De Groote Oorlog
Zaterdag 8 September 1917. Dertiende Jaargang.
No. 106.
Verschijnt eiken MAANBAG-.JHTOENSOAG- en VRIJDAGAVOND.
BINNENLAND.
UIT ZEELAND.
IBM IEEUHSCHE COÜMI
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht vóór half een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. AdministratieBoudewl|n de VHtfesfraaf A 135° GOES.
Tel. interc.: Directie no. 94. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Advertentiën van 16 regels ƒ0.625, iedere regel meer 126 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Losse berichten.
Al is volgens den militairen recensent,
van „De Tijd" het militaire succes der
Duitschers door hun verovering van Riga
voorloopig althans, niet zeer hoog aan
ie staan het Russisch bruggenhoofd
;op den westoever van de Duna is ver
vangen door een Duitsch bruggenhoofd
aan den oostoever zoo is toch de moi-
reele zijde van dit wapensucces gewel
dig. Want, zegt de recensent, wat de Yser
is in het Westen, was de Duna op het
Oosterfront.
Evenals aan de Yser, heeft ook daar
ontzettend veel Duitsch en Russisch bloed
gevloeid, met het succes aan Russische
zijde, terwijl thans de weegschaal ein
delijk doorslaat naar de andere zijde. Zoo
zal het gebeurde in Rusland met spijt
jevoeld worden.
De inneming van Riga zelf, een stad,
die met de allergrootste en belangrijk
ste steden, die jte Duitschers in dezen
oorlog veroverden, op ééne lijn mag ge
steld worden, zal ook zeer zeker niet
nalaten op het Russische volk een die
pen indruk te maken en het moreel van
Ie Centralen op aile fronten te verheffen.
Het zal de positie van de Russische
regeering niet versterken en toont een
keer te meer. dat er nog geen sprake is
van een herstel van de tucht in de Rus
sische legers. Immers opnieuw is de te
genslag van de Russen toe te schrijven
aan de ontrouw van Russische afdee-
lingen, 'die hunne stellingen verlieten,
zonder die te verdedigen.
Vestigen wij nog de aandacht op het
feit, dat de bedreiging van Petersburg,
al achten wij die niet groot, wellicht!
op de bevolking van de hoofdstad toch
een grooten indruk zal maken en tot da
den van zeer verre strekking aanleiding
kan geven.
De gevolgen van het gebeurde zijn nog
niet te overzien, maar er kunnen nog
allerlei verrassingen plaats grijpen.
Volgens de laatste berichten zijn de
Duitschers noordoostelijk van Riga een
45 K.M. gevorderd en naderen zij meer
sn meer het zeer versterkte Dwinsk of
Dunaburg, bij welke stad door de Russen
•eeds mededeeling wordt gedaan van eene
rrachtige artillerie-actie der centralen.
De monte Gabriele
niet in handen der Italianen, het
ïngeleche bericht was voorbarig. Wel is
;r verwoed op den berg gevochten en
rebben de Italianen een oogenblik den
;op in bezit gehad, doch zij werden er
veer af geworpen.
Of echter de Oostenrijkers den berg
tullen kunnen behouden, valt te betwij
felen.
Op het Karstplateau
zijn de Oostenrijkers tot den tegenaanval
ivergegaan. Naar het Italiaansche leger-
iericht erkent, hadden zij er op één
runt tijdelijk succes mee, dat hun echter
loor de Italianen weer ontnomen werd.
Een nieuw offensief
n Vlaanderen en bij Verdun schijbt op
il te zijn. De Duitsche legerberichten der
.aatste dagen maken op die frontsectoren
nelding van een levendige artillerieactie
iie, wat Vlaanderen betreft, volgens het
aatste communiqué, tot een „ongekende
kracht en uitbreiding" werd opgevoerd.
De luchtgevechten
sn vliegersondernemingen waren weer tal
rijk de jongste dagen.
Een district van Londen is Woensdag
[ondanks de krachtige afweermaatregelen
jebombardeerd. Verder werden Dover en
n frankrijk de steden Calais en Boulogne
'ebombardeerd.
De Franscben ondernamen een tocht
naar Trier .De Italianen bombardeerden
foor de zooveelste maal Triëst en Pola,
le Oostenrijkers Venetië, terwijl de En-
jelschen ten slotte op Adrianopel hoor
nen lieten vallen.
Kanongebulder.
Van de Zeeuwsch-Vlaamsche grens
rieldde men Donderdag aan „De Maas
rode"
Sedert hedenmorgen half acht wordt
hier een hevig, trommelvuur gehoord, dat
uit de richting van Dixmuiden komt.
Vliegeractie.
Duitsche vliegtuigen bezochten Chattam,
Sheerness, Duinkerken, Calais, Nancy en
Luneville. De neergeworpen bommen ver
oorzaakten hier meer, daar minder scha
de. Te Calais werden verschillende raen-
schen gedood en gewond.
Fransche vliegers bestookten tal van
Duitsche militaire stations in België,
Noord-Frankrijk en den Elzas, terwijl Én-
gelsche een raid ond'ernamen op Brugge
en het Duitsche kamp van Varssenaere.
Het Roemeensche leger.
Men meldt, dat bljjkens 'berichten van
militaire attaché's bij: het Roemeenschei
leger, de jongste operatie van het Roe
meensche leger met name de strijd bij
Maracesti een .groote overwinning is ge
weest voor de geallieerden.
Bij deze operaties brachten de Duit
schers 14 divisies in het veld, zonder noe
menswaardig terrein te winnen en zonder
te kunnen bewerken, dat we onze reser
ves van het Noorden moesten terugtrek
ken. Er werd dapper gevochten en schit
terend werk geleverd voor de zaak der
geallieerden.
De indruk, door K renski's reda gewekt.
Naar aan de „Koln. Ztg." van de Ita
liaansche grens wordt geseind, meldt de
Petersburgsche Correspondent van de
„Corriere della Sera"De rede van
Kerenski op de te Moskou gehouden
nationale bijeenkomst is verschillend
opgenomen; de linkschen zoowel als de
rechtschcn bleken tegerover verschei
dene punten zeer koel te staan, zijne
uitlatingen hebben eigenlijk niemand
volkomen bevredigdonder de Socialisten
heerst ontstemming wegens de aanvallen
van Kerenski op den Soviet De groote
Petersburgsche bladen betoogen dat Ke
renski door zijn rede het onvermogen
getoond heeft om eenheid tot stand te
brengen.
De onbeperkte duikboot-oorlog.
BERLIJN. Onlangs zijn door onze
onderzeeërs zijn in het Engelsche Kanaal
en den Atlantischen Oceaan vier stoom-
en twee zeilschepen tot zinken gebracht
met een bruto inhoud van 17.500 reg.
tons, o.a drie bewapende diepgeladen
stoomschepen, de Fransche brigantijn
Marie Alfred" (149 br. tons) met zout
naar Fécamp, de Fransche schoener
„Pauline Louisa" (172), alsmede een
stoomschip, dat 5700 tons suiker naar
Frankrijk vervoerde.
Sedert het begin van den onbeperkten
duikbootoorlog zijn reeds meer dan 6
millioen br. reg. tons aan handelsschepen
tot zinken gebracht.
Een onthulling.
PARIJS. De „New York Herald" (Pa-
rijsche editie) publiceert pen reeks tele
grammen, in het geheim gewisseld tus-
schen den Duitschen keizer en den Tsaar
in het jaar 1904. In die telegrammen doet
de keizer 'het voorstel tot het vormen
van een Driebond Duitschland-RuslandL
Frankrijk tegen Groot-Britannië. De kei
zer trachtte den Tsaar over te halen een
geheim verdrag te onderteekenen. De
Tsaar scheen daartoe geneigd, doch ver-
andere daarna van denkbeeld, toen Rus
land te Algesdras aan Frankrijk'» zijde
kwam te staan.
De Engelsche conservatieve Pall Mace
Gazette schrijft:
„Het lezen van deze telegrammen ver
sterkt ons besluit, om de afschaffing der
geheime diplomatie tot een der hoofddoel
einden van den oorlog te maken."
Van de grens.
Men schrijft aan de N. R. Crt.
Een Duitsch deserteur, die zoo pas over
de grens kwam, gaf de volgende mede-
deelingen omtrent den nijpenden toestand
in Ostende. Vleesch is er haast niet voor
handen. Wanneer er beschikbaar is, deelt
het gemeentebestuur het uit eu dan krijgt
ieder 75 .gram per week. Koffie is to
krijgen tegen 25 frank, suiker is er niet.
Het Nederlandsch-Spaansche Hulpcomité
zorgt voor de bevoorrading in brood: da
gelijks 300 gram per persoon. Melk, bo
ter, eieren, groenten zijn geheel onvind
baar. In al haar misère, in al haar ge
druktheid, blijft de bevolking nog hopen,
op een spoedige overwinning der entente.
Het procos Soechomlinof.
BERLIJN.De bladen, dit proces bespreken
de, wijzen er op, dal door de verklaringen
in het. Soechondinof-proces en door me-
dedeeiingen uit het kamp der lasteraars
zelve, thans duidelijk is gebleken, dat
onder den invloed yan keizer Wilhelm's
waarschuwing de Czaar in 1914 besloot
het mobilisatiedecreet in te trekken, doch
dat de Russische militairs partij1 het hoofd!
van staat, misleidde en van* hem het mo
bilisatiebevel afdwong in het volle be
wust zijn, dat daardoor ide oorlog on
vermijdelijk zou worden. Dit feit staal)
thans voor ieder eerlijk denkend mensoh
vast.
Naar Bagdad.
Naar Duitsche deserteurs, die over de
Nederlandsche grens komen, vertellen, zijn
de Duitschers met 25.000 man op 'weg
|naar Bagdad. Voor het transport wor
den in hoofdzaak motorwagens gebruikt.
Bomaanval op een bisschoppelijk paleis.
Naar de „Neue Freie Presse" ver
neemt, is bij den tweeden vliegeraanval
op Triest, het bisschoppelijk pajeis door
twee vliegerbonunen getroffen.
Wie «tiet vóór de Entente is, is tegen haar!
De bekende Engelsche publicist West
F. de Wend Fenton schrijft in het
Londensche weekblad „World" het na
volgende: „Men moet aan alle
kleine neutrale staten te verstaan
geven;, dat neutraliteit niet langer mo
gelijk is. Indien |Zlij niet vóór ons zijln,
zijn ziji tegen ons. Indien zij vóór ons
zijn, moeten zij zich op', Duitschland stor
ten zoodra wij het teeken daartoe geven.
Indien zij tegen ons zijn, moet eten ab
solute blokkade op hen worden toege
past. Wij zouden het hier in Engeland,
met karige rantsoenen moeten stellen,
doch zij moeten dan een volkomen uit
hongering tegemoet |z5em".
(Wij hebben altijd gehoord, dat Enge
land strijdt voor de onafhankelijkheid
der kleine naties. Onafhankelijk zijn wil
zeggen: de vrije beschikking hebben
over zijn eigen lot. Als de wenschen
van mijnheer De Wend Fenton in ver
vulling gingen, zou het er met onze
onafhankelijkheid treurig uitzien.
Red.)
De vredesmeetiog der Katholieken ven
Nederland.
„De Maasbode" had in rijn nummer
van Woensdagavond een opwekking tot
bijwoning der bovenvermelde meeting (11
Sept. a.s.) waarvan wij1 het volgende uit
de slotpassage met instemming overne
men.
Wij ziullen naar 's-Gravenhage gaan
met ernstig betrouwen.
Met ernst. Wjj komen daar bijeen in
een der geweldigste uren der mensche-
lijke historie. Nog is het oorlogsbeest
niet bedwongen. Nog zullen er dagen en
dagen voorbij: gaan van steeds grooter
en nijpender angst en nood, alvorens het
vredeslicht, dat de kimmen kleurt, den
duisteren oorlogsnacht verdrijven zal.
Met betrouwen. Laten wjj toch, in de
ze moeilijke en geweldige dagen, niet te
spoedig beducht worden en beangst. Ret
woord des Pausen heeft weerklonken |en
de zegening van dit woord zal nooit
worden te niet gedaan. De Paus zjal' ons
den vrede brengen, misschien na langen
tijd van zorg en kommer, doch de vrede
zal komen van Rome. Niemand kan ons
deze overtuiging ontnemen; noch haar
doen schokken.
Boven de woelingen van den chaos
I rijd het beeld van den triomfeerendlepi
Christus: „Confide, confide" Betrouwt,
trouwt, Ik heb de wereld overwonnen."
Over de meeting meldt men ons dat
die precies te KU/j uur in de groote
zaal van den Dierentuin zal aanvangen.
De Meeting zal worden opgeluisterd
door eenige toepasselijke zagnummcrs, uit
gevoerd door liet Dameskoor „Kunst
en Godsdienst," onder leiding van
Mej. Clasina van Starrenburg, terwgl miej.
Leonie Molkenboer van. Amsterdam, het
Vredes lied van Philip Loots sal zingen.
Wjjl het getal aanvragen om kaar-ten
a 50 cent reeds zeer groot is, bestaat de
mogelijkheid, dat aan de zaal geen kaar
ten meer verkrijgbaar rijn. Het is' dus in
elk geval voorzichtiger, deze kaarten
vooraf te bestellen bij' het Centraal BuL
reau v. d. ,R. S. A. te Leiden.
Voor de bezoekers, die aankomen aan
het station Hollandsch Spoor, is de ge
makkelijkste wijze om den Dierentuin te
bereiken, de tramlijn 1, tot Plein en
daar overstappen op Jjjjn 9, tot Dierentuin-
brug. Reizigers, die aan het station Staats
spoor aankomen, kunnen in het Bezui-
denhout op lijn 5 stappen. Programma
boeken kunnen niet vooraf worden toe
gezonden, maar zijn in de zaal verkrijg
baar. Omi 5 uur is de meeting geëindigd.
De spoorwegtarieven.
Wij vernemen, dal 1 October a.si. de
spoorwegtarieven zullen gebracht wor
den op het peil vóór de laatste verhoo
ging. Derhalve zullen de oude tarieven
'worden vermeerderd met een toeslag van
20 pet. („De Tijd")
Dr. Kuyper.
Naar uit; Berlijn aan de bladen wordt
bericht, is dr. A. Kuyper aldaar aangeko
men. Hij heeft zijrr intrek genomen in
het Adler-Hölel.
Mr. H. L. Drucker,
lid der Eerste Kamer (voor N. .Holland)
sinds 1913 en vóór dien jaren lang lid
der Tweede Kamer voor Groningen en
leider der Vrijzinnig-Democratische Ka
merfractie, is overleden.
Kamerlid en Wethouder.
De vereenigde fractie van vrijzinnige
raadsleden te 's Gravenhage had besloten,
tot de benoeming van de heeren Albarda
(Soc.) en Van Vuuren (R.-K.) tot wet
houder mede te werken, zooal niet
op voorwaarde, dan toch in het vertrou
wen, dat beiden zich in 1918 niet meer
voor het lidmaatschap der Tweede Kamer
beschikbaar zrülen stellen, omdat die be
trekking niet goed vereenigbaar wordt ge
acht met den drukken wethouderswerk
kring.
Spionnagedienst.
Het „Volk" meldt, dat te Rotterdam
een hoofdagent van politie is geschorst,
die zich schuldig maakte aan spionnage
dienst ten behoeve van Duitschland, door
Duitsche deserteurs weder in handen van
de Duitsche autoriteiten te spelen.
Bij een huiszoeking in de woning van
den verdachte moet veel materiaal ge
vonden zijn, dat zeer bezwarend 'is voor
den verdachte.
Ons dagelijksch brood.
De berichtgever van hel „Handelsblad"
te Londen seint:
De correspondent van de „Daily 'Cln-on.
te New-York seint, dat de Uitvoerraad
op last van Wilson aan geen van de
honderd geladen Nederlandsche graan
schepen in Amerikaausche havens ver
gunning tot vertrek gaf. De uitvoerraad
'is van meening, dat Nederland, ondanks
zijn protesten, genoeg tarwe en graan
heeft om de bevolking tot 1 Qecember
le voeden. En men meent dat eenig over
schot intusschen Duitschland ten goede
zou kunnen komen. Waarschijnlijk zal
geen neutraal land in noord-Europa vóór
dien tijd Amerkaiansch graan krijgen.
Onder het opschrift: Wees zuinig op
brood! knoopt aan deze mededeeling
„Het Bureau voor mededeelin-
gen omtrent de voedselvoor
ziening ae navolgende waarschuwing
vast, die wij nuttig en raadzaam achten,
ook langs den weg der courant verder
te verspreiden.
„Wij weten thans dus met z:ekerh,eid,
dat op aanvoer van broodkoren uit Ame
rika niet valt te rekenen en dat wijl zul
len moeten trachten rond te komen met
datgene, dat wij thans hier te lande be
schikbaar hebben.
Het komt er nu op aan, de voorraden,
die er zijn, zóó doelmatig te verdoelen,
dat zij, in verband met wat verder voor
de voedselvoorziening verstrekt kan wpr-
den, zoo lang mogelijk zullen duren, zon-
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 8 Sept.:
Zwakke tot matigen, veranderlijken wind,
later uit zuidelijke richtingen; meest licht
tot half bewolkt; droog weer, behoudens kans
op onweer. Vrij warm overdag.
der aau den anderen 'kant in een be
zuiniging te vervallen, die schade zou
toebrengen aan de - volksgezondheid.
Een inkrimping van het broodrantsoen,
wat in de practijk neerkomt op een ver
lenging van den duur der broodkaart,
is -noodzakelijk geworden. Men zal dus
voortaau in plaats v&n negen, elf da
gen met zijn broodkaart moeten doen.
Zoodoende wordt het mogelijk den win
ter door te komen met een broodvoedingj
die wel schraal is voor velen ja, voor
de mieesten, maar toch te verkiezen bo
ven de zekerheid, dat vóór liet einde
van den winter er- anders een dag zo>u
aanbreken, waarop er in hel geheel geen
brood meer zou wezen.
Hoe lang bij dit x-antsoen de voorraad
zal strekken, is niet met zekerheid te
zeggen, omdat dit ook afhankelijk is van
onzen eigen oogst, waarvan de opbrengst
nog niet bekend is.
Geljjk gezegd, zal de broodkaart thans
elf dagen geldig zjjn en wel voor het
eerst die welke op "2 September begint
en die dus zal duren tot en met 12
SSeptember; die, welke 13 September
begint, duurt dus tot 23 September, enz.
De Regeering heeft in de vorige miede-
deelingen het vertrouwen uitgesproken,
dat het Nederlandsche volk de maatrege
len, welke de noodzakelijkheid oplegt,
zou weten t'e dragen.
Zij herhaalt dit thans; niemand is
meer dan de Regeering overtuigd, dat
deze maatregel voor velen ontbering en
opoffering beteekent. Hiertegen te mor
ren helpt echter niet. Wjj moeten met
elkander de lasten weten te dragen, die
de oorlogstoestand ons oplegt en ons in
de komende dagen in steeds verhoogde
mate zal opleggen.
Van hare zijde wil de Regeering echter
den maatregel' zooveel mogelg'k verzach
ten als in haai- vermogen is voor hen,
die het zwaarst worden getroffen. Daarom
heeft de Minister van Landbouw, Nij
verheid en Handel aan de gemeentebe
sturen een aanschrijving gericht, waarbij
deze worden verzocht voor een eerste
aanvullingskaart behalve de reeds aan
genomen personen, al diegenen in aan
merking te doen komen, die door slpier-
arbeid den kost moeten verdienen.
Teneinde voorts ieder onnoodig ver
bruik van brood te voorkomen, is het
verboden in eetgelegenheden en derge
lijke inrichtingen brood te verstrekken
bij ,koude en warme schotels, óók wan
neer voor dat brood afzonderlijk zal wor
den betaald.
De vooruitzichten onzer- broodvoorzie
ning geven alle aanleiding om met den
meest mogelijken ernst de reeds eenmaal
gegeven waarschuwing te herhalenWees
zuinig op brood.
N. B. In de samenstelling van ons da
geiijksch brood (bet zoogenaamde witte
brood) is, naar liet „Hbld." meldt, eeni
verandering gekomen. Het bestaat nu uit
80 pet. bloem, gemalen uit 70 pet. tarwe
en 30 pet. gerst (in plaats van rogge),
10 pet. Amerikaankch meel en 10 pit.
aardappelmeel.
Goes. Namens de Goesohe Katholieke
Sociale vereenigingen zal de heer P'. v a n
Hest, penningmeester van het plaatse
lijk comité der K. S. A. alhier, de vre-
desmeeting te 's Gravenhage bijwonen.
Zondag 9 Sept. a.s. is de apotheek
van den lieer- Laporte geopendde
heide andere blijven dan gesloten
Op het einde dezer maand, zal nog
maals een vergadering van vertegenwoor
digers van Verzekeringsmaatschappijen en
Ziekenfondsen te dezer stede worden be
legd en een spreker bij gebleken voldoen
de belangstelling een lezing houden óver
hetgeen de belangen dezer vertegenwoor
digers aan de hand van Treub's verzeke
ringsplannen medebrengen.
