De Groote Oorlog.
No. 50.
Zaterdag 28 April 1917.
Dertiende Jaargang
Verschijnt alken MAANBAS-. WDEHSDAG- en VRIJDAGIVOND.
H H m ^an^>v°e* 1111B van een nB B een w
Dit nmer bestaat uit 6 filaflzjjfleii.
EERSTE BLAD.
DEMOCRATIET
BUITENLAND.
Losse Oorlogsberichten.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
kalf drie en Vrijdag vóór eea aar 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Gangepoorlstraal C 209. SOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale org»
Advertentiën van 15 regels /0.625, iedere regel meeil25C'
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekent.
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 30 Ct. S contant
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de BB d| gulden bij verlies van beide BB gulden bij
di.< ctie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de I 11 I handen, voeten of oogen. I 9 verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, I 11 9 Voorts bij ongeneeselijke E hand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: verstandsverbijstering; of oog;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
BB gulden bij 4% gulden bij A A gulden bij B
I I verlies van een 9 9 9 9 verlies I B verlies van
9 of oog9 LË LË duimËJ wijsvinger
gulden bi)
verlies van
eiken andereu
vinger.
Iteeds Ar's'°te'es onderscheidde (in
zijn verhandeling „Politica," d.ï. over de
staatkunde) drie grondvormen van staats
bestuur: de monarchie, bjji welk een
enkel mensch, de aristocratie, bij
welke een bevoorrechte klasse, de de
mocratie, bij welke de vrije burgerijl
hot Staatsbestuur uitoefent. Wordt de
regeering van een monarch niet getem
perd door eene .grondwettelijke verant
woordelijkheid en de medezeggenschap
van het volk, dan heet zoo'n yorst een
autocraat, d.w.z. een alleenheerscher,
gelijk de onlangs van den troon gestooteal
Czaar Nikolaas II van Rusland. Dan
heieft men nog de oligarchie, d.w.z.
de regeeringsvorm, waarbij het bestuur
des lands in handen is yan weinige per
sonen, buiten welke aan niemand eonig
direct oi indirect aandeel aan het be
stuur is vergund. Deze regeeringsvorm
heeft men zien optreden in het oude
Griekenland en in de Nederlandsche Re
publiek der 17e en 18e eeuw, waar
e-en aantal regentenlamiliëu de 'staatsza
ken leidde.
Va alzoo de verschillende termen ver
klaard te hebben, zal het gemakkelijker
zijn over het onderwerp, dat ons thans
gaat bezig houden, van gedachten te
wisselen.
Wanneer wij zeggen: wij1 leven in een
democratischen tijd 61: onze 'tijd staat
in het teeken der democratie, dan wil
len wij daarmede zeggen, dat in onze
dagen aan het volk, aan de massa, een
groote invloed wordt toegekend op den
gang der openbare aangelegenheden, het
zij die zijn van staathuishoudkundigen,
clan wel van politieken aard. De jongste
gebeurtenissen nu in Rusland hebben)
doen zien, hoe die invloed steeds groo-
ter wordt, terwijl ook het tamelijk' auto
cratisch geregeerde. Pruisen den stroom
der nieuwere ideeën niet blijkt te kun
nen weerstaan en diens koning door de
belofte van grondwetsherziening en kies-
rechthervorming blijk geeft, de waarheid
te erkennen van het gezegde, dat men
als het getij verloopt de bakens 'dient
te) verzetten. 'tVa.lt dan ook .niet tegen
te spreken, dat onder den druk óf on
danks den druk'van den oorlog een op
schuiving jn democratische richting zich
zoowel in de oude als in de nieuwe
wereld voltrekt. Moest zelfs niet in lan
den, waar de keizerlijke macht met de
goddelijke als was vereenzelvigd, in
China, de dynastie wijken voor een de
mocratischen regeeringsvorm'?
Als vanzelf doet zich de vraag op:
hoe staan wij, Katholieken, tegenover
de democratie? Heeft zij yoor ons iets
onrustbarends? Verdraagtzij zich met
de Katholieke levensbeschouwing? Staat
zij der Kerk vijandig tegenover?
Alvorens op deze vraag Ie antwoorden,
moeten wij eerst een misverstand uit
den weg ruimen. Sinds uit de Revolutie,
die met het woord „vrijheid" in idea
mond, 'smenschen kostbaarste vrijheden
verkrachtte en uit het Liberalisme, wiens
staathuishoudkundige theorieën leidden
tot de autocratie van het kapitaal, de
Sociaal-Democratie ontstond, met
welke op zich zelf zeer onschuldige
woorden het heilloos stelsel wordt be
doeld, dat met den klassenstrijd als wa
pen, de door God gevestigde en gewilde
maatschappelijke orde wil omkeeren,
sinds dien, zeggen wij, staat het woord
„democratie" bij vele Katholieken in
kwaden reuk en zien zij in een „de
mocraat", een „socialist."
Tegen dit misverstand dient met na
druk te worden opgekomen.
De ware, de Christel ijl ke demo-
cx-atie heeft met socialisme niets uit te
staan en wel verre, van door de Ka
tholieke Kerk met een vijandig oog te
worden aangezien, vindt zij ia Haar in
tegendeel een voorstandster en bescherm
ster, wat meer is, haar bron en oor
sprong. l)
Ieder regeeringsstelsel, ieder staathuis
houdkundig systeem, dat niet is opge
bouwd uit de eeuwige onveranderlijke
rechtsprincipen, door God gesteld als
grondzuilen der maatschappelijke orde,
wordt door de Kerk gewraakt en ver
oordeeld. Zij predikt en blijft prediken:
eerbied voor en onderdanigheid aan de
gestelde machten, wijl alle gezag nit
God is, maar ten opzichte van
den vorm, waarin dat gezag optreedt,
hetzij monarchaal, hetzij republikeinse.!],
blijft Zij onverschillig. Wei doemt Zij
de revolutionaire democra.t|ie,
steunend op Rousseau's „Contrat social"2)
dit is Haar recht en Raar plicht
maar daartegenover stelt Zij de chris
telijke democratie, de democratie
van het II. Evangelie. Hoedanig de re
geerders zijn, mits zij' God dienen en
hun ambt waarnemen als een ambt in
den dienst van God, zijn zij der Kerk
even dierbaar. Was de godvreezende pre
sident Van Ecuador, Garcia Moreno, niet
een vriend van Paus Pius IX? Schreef
Leo XIII 'niet aan de 'Fransche Katho
lieken voor, den republikéinschen re
geeringsvorm van hun land te erkenniejn
en dien 'door hun steun en medewerkinjg
te leiden in de christelijke baan? Was
graaf Albert de Mun, die beroemde Ka
tholieke staatsman, door 's Pausen raad
eerbiedig op te volgen, geen w a r e d e-
mocraat in Katholieken zin, ook al
ontsproot hij uit een adellijk geslacht?
Was op sociaal gebied Kardinaal Man
ning niet een democraat in 'Katho
lieken zin, toen hij 'hij' Be "fameuze Lon-
deusc.he dokwerkersstaking, ten bate der
arbeiders tusschenbeide trad, al droeg
hij ook 'het purper van RoomsCh kerk
vorst?. Zeker, de Katholieke beginselen
zijn oud, eeuwig zelfs! en ook onver
anderlijk, maar zij zijn niet dood, niet
versteend. Integendeel, 'zij weten zich aan
te passen aan de wisselende stroomin-
gen en toestanden der verschillende tij
den en zoo schept de Kerk bij iederen
dreigenden chaos' orde en biedt zij Dij
iederen nieuwen gang van zaken Haar
kinderen een vast omlijnd program als
richtsnoer aan.
Geen grover dwaling alzoo dan de Kerk
voor t'e sttellen als de vriendin van het
absolutisme, den steun van het onbeperkte
vorstengezag, de gezworen vijandin der
volksvrijheid. Toch staan in tal van hand
boeken der Geschiedenis, waaruit ook
onze jongelui hun historische kennis moe
ten putten de termen „clericaal" en „re
actionair" als gelijkluidende begrippen
naast elkander, tot groote schade voor de
Katholieke Kerk, die daardoor tal van
menschen van zich ziet vervreemden.
Want hoe geheel anders is de historische
werkelijkheid. Wie heeft meer van het
absolutisme te Verduren gehad dan juist
de Kerk? Traden de meeste keizers en
koningen niet tegen Haar op als' .dwinge
landen en geweldenaars? Getuigt de hard
nekkige strijd tusschen Gregorius VII en
Hendrik IV, Bonifacius VIII en Philips
IV van Frankrijk, Thomas van Kantelberg
en Hendrik II van Engeland niet op aller
welsprekendste wijze, hoe de "Kerk keer
op keer zich had te verbetten tegen de
cesaro-papistische neigingen der gekroon
de hoofden, die altijd weer zich rechten
aanmatigden, die zoowel met de vrijheid
der Keik als met de ware volksvrijheid
onvereenigbaar waren? En wie betreurt
het dieper dan Zij zelf, dat sommige Ha-
rer dienaren kortzichtig genoeg waren de
vorstelijke willekeur in het gevlei te ko
men, waardoor b.v. in de 18e eeuw in
alle Bourbonsche en Habsburgsche staten
de Kerk als een gevangene lag aan den
voet van den vorstentroon? O, de 'erva
ring alleen reeds had het Haar geleerd,
dat een absolute monarchie niet het ide
aal is der Katholieke Kerk, dat wijze
inperking der vorstelijke macht niet uit
den booze Is, dat een constitutioneele,
zelfs een echt democratische regeerings
vorm in volkomen harmonie is- piet de
Katholieke beginselen en de leerstellin
gen onzer bekwaamste theologen en wijs-
geeren, den grooten Thomas van Aquine
niet uitgezonderd.
Zoo moge de weerlegging van bovenge
noemde misverstanden als 't beste ant
woord gelden op de vraag of de Kerk
der democratie vijandig is gezind. De ware
democratie, d.w.z. de democratie, die be
zield is met den christelijken geest, vond
steeds en zal steeds vinden in de
Roomsch-Katholieke Kerk haar natuurlijke
beschermster. Daarvoor staat ons gansch
een Historie borg, die met Iwijfellooze
zekerheid aantoont, dat de persoonlijke
en staatkundige vrijheid van den mensch
steeds en overal bij de Kerk veilig wa
ren. Zij schafte de slavernij af, den vloek
van het z.g. klassieke heiden lom. Zij deeld
in de Middeleeuwen den delden stand,
den stand der v r ij e burgers ge
boren worden, terwijl Zij de Wapenen ze
gende, waarmede die vrijheid op de slag
velden van Kortrijk3) en Morgarten1) werd
bevestigd. Zij rustte niet, alvorens Zij in
de maatschappelijke samenleving voor hel
volk d e p e r s o o n 1 ij k e v r ij h e i d en
de persoonlijke zekerheid van
leven en eigendom voor goed ver
zekerd had. Tegen de vorstelijke willekeur
bond zij onversaagd den strijd aan en zoo
wel Byzantijnsche keizers als Hohenstau-
fen, zoowel een Philips August als een
Lodewijk XIV die het: „l'etat c'est moi,"
„de staat ben ik," op ziehzelven durfde
toepassen, moesten van Haar leeren, dat
de vrijheid van 's Heeren -Bruid onaf
scheidbaar verbonden was met de vrij
heid der volken.
Daarom, als de huidige tijden steeds
meer en meer een democratischen geest
ademen, geen vreeze en geen achterdocht,
waar ook de Kerk geen vrees en geen
achterdocht kent. Zij-, democratisch als
geen ander instituut ter wereld, waar
toch voor de geringste Harer zonen de
hoogste posten openstaan, getuige het
volkskind Jozef Sarto, dat later als Pins
X den pauselijken troon tot sieraad strekte.
Mits wij mede arbeiden met de Kerk
om de democratie te honden in den wa
ren christelijken geest, kinderlijk onder
worpen aan de leiding der Reik. j\fits
het ons streven zij1 er mede voor te wa
ken, dat het volk worde onderricht en
ontwikkeld, opdat het onderscheid make
tusschen de ware en de valsche demo
cratie en niet onder de macht gerake
van demagogen, van volksmenners en
volksmisleiders, die onder het mom van
te handelen namens het soevereine volk
en voor het volksbelang, slechts h.un
eigen eerzuchtige plannen dienen. We©
het land, waar de 'democratie ontaardt
in volksdemagogie. Daarop is ten volle
het Schriftuur-woord van toepassing: „en
het laatste van dezen mensch is erger
dan het eerste".
„De (ware) democratie (is) een staatkundig
Btelsel, dat berust op de christenleer over de
broederschap aller menschen, de gelijke waarde
aller menschen voor God. De ouden (hebben)
de democratie niet gekend, de republieken uit
de oudheid waren kleine groepen van gunste
lingen, die beneden zich den hoop der slaven
haddeD, de vrijen en het plebs.
Eerst in de Kerk. in de kloosters, in de con
ciliën was de democratie ontstaan, eerst hiel
werd de voorspelling van den psalm bewaarheid
„Zie, hoe goed en aangenaam het is, als broeders
tezamen wonen 1"
In de schaduw van den bisschopsstaf groeide
die wonderbare maatschappij der middeleeuweu
op toen de democratie werd opgebeurd door de
hiërarchie en de hiërarchie met democratie door
drongen was. God was „de Koning der koningen
en de heerscher der heerschers" en er waren geen
rechten die niet van Hem kwamen, geen plichten
die geen plichten waren jegens Hem. Niets was
absoluut buiten God, noch de koning noch het
volk, noch de menigte, noch de enkeling...."
Zie: „De weg naar het licht" door Johan
nes Jorgenzen, uit hetDeensch vertaald door
Arth Coussens, R. K. pr2e herziene druk
blz. 117. Wij hopen binnenkort van dit
mooie werk een recensie te geven. Red
-) „Het maatschappelijk verdrag" een bekend
werk van Jean Jacques Rousseau, berucht on-
geloovige van de 18e eeuw.
3) In den Guldensporenslag bij Kortrijk in
1302 bevochten de Vlamingen hun onafhanke
lijkheid op Frankrijk.
s) In den slag bij Morgarten in 1315 bevoch
ten de Zwitsers hun onafhankelijkheid op Oos
tenrijk.
EUtfiGLAID
Katholieken in Engeland.
Blijkens een pas verschenen geschrift
van Mgr. Keating, bisschop van Northamp
ton, zijn er in Engeland en Schotland
meer dan 2 millioen katholieken en zijn
er 6 aartsbisschop en 16 bisschoppen.
In het geheele Britsche Rijk wonen 13
millioen katholieken, die bestuurd worden
door 127 bisschoppen of apostolische vi
carissen. (,,De Tijd")
in k x i c o.
De Katholieke Kerk in Me x i c o.
Volgons uit Mexico ontvangen berichten
is de toestand aldaar nog altijd even on
gunstig voor de Katholieke Kerk. Der
geestelijkheid is het stemrecht ontnomen.
Het grootste gedeelte van de zoo beruchte
anti-clericale wetten blijft van kracht.
Buitenlandsche priesters mogen in Mexico
de zielzorg niet uitoefenen, zoodat do wei
nige Spaansc-he en Fransche geestelijken,
die nog niet verjaagd waren, spoedig den
weg der ballingschap zullen betreden. De
Kerk mag in Mexico geen grond in eigen
dom bezitten, terwijl al haar goederen)
aan den Staat vervallen. In de scholen
(wordt staatsonderricht gegeven; bijzondere
scholen zijn opgeheven. (De Tijd.)
FR AKKKIJ 14.
Aardbeving te Loui'des.
Te Lourdes is een krachtige aardbeving
gevoeld, die eenige minuten duurde. Et-
is geen schade aangericht.
Brazilië en de geallieerden.
WASHINGTON, 25 April. (Havas). De
regeering van Brazilië zal met die 'der
Vereenigde Staten samenwerken om de ge
allieerden van- levensmiddelen te voorzien.
Over Brazilië, dat met de Veree
nigde Staten tegen Duitschland partij kiest,
schrijft „De Standaard"
Brazilië's -leger is klein, en telt niet
veel meer dan een 2000 officieren met
even 20.000 manschappen, terwijl de vloot
van Brazilië niet meer dan 186 stuk
ken geschut voert op 23 meest kleinere
schepen.
Doch bet zwakste punt in Brazilië zijn
wel zijn financiën. De enorme uitgestrekt
heid van kust en grondgebied kostte voor
al aan kustwacht, havenwerken en spoor
wegen ongelooflijke uitgaven. Ten slotte
kon Brazilië dan ook zijn rente niet meer
ten volle betalen, en ook in ons land is
hierdoor merkelijk verlies geleden.
Evenals voor kort ten bate van Mexico,
had men zioh jaren her door onze ban
ken laten bewegen, groote sommen 'in
het Braziliaansehe papier te beleggen, en
al liep ft met dit belegde geld nu niet
zoo jammerlijk als met het voorschot aan
Mexico, 't bleek toch van achteren ook
met Brazilië kwaad zaken te doen.
Hierop moet in verband met den oorlog
daarom gewezen, omdat het meegaan van
Brazilië met Wilson's oorlogspolitiek zijn
hoofdoorzaak schijnt te vinden in de
slechte finantiën, waaronder heel het land
Ipt.
St. Quentin.
Het thans veelgenoemde St. Quen
tin is de aiTondissementshoofdplaata
van het Fransche departement Aisne, een
stad van ongeveer 48.000 inwoners. St.
Quentin was gedurende zijn bestaan reeds
meerdere malen het middelpunt van veld
slagen van beteekenis. In 1557 behaalde
het leger van Philips II van Spanje on
der Emanuel Philebert van Savoye bij
St. Quentin een overwinning op het Fran
sche leger van Hendrik II. Den 19den
Januari 1871 werden de Franschen, die
onder generaal Chanzy een laatste po
ging aanwendden om het door de Duit-
schers omsingelde Parijs te ontzetten, bij
St. Quentin verslagen. Nadat ook toen
reeds in dezelfde streek als waar nu de
groote slagen geleverd worden verbitterd
gevochten was en o,m. Peronne door de
Duitschers was bezet, rukte op 15 Januari
Faidherbe met een deel van Chanzy's
Loireleger op. Den 18den stootte Faid
herbe bij Beauvais op de Pruisische troe
pen van generaal Von Goeben, die den
19den zijn geheele legermacht in vereeni-
ging met de Saksische regimenten on
der den generaal Lippe tegenover de Fran
schen stelde. Meer dan zeven uren werd
verwoed gevochten. De Franschen wer
den teruggedrongen naar St. Quentin en
toen de Duitschers het spoorwegstation
dier stad vermeesterd hadden weken de
Franschen ook uit de stad zelf. Daarmede
was de poging van Chanzy, otn met het
Loire-leger Parijs te ontzetten, verijdeld.
Nagenoeg 10.000 ongekwetste gevangenen
van do beste Fransche troepen af deelin
gen waren den Duitschers in handen ge
vallen en het Loire-leger was in verwar
ring uiteengedreven. St. Quentin, eind
punt van den marsch der Pruisische Noor-
derlegers van Manteuffel en Goeben op
Franschen bodem, bleef in Duitsche han
den tot na de krijgsverrichtingen. Thans
schijnt de krijgskans den Duitschers niet
toe te laten St. Quentin te behouden,
maar het is alleszins te vreezen, dat
de Franschen en htm bondgenooten bij
hun opmarsch van St. Quentin slechts
de puinhoopen zullen vinden, tengevolge
van de beschieting der Engelschen en
de vernieling der Duitschers.
De torpedeering van de „Zara"
het stoomschip met terugkeeïende Russi
sche ballingen aan boord, is de anti-Duit-
scbe stemming ini Rusland niet weinig
komen versterken; de noodlottige torpedo
van den onderzeeër, die dit bedrijf op
zijn rekening heeft, drong immers niet al
leen den- roitiip. van de „Zara" maar
in figuurlijken zin ook het vredesaan
bod vpn Oostenrijk en Duitschland' bin
nen en bracht ook die tot zinken.Het
geweld 'heeft hier opnieuw aan de diplo
matie een leelijke poets gebakken I
(De Tijd.)
Het wegvoeren van Belgische burgers.
Het departement van buitenlandsche za
ken te Washington heeft het rapport van
Brand Whitlock, voormalig gezant der
Vereenigde Staten in België, over 'het
hardvochtig optreden der Duitscheers bij
het wegvoeren der Belgen voor het ver
richten van dwangarbeid in Duitschland.
Het rapport zegt, dat gedelegeerden van
het hulpcomité voor België bij hun terug
keer te Brussel de afschuwelijkste ver
halen hebben gedaan van de wreede en
smartelijke tooneelen, die aan die deporta
ties gepaard gingen, en sindsdien zijn
dezelfde afschuwelijke verhalen door de
Belgen zelf herhaald.
Een aantal mannen zijn stervend weg
gevoerd, velen waren tuberculeus. Ook
zijn een groot aantal mannen, toen zij uit
Duitschland teruggekeerd waren, te Meche-
len en Antwerpen gestorven. Hun vrienden
verzekerden, dat zij bezweken waren aan
de gevolgen van- ide verduurde Wreedheden,
van gebrek aan verzorging en van koude
en honger.
De Duitsche autoriteiten hebben, op
enkele uitzondeeringen na, elke zending
van levensmiddelen aan de ongelukkige
gedeporteerden verboden. Hieruit blijkt op
nieuw, dat de Duitschers bijna even on
handig als wreed zijn. Zij brachten een.
doodelijken s'ag toe aan hun laatste kans
om zich dragelijk te maken voor de be
volking van Vlaanderen, door uit elke
nederige woning een echtgenoot, vader,
broeder of zoon weg te sleepen. Zij heb
ben in eik huis laten gevoelen, en op een
wijze die gedurende drie generaties gegrift
zal blijven, wat het Duitsche stelsel be-
teekent.
