Oe Groote Oorlog.
Zaterdag 17 Maart 1917.
Dertiende Jaargang
FEUILLETON.
ITER NI».
No. 33.
Mijnt eiken MMMMG-.IWHU- tn VIUUCM.
Bit nimmer bestaat 6 Mafeüden.
EERSTE BLAD.
Hel vakonderwijs voor joogeos on meisjes
Losse Oorlogsberichten
I
worden spe
lden Vrijdag
hiervoor zijn
tiet volgende:
redacteur van
nummer van
Iter, welke uit
pat, niet valt
Hag dergelijke
Ie N.V. Sana
Ihans een spe-
jen handel ge-
ovengenoemde
erzoek de door
prken „Sana",
heeft ons het
I de Sana-Plan-
yolstrekt afwe-
de Sana-Maat-
lag gebruiken."
ÏNBOTER
EN:
iORDIJNEN
.ANCASTER
DERNE,
N.
.OOPERS,
lKLEEDEN.
aatst.
NIEUWE ZEEIMCHE COÜMI
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten f 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
kalf drie en Vrijdag vóór eea aur 's namiddags.
Kantoor v. 4. Administratie: Gangepoortstraat C 2o9. GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 36 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prSp.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.60; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekent».
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 26 Ct. h contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de gm gm gulden bjj verlies van.beide Mg gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de g 111 handen, voeten of oogen. I I verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 1 I 11 I Voorts bij ongeneeselijke 1 I B hand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: verstandsverbijstering; of oog; 1^^^^ duim;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
mm g\ gulden bij jj gm gm gulden bij A A gulden bij A Sp
B I verlies van een II II 1 verlies B_ I I verlies van I
1 I M hand, voet 11 11 I van een 1% I I een M
of oog; f duim; wijsvinger f^g
gulden bij
verlies van
eiken ander ju
vinger.
a.
„Onbekend, maakt onbemind". Zoo Zal
het ook wel zijn met het vakonderwijs
voor meisjes. In onze geheele provincie
is deze tak van onderwijs bijna onbe
kend. Middelburg heeft een huishoud
school naar wij meenen, niet uitgaande
van een vereeniging of van de gemeente.
Sluis heeft een school tot opleiding van
kantwerksters. Voorts geeft de Maatschap^
pij voor Landbouw op enkele plaatsen
kookcursussen. Hiermede is echter alles
genoemd en tevens de enorme achter
stand op dit terrein aangegeven. Want
behoorde Goes tot de -eerste die voor
de jongens zoowel voor die uit haar
eigeu veste, als voor die van de beide
eilanden zorgde (al zorgden deze eilan
den niet voor hunne eigene telgen), voor
de meisjes werd tot heden niets get-
daan.
En toch, opk deze hebben steun n-oo-
dig in den strijd om het bestaan die
haar wacht. Of deze er zijn zal in een
huwelijksleven, of in een zelfstandig be
staan, het blijft strijd, die verlicht kan
worden door een voldoende voorberei
ding.
Is dit te veel gezegd?
Als jnen in het huwelijk met slechta
weinig loon rond moet komen, rust er
dan juist op de huisvrouw niet de druk
kende taak te zorgen om op de meest
geschikste, d.i. goedkoopste wijze, het
huiselijk leven in te richten?
Is dit geen strijd
En nu is het duidelijk, dat goede
degelijke kennis om op de beste wijze
het krachtigste voedsel fe bereiden; om
do stukgegane goederen te verstellen; om
eenvoudige blouses en rokken zelf te knip
pen en te maken, waarbij de smaak moet
ontwikkeld zijn, de oeconomische kracht
zal versterken, en het leven schooner zal
maken.
Trouwens dit geldt ook ten deele voor
hen, die ruimer in de beurs kunnen tas
ten. Want van de vrouw hangt, in het
huwelijksleven, zoo ontzaglijk veel af. Ook
voor de gegoede is het noodig de voor
komende zaken in het. huiselijk leven je
kennen, liefst ,practisch te henjnenj
ook voor hen is het noodig den smaak
te ontwikkelen.
Dat de strijd om hpt bestaan voor
een meisje buiten het gezin zwaar is
en nog zwaarder wordt, behoeft voor
„Wind gezaaid, storm gemaaid".
(Een verhaal uit den Graventijd.)
39
En Heer Pastoor? Zoodra hij hoorde
wat er aan de hand was, riep- hij uit: „o.
Kon ik maar- gaan! Ware de koster of
Steven Hermansz. maar thuis!"
„Ik zal gaan", zeide moeder Aleid.
„Goede vrouw, ik dank u! Maai- zul
len ze je gelooven vroeg Salomo.
„Ik zal den Graaf een waarschuwing
schrijven", zeide de Pastoor en na zich
van het noodige schrijfgerei te hebben la
ten voorzien, schreef hjj op een strookje
perkament:
„Conincx kjjnt, eedel Heere, gedenckt,
dat die geene, die den Zouter (Psalm)
maeckte, propbeteerde ende sejjde: „Zelfs
de man mijns vredes, op wien ik ver
trouwde, die mijn brood at, heeft de ver
zenen tegen mij opgeheven!" Deze tekst
stond in het latijn.
En met dit strookje perkament snelde
vtouw Aleid des nachts om één uur heen.
Ze repte zich wat ze kon om Utrecht
nog tijdig te bereiken en dat gelukte haar
hen, die de maatschappelijke toestanden
kennen, geen betoog. Een goede, degelijke
opleiding maakt haar echter krachti
ger; haar weerstandsvermogen sterker,
Zoodat zij de concurrentie in het maat
schappelijk leven kan aanvaarden.
Elders heeft men dit reeds Lang inge
zien. Vijftig jaar geleden werd te Am
sterdam de Industrieschool voor meisjes
opgericht. Men oordeelde, dat ook de
meisjes recht hadden op betere oplei
ding dan haar op de bekende naai- en
breischooltjes gegeven kon worden. Rot
terdam en Arnhem volgden. En nu zijn
er 38 vakscholen voor meisjes in Ne
derland met ongeveer 7000 leerlingen, ter
wijl er nog verscheidene plaatsen zijn,
die alle maatregelen tot opening van Zulk
een school reeds getroffen hebben.
Men denke echter niet, dat zij alleen
in de groote steden voorkomen; ook in
kleine plaatsen heeft men de noodzake
lijkheid ingezien om zulk een onderwijs
inrichting te hebben. Culemborg, Leer
dam, Enkhuizen, Harderwijk, Winschoten,
zo zijn hiervan reeds jaren in het bezit.
En het leerlingenaantal neemt daar nog
regelmatig toe. Culemborg met circa
8000 inwoners heeft 106Winschoten met
11000 inwoners had in twee jaar tjjds
72 .leerlingen. Zoo nu is het overal, ter
wijl in groote steden het getal 300 ft 400
per school bedraagt, waardoor meerdere
scholen noodzakelijk werden.l)
Op de jneeste dezer scholen worden
de huishoudelijke yakken (koken, wasch-
behandeling, strijken, huishoudelijk werk)
naast die .van het naaivak (linnen-naaien,
costuumnaaien met knippen) gegeven, zoo-
dat een driedubbele opleiding kan ver
kregen worden, n.l.: tot hulp in de
huishouding, linnen naaister
en eostüumnaaister. Vaak wordt
hieraan toegevoegd een opleiding tot
huishoudster, welke opleiding al
leen toegankelijk is voor haar die een
diploma hebben van een H. B. school
met 3-jarigen cursus, of een daarmede
gelijkstaand bewijs van voorstudie.
Dat nu een schoolopleiding vele voor
deden biedt, is duidelijk. Allereerst pit
ten de meisjes in goede, frissche lokalen,
en itiet meer in een huiskamer of ka
mertje waar misschien ruimte 'is voor
4 en waar vaak 8 of 10 meisjes eiken
dag samen zyn.
Dan wordt de beroepskeuze later ge
steld. Immers het eerste leerjaar op
sommige scholen is dit zélfs lVt jaar
is voor alle vakken hetzelfde. In dit tijd
perk wordt gelet op den aanleg van het
meisje. Is deze aanwezig, dan wordt dit
aan de ouders medegedeeld, met de op-
1) Dat ook de Katholieken ten platten
lande in deze niet stilzitten, bewijst de
oprichting der thans bloeiende Boerinnen-
Kost- en Huishoudschool te Lierop (N.B.)
Red. N. Z. Crt.
ook. De Heeren waren ter kerke om het
misoffer bij te wonen Vrouw Aleid ei
heen. Ze trof het; want de Graaf ver
liet juist de kerk. Aleid drong tot hem
door, stopte het briefje hem in de hand
en ging heen.
De Graaf, nieuwsgierig wat hem op
zulk een ongewone wijze te verzoeken had
opende het briefje, las ihet en stak
hel al lachend hij zich.
Dat was toch al te dwaas! Wie zou
er tegen hem wat kwaads in het schild
voeren? Al de heeren waren immers even
vriendelijk, aardig en voorkomend.
Met kloppend hart zag vrouw Aleid wat
de Graaf deed en zij snelde heen om
haar man en Steven Hermansz. te zoe
ken. Maar wie ze vond, geen van die
twee.
Intusschen verliep de tijd. Het middag
maal werd gehouden en daarna zou men
op de valkenjacht gaan.
Na afloop van den maaltijd dronk de
Graaf met Heer Gijsbrecht van Amstel
de Sint-Geerteminne, dat wil zooveel zeg
gen, als dat zij met elkander alle twist
en verdeeldheid, alle haat en vijandschap
afdronken.
Die valeche van Amstel!
merking, dat him dochter het in die
richting het verst zal sturen, dus dat
aangeraden wordt hun kind in de waar
genomen richting te doen opleiden. (De
ouders blijven echter volkomen vrij hier
van af te wijken). Voorts onderhouden
zij het geleerde van de lagere school,
dat natuurlijk over "de 3 of 4 leerjaren
uitgebreid wordt. En ten slotte het be
langrijkste: zij ontvangen daar vakonder
wijs van alleszins bekwame ieeraressen,
die haar het hoe en het waarom van
het te maken werk m-ededeelen, die haar
smaak ontwikkelen en die op haar ver
dere vorming acht geven.
Zoo heeft de schoolopleiding alles
voor; vandaai- overal de toevloed van
leerlingen. En deze wordt niet gestopt
door opmerkingen als: „zij komen van
de kookschool en kunnen zelfs nog geen
aardappel koken". ,Ook de Ambachtsscho
len hebben zulke soort van bestrijding
ondervonden. Echter spreekt het telkens
groeiend leerling-eng-etaJ op bedde soort
vakscholen voor zich zelf.
Daar waar nu Zuid- ern Noord-Beveland
een dusdanige opleiding voor meisjes
nog niet bezit; daar waar men hier
mede -deeds een halve eeuw ten achter
is, daar is het tijd dat de krachten van
beide eilanden zich vereenigen, om te
zorgen, dat ook voor de meisjes goed,
degelijk vakonderwijs in onze omgeving
te verkrijgen is.
ADR. D. F. VAN DER WART.
Getorpedeerd.
Men seinde ons Donderdag:
LONDEN. Het „Central News" ver
neemt, dat het Amerikaansche stoomschip
„Algonquin" door een onderzeeër tot zin
ken is gebracht. De bemanning is gered.
Japan en Rusland.
BERLIJN, 13 Maart (H.N.) De cor
respondent van de „Express Centrale"
te Stockholm seint: Volgens berichten uit
Petrogrado is te .Moskou een Japansche
militaire missie aangekomen, die via Kiew
naar het hoofdkwartier van den tsaar ver
trekt.
Tegelijkertijd zijn 266 Japansche artille
rie-officieren aangekomen, vuurwerkers en
ingenieurs, die het commando op zich
zullen nemen over de in Rusland strij
dende Mongoolsche troepen.
Da hertogin van Connaughtf
LONDEN, 14 Maart. (R. 0.) De hertogin
van Connaught is overleden.
Over den invloed van den oor
log op den godsdienst zeide een
Na den maaltijd bleef de Graaf nog
eenige oogenblikken sluimeren en reed
eindelijk in gezelschap van zijn page Jon
ker Gerard van Voorne en zijn neef Jan
van Avennes eene poort van Utrecht uit
en de Vecht langs.
Toen hij zoo een half uurtje gereden
had kreeg hij de Edelen in het oog; maar
ook zij zagen hem en snelden hem te
gemoet.
De Heer van Woerden greep het paard
van den Graaf bij den teugel en zeide:
„Nu zijn uwe hooge sprongen gedaan, Heer
meester!"
Floris begreep er niets van, doch be
schouwde het als een aardigheid en be
gon er eens om te lachen.
„Gij zult nu niet meer den baas over ons
spelen en gij zjjt onze gevangene!" her
vatte van Woerden.
„Ik weet wel beter", antwoordde de
Graaf lachend.
„Dat hebt ge dan toch mis", riep de
Heer van Benskoop en sloeg Floris den
valk van de hand.
Nu zag de Graaf toch, dat het mee-
nens was en wilde zich verdedigen. Doch
te laat! Van alle kanten drong men op
hem aan en ontwapende men hem. Als
hooggeplaatst Oostenrijksch geestelijke tot
den Weener Tijdcorrespondent:
„Ik hoop, dat de Franschen, die zoo
hoog opgeven van hun godsdienstige we
dergeboorte, niet worden teleurgesteld.
Hier doen zich die herlevingsteekenen niet
voor. Afgezien van de eerste oorlogsmaan
den, is van een godsdienstigen opbloei
weinig waar te nemen. En de teruggekeer
de soldaten, vooral die van 't platle land,
twee a drie jaar weggerukt uit een ge
regeld godsdienstig leven, bekend en ver
trouwd geworden met zekere moderne
praktijken, zullen bezwaarlijk weer hun
vroegeren godsdienstzin terugkrijgen."
Een Amerikaansch Witboek.
De president zal een Witboek aan den
Senaat publiceeren, hetwelk niet alleen
alle diplomatieke stukken betreffende de
breuk tusschen Duitschland en Amerika
zal bevatten, maar ook de documenten,
welke door de Amerikaansche regeering
verzameld zijn en die aantoonen, dat Bern-
storff en het Duitsche gezantschap tal
rijke samenzweringen en aanslagen, die
in de laatste maanden in Amerika wer-
dan gepleegd, hebben voorbereid en met
geld gesteund.
Amerika bewapent zijn echepen.
Naar de „Temps" uit New-York ver
neemt is Zaterdag begonnen met de
bewapening der handelsschepen. De
zijn de „St. Louis" en de „Philadelphia",
eerste schepen, die bewapend werden,
van de American Mercantile Co. De
schepen varen van New-York naar
Londen. De tijd van vertrek wordt ge
heim gehouden. Het staat vast, dat de
groote scheepvaart, die bijna geheel stil
ligt, reeds de volgende week weder wordt
opgenomen.
Een interview.
Graaf Bernstorff heeft zich al laten in
terviewen.
Hjj was ontsteld geweest, vertelde hij,
dat de Duitsche plannen betreffende
Mexico ter kennis van Wilson waren ge
raakt. Want er was in Amerika toch al
een hevige agitatie tegen Duitschland en
deze maakt van de onthullingen ijverig
gebruik.
Hij ontkende evenwei, te hebben ge
stookt; ook niet in Zuid-Amerika.
De gezant te Mexico had opdracht,
niets aan Carranza mee te deelen of
voor te stellen, voordat de oorlog tus
schen Duitschland en Amerika zou uit
gebroken zijn.
En dan was het toch volkomen geoor
loofd, om een vijand te bestrijden, (f?)
Persstemmen over Bagdad.
PARIJS, 12 Maart. (Havas.) De bladen
beschouwen de inneming van Bagdad als
een hoogst belangrijke gebeurtenis, een
een gevangene werd hjj nu weggevoerd.
Jonker Gerard van Voorne en Jan van
Avennes joegen zoo snel als hunne paar
den loopen konden naar Utrecht, om daar
te vertellen wat er gebeurd was.
Aleid echter had haar man en Steven
Hermansz. gevonden en dezen gewaar
schuwd. De welgeborene sprong dadelijk
te paard om het gevolg van .den Graaf
te zeggen Welk gevaar hun beminde mees
ter liep. Terstond was alles op de been
en werden de valsche Edelen achterna
gejaagd.
Men bad den Graaf eerst naar het slot
Kroonenburg aan de Vecht gebracht, doch
daar men begreep, dat de gevangene daar
gemakkelijk kon bevrijd worden, vervoer
de men hem naar het sterke kasteel te
Muiden, dat door den Graaf zelf gesticht
was.
Nauwelijks was echter de gevangenne
ming van Graaf Floris bekend, of van alle
kanten snelden gewapnende lieden toe om
den veelgeliefden Graaf te bevrijden. Het
kasteel Muiden werd belegerd.
De Edelen bedachten nu een ander plan.
Geholpen door een donkeren nacht wil
den ze hem vervoeren. Ze staken den
Graaf een prop in den mond, trokken
merkwaardig wapenfeit der Engel ;ehe
troepen en een groot succes voor de en
tente. De terugslag van dit feit voor Tur
kije den Islam en de centrale rijken zal'
groot zijn. De bladen wijzen op de ge
volgen van deze overwinning, voorai op
de nuslukking van het Duitsche ex
pansie-plan in Oost-Azië.
Verder leggen de bladen er nadruk op,
dat het verlies van Bagdad Üuitscb.and
en Turkije definitief van de Perzische
Golf zjjn verdreven en de geallieeiden
in het bezit komen van een uitgesicekt
rjjk grondgebied. De bladen zijn er van
overtuigd, dat het prestige van Duitse'ind
in Turkije door de gebeurtenis ernstig zal
geschokt worden.
De Neue Zürcher Zeitung spreekt van
een zvvaren slag, waarvan de gevolgen
niet te overzien zijn. De overgave van
de divisie van Townshend is meer dan
gewroken en het aanzien van de 1'. ïgel
sche wapenen in het Oosten is hersteld.
In militair opzicht opent zich nu de mo
gelijkheid van een samenwerking mi< de
Russen in de richting van Messoel.
De Corriere della Sera zegt, dat de
droom van de Duitsche imperialisten ver
nietigd is. De Secoio viudt, dat de i .ne
ming van de stad der Kalifen het ejrsti
groote succes van het revanche-plan te
gen de in den beginne zegevierende cen
trale mogendheden is.
De toonaangevende Duitsche bladen er
kennen, dat de val van Bagdad een sui ces
is voor de Engelschen, doch meer van
politieken dan van strategischen aarj en
voor de eindbeslissing van den 00 log
van weinig gewicht.
Da deportaties in België.
BERLIJN, 14 Maart. (W.B.) Bekende
Belgen van verschillende partijen, wtsul-
den zich onlangs tot den keizer me! bot
verzoek, een einde te maken aan de
massa-transporten van Belgische arbeatejs
naar Duitschland en daarneen weggevoer
de Belgen naar het vaderland terui ie
zenden. Het verzoek aan den keizer i.s
thans hekend gemaakt. Z. M. heefc jrie
wenschen der Belgen door den gouver
neur-generaal en de overige betrokken per
sonen nauwkeurig doen onderzoeken. Jle
keizer heeft zijn eindbeslissing tot na,
de sluiting van het onderzoek voorbe
houden. ündertusschen heeft Z. M. ga-
last, dat ten onrechte als werkloos 1 a ir
Duitschland getransporteerde personei, in
zooverre ziuks nog niet is geschied (on
verwijld naar België kunnen terugke: ren
en dat dwang-transporten van werkl0 w,
Belgen naar Duitschland tot nader or
der worden gestaakt.
Kapitein Boy-Ed weder in de Vereenigde
Staten.
PHILADELPHIA, 13 Maart. (Reuier).
Naar verluidt, bevindt de ex-marin< -;it-
liem een grauw kleed aan, bonden hem
op een paard en verlieten nu door een
zijpoortje het kasteel.
Maar de belegeraars waren op hunne
hoede en ontdekten weldra wat er gn; in
de was. Zij snelden de vluchtelingen na
toen Gerard van Velsen zag, dat de ge
hate Graaf het dan eindelijk toch ont
komen zou, hief hij zijn zwaard op om
hem te doodon. Op dat oogenblik kwam
de maan van achter de wolken, en ver
schrik! door het glinsteren van het zwaard,
deed het paard een zijsprong, waardoor
de moordenaar de handen van zijn weer
loos slachtoffer afsloeg. En aJsof dit niet
genoeg was, bracht hij don Graaf r og
verscheidene wonden toe.
„Vlucht, edele Heer, vlucht!" riep Ge
rard's schildknaap, en zjjn meester .rijn
paard aanbiedende, bleef de trouwe die
naar achter om het eerst aan de wraak
van het. volk opgeofferd te worden.
Toen de redders bij den Graaf aan
kwamen, sprak hij nog eenige woorden,
die evenwel door niemand verslaan wer
den en blies toen den laatsten adem uit
(Wordt vervolgd.)
