i en
No. 109.
Zaterdag 15 September 1917. Dertiende Jaargang.
u nüuis
Mujitilkn MUHBIC-. WOENSDAG en VRIJDAGAVOND
vr^rcvfeT rderiag vaa dün
F E UIII ËTOWT
ÖteTÏr16" spl'ake" Z,J
Verkooping
io September 1917,
Dit nummer bestaat uit 6 bladzijden.
EERSTE BLAD.
Goes,
huis en Erf,
thuis en Erf,
ithuis en Erf,
nhuis en Erf
Kelder,
(nhuis en Erf,
nhuis en Erf,
nhuis en Erf,
nhuis en Erf,
>nhuis en Erf,
onhuis en Erf,
tnhuis met hef
chtsrechf,
onhuis en Erf,
onhuis en Erf,
onhuis en Erf,
Dnhuis en Erf,
rden geveild:
mhuis en Erf
i>nhuis en Erf
Onder den grond.
Landbouw en Weeteelt
0 September 1917,
|ur te Gobs, in de Prins
de Erfgenamen van H.
verstaan van Notaris
[volgende
traat, wijk B no. 133.
led. P. de Hond, voor
(Bakker voor fl.l2>/2
achter perceel 1, wijk
mrd aan Wed. Polvliet,
:s.
wijk C no. 263a. Ver
van Riet, voor f2.50
|n den Oostwal en de
wijk C 110.258, waar-
tuurd aan A. Vermaire,
irkstraat, wijk C no. 257.
van de Visje, voor
iio. 256. Verhuurd aan
50 's weeks.
|o. 256a. Verhuurd aan
|>r f 1 50 's weeks.
j'orststraat, wijk C no.
.an Wed. H. Ventevogel,
reeks.
no. 102. Verhuurd aan
voor f 1.62 '/a 's weeks.
Singel, wijk G no. 130.
'ed. W. Verplakke, voor
W esterwijksbuurt, wijk
huurd aan P. Rejack,
eks.
no. 63c. Verhuurd aan
voor f 1.15 's weeks.
Jngel, wijk E no. 144a.
Ihr. J. B. H. Schrijver,
"eks.
no. 144. Verhuurd aan
If 2.40 's weeks.
no. 140. Verhuurd aan
>or f 13.50 's maands.
bekomen ten kantore
iNotaris.
|an de veiling voor de
Sprang, op
an Oranje", zullen ten
Ilotaris PILAAR
r i. TORBIJN,
Mattheus Smalleganges-
lo. 62u.
G. Rijn voor f 3.50 per
heer J. J. M. BITTER,
pen Ouden Singel, wijk
Van Belois voor f 1.90
no. 34.
Verrijzer voor f 1.75
a. s. Vrijdag aange-
ferkoopiDg van <le
7estdorp" te Schore
jen enz. gaat niet
otaris HUVERS, Kapelle.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht vóór half een uur 's namiddags.
Kantoord. AdministratieBoudewIJn de WittesfraatA 135* GOES.
Tel. interc.Directie uu. 94. Redactie uo. 97.
Reclaraeberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.625, iedere regel meer 125 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Arbitrage en Ontwapening.
Onder de verschillende uitmuntende
redevoeringen op de Katholieke Vrcdefs-
meeting te 's-Gravenhage gehouden, heeft
vooral die van mjr. dr. Chr. Raammakers
n. Jde aandacht ge.rokken, vviju- zij ging
over de middelen 0111 het oorlogsmonster
\ooi de toekomst zoo góed ais ouscna-
delijk le maken, over ontwapening
en arbitrage.
In plaats van de militaire macht moet
het instituut van arbitrage komen De
heerschappij van het recht moet treden
op de plaats van het brute geweid.
I11 den oorlog zegeviert de brute kracht,
de sluwheid. Kr móet een- einde komen
aan den oorlog m 'het algemeen, want
elke oorlog is èen gruwel, riet recht inioet
heerschen en dus: weg met den oorlog,
weg met de staande legers. Het gezegde
„Si vis pacem para uenum", „ais gy uen
vrede wut, bei-eid u ten oorlog'is tnans
onjuist gebleken.
Alleen algémeene en aigeljjke omwape
ning kan ons van vele verdere ellende
vrijwaren.
uit denkbeeld is zoo maar niet ineens
uit de lucht gegrepen, wan. een halve
eeuw reeds: staat het op het programma
van vretleshandelingen.
De omutanoigheden zijn thans gunstig.
Re volkeren hennen eeu les. gehau en ae
oorlog heert niets, verhefiends, n.e.s prac
tised meer; men bedenke maar de slui
pende duikbooten, de hommen geworpen
op iveerloozen, ue vergirtige gassen, net
spuilen met vloeuiaar vuur enz. enz.
Re suprematie van het recht begint
aan de kimmen te dagen. Een eeuw zon
der staande legers is geen utopie, zei
kan morgen beginnen ais de vo,keren
maar wiiien Imsieren naar het voorstel
van den Paus out vrede te stichten op
den grondslag van het recht. Zeker, er
zuilen moeilijkheden ondervoriden wor-
nuaar waar een wil .si, is, ook eau
weg.
aanleiding van deze rede maakt
,;ue lijd iie navolgende opmerking:
Er rs een tijd geweest, geweest,
hopen wij, - uat deze eischen, werden
^him°UWa a'S Cen Ut°pie' Cen ters^'
vermeende utopieën zijn 'reeds hij
bteken V0°r vei'w."zel»ijking va.baarge-
glwenl <;1SeILbelang zich deed
En niet alle.m eigenbelang, maar eeli
levensbelang staat van Europa te"
spel. geen twijliel eraan, of nog zulk een
"oriog en Europa za, Vernietigd zL
,i°' dusverre hielden de Katholieken
óók de Katholieken van Nederland 7„-i'
mjwel werkeloos, de^d R k' Ver
L enzen teim t °"Ze ^^ht
onzen .--teun, de waargchuwenue stem
36)
■t.ersf01ld teraë en een hun-
aei lichtte zijn kepi op.
Zelfs onder de bandieten van het Ven-
werkl£am Waien aer in hUn hart hrave
werkheden, maar die door het voorbeeld
medegesl-eept waren.
»e priester boog zich over den zieke
strekte0^ tChU° zich de Priester °P-
nienteelo a Ult en sPrak de Sdei'h-
ste St f te midden van de diep-
hnmi v.nationale gardes, op
dom deeUf' .b.ehfersCht en overwonnen
a«ht name!i d®r iiawdeIing'
domil? h°0rde "f» eet' verwijderd ge-
rolC der TapengtkJetter' het dreunend
valsche kan°nnèn> en een gegons van
Twe! schreeuwende stemmen.
ingeluls mdlf a"dere 2ieketl smeekten
dienst hijstand van den gods
maar ziineL^ had de 00£6n gesloten,
qne lippen bewogen zich zacht;
van Leo XIII en van Pi us,X werd niet
genoeg ter harte genomen.
Deze laksche houding moet na het,
krachtig optreden van Z. H. Benedictus
XV en de geestdrift-wekkende medewer
king van de 'K. S. A. uit zijn.
Wij moeten aan 'het werk.
De nieuwe taak is ons opgelegd van
Rome uit en wij kunnen haar maar niet
naast ons nederleggeh.
In alle lagen der maatschappij zal het
moeten doordringen, dat algemeen© ont
wapening niet verplichte arbitrage eisch
is, levensaisch.
Geen utopie, doch voor verwezenlijking
vatbaar.
Trouwens!, de Pausen hebben nimmer
utopieën nagestreefd, steeds het bereikbare
voorgesteld. En voor dat bereikbare is,
zooalls rnr. dr. Raaymakers S. J. terecht
opmerkte, het juiste oogenblik gekomen.
In alle landen vraagt men, dat komen
moge de .suprematie van het Recht.
Daarnaar te streven is taak vain ieder
een, taak van de Katholieken in het
óijzonder.
fot zoover het Katholiek orgaan.
Wij gaan met deze opmerking gaarne
accoord, alleen wenschen wij1 er de aan
dacht op te vestigen dat het schenken
van weinig aandacht en steun door de
Katholieken aan de Ned. R. K. Ver
een iging tot "Bevordering van
den Wereldvrede moet verklaard
worden uit het feit, dat genoemde vereeni-
ging zoo goed als pooit eenig teeken
van leven heeft gegeven. Terwijl de Ned.
Anti-Oorlograad door krachtige propar
ganda en flinke reclame voor hare idee
ën binnen korten tijd over geheel Ne
derland verspreid en in geheel Neder
land bekend was geworden, slaapt de
Ned. R. K. Vereeniging tot Bevordering
van den .Wereldvrede den Siaap van
Doornroosje in kalme ruste, alsof rondom
haar niets gebeurt wat om vej-sterking
der vredesidee roept. En van die vereeni
ging is nog wel' Dr. Nolens voorzitter.
Waarlijk, deze vereeniging zal zich niet
compromitteeren, wanneer zij eens de
groote trom: gaat roeren onder de Katho
lieken van Nederland. Of moeten wij ook
in de vredesbeweging weer achteraauko-
men als het hinkende paard'?
Buitengewone Algemeene Vergadering der
Z. L. M. op Woensdag 12 Sept. 1917.
(Slot.)
Het eerste gedeelte van het verslag de
I zer vergadering moesten wij wegens tiju-
gebrek zoo, goed als ongecorrigeerd plant-
sen. Daarom met de rest, van het verslag
eenige rectificaties.
I Bij de opening sprak de voorzitter nog
o.m. het volgende:
„Zonder de commissie, belast met het
ontwerp Statuten, vooruit te loopen, mag
ik thans van deze plaats wel aan de
vergadering modedeelen, dat de commis-
sie zich heeft laten leiden door deze ge
dachte: Zooveel mogelijk alle Zeeuwsche
hij bad voor zijine kinderen, voor Frank-
rijk, voor degenen zelfs, die op hem ge-
schoten hadden en wien hij vergeven had.
1 Wilhelm bad slechts voor zijn meester,
wiens hand hij tusschen de zijnen hield.
Na verloop van eenige minuien opende
de brouwer de odgen. I
„Welnu! mijn zoon", zeide de priester
lot he,m, „wilt gij liet beproeven'?"
f „Wanneer gij het goedvindt, eerwaar
de", antwoordde hij. I
„Wie vaii ulieden wil behulpzaam zijn
om den zieke te vervoeren?" vroeg de
1 pastoor. 1
I Zonder te antwoorden, traden drie na
tionale gardes nader. 1
De strooper nam een der boomen van
de berrie, de oproerlingen de andere;
de priester wierp een deken over den
1 reus en zeide: „AangevatI"
I De vier mannen zetten zich in bewe-
ging en staken het plein over.
1 Nieuwe bataljons oproerlingen waren
er intusschen met kanonnen aangekomen;
men wierp barricades op, voerde cais-
sonwagens aan, zette de geweren in rot
ten; de marketentsters zetten tafels ge-
reed voor de nieuw aangekomen, andere
schonken sterke dranken.
Voor de door hunne kameraden gedra
gen berrie gingen de groepen ter zijde
landbouwers, klein en groot, in onze
maatschappij te vereenigen, terwijl daarbij
een .groote mate van zelfstandigheid word!
overgelaten aan de plaatselijke af-
deelingen. Ook heeft de commissie (en
ik Wil hierop in het bijzonder de aandacht
vestigen) op wel overdachten grondslag
de gelegenheid geopend vóór de Katho
lieke boerenbonden, om „en bioc" tot
onze organisatie toe te treden, ZONDER
FR1JSGEV1NG VAN HUN EIGEN PRIN
CIPE. Met klem wijs ik hierop, omdat
ik dat doel gaarne zag bereikt, wijl 111
dezen tijd vooral elke versnippering'doet
verliezen aan kracht en wij de eenheid zoo
van noode hebben, om niet te worden
onderdrukt in deze en latere moeilijke
tijden.
Meei- dan ooit zijn wij, landbouwers
thans geroepen tot organisatie, tot krach
tige organisatie, om niet volledig in de
verdrukking te komen. Wij maken door
dat alles geen „amok", maar komen een
voudig op voor onze rechten, waarop elk
Nederlander aanspraak heeft.
Volgens mijn meeiiing is de commis
sie er ingeslaagd een en ander in haar
ontwerp-Statuten vast te leggen, maar
daarmede zijn we er nog niet. Klke Zeeuw
sche landbouwer moet zich bewust zijn
van de noodzakelijkheid en met voile in
stemming medewerken 0111 dat groote doei
te bereiken. De commissie geert richting
aan, formuleert een en ander op papier,
maar wij; de Zeeuwsche landbouwers zelf,'
moeten medewerken om deze gedachten
in üe praktijk door te vueren. Rij voor-
(baat doe ik een beroep op uw medewer
king, m uw eigen beiang, maar ook in
heit belang van den landnonw in het al
gemeen".
Bij punt b .sprak de voorzitter de hoop
uit, dat de nog niet geplaatste aan
deeltjes voor het Landbouwhuis spoedig
plaatsing zouden vinden. Door de mooie
gelegenheid 0111 een daarvoor uiterst ge
schikt pand te koopen is het bouwen
van een Landbouwhuis overbodig gewor
den.
Aan punt c gekomen, waarover we de
eerste discussie in ons vorig nummer' heb
ben weergegeven, vervolgt, dhr. Welleman
zijn rede. llij sluit zich bij de woorden
van den voorzitter aan. Do geuite grie
ven zijn volgens zijn meening volkomen
gerechtvaardigd.
Hij bespreekt ook de mininmmprglz|en
welke nu maxiimnnprijzen zijn geworden!
Le hoeren zijn er daardoor ingeloopen
op grond yan de beloften is meer graan!
k°reIX gezaaid ais anders zo.u geschied
zijn. Hij. wijst verder op de manier van
verkoopen. Wij zijn overgeleverd aan ta
xateurs, zonder beroep. Uaarbiji gebeuren
raadselen. .Wij' willen ai et, overgeleverd
zijn aan luk raak gekozen personen. (a,p-
.piaus.) Naast de ons toegegooide taxateurs
willen we toegevoegd zien personen ge-'
«rezen door de Z. K. M. (Applaus.)
Dhr. Hanken wil iemand rechtvaardi
gen. De commissie zou door den inspec
teur belet zijn grootere prijzen te advisee-
ren. De inspecteur is huiten schuld en
«lit wil dhr. Hanken even reieveeren.
DI11. v. Heel', taxateur, rechtvaardigt
om plaats te maken; slechts eenige wei
nige booswichten beschimpten den piies-
ler, een knaap legde op hem aan.
„öchiet maar!" riep een marketentster
lem toe, „dat. zal -een scholt minder
wezen".
„Men moet ze voor het schavot be
sparen! riep een kerel met een rooda
muts op, een van de galeien misschien.
De jongen schoot niet.
In de rue de Ia Raix strooiden eenige
manschappen manden vol zand over het
bloed, anderen waschten hunne handen.
Maar evenmin als het water doet het
zand het lnerkteëkeu van Caïn verdwijnen.
Achter deramen bespeurde men eeni
ge beangstigde gezichten, die naar bui-
tpn gluurden; burgers, die misschien naar
Montmartre geweest waren om zich te
verlustigen in het schouwspel hoe men
een revolutie begint; zij siduerden thans
ziende hoe zij voortgezet wordt.
straf' WaS eerSt het beg'n Van hun-ne
Aan het einde der straat, zetten de
dragep de berrie neder en keerden naai
het plein terug; God had vruchteloos aan
de deur van hun hart geklopt I Hij ver
liet lien aan den rand van den afgrond
waaruit Hij hen had willen redden ©n
het hen in de diepte terugvallen.
zich met de opmerking; dat verschillepr
de imonsters aan Verschillende prijzen
moeten genoteerd wordejn.
De heer Melis' van Kapelle toont aan,
dat de maximumprijs van de erwt onbil
lijk is. Ook de witte boomen. zijn onbil
lijk geprijsd.
De heer Langeraad spreekt over be
noemingen van commissies.
Bij! aardappelenvordering, bleek heml,
dat de ladingen niet percentsgewijze wer
den genomen. Niemand wist wie de aard
appelen op zou vorderen. Wie ze be
iaardden, wis,t men ook niet. Hij wensch-
te betere voorlichting. Hij stuurde een
brief en hoorde dat de vereeniging „Ons
Belang" onder dhr. Knippen Ue aardap
pelen opvorderde. Hij wil dhr. Knippen
niet aanvallen, doch opmerkelijk was, dat
diens broer van 'Stavenisse de aardap
pelen het eerst opvroeg.
Hij ruilde rogge voor mais, doch de
mais moet nog komen. 12 Mei moest hij die
rogge leveren. Men beweert nu, dat de
rogge te laat geleverd Werd en nog
steeds hoort hij niets van zij|n mais. Dhr.
Mulock Houwer, de controleur is biji hem
geweest, en zeide: wat moet jij nu eigen
lijk met mais doen?
Hij wil' heb,ben dat bij benoeming de
Z. i„ M. gekend werd.
Hij breekt de verschillende taxateurs
af. JJe groote grief is het worden benoemd
door onzichtbare machten en wij; weten
niet waar ze vandaan komen.
Dhr. Welleman vraagt voor de tweede
maal het woord. Het is niet zijn. bedoe
ling taxateurs in discrediet te brengen.
Hij wil alleen hooger beroep.
Het komt hem voor, dat de uqint-
essence ligt in liet schelden van de Baan
breker. Daar staat in, dat de boeren de
voedselvoorziening tegen willen werken.
Het geschrijf getuigt wel van groote kort
zichtigheid. De boeren zijn in dezen tijd
de ruggegraat der regeenng. Men wil den
arbeider zijn loon geven,maar laat men
dan ook eens narekenen wat het loon
moet zijn voor het verbouwen van 1
H.L. tarwe. Hij neemt den voorzitter in
bescherming tegen de uitdrukkingen van
De Baanbreker.
\D:hr. W, Kakebeeke gelooft, dat het
punt der agenda, puilt c is, het punt,
welke het verzet der boeren heeft doen
naar buiten treden. Hel lijkt hem goed dit
pnnl, duidelijk naar voren te brengen.
Begrijpende, dat de voedselvoorziening
voornaam is, wil de minister door min.-
prijzen, de landbouw ioonend maken. De
ze prijzen moesten steunen op advies van
geroutineerde personen. De adviezen zijn
echter met voeten getreden, üe minister
heeft de min.-prijzen ma,x.-prijzeii gemaakt.,
dit is het advies een trap geven. De mi
nister begrijpt niet, daf onatemming daar
door is omstaan. Wil hij het vertrouwen
terug krijgen, 'dan moet hij de pirijizen
herzien, en volgen het advies der des
kundige commissie. Waar spr. zit in die
commissie weet hij te goed, dat hijr moet
ojpenbaren wat er verhandeld is, om die
commissie té rehabiliteeren. Wat de com
missie adviseerde is genegeerd. 'En zon
der hun advies tegen de contranieening,
Wilhelm spoedde zich naar een nabu
rige ambulance en bracht er dragers, van
mede.
Van den boulevard tot aan de rue des
Feuillantines is de afstand groot; dank
zij de wisseling van dragers van goe
don wjl kwam men er toen ton laatste.
Tol die afgelegen wijk was de mare van
de droevige gebeurtenis nog niet door
gedrongen. Degenen, die do berrie pagen
voorbijkomen, dachten, dat de man', dien
men droeg, het slachtoffer was van een
of ander ongeval, dat in een groote stacl
dagelijks voorkomt en niemand gaf er
bijzonder acht op.
Het plan van den-pastoor was den ge
kwetste in zijn vertrek te doen brengen
en terwijl Rosa een dokter zou gaan
halen, George en Margaretha voor te be
reiden op de noodlottige tijding, die men
onmogelijk voor hen verborgen kon hou
den.
Ongelukkigerwijze had Margaretha, aan
wie Louise de door Vincent en Laurier
gehouden dreigende praat.es medegedeeld
had, haar beangstigend voorgevoel niet
kunnen onderdrukken en sinds langer dan
een uur stond zij half uit haar- raam
voorover gebogen in de straat te turen,
met een beklemd hart den terugkeer haars
vaders verbeidende.
werd in de courajit datgene gepubliceerd
wat hun advies niet raakt.
Hij wenscht, dat, wil de minister zien,
dat de tarwebloem wordt uitgebreid lui
de prijzen herziet.
aar inen dit jaar zooveel mogelijk
tarwe moeten hebben, waarom wordt dan
met zooveel mogelijk eerst de tarwe ge-
ien dan pas met de regeering over
legd. Hij wil niet dat er minder prijzen
worden gegeven, slechts één usance, we
schakelen slechts die factoren in, welke
het jiroduct doen vermeerderen 'of ver
minderen. Hij hoopt dat de taxateurs er
rekening mee zullen houden.
De voorzitter sluit de debatten over
dit punt. Hij wil ook een commissie van
beroep. Het systeem deugt niet. Hij belooft
de punten ter sprake te brengen waar het
hoort.
I De prijs moet zoo hoog worden, dat
daardoor de risico dragelijk wórdt. Als
sjot waarschuwt hij de S. D. A. P. en
zegt, dat waar het den landbouwer goed
gau' °°k den ardeider goed zal gaan.
d. Garantie-prijzen van den
oogst 1918.
De voorzitter, overtuigd zijnde, dat Se
I minister daarin verandering zal brengen,
acht uitvoerige discussie omtrent dit punt
I overbodig.
Dhr. v. Oeveren wenscht echter hierom-
trent het woord en zegt: de vrijheid is
altijd voor ons, Hollanders, een der voor
naamste dingen geweest. Deze nu bestaat
1 ni-ineer. Rit is zeer betreurenswaardig,
want het doodt onze energie. Daarom
wenscht spreker overal in ons land en
I vooral in Zeeland, éénheid. Dit alleen
maakt ons sterk. Hij bespreekt de prijzen
I en Gogst 19i8. Waar deze oogst
genomen is naai' die der jaren 1911, '12
en 13 kan hij zich daarmee vereenigen
doch dan moet de prijs hoog Zijn. Tarwe
is schaarsch, welnu dan moet ze ook
duur zijn. Dit zal bevorderen een groo-
ter tarwebouw en de consument zal zui
niger worden, iets wat tot op heden niet
is geschied.
Dhr. Dorst van Slavenisse toont even
eens aan, dat de prijzen verhoogd moe
ten worden. Waar volgens 's ministers
woorden de grond is een monopolie, laat
dan de minister ook inderdaad liande-
f en met cle boeren. De minister maakt
net thans den boeren onmogelijk. De vrh-
heid moet behouden blijven. Het zaaiplan
IJl8 moet zoo geregeld worden, dat bv.
80 pet. door den minister wordt vastge-
legd en de andere 20 pet. aan hel eigen
initiatief wordt gelaten.
e. V erbod van het behoud van
eigen tarwe.
Deze bepaling, volgens den voorzitter
heeft vooral veel en groote ontstemming
teweeggebracht. De minister heeft hier
door willen beletten, dat het platteland
beste tarwe gebruikt tegen de stedeling
vermengd soort. b
i Pe vooyz'tter toont echter uitvoerig aan,
dat de plattelandsbewoner op ander ge
bied veel te kort komen bij den stedeling.
(Bv gas en electriciteit). Hij gelooft echter
met dat hierin verandering zal kunnen
worden gebracht. Waar dit zoo is, hoopt
Zoodra zij den droevigen stoet gewaar
werd, herkende zij den priester door Wil-
heim vergezeld en snelde doodelijk ver
schrikt naai' beneden,
i P*<u(lge y^delde in den tuin om zijne
krachten door lichaamsbeweging te ver
sterken.
Hij had niets gezien, maar hij hoorde
een hartverscheurenden kreet.
Ook hij snelde toe.
Welk ©en schouwspel 1
Naast de baar, die de dragers in de
gang nedergezet hadden, lag zijne zuster
m tranen smeltende, op; de knieën, ter!
wijl zijn vader bleek, bebloed, roerloos
op de heme uitgestrekt lag.
De vermoeienissen van het vervoer had-
en den gekwetste doen bezwijmenzii
meenden, dat hij dood was.
De jonkman wierp zich als een krank-
mmge op het lijk; hiji weende niet, maar
mj was waanzinnig van droefheid en wil-
cle naar aiets luisteren.
Om hem te doen loslaten moest .Wii-
.:.m :?em er ln6t- geweld afscheuren, ter-
wijl by hem in Hei oor riep: „Hij is niet
uood, maar gij zult hem doorien".
(Wordt vervolgd.)
