaatre,-
geien die zij in het nauwste contact met
de vertegenwoordiging van het Duitsche
volk voor de beraadslaging over en de
beantwoording van de opgeworpen vra-
gen heeft getroffen leggen er getuigenis
anavf, hoe zeer het haar ter harte gaat
m overeenstemming met de wenschen
van Zijne Heiligheid en de vredesver-
klanng van den rijksdag van 19 Juli van
dit jaar bruikbare grondslagen voor een
rechtvaardigen en duurzamen vrede te
vinden.
Met bijzondere sympathie begroet de
keizerlijke regeering de leidende gedach-
u-Zv11-.; 1 vredesoproep, waarin Zijne
Heiligheid op duidelijke wijze de overtui
ging uitspreekt, dat in de toekomst in
plaats Van de materieele macht der wa
pens de immoreele macht van het recht
moet treden.
Ook wij zijn er van doordrongen, dat
het zieke lichaam, van de menschelijlke
maatschappyi slechts door een verster
king der zedelijke macht van het recht
gezond kan worden.
Hieruit zou volgens d,e opvatting van
-f, veiligheid, de vermindering der
strijdkrachten van alle staten en de op
richting van een bindend scheidsgerecht
v°or mternafaonale strijdkwesties volgen
Wij deelen de opvatting van Zijne Hei
ligheid, dat bepaalde regels en zekene
waarborgen voor een gelijktijdige en we-
derzjldsche beperking der 'bewapeningen
te land, te water en in de lucht, als
mede voor de ware vrijheid en de ge-
meenschappeiijikheid der hooge zee die
onderwerpen vertegenwoordigen, bij wel
ker behandeling de nieuwe geest, die in
de toekomst in de verhouding der sta
ten tot elkander heerschen moet, de eer-
vin'den V0Ue uitdrukkinë zou moeten
Dan zou zonder meer de taak volgen
om zich voordoende internationale mee-
mngsverschillen piet .door aanwending
van strijdkrachten, maar door vredelie
vende middelen, in het bijzonder ook op
en weg van het scheidsgerecht, te la-
tendi'T'-t886'^ welker &roote vredestich-
tenvoile ^eïen^ Hei"gheid
™ÜLk?iZenijk<: regeering zal daarbij, elk
voorstel ondersteunen, dat met de levens
belangen van het "Duitsche rijk en volle
vereenigibaar is/.
l,"vmWSChla°d is ,door zijn geografische
ügpng en zijn economische behoeften op
het vrede bevende verkeer met de naburen
on met het verre "buitenland aangewe
zen Geen volkheeft daarom, meer dan
het Duitsche reden omi te wenschen, dat
in plaats van den algemeenen "haat en
stnjd een verzoenlijke en broederlijke
geest tusschen de naties tot uiting komt
v\ anneer de volkeren, door dezen geest
geleid tot hun heil erkend bullen heb
ben, dat het noodig 'is;"meer nadruk te
eggen op hetgeen vereenigt dan op, liet
gelukken ooPka,neei1' da" Zal
o°k de afzonderlijke nog open
voff\1"° Je regelen, dat ain'pik
toebedeeld wnrfl bestaansvoorwaarden
keer der ernnf11 f/1 daarmetle esn terug-
schijnt. e volkerenramp uitgesloten
tegenstanders in hei z,jn, B°J, S
fB«ch°iVierWeglng1 gegeven denkbeeld «m
geschikten grondslag mogen vinden om
onder voorwaaiden, die met den
van billijkheid en den toestand van
pa overeenkomen, nader in te gaan on
vrede™ erelding t0' Cen toek°™tigeu
Aanvaard, Eminentie om
Van. alle kanten komen nu, ook in
onze vaderlandsche pers, de beoordeelin
gen los over bovenstaande antwoorden.
Sommige bladen beschouwen ze met pes-
simistischen, andere weer met optimisti-
schen blik.
Zeer juist lijkt ons de opmerking van
„De Maasbode", die o. a. schrijft:
Sommigen zullen misschien andere ver
wachtingen van de antwoorden gehad
hebben en er op gehoopt hebben, dat
de centralen een min of meer uitvoerige
omschrijving zouden hebben gegeven van
de voorwaarden, waarop zij tot den vrede
bereid zouden wezen. En het totaal ont
breken van die voorwaarden zal voor
hen een ontgoocheling geweest zijn.
Zij hebben echter van het groote vre
desvraagstuk, zooals dat door den Paus
in Zijn vredesvoorstel naar voren is ge
bracht, geen juist inzicht gehad. De Paus
heeft niet om bepaalde voorwaarden, of
de directie oplossing van de hangende
moeilijke kwesties gevraagd.
Hij heeft begrepen, dat voor de oplos
sing van die vraagstukken nu het uur
niet gekomen was, dat een aan de orde
stellen van die verdeeldheid en oneenig-
heid brengende kwesties eer tot verdere
vijandschap dan tot verzoening zou moe
ten leiden. Hij heeft de behandeling van
die vraagstukken uitgesteld tot het oogen-
blik, dat een nieuwe dag over Europa
zou zijn opgegaan. Dan zou men met
andere gevoelens en andere inzichten en
als andere menschen over die vraagstuk
ken kunnen onderhandelen.
In hun antwoord hebben nu de cen
tralen zich bereid verklaard, onderhande
lingen aan te gaan op den grondslag
van het Pauselijk vredesvoorstel, dus
mede te werken aan de totstandkoming
van de nieuwe wereldorde. Impliciet heb
ben zij daarmede de groote voorwaarden
door den Paus voor die medewerking
gesteld, aangenomenontruiming van het
door hen bezette gebied en voor België,
als een van de uitzonderingen, schade
vergoeding. Want hadden zij niet op die
voorwaarden in willen gaan, dan had dat
uitdrukkelijk aangeduid moeten worden en
dan had de bereidwilligheid om het voor
stel te aanvaarden, slechts onder voorbe
houd te kennen gegeven moeten zijn. Dit
is niet geschied en zonder meer hebben
de centralen hun instemming met de Pau
selijke nota betuigd, daardoor, hij de voor
waarden berustend, zich bereid verkla
rend, om later in het licht van den nieu
wen dag de hangende vraagstukken op
te lossen.
Het ware te hopen, dal men zich ook
van de zijde der geallieerden tot zulk een
offer voor den vrede bereid zou toonen.
Losse berichten.
De strijd in het Westen.
BERLIJN, 22 Sept. (W. B.) Off. Na een
hevig trommelvuur ziju de Engelschen in
Vlaanderen opnieuw tot den aanval over
gegaan. Alle aanvallen werden afgesla
gen.
N.B. Het gaat hier nog om een voort
zetting van den derden slag in Vlaan
deren.
Het doel der Engelschen, onder aan
voering van maarschalk Haig, was een
wig 'te drijven in het vijandelijk front
tusschen de wegen TperenRoeselaere
en YperenMeenen. Nu ging het
hierbij niet zoozeer om het veroveren
van veel terrein als wel om het bezetten
van eenige beheerschende stellingen. En
die stellingen z ij n bezet.
Reuter's bijzondere correspondent aan
het westelijk front geeft nog als zijn mee
ning te kennen, dat de overwinning van
Donderdag den genadeslag toebracht aan
het geloof der Duitschers in de onfeilbaar
heid van hun nieuwe verdedigingsmethode.
Een Duitsch succes bij Jakobsstadt.
BERLIJN, 21 Sept. (W. B.) Off. Aan
den linkeroever van de Duna doorbraken
de Duitsche troepen de Russische stel
lingen ten N.-W. van Jakobsstadt. Vol
gens tot dusverre ingekomen berichten
zijn meer dan 1000 inan gevangen ge
nomen en verscheidene kanonnen buitge
maakt.
Nader meldt men
Jakobsstadt is door ons genomen. De
vijand bfieft een terrein ontruimd van 40
K.M. breedt en 10 K.M. diepte. Wij maak
ten meer dan 4000 krijgsgevangenen en
veroverden 50 kanonnen.
Een nieuwe vredesnota ran den Paus.
Naar aan de „Köln. Ztg." van de Zwit-
sejrsche grens geseind wordt weten de
Parijsche bladen op grond van uit Rome
verkregen inlichtingen mede te deelen, dat
de Paus den Geallieerden tegelijkertijd met
het antwoord der Centrale Mogendheden
een nieuwe vredesnota zal doen toeko
men, waarin het antwoord der Centralen
besproken wordt.
Verder zal de Entente dan tot tegen
voorstellen worden uitgenoodigd.
Een Engelsche persstem over het ant
woord der centralen.
LONDEN, 22 Sept. (Part.) De Daily
Chronicle schrijft in een hoofdartikel: Het
is onmogelijk den ernst van het antwoord
van den Keizer van Oostenrijk op ne
voorstellen van den Paus niet te eer
biedigen. Die ernst spreekt uit elk onder
deel van deze merkwaardige uitlating. Het
is nu duidelijk, dat de centrale mogend
heden in een verzoenlijker stemming zijn
dan ooit, sedert de oorlog begonnen is,-
het geval is geweest. Het beroep van
den Paus is niet vruchteloos geweest.
Nu de centrale rijken geantwoord heb
ben, zijn wij van meening, dat Engeland
en zijn bondgenooten hun antwoord aan
het Vatikaan moeten opstellen.
Zwitserland en de Pauselijke nota.
Bij de opening van de zitting van den
Zwitserschen nationalen raad sprak de
voorzitter over den oproep van den Paus
en herinnerde aan den wensch van Bene
dictus XV, (dat voortaan het geweld der
wapenen plaats moge maken voor moreele
kracht. Onze positie, voegde hij er bij,
noopt ons iederen stap ten gunste van
den vrede met vreugde te begroeten.
Nieuws uit België.
HAVRE, 21 September. (Part.) De re-
ring heeft een mededeeling ontvangen met
betrekking tot den toestand te Brugge.
Alle mannen van 14 tot 16 jaar zijn ge
dwongen om voor het Duitsche teger te
werken, rijken, armen, intelleetueelen, zoo
wel als handwerkslieden. De gendarmen;
houden ware drijfjachten in de straten,
huizen en openbare gelegenheden. Alleen
onderwijzers, doktoren en priesters ont
komen er aan.
Het provinciale comité dwingt de werk
gevers hun personeel met 75 pet. te ver
minderen om .veel mannen beschikbaar
te krijgen. A-lle worden naar de fabrieken
en werven gezonden om, de ü.utsiche ar
beiders te vervangen. De Duiitsche sol
daten smeeken hen om niets uit te voe
ren, opdat zij niet naar het front worden
terug gezonden. (N. R. O.)
Vrijheid voor den ex tsaar.
Volgens een bericht uit Petrograd aan
„Le Petit Journal" heeft de regpering
van do Russische republiek besloten, den
ex-tsaar en zijn gemalin in vrijheid te
stellen, zoorda de wetgevende vergade
ring den nieuwen Russischen staatsvorm
heeft goedgekeurd en alle mogendheden
den nieuwen Russischen regeeringsvormi
hebben erkend.
Het prooes-Kornilof.
LONDEN, 22 Sept. (Reuter). De minis
ter van Justitie heeft aan het Kabinet
het eerste resultaat van het onderzoek in
het proces-Kornilof medegedeeld, waaruit
blijkt, dat het meerendeel der gearresteer
de officieren niet aan het complot heb
ben deelgenomen. Dezen zijn onmiddellijk
in vrijheid gesteld.
Soechomlinoff.
In het Soechomlinoff-proces heeft zich
bij de verdedigingsredevoering van den
aangeklaagde een incident voorgedaan. De
vensters van de zittingszaal werden inge
worpen. Voor het gebouw hield zich »en
rumoerige menigte volks en soldaten op.
Zij verlangden de uitlevering van Soe
chomlinoff. De uitspraak duurde voor hen
te lang. Soechomlinoff moest om voor
de woede der volksmassa's beschermd te
worden, naar de Peter en Paulsvesting
teruggebracht worden. (Maasbode.)
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 25 Sept.
Aanvankelijk zwakke tot matigen, Zuidelijke
tot Westeiijken wind, nevelig tot halfbewoikt,
weinig of geen regen. Weinig verandering
van temperatuur.
Kerenski en Kornilof.
Volgens een bericht uit Petrograd heeft
Kerenski verklaart, dat generaal Kornilof
uit zuiver vaderlandlievende redenen heeft
gehandeld, zoodat de regeering van de
tegen Kornilof ondernomen gerechtelijke
stappen zal afzienn. Men acht het zelfs
mogelijk, dat er een verzoening tusschen
Kornilof en Kerenski tot stand zal komen.
Generaal Alexejef neemt ontslag.
PETERSBURG, 21 Sept. (Reuter). De
bladen berichten, dat Alexejef zijn functie
als chef van den generalen staf heeft
neergelegd wegens Kerensky's aandrin
gen op de verwijdering uit den Genera
len Staf van alle generaals en officieren,
verdacht van medeplichtigheid aan den
opstand van Kornilof.
Alexejef had hiertegen bezwaar wegens
de moeilijkheid om hen te vervangen.
Kerenski hertrouwd.
Volgens een bericht van den Stock-
holmschen correspondent van het „Hbl.",
is Kerensky voor de tweede maal in
het huwelijk getreden en wel met juffr.
Thieme, danseres aan de opera te Peters
burg. Het huwelijk werd, volgens den
correspondent, met tsaristische praal vol
trokken in het Winterpaleis.
(Let op dat: „tsaristische praal". Hier
is wel van toepassing het Fransche
spreekwoord: „Plus ga change, plus ga
reste la même chose". Hoe meer dat
verandert, hoe meer dat alles hetzelfde
blijft". Red.)
De gemeenteraadsverkiezingen in Rusland.
Volgens een bericht uit Petersburg, is
de uitslag van de gemeenteraadsverkiezin
gen in Rusland als volgt: het soc.-demo-
cratische blok heeft 49.5 pCt. de onaf
hankelijke 29 pCt., de cadetten 11 pCt.,
de Bolsjeniki 6 pCt. en de nationale
en andere groepen 4.5 pCt. van het aan
tal zetels veroverd.
Nieuwe onthullingen van Lansing.
WASHINGTON, 21 Sept. (O.V.) Staats
secretaris Lansing heeft heden groote sen
satie teweeggebracht door de publicatie
van het volgende telegram den 22sten
Januari 1917 door graaf Bernstorff naar
Berlijn gezonden, eenigen tijd dus voor
het afbreken der diplomatieke betrekkin
gen tusschen de Vereenigde Staten en
Duitschland
„Ik verzoek machtiging een som uit
te betalen tot 50.000 dollars, om even
als bij vorige gelegenheden invloed op het
congres uit te oefenen door middel van
de organisatie die gij kent, waardoor mis
schien de oorlog verhinderd kan wor
den. Ik zal tegelijkertijd in dien zin gaan
werken.
In vorengenoemde omstandigheden is
een openlijke en officieele Duitsche ver
klaring ten gunst evan Ierland zeer aan
te bevelen, teneinde den steun te verwer
ven van de invloedrijke Ieren alhier."
WASHINGTON, 21 Sept. (R. O.) Naar
men zegt, zou uit documenten, die de re
geering in haar bezit heeft en die nog
niet bekend gemaakt zijn, blijken, dat de
Duitsche propaganda in nog directer ver
band stond met de Iersche kwestie dan
in Bernstorff's telegram is aangeduid.
De heden gepubliceerde mededeeling is
de eerste officieele uitlating omtrent Bern
storff's actieve persoonlijke deelneming
aan de Duitsche complotten.
Vóór deze jongste onthulling schenen
v. Popen en Boy-ed de drijfkrachten van
de Duitsche propaganda in de Vereenigde
Staten te zijn.
Oorlogswee.
Hoeveel wee de oorlog over de huisgezin
nen brengt leert ons 't volgende kleine sta-
tistiekje: Het dorpje Wyler, vlak aan de
Nederlandsche grens bij Nijmegen, telt
500 zielen. Daarvan werden Ion oorlog
opgeroepen 92, of ruim 18 percent. Uit
den dienst ontslagen werden daarvan 8,
