lUU uil Zü
De Groote Oorlog.
No. 16.
Dinsdag 6 Februari 1917.
Dertiende Jaargang
tand.
I Dorothea Flips,
hd.Johannes
fregt Rijk, 90 j.;
p6 j.; 28, Maria
Verschijnt eiken MAANBAG-.jrOEKSDAfi- en VRIJDAGAVOND.
EEN GEWICHTIGE DAG
Losse Oorlogsberichten
Welk weder zullen wij hebben
Jj&n Ke-
de Nooi'd-
J. C. v.
Co. to
H. Clercx
[vering van
ljke p rcee-
Jr. Duijn te
■000 stuks,
fljetben van
J»t het weg-
lad van de
In Oostwa
lolgende ja-
Is in 2 per-
lide percee-
p.503.75; E.
Vette to
f 2211.40;
.K&on yoor
lireven door
Rammeloo
|2117; voor
A. Ram
I f 53 en G.
|Lamen geen
Philippine,
edoeld per
(Z.)
eft Donder-
erkocht een
|de Londen-
aerkt H 54,
[son q.q. al-
(M. Ct.)
pruari 1917.
varen wegens
ndel van geen
binaal
I.per mud,
1 kroonerwten
van den
1 particulieren
Iren f9.40 per
Irktzetter
particulieren
Iran f9.40 per
ruari 1917.
['g<-ns ijsgang
ruari 1917.
enprijs f 0.975
I fO.kieine
|f0.a fO.—
nvoer Eieren
II Jan. 1917.
I. in Westelijk-
T'le opgave van
van f 10.15 tot
110.02 tot f 0.—
T 00 kalkoen-
Jneieren f 0.—,
0.— per E.G.
fVillem Henri
Elisabeth Koo-
Ivan Buel, 29
I Elisabeth Ma
id.
1 Krijger, 64 j.,
lorn; 1 Jacoba
Tithonij Jansón.
pbr.
bouwdL. J,
nans, jd. 25 j.
jm. 21 j. en
J. Hulst, jm.
•vers, jd. 23 j.
Ie, geb. Visser,
Imaker, d.; P.
ïïeijl, z.
f, 87 j., wedn.
Moens, 17 j.,
81 j„ wed.
lootjans, 64 j.,
I Febr.
IA. J. Gill-esse,
pels, 22 j. jd.
Voo, geb. Bal,
Haan, z,
van M. P. Söp-
z. (M. Ct.)
f, Willem, z v.
gen en Maria
angiften.
tzaak Remrjnse,
ter Hiele, 23 j.
(a, d. v. Gerard
Itte.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten f 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
kalf drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor d. Administratie: Ganzepoorfstraaf C 2o9, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 25 Ct. k contant.
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekerings voorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsehe Algemeene Verzekerings-Bank'
gulden bij
verlies van een
hand, voet
of oog;
I 1*% ffc bÖ 4% A guMen bij A M
1 I 11 I verlies I B verlies van M
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
te Schiedam.
Alle Zeeuwsche Katholieken, die iets
voelen voor eenheid en saamhoorigheid
op politiek gebied noodzakelijke voor
waarden voor een krachtige, bloeiende
partij zullen den dertienden Fe
bruari 1917 boeken als een gewich-
tigen dag voor Roomsch Zeeland.
Dan toch zal als God het wil
officieel worden opgericht DE BOND VAN
ROOMSCH K.iTHOiJEKE KDS, EREE..I
GINGEN IN ZEELAND, waarin z„o goed
als alle R. K. Kiesvereenigingen van ons
gewest door middel hunner Centrale's zijn
ondergebracht.
Die Bond stelt zich ten doel: lo. de
saamhoorigheid der Zeeuw
sche Katholieken te vergroo-
ten en aan te moedigen; 2o. ten
tijde van verkiezingen voor
Kamer en Staten eene krachti
ge. gecentraliseerde actie te
ontplooien; 3o. de aangesloten
Centrale Kiesvereenigingen
aan te wakkeren in hun arbeid
tot ontwikkeling der kiezers
op politiek gebied, zonder noch
tans aan het zelfstandig karakter dier
Centrale's afbreuk te doen; 4o. het in
studie nemen van gewichtige
politieke vraagstukke n.
Men ziet, het doel is nobel en de in
spanning van die er zich voor willen
geven, ten volle waard. De Bond neemt
noch te veel noch te weinig op zijn ho
rens. Niet te weinig, zoodat de Bond
oen overdadige franje zou blijken aan het
kleed onzer provinciale politieke organi
satie. Niet te veel, zoodat de Bond dwin
gend en dus hinderend zou gaan optre
den in het huishouden der Centrale Kies-
vereenigingen. Inderdaad, hier is zooveel
m gelijk getracht naar het „juste milieu"
Uok het tijdstip der stichting is ge
hrkkig gekozen: de Bond is „up to date".
Worden de Grondwetsherzieningsvoorstel-
len dezer regeering wet wat waarschijn
lijk is dan stelt de nieuwe orde van
zaken, die door Algemeen Stemrecht,
Stemplicht en Evenredige Vertegenwoordi
ging wordt ingeluid, groote eischen aan
het doorzicht der partijleiding, wil men
althans, dat de nieuwe electorale wetten
voor de R. K. Staatspartij in land, pro
vincie en gemeente gunstig werken.
Welnu, wat is dan rationeeler, wat meer
gewenscht, dan dat de Katholieke kie
^ers in onze provincie in den Provincialen
Bond van R. K. Kiesvereenigingen een
centraal lichaam hebben, gevormd
door hun eigen vertrouwensmannen, dat
hun bij kiesrechtskwestiën tot vraagbaak,
bij verkiezingen tot gids en raadsman
dient; dat onder de leuze: „allen voor één
en één voor allen" het Katholieke begin
sel vooruitdraagt in den electoralen striju
en zich naar buiten- aan vriend en vijand
vertoont als den drager der Roomsche
Staatsidee, met wien de tegenstander te
rekenen heeft, tot wien de bondgenoot
zich wenden kan.
Reeds voor jaren werd de behoefte aan
zulk een Bond gevoeld, dubbel noodig in
dit land van de zee, waar de Katholie
ken verspreid uiteen wonen en de twee
armige Schelde zich als een natuurlijken
siagooom tusschen hen schijnt te plaatsen.
Het heeft dan ook reeds vroeger nie,
aan pogingen ontbroken om onze Katho
lieke Zeeuwsche kiezers te spannen in
het gareel eener provinciale organisatie.
Met waardeering en dankbaarheid wordl
hier de werkzaamheid herdacht van de
heeren Jos. van Waesberghe
helaas te vroeg naar menschelijk oordeei
aan de Zeeuwsche Katholieke partij ont
vallen Vroom e, oud-bestuurslid voor
Zeeland van den Algemeenen Bond van
R. K Kiesvereenigingen in Nederland, B.
G. Lambers, jaren lang de gevierde
|>olitieke leider der Katholieken van Zuid
Beveland, Joh. L. B uissi ng, een on
zere wakkere voormannen op Walcheren
en zoovele anderen, die het eigenlijke
pionnierswerk hebben verricht en den
grondslag hebben gelegd van hetgeen
than* is opj»bonwii.
Zoo dan öok de huidige Commissie
van Voorbereiding tot stichting van den
Provincialen Bond de heeren Mr. H.
C. J. Groot, mr. Joh. Stieger, J.
C. Droog en J. W. Vienings in
haar opzet *is geslaagd, dan is dit niet
hierom, wijl zij zooveel ijveriger en "be
kwamer clan bovengenoemde heeren was,
maar alleen wijl haar de omstandighe
den gunstiger waren.
En zoo is thans dank zij vooral de
sympathie en aanmoediging van den eer
waarden clerus der drie Zeeuwsche de
kenaten Hulst, Aardenburg en Middel
burg het grootsche werk de voltooiing
nabij, „de Meiboom in de Kap", zou dr.
Kuyper zeggen. Reeds zijn de Bondssta-
stuten na ampele bespreking door de ver
tegenwoordigers der Centrale Kiesvereeni
gingen van HontenisseHulst, Oostburg
(Z. VI. vV.D.), Middelburg en Goes vast
gesteld en aan de goedkeuring der respec
tieve Centrale's onderworpen.
Rest nog het aanbrengen van den sluit
steen in het gewelfde officiëele op
richting van den Bond en de verkie
zing van een Bestuur, dat, als de Com
missie van Voorbereiding van het too
neel verdwijnt, de vereerende maar moei
tevolle taak zal hebben te vervullen: den
Bond aan zijn doel en opzet te doen be
antwoorden.
Dit nu zal den 13en Februari a. s. te
Goes geschieden. De 13e Februari is dus
de Stichtingsdag. Maar hij is nog
meer. Artikel 4 der Bondsstatuten zegt:
Jaarlijks, in de maand Juli, komt de
Bond in een z.g. Bondsdag hijeen en
wel telkens in een der hoofdplaatsen
van de districten van Zeeland, die een
Centrale Kiesvereeniging als lid tellen
van den Bond, enz.
Do 13e Februari is dus de eersle
Katholieke Zeeuwsche Bonds-
d a g, al wordt hij bij uitzondering ditmaal
niet in Juli gehouden. Een dubbele en
bij uitstek plausibele roden alzoo, om het
gewicht van dien dag voor allen, die op
dien datum te Goes komen, als blijk van
hun belangstelling in den Bond, in eene
aparte feestvergadering uiteen te zetten.
Dit nu zal geschieden des avonds en
wel door twee eminente figuren uit onze
Staatspartij, sieraden tevens van ons par
lement, de heeren Mr. A. Baron van
Wijnbergen en Mr. Dr. Jan van
Best, die op het eerste verzoek van
de Commissie zich gaarne bereid ver
klaarden de stichting van den Provincia
len Bond met hun gloedvol woord te
bezegelen en ons het wachtwoord mee
te geven in den strijd. Wel een bewijs,
dat ook zij den dag van 13 Februari
als een gewichtigen dag beschouwen voor
Rooniseh Zeeland, te meer, daar Baron
fan Wijnbergen als voorzitter van den
Algemeenen Bond van R. Kath. Kiesver
eenigingen in Nederland door zijn komst
naar Goes als het ware stilzwijgend de
sanctie van Roomsch Nederland hecht aan
het hier ondernomen, dra voltooide werk
ran den Zeeuwschen Bond.
Onze vurige wenschen gaan uit voor
net volledig welslagen van den Eer
sten Katholieken Zeeuwschen
Bondsdag, onder den zegen van Hem,
Wiens eere ook in dit werk de alpha en
omega was van ons aller streven.
Maar dan moeten ook allen, die daar
voor iets voelen, medewerkend, hetzij zij
wonen in Zeeuwsch-Vlaanderen of op „de
eilanden". Geestelijken en leeken, hoo-
gen en lagen, allen zijn den 13en Februari
nartelijk welkom. Dag en uur zijn zóo
gekozen, dat wie wil, althans iets van
nen Bondsdag mee naar huis kan nemen,
al ware het slechts een levendiger ijver,
een vuriger verlangen tot mede-arbeiden
op het terrein de3 politieken levens aan
ae verwezenlijking van het groote, hel
aeerlijke ideaal, dat de Roomsch Katho
lieke staatspartij nastreeft: God gekend,
God gediend, God geëerd, niet alleen te
huis, niet alleen in de kerk, maar ook
in den Staat.
Katholieke Zeeuwen! Op naar
den Eersten Bondsdag tc Goes
op 1# F♦hruari.l
De toestand
De republiek der Vereenigde Staten van
Noord-Amerika neemt geen genoegen met
de Duitsche nota over den verscherpten
duikbootenoorlog. Wilson heeft zich te
weer gesteld tegen Duitschland, den
Amerikaanschen gezant en alle
Amerikaansche consuls uit Duitschland
teruggeroepen en aan den Duit-
schen gezant zijn paspoort ge
geven.
Dit is nog geen oorlog (want daarvoor
moet het Congres zijn toestemming ge
ven), maar de eerste onrechtmatige ver
nietiging van Amerikaansche menschen-
levens ter zee zou den oorlog zoo goed
als onvermijdelijk maken. De vloot is reeds
gewaarschuwd zich gereed te houden.
Feitelijk is het niet te verwonderen,
dat Amerika deze houding aanneemt, want
zij is het natuurlijk gevolg van wat presi
dent Wilson in April 1916 in zijn nota
aan Duitschland verklaarde
„Het gebruik van duikbooten voor de
vernietiging van den vijandelijken handel
juist door het karakter van de gebezigde
schepen en van de methode van aanvallen,
welke hun gebruik medebrengt, niet in
overeenstemming met de beginselen van
de menschelijkheid en in strijd met de
rechten der neutralen en met de gehei
ligde onschendbaarheid van noncombat
tanten". En in diezelfde nota kondigde
"Wilson zijn besluit aan „om de diploma
tieke betrekkingen met Duitschland af te
breken, tenzij Duitschland de gevolgde me
thode van oorlogvoeren opgeeft.".„Wij
zijn dit verschuldigd aan onze eigen rech
ten als natie, aan onzen plicht als ver
tegenwoordigers van de rechten der neu
tralen op de geheele wereld en in het
belang van een "juiste opvatting van de
rechten der menschheid om dit stand
punt thans in te nemen. Ik heb het besluit
met de meeste ernst en standvastigheid
genomen."
Wat ons land betreft, is de uitlating
van Von Hindenburg, dat Duitschland a 1 -
1 e gevolgen van den duikbootoorlog vast
beraden onder de oogen ziet, zoo op te
vatten, dat zelfs een militaire bedreiging
onzerzijds Duitschland niet zou terughou
den van het torpedeeren onzer schepen.
Intusschen heeft Duitschland al wat wa
ter in zijn wijn gedaan door de blokkade-
grens ten onzen gunste te verleggen en
schijnt er dus voor bovenvermelde op
vatting weer minder grond.
Dat de „rücksichtlose" duikhootenoor-
log een wanhoopsdaad van Duitschland
is en een erkenning van zijn machteloos
heid om op het land de zege te bevech
ten, wordt ook door militaire critici er
kend.
En dat Duitschland met dezen maatregel
weer een massa sympathie zoo die
er nog was bij de neutralen verbeurt,
al wil het blijkbaar ons land nog ontzien,
is zeker.
Amerika en Du:tscnland.
De gespannen toestand, die tusschen
heide rijken is ontstaan, wordt het beste
geschetst door de navolgende draadbe-
berichten.
WASHINGTON, 3 Febr. (V.D.) Nadat
president Wilson het Kapitool verlaten
nad, waar hij een langdurige conferentie
met de senatoren had gehouden, zei een
senator, die met den president gesproken
nad, dat het zoo goed als zeker is, dat
de politieke betrekkingen met Duitschland
zullen worden verbroken.
WASHINGTON. Een Senaatlid heeft ver
klaard, dat Wilson de conferentie heeft
verlaten, mededeelend, dat hij nog één
nacht over den toestand zou denken. Vóór
Maandag zal hij met. woord en 'daad op
treden.
WASHINGTON, 3 Februari (V.D j Na
de vergadering in het Kabinet begaf pre
sident Wilson zich naar het kapitool, om
*♦1 Si»*», 4»* reemtt»r vu» d« «ow-
missie voor het buitenland, te spreken.
Stone kreeg de verzekering, dat men hein
en de commissie zou raadplegen, alvo
rens tot ernstige actie zou worden over
gegaan.
WASHNGTON, 3 Febr. (R.O.) De di
plomatieke betrekkingen tusschen de Ver
eenigde Staten en Duitschland zijn afge
broken.
WASHINGTON, 3 Febr. (R.O.) Berns-
torff heeft zijn paspoorten gekregen. Ge
rard is teruggeroepen.
WASHINGTON, 3 Febr. (R.O.) De Ge
zant Gerard te Berlijn heeft opdracht ge
kregen om het Gezantschap te sluiten.
Alle Amerikaansche Concuis zuilen
Duitschland verlaten.
Spanje zal de Amerikaansche belan
gen te Berlijn behartigen.
WASHINGTON C. D. Naar wij verne
men is men in regeeringskringen van mee-
ning, dat het vooralsnog beter is, dat de
Amerikaansche handelsschepen zich niet
op zee begeven.
De „Times" verneemt uit New-York van
1 dezer: De overneid te Washington heeft
gisterenavond dadelijk voorzorgsmaatrege
len voor geval van oorlog getroffen dour
de haven van New-York te smiten, zoodra
de Duitsche nota ontvangen was, ten einde
de schepen van de HamburgAmerika-
Lijn en den Norddeutscnen Lioyd te be
letten zee te kiezen. De haven werd van
daag na het aanbreken van den dag weer
geopend, maar zal misschien vanavond
weer gesloten worden, tenzij de overheiu
van meening mocht zijn, dat de wachten,
die op de Duitsche aanlegsteigers ge
plaatst zijn, een voldoende voorzorg zijn,
om de schepen voor 't gemeenschappelijk
gebruik van de bondgenouten te bewaren,
als de Vereenigde Staten ten oorlog trek
ken.
De „Daily News" meldt uit Washington,
dat van de laatste vier en twintig uren
uit verschillende Duitsche centra, zooais
Milwaukee, Cnicago, Cincinnati en rit.
Louis, bevredigende berienten komen, dat
het fatsoenlijke Duitsch-Amerikaanscue ele
ment Amerika trouw zal blijven. Dit ele
ment is verreweg in de meerderheid.
In beslag genomen schepen.
PHILADELPHIA, 4 Februari (R.O.) Dt
Duitsche hulpkruisers „Kronprinz Wil
helm" en „Prinz Eitel Friedrieh", die
op de marinewerx ge.nterneeid waren, Zijn
op bevel van bet ministerie van marine
in beslag genomen.
De bemanning is in de isolatiebarakken
gevangen gezet.
PANAMA, 4 Febr. (R.O.) Vier stoom
schepen van de Hamburg-Amerika-lijn, die
nier sedert het begin van den oorlog wa
ren, zijn door de autoriteiten der Kanaal
zone in beslag genomen.
BOSTON, 4 Febr. (R.O.) Het Duitsche
stoomschip „Kronprinzessin Caecilie" is
in beslag genomen.
Cunvoyoeren van Amorikaassche schepen
WASHINGTON, 4 Febr. (R.O.) Het
vraagstuk betreffende het convoyeeren van
Amerikaansche schepen door de ondër-
zeeërshiokkade, wordt door de regeering
overwogen.
De rede van Wilson.
WASHINGTON, 3 Febr. (R.O.) Presi
dent Wilson hield heden namiddag zijn
historische redevoering.De zaal was tot
in de uiterste hoeken gevuld. Onder de
aanwezigen waren de vertegenwoordi
gers van alle neutrale staten.
Toen Wilson de zaal binnenkwam,
juichte het publiek hem toe. Hernaa.delijk
klonken de toejuichingen gedurende de
redevoering, vooral toen Wilson verklaar
de, dat hij aan het congres de middelen
zal vragen om het leven der Amerikanen
te Verzekeren.
WASHINGTON, 4 Febr. (R.O.) In zjjn
toespraak Mot het congre* heri«n«rd* Wit-
Verwachting tot den avond van 6 Febr.:
Zwakke tot matigen Oostelijken wind,
nevelig tot licht- of haifbewolkt, weinig of
geen sneeuw; strenge vorst.
son aan de Amerikaansche nota aan
Duitschrand van April, na het torpede-u-
ren van de „Sussex" en van het Duit
sche antwoord daarop van 4 Mei, aisook
aan het Amerikaansche antwoord van 8
Mei, waai bij de Duitsche verzekeringen
werden aanvaard.
Wilson seideDuitschland gaf geen ant
woord op deze nota. WLson haalde dan
het Duitsche memorandum aan van 31
Januari en zeide: Met het oog op deze
verklaring, welke plotseling en zondet
eenigeric-i voorafgaande ©n verj-ouwelijke
meueueeiing, weloverwogen de plechtige
verzekering terugtrok, welke in de Duit
sche nota van 4 Mei werd gegeven, heeft
de regeering der Vereenigde Sia.en geen
allernatief, dat vereenigbaar is met de
waardigheid en de eer der Vereenigde
Staten, doch heeft zij siechts den weg in
te slaan, welke is aangegeven in haar
nota van 8 April, ingeval Duitschland zijn
strijdwijze in nen onderzeeersoonog niet
opgeeft.
Wilson vervolgde: Ik heb daarom Lan
sing aanwijzing gegeven aan Bernstorff
mede te deefen, dat de diplomatieke be
trekkingen met Duitsch-and z.jn afgebro
ken, en dal de Amerikaansche gezand;
te Berlijn onmiddellijk zal worden terug
geroepen en dienovereenkomstig aan Bern
storff zijn paspocrien te overhandigen.
.niettegenstaande deze onverwachte ac«
tie der Duitsche regeering, deze .plotse
linge en diep betreurenswaardige schen
ding van haar verzekering tegenover de
Amerikaansche regeering op he. oogenblik
van do meest kriftcke spanning in de be
trekkingen der twee regeeringen, weiger
ik te geiooven, dat de Duitsche autori
teiten van pian zijn inderdaad datgene
te doen, waartoe zij, naar zij ons hebDen
aangekondigd, vrijueid meene.i te beziften.
Ik kan niet ge.oo«en, dat zij geen acht
zuilen s.aan op de oude vriendschap der
beide volkeren of op hunne plechtige ver
plichtingen en Amenkaansche schepen
zullen verwoesten in bewuste tenuitioer-
legging van hun wreed marineprogram.
Alleen het werkelijke begin van daden
van hun kant kan mij dit doen geiooven.
Indien myn diep geworteld ver.rouwen
in hunne gematigdheid en voorzichtig be
leid ongelukkigerwijze blijken zou onge
grond te zijn; indien Amerikaansche sche
pen en levens zouden worden opgeofferd
in zinneiooze overtreding der internatio
nale wetten en van de voorschriften der
menschelijkheid, zal ik aan het Congres
machtiging vragen voor de noodige mid-
deien om onze zeelieden en ons volk
te beschermen bij het nastreven hunner
vredelievende en gewettigde taak in do
open zee.
Ik kan niet anders handelen. Ik houd
het voor uitgemaakt, dat alle neutrale
regeeringen hetzelfde zullen doen. Wij
wenschen geen conflict met de Duitscho
regeering. Wij zijn oprechre vrienden van
het Duitsche volk en verlangen ernstig
in vrede te blijven met de regeering,
die voor dat volk optreedt. Wij zuhen
niet geiooven, dat zij ons vijandig ge
zind is, tenzij en totdat wij gedwongen
worden dit aan te nemen; wij streven
naar iets anders dan naar een billijke
bescherming van de ontwijfelbare rechten
van ons voik. Wij willen geen zelfzuch
tige doeleinden nastreven. Maar wij wil
len alleen handhaven de aloude beginselen
van ons volk en ons recht op vrijheid,
rechtvaardigheid en ongeslo.urd leven.
Dit zijn de grondslagen van vrede, niet
van oorlog.
Geve God, dat wij niet worden gedwon
gen ze te verdedigen ten gevolge van
daden van opzet.efijk onrecht van de zij
de van de Duitsche regeering.
