De Administratie van dit Blad is verplaatst van Ganzepoortstraat
C 209 naar BOUDEWIJN DE WITTESTRAAT A 135' (DAM) GOES
De Groote Oorlog.
No. 58.
Donderdag 17 Mei 1917.
Dertiende Jaargang
Losse Oorlogsberichten.
NIH ZEEUHSCHE (MANT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht vóór half een uur 's namiddags.
Verschijnt ellen MAANIAG-. WOEHSthE- in VIIIOIGtVOND.
Kantoor v. d. Administratie: BoudewIJn de Wittestraat A 135e GOES.
Tel. interc.Directie no. 94. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Gt. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.625, iedere regel meer 125 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst., wordt 2 X berekend.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de jga gulden bij verlies van beide
li.! ctie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de A 1111 handen, voeten of oogen.
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, I 11 I Voorts bij ongeneeselijke
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: |^|J^ verstandsverbijstering; oï oog; 11#%# duim; wijsvinger
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
tam gulden bij; I A ifSt gulden bij A A gulden bij A Mm
(B fl fl verlies van een jfl fl fl fl fl verlies fl_ fl I verlies van M
i - *1 1 hand' voet I 11 I van een 8% I I een M
I oogduimwijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Vs Verandering.
In het kleine rijk, dat Naamlooze Ven
nootschap „Nieuwe Zeeuwsche Courant"
heet, heeft eene verandering van betee-
kenis plaats gegrepen. De heer J o s. \V i t-
kam, tot nu toe directeur der vennoot
schap, heeft als zoodanig ontslag geno
men en zich zien opvolgen door mr.
J. H. M. Stiager.
Het heengaan van den heer Witkam
is voor de courant een gevoelig verlies.
Hij toch heeft in zijn 12-jarig directeur
schap ontzaggelijk veel gearbeid en alles
gedaan om de courant technisch tot een
gezien Katholiek nieuwsblad te ma
ken. Zijn uitmuntend beleid, zijn erva
ring en vooruitziende blik wisten steeds
het. scheepje der courant tusschen de
vele en velerlei financieele klippen den
veiligen weg te doen vinden en zoo
mocht hij dan ook tot zijn voldoening
zien, 'dat, dank zijn ijver, de bescheiden
onderneming der „Nieuwe Zeeuwsche"
de moeielijke kinderjaren door kwam en
zich een positie verzekerde, die de beste
verwachtingen voor de toekomst opent.
Ook in de moeielijke oorlogsjaren, die
achter ons liggen, was het wederom de
wijze zorg van den directeur Witkam,
welke de onderneming voor al te groo-
ten tegenslag hoedde; met een energie,
ver boven onzen lof verheven, wist hij
over alle moeielijkheden te zegevieren.
Voegt men hierbij, dat de heer Wit-
k a m de man was, aan wien de „Nieuwe
Zeeuwsche" zijn ontstaan heeft te .dan
ken, dan kan het niet anders of de
„Nieuwe Zeeuwsche" gevoelt zoo iets
als verweesd te staan, nu zij den krach-
tigen arm mist van haar voortreffolijken
mentor. Het vele, moeielijke, vaak ondank
bare werk, jaren lang door dezen offer-
vaardigen man belangloos besteed aan
de ontwikkeling en den bloei van het
nieuwsblad, dat hem na. aan het harte
lag, heeft alle recht op "do openlijke,
volle hulde, die het verdient en wij, re
dactie, die hem van nabij hebben gade
geslagen en bewonderd in zijn werk als
directeur der vennootschap, wij zijp op-
rGcht blijde, thans de gelegenheid te
hebben die hulde en lof hier aan den
heer J os. Witkam te kunnen bren
gen, overtuigd dat allen, die hem kennen,
daar van harte mee zullen instemmen.
Wij wisten, dat zijn vele en velerlei
andere bezigheden, die zijn werkzame
geest omspant, hem te tijdroovend wer
den om verder 'den directeursarbeid der
„Nieuwe Zeeuwsche" naar behooren te
verrichten, weshalve hij naar een opvol
ger omzag. Maai' wij welen ook, dat zijn
sympathie en belangstelling de „Nieuwe
Zeeuwsche" zullen blijven volgen op haar
verderen weg en dat hij zijn raad en
advies niet zal weigeren, wanneer daar
om eventueel zal worden gevraagd.
Aan directie en redactie de taak, te
zorgen, dat de courant zich haar eersten
directeur waardig blijve toonen. Dat is
zeker, zoo lang de „Nieuwe Zeeuwsche"
er zal zijn en wij' hopen, dat Zij
nimmer uit Zeeland verdwijne zoo
lang zal de naam van J o s. 'W i t k a m
er "aan verhonden blijven als van den-
gene, die de courant schiep, ontwikkel
de en tot een blad maakte waarin een
toekomst ligt.
Moge Rij, die in het verborgen ziet,
die verborgen arbeid te Zijner eere be
langeloos verricht, weet te waardeeren,
al wat de heer J o s. W, i t k a m als di
recteur der „Nieuwe Zeeuwsche Courant"
presteerde, met zijn rijksten zegen ver
gelden!
De „Nieuwe Zeeuwsche" neemt heden
afscheid van den heer Jos. Witkam als
directeur, niet echter ais vriend. Daar
is zij zeker van en dat strekt haar op
haar verderen weg tol bemoediging.
V* Een negentigjarige.
De nestor der Nëderlandsche bouw
meesters, dr. P. J. II. Cuypers, viert he
den, 16 Mei, zijn 90sten verjaardag, in
frisschc, nog ongebogen kracht, toornende
hoe gestadige en gezette arbeid den geest
staalt en de spieren sterkt.
Cuypers heeft en dit blijft zijn on
betwistbare verdienste de bouwkunst
in Nederland opgeheven uit haar verval
en in nieuwe, roemrijke banen geleid.
'Van zijn scheppend talent leggen talrijke
gebouwen, zoo religieuze als profane, door
hem en zijn school geslicht, het welspre
kend getuigenis af.
Dal. aan hem, den Roomschen kerken-
bouwei', indertijd va.n regecringswege de
houw werd opgedragen van het Rijksmu
seum te Amsterdam, heeft heel wat be
roering gewekt in den anti-papistenhoek,
maar de nijd knaagde zijn tanden stomp
aan het genie, dat uit Cuyper's werk
straalde; zijn ontwerp onder tal van
andere bekroond, werd de verwezenlijking
waardig gekeurd en wij bezitten thans
een museum, dat bij alle onbevooroordeel
de kenners als een juweel van bouw
kunst geldt..
Ook zijn eerste werk: de in oorspron
kelijke vormen heerlijk herstelde Munster
kerk te Roermond doet nog steeds van
zich spreken, terwijl de door hem ver
richte restauratie der kathedraal van
Mainz zijn naa.ni in het buitenland be
roemd maakte. Sinds jaren bedient zich
de Nederlandsehe regeering van Cuyper's
raad en voorlichting biji de restauratie
van gebouwen, die als kunstwerken daar
voor in aanmerking komen, want wat hij
bouwt of ..herstelt draagt het stempel der
onvervalschte kunst.
Wat dat zeggen wil moge de negentig
jarige jubilaris ons zelf verklaren met de
woorden, die hij voor eenige jaren bij zijn
afscheidsles aan de leerlingen der Rijks-
museumscholen tot. hen richtte:
„Laat mij u, vrienden en leerlingen,
voor het laatst als leeraar een vaderlijken
raad geven: Erkent toch altijd, dat alle
ku nst, alle schoonheid komt van don
Schepper. D i t is de waarheid, de eenige
waarheid in de kunst.
Weest eenvoudig, nederig, werkt hard
en overwint u zelven! Bedenkt dat niet
alles stoffelijk is, dat niet alles is van
deze wereld, da:t de Kunst niet is uit de
stof, dat hetgeen waarlijk verheven is,
komt va,n God en nooit eindigt."
Ten slotte het mooie sonnet waarmede
C. B. De Klerck in „Van Onzen Tijd"
den grooten bouwmeester huldigt:
„lek Wenschte Christus' Kerck met mijnen
zang te bguwent",
(lij dichtte 't Vondel na in bouwkunst,
die bezield
Een Sursum corda hief uit Dietschlands
vlakke gouwen
En hoog met 't oud Geloof den schooinen
Arbeid hield.
Toen van een beter lij I de heugnis lag
vernield
En 'sHeerett volk verleerd had om1 't
Weleer te rouwen,
Toen hebt ge uw zweet gestort, ook
strijdend en geknield,
En jaren glorieus deed uw genie aan
schouwen,
Geen mensch schiep ijizeren in gouden
eeuw ooit om;
Toch, schoon uw zwoegend hoofd nooit
't jubellicht heglomi
Dat kunst en leven va,n den Aartspoëet
omhulde,
Gij1 hebt één wónderdicht met Vondel toch
gemeen
Een jarenrijk beslaan dal een prachl-epos
scheen,
Wijl schoone lévenskunst zijn doei en
duur vervulde.
De toestand.
Do aanhoudende strijd tusschen de Duit-
schers en de Engetschen om het enkele
dorp Bulleoourl, dat beurtelings van be
zitters verwisselde, bewijst, juist, zooals
het vroeger met het dorp Souchez tus
schen Duitschers .en Franschen het geval
was, dat weer een soort van evenwichts
toestand over het Westerfront is inge
treden, die groote successen van weers
zijden voorloopig huiten sluit.
Aan het Isonzofront neemt de gevechts-
actie der Italianen voortdurend toe. 'Wel
licht. heeft men hier met een afleidings
offensief te doen en staat een nieuwe
Isonzoslag, de tiende, voor de deur.
.Do Fransche generaal Sarra.il is in Ma
cedonië opnieuw don strijd begonnen
tegen de Duitsch-Bulgaarsche troepen.
Volgens Duitsche berichten zouden .de
troepen van Sairail een nederlaag hebben
geleden.
•Hoe dit ook zij, groote verandering is
niet ingetreden.
Gisteren is de rijkskanselier in den
Rijksdag aan het woord geweest.
De conservatieven kwamen bij monde
van liet lid Roesiekc op 'voor een vrede
met annexaties en schadeloosstellingen.
Do wil om te overwinnen is wei bij
do legeraanvoerders maar niet bij de re-
geering, zeide hij o. a. Hierover werd hij
bot de orde geroepen.
'Scheidenrann kwam namens de socialis
ten op voor een vrede zonder annexaties.
Wil Duitschland die niet, dan komt er
revolutie. Ook deze spreker werd tot de
orde geroepen.
De kanselier antwoordde, dat hij noch
aan den leiband van Roesicke c. s. noch
aan dien van "Scheidemann c. s. loopt.
Hij achtte den tijd niet gekomen om zich
in bijzonderheden over de vredesvoor
waarden uit te laten.
„Evenmin als een program van het af
zien van veroveringen helpt een ver-
overingsprogram om de overwinning te
behalen en den oorlog te beeindigen. In
tegendeel, ik zou daarmede alleen in de
kaart der vijandelijke machthebbers spelen
en het hun gemakkelijker maken, hun
oorlogsmoede volkeren verder aan le drij
ven en den oorlog in het oneindige le
verlengen."
De kanselier besloot zijn rede aldus:
„Met volle vertrouwen kunnen wij ver
wachten, dat wij het goede einde naderert.
Dan zal de tijd komen, waarin wij over
onze oorlogsdoeleinden, waaromtrent ik
mij in volle overeenstemming bevind met
de opperste legerleiding, met de tegen
standers kunnen onderhandelen.
Dan willenwij een vrede verwerven,
die ons de vrijheid geeft in ongestoorde
ontplooiing onzer .krachten weer op te
bouwen wat deze oorlog verwoest heeft,
opdat uit al het bloed en al de offers
een rijk herboren worde, sterk, onafhan
kelijk en onbedreigd door zijn vijanden,
een steunpunt van vrede en arbeid."
Nog verklaarde het Centrumslid Spahn,
namens het centrum, de nationaal-libera-
len, de vooruitstrevende volkspartij en de
meerderheid van de Duitsche fractie, o.m.
het volgende: „Wij: zijn het er over eens,
dat op het oogenblik in den rijksdag uit
voerige mededeelingen over de oorlogs
doeleinden niet van nutte zouden zijn
voor de belangen van bet vaderland."
Dat men in Hongarije besloten heeft tot
oen wereldpersactie ten ^gunste van den
vrede mag als een merkwaardig ver
schijnsel en een hoopvol voorteeken wor
den aangezien.
De bestuurlijke scheiding in Belgie.
BRUSSEL, 13 Mei. (W|. B.) Krachtend
een verordening van den gouverneur-gene
raal worden de ministerieele departemen
ten voor landbouw, kunsten, wetenschap
pen, bedrijven en arbeid (behalve paten
ten) van 15 Juni af in een Vlaamsche en
Waalsche afdeeling gesplitst. De namen
can de departementshoofden worden in
het Staatsblad gepubliceerd.
Jodenvervolging in Palestina.
LONDEN, 12 Mei. (Reuter.) Reuter ver
neemt uit welingelichte bron, dat de ge-
heele Joodsche bevolking gedurende het
Paasehfeest uit Jaffa ^verdreven en ge
dwongen. werd, in noordelijke richting 'te
vluchten.
De ïurks'che autoriteiten lieten ooglui-
fkend toe, dat de Joden gedurende hunne
Vlucht beroofd, dat hunne huizen verwoest
en hunne bezittingen gestolen werden.
Zij, die, zicli tegen de berooving verzet
ten, werden opgehangen.
Duizenden zwerven Jangs de wegen,
hulpeloos omkomend van gebrek. Hun lij
den wordt nog vergroot door ziekten. Een
menigte jonge Joden uit Jerusalem zijn
zonder bekende bestemming weggevoerd.
De socialistische vredesconferentie.
(KOPENHAGEN, 12 Mei (W. B.) Het
Deensche blad „Sociaal-demokraten" be
vat een telegram uit Haparauda, waarin
wordt medegedeeld, dat Borberg op zijn
terugreis uit Petersburg heeft verklaard,
dat de Raad van Arbeiders Zich in de be
sprekingen van 8 Mei eenparig heeft yer-
klaard voor een vredesconferentie en een
deputatie naar Skandinavië heeft gezon
den, om daar de noodige toebereidselen
te treffen.
De Conferentie te Stockholm en de Inter
nationale
De Belgische socialist Van der Velde
bevindt zich thans ook te Stockholm en
heeft daar allereerst het recht der Neder
landsehe socialisten betwist om als bu
reau der Internationale op te treden. Maar
dan gaat 'hij verder en zegt:
De Belgische sociaal-democraten kon
den wel isl waar met de Duitsche min
derheid onderhandelen, maar «deze heeft
in Duitschland niets te beteekenen. En
wat de meerderheid in de Duitsche partij
aangaat, zoo zoji het onmogelijk zijn, haar
de 'hand te reiken, terwijl zij den kei
zer de andere hand toesteekt.
Opnieuw is hier dus door een vooraan
staand socialist de onmogelijkheid der In
ternationale aangetoond en het fiasco dei-
socialistische vredesconferentie voorspeld,
met hoeveel woordenpraal die conferen
tie ook is aangekondigd. Terecht stond
op een der banieren, die de Roomsche
Volksbonders te Amsterdam Zondag 'j.l.
in hun optocht meedroegen, geschreven;
„Van 'tVa.tikaan geen woordgebral.
Maar vredesdaden zonder tal."
„De Belgische sociaal-democraten kon-
izer de andere hand toesteekt."
Volgens andere berichten zou Van der
Velde met Troelstra geconfereerd hebben
en de vredesconferentie niet ongunstig
gezind zijn. Daar tegenover staat echter,
dat de Russische raad van arbeiders en
soldaten te Stockholm naast de bestaan
de vredesconferentie een aparte socialis
tische willen samenroepen.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 15 Mei
Matige tot zwakken, Noordelijke tot Wes
telijken windtijdelijk opklarendaanvankelijk
weinig of geen regenkans op nachtvorst
in het oosten. Iets warmer overdag.
Uit Rusland.
De Russische minister van oorlog
Goetschkoff, die voor eenige dagen
openlijk verzekerd had, dat hot vaderland
niet alleen meer in gevaar was, maar zelfs
op den rand van den afgrond zich bevond,
heeft zich gedwongen gezien zijn ontslag
te nemen.
Hij geeft als reden voor zijn ontslag
niet zijn gezondheidstoestand op, hetgeen
hij Had kunnen doen, daar hij pas van
een ernstige ziekte hersteld is. Hij weigert
de verantwoordelijkheid te dragen voor
een ernstige fout, die tegenover het land
wordt bedreven, hij wijkt voor de macht,
die noodlottig dreigt te worden voor de
verdediging van het land.
Het aftreden van dezen minister valt
dus wel als een nieuwe aanwijzing, een
nieuw, ernstig verschijnsel te beschouwen
van de gevaarlijke ziekte-van-anarchie, die
Rusland doormaakt, en waarvan de gevol
gen nog lang niet te overzien zijn.
Russische anarchisten in aotie.
PETERSBURG, 13 Mei. (Reuter). Een
bende, bestaande uit een dertigtal anar
chisten uit Petersburg en Schlusselburg,
gewapend met geweren, revolvers: en bom
men, maakte zich meester van het huis
van den herfog van Leuchtenburg, bij het
Maria-Theater ,ten einde daar hun hoofd
kwartier te vestigen.
Zij weigerden het huis te verlaten, on
danks het bevel van den Raad van Sol
daten en Arbeiders. De arrondissements-
commandant heeft het huis door troepen
laten afzetten.
Deportaties in België.
De correspondent der „N. R. Crt." te
Havre meldt, dat volgens bij de Belgische
regeering ontvangen bericht, de manne
lijke bevolking in de Belgische provincie
Limburg, van 15 tot 65 jaar oud, door de
Duitschers is weggevoerd om in de grens
streken te 'arbeiden.
Jn „De Tijd" deelt de weleerwaarde
heer Bruijnseels, vertegenwoordiger van
kardinaal Mercier bij, de Belgen hier te
lande, mede, dat van half April tot half
Mei de deportaties van mannelijke Belgen
in Bergen (Henegouwen) wederom zijn
begonnen, ondanks de door den Paus van
Duitschland verkregen belofte, dat er geen
deportaties meer zouden plaats hebben.
De correspondent van de „N. R. Crt."
te Havre meldt, dat er van de 500 Neder
landers, die de wapens voor Frankrijk
hebben opgenomen, 280 zijn gesneuveld.
Allen zijn gedecoreerd met de militaire
medalje met palm.
Een officieel Duitsch bericht meldt, dat
30 April in de Middellandsche Zee het
Fransche (.roepentransportschip „Colbert"
van 15.394 ton, dat troepen en krijgstuig
van Marseille naar SaJoniki vervoerde, in
den grond is geboord. Het schip zonk
in 5 minuten.
Een nieuwe vredesactie.
BOEDAPEST, 14 Mei. (H. N.) De Boe-
dapester Jqurnalistenvereen. hield giste
ren onder voorzitterschap van hofraad
Markust haar jaarlijiksche algemeene ver
gadering, waarbij talrijke leden aanwezig
waren.
•'4