De Groote Oorlog.
No. 4.
Dinsdag 9 Januari 1917.
Dertiende Jaargang
Verschijnt eiken MAANDAG-,_WOEHSDAG- en VRIIOAIAVOND.
UIT ZEEL
Losse Oorlogsberichten
Welk weder zullen wij hebben
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.00, daarbuiten f 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Ganzepoortstraaf C 2o$, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
1500
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselrjke
verstandsverbijstering
gulden' bij
verlies van een
hand, voet
of oog;
gulden bij
verlies
van een
duim;
gulden bij
verlies van
een
wijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
Wij wijzen er onze postabonné's nadruk
kelijk op dat het abonnementsgeld bij voor
uitbetaling bedraagt f4.10 en niet f4.—
Zij die nog wenschen vooruit te betalen,
worden dringend verzocht hunne remise zoo
spoedig mogelijk in te zenden, daar er bin
nenkort zal gedisponeerd worden over het
abonnementsgeld Is te kwartaal 1917.
DE ADMINISTRATIE.
Legerorder van Keizer Wilhelm.
Men seinde ons Zaterdag de volgende
dagorder van Keizer Wilhelm:
BERLIJN, 5 Januari (W.B.) Officieel.
Aan mijn leger en vloot. Te zamen met de
bondgenooten-heerschers had ik onzen vij
anden voorgesteld dadelijk vredesonder
handelingen te beginnen. De vijanden heb
ben mijn voorstel afgeslagen. Hun honger
naar macht wil Duitschlands vernietiging.
De oorlog duurt voort. Voor God en de
menschheid komt aan de vijandelijke re
geeringen alle verantwoordelijkheid voor
alle verschrikkelijke offers, die mijn wil
u wilde besparen. In gerechtvaardigde ver
ontwaardiging over de aanmatigende ver
metelheid van den vijand en niet den
wil om onze heiligste goederen te ver
dedigen en het vaderland een gelukkige
toekomst te verzekeren zult gij: tot staal
worden. Onze vijanden hebben de door
mij aangeboden overeenkomst niet gewild,
mot Gods hulp zullen onze wapens hen
daartoe dwingen. Groot hoofdkwartier, 5
Januari 1917. Wilhelm I. R.
N.B. Een W. B.-telegram meldt uitvoe
rig, dat de legerorder van den Duitschen
Keizer op de openbare meening en de
pers een uiterst levendigen indruk heeft
gemaakt.
Dagorder van Keizer Karei.
WEENEN, 7 Januari (C.B.) Uit het oor-
1-ogsperskwartier wordt gemeld: De keizer
vaardigde het volgende leger- en vlootbe-
vel uit:
Soldaten! Gij weet, dat ik en de met
anij verhonden heerschers gepoogd hebben
leen weg te banen tot den door de geheele
wereld" verlangden vrede. Het antwoord
onzer vijanden is nu daar. Zij wijzen,
zonder onze voorwaarden te kennen, de
hun aangeboden hand terug. Weer gaat,
wapenbroeders, mijn roep tot u. Uw
zwaard heeft in de dertig oorlogsmaanden,
die achter ons liggen, een heldere, duide
lijke taal gesproken. Uw heldenmoed en
uw dapperheid zullen ook in de toekomst
aan het woord blijven. Nog zijn er geen
offers genoeg gebracht. Nieuwe moeten
er gebracht worden. Op onze vijanden
alleen valt alle schuld. God is mijn ge
tuige. Vier vijandelijke koninkrijken wer
den door u en de legers uwer dappere
bondgenooten verpletterd, machtige ves
tingen bedwongen, groote stukken vijan
delijk terrein veroverd. Ondanks dat alles
spiegelen de vijandelijke machthebbers
hun volkeren en hun legers steeds weer
de hoop voor, dat hun lot toch nog een
andere wending zal nemen. Welaan dan,
aan u verder de taa.k ijzeren afrekening
te houden! Vervuld van trotsch vertrou
wen in mijn weermacht, sta ik' aan uw
spits. Voorwaarts met God!
Gegeven te Weenen, 5 Januari 1917.
KAREI,.
De operaties in België en Frankrijk,
PARIJS, 7 Januari (R.O.). Het avond-
communiqué meldt: In België levendige
artillerie-strijd in den sector van Nieuw-
poort. In de Champagne in de streek
van Tahure werd een vijandelijke verken-
ningsafdeeling onder vuur genomen. Zij.
leed verliezen en werd verstrooid. Niets
anders te melden.
LONDEN, 7 Januari (R.O.) Generaal
Haig meldt: Bij. het nemen van twee vij
andelijke posten bij BeaumontHamel, in
het vorig oommunicpié gemeld, namen
wij 56 gevangenen. De vijand viel deze
posten hedenmorgen weer aan na hevige
artillerie-voorbereiding.
De aanval werd .geheel afgeslagen. Wij
ondernamen in den namiddag een succes
volle „raid" ten Zuiden van Armentières
en namen 19 gevangenen.
De vijand poogde in den vroegen mor
gen onze loopgraven binnen te dringen
ten Z.-W. van Wijtschaete, na een kort,
doch hevig bombardement.
De aanvallers werden in wanorde terug
geslagen met aanzienlijke verliezen.
Een andere poging, door den Vijand in
den vroegeren morgen onder dekking van
een krachtig bombardement ondernomen
tegen onze vooruitgeschoven posten ten
N. van Yperen, werd door ons vuur af
geslagen. (Mshode).
Actie aan het Westelijk front.
Er heeft daar naar het „Hamburger
Fremdenblatt" verneemt een volkomen
her-groepeering plaats van het Engelsche
en Fransche leger, terwijl men de noo-dige
maatregelen neemt om verkenningen dien
aangaande zooveel mogelijk te beletten.
Men is reeds begonnen het geschut, dat
in het gebied van Somme en Ancre is ge
concentreerd, op andere sectoren van het
front te verzamelen, welke operatic op
schitterende wijze, zoo het heet, verloopt.
Waarschijnlijk zal aan de aanstaande ope
raties ook actief worden deelgenomen door
de Engelsche vloot.
Te Parijs verwacht men belangrijke on
dernemingen in het Maasgebied. Ook het
Engelsche leger maakt zich_gereed tot een
energieke actie. De Duitschers ontwikkelen
daarom een buitengewone vliegersactivi
teit.
In de Dobroetsja.
BERLIJN. Het avond-communiqué van
5 Januari meldt:
In Groot-Walachije is de voornaamste
handelsstad van Roemenië, Braila door de
Duitsche en Bulgaarsche troepen genomen.
De Dobroedsja js geheel en al van
vijanden gezuiverd.
Russisch Oorlogsbericht.
PETERSBURG. (Officieel). De Rus
sen sloegen vijandelijke aanvallen af ten
oosten van het Tiroel-moeras, 40 werst
ten westen van Riga.
Door een stoutmoedigen aanval namen
Russische troepen een dorp aan het zuid
westelijk uiteinde van het Babit-meer en
bezetten zij, na een verwoed gevecht twee
rijen loopgraven, zes werst ten oosten van
het dorp Kalntzem, 20 werst ten zuidwes
ten van Riga. Zij maakten gevangenen,
veroverden mitrailleurs en sloegen tegen
aanvallen af.
PETERSBURG. (Officieel). Bij de
gevechten ten Z. van het Bahifcemeer, 30
wersten ten W. van Riga, namen wij
500 Duitschors gevangen. In de streek
van het vlek Retschka, ten N.O. van Vi-
1-eiki, daalde een vijandelijk vliegtuig,
waarvan de inzittenden, een soldaat en
een officier, krijgsgevangen werden ge
maakt. - -<
Poincaré bij de Belgische troepen.
PARIJS, 6 Januari. (Havas). De presi
dent der republiek, vergezeld van den
opperbevelhebber Nivëlle, begaf zich gis
teren naar België, waar hij de -gast was
van koning Albert en met den koning
de Belgische troepen bezocht, aan wie
hij Fransche onderscheidingen verleende.
Vervolgens ging hij langs de Noordzee de
Fransche troepen bezichtigen.
De kanonnen van Plewna.
De Turkschc kanonnen, die in het jaar
1878 in Plewna werden buitgemaakt en
later bij het Skobelow-gedenkteeken in
Boekarest werden opgesteld, zijn alle naar
Constantinopel overgebracht. Zij zullen nu
op- het plein voor het ministerie van oor
log aldaar worden opgesteld ter herinne
ring aan de verdediging van Plewna en
aan de dapperheid der Turksche troepen
in den veldtocht in Walachije.
Da politiek van Wilson.
De „Times"-correspondent te New-York
meldt, dat Wilson zijn toekomstige po
litiek nog niet bepaald heeft. Hij berust
echter reeds zoo goed als volkomen in
voortzetting van den oorlog, aangezien
het antwoord der geallieerden aan
Duitschland reeds beeft doen vermoedert,
dat zij Amerika op even krachtigen toon
zullen antwoorden. De Duitschers! zullen
antwoorden. De Duitschers zullen wei
nig kans hebben om de schuld voor voort
zetting van'den oorlog op1 de geallieer
den te Iaden. Zij zijn miet hun schrikaan
jaging te ver gegaan en met hun pre
tentie, dat zij de eerste vredesnota heb
ben geschreven niet ver genoeg.
Een antwoord van Duitschland
Naar in goed ingelichte kringen ver
luidt, is de Duitsche regeering voorne
mens haar standpunt ten opzichte van
het betoog, vervat in de antwoordnota
der Entente-regeeringen, door -eene nieu
we verldaring aan de neutralen uiteen
te zetten.
De Duitsche Rijksdag komt bijeen.
De „Vorwarts" meldt, dat de begroo-
tingsoommissie uit den. Duitschen Rijks
dag half Januari bijeen zal kómen. AVer
moedelijk zal dan ook de Rijksdag weer
vergaderen, daar men kan aannemen, dat
de rijkskanselier zoo goed als de par
tijen omstreeks dien tijd behoefte zullen
gevoelen, hun meening over den toe
stand te zeggen, die uit de verwerping
van het vredesaanbod ontstaan is.
BiNM D.
De Staatsieening.
(Officiëel). Op de nieuwe staatsieening
groot f 125.000.000, is in totaal inge
schreven voor f 143.019.500. Preferentie
is gevraagd voor f 22.889.400, zoodat
overblijft niet preferent f 120.130.100;
daarvan wordt 85 pCt. toegewezen met
afronding naar boven voor elke toewij
zing tot het naaste veelvoud van f 100.
„De Tijd" schrijft:
Ook de laatste groote lecning van 125
millioeu is volteekend. Blijkbaar heeft
men met inschrijven tot liet laatste oogen-
blik gewacht, maar is .toen toch ge
komen.
Het is verblijdend, dat de dwangmaat
regel, waarmede gedreigd is, niet be
hoefde te worden toegepast, al beeft hij
blijkbaar gewerkt.
Dat doet echter niets af aan het feit,
dat de Regeering het benoodigde gelet
krijgt en ditmaal biji een laag rente-type.
Het slagen der leening is voor 's lands
crediet een hechte steun en zal zijn in
vloed naar buiten niet missen.
Dien Minister van Financiën, die deze
leening heeft doorgedreven, in strijd miet
vele pessimistische waarschuwingen, mag
men geluk wenschen. Hij is geslaagd!
Do „Sphinx."
liet bestuur van den R. K. Vakbond
„God en ons Recht", die bij den En-
'gélsclien gezant aan ons hof pogingen
in het werk had gesteld om de moeilijk
heden ,aan den in- en uitvoer van mate
rialen Voor de „Sphinx", te Maastricht
in den weg gelegd, op te lossen, heeft
van den gezant,' bericht ontvangen, dat
de zaak ,iu ©lale^isi jein de in- en uit-
vo£r> vöör "de fabriek weer is toegestaan.
Limb.. Koerier".)
Jhr. lV"Wan Nispeit tot Sevenaer
hoofdredacteur Van „DqResidentiebode",
lid .van de ..Tweqsje.,, Ramoi: voor Rhed-en,
is zeei* ernstig, .ongésfeld. s.
Pakjes naar België
Men meldt aan de „N. R. Ct.":
Met bet pakjes Zenden naar België - is
het van 1 Januari af gedaan. De leden
van de vereeniging „Samenwerking" in
den ki-ing Luik, welke vereeniging thans
met onze regeering een overeenkomst ge
sloten heeft, hebben allen een zekere som
gestort en nu zal elke 6 weken een groote
zending levensmiddelen aankomen en zul
len de leden dan bun 4 K.G. kunnen
krijgen. Onbemiddelde landgenooten krij
gen de levensmiddelen gratis en anders
kunnen zij na den oorlog betalen. Of
een dergelijke massazending voor andere
centra in België ook reeds geschiedt, we
ten wij niet.
De nota van president Wilson.
Het Correspondentiebureau heeft hij na
vraag aan het departement van Buiten-
landsche Zaken vernomen, dat de tekst
der vredesnota van president Wilson aan
de oorlogvoerenden niet, gelijk te Madrid
schijnt te zijn geschied, schriftelijk en met
verzoek om ondersteuning aan onzen mi
nister van Buitenlandsclie Zaken is mede
gedeeld, doch eenvoudig door dr. Van
Dij-ke' aan den heer Loudon is overhan
digd zonder «enigerlei verzoek om onder
steuning.
Kolennood.
Wanneer de aanvoer van kolen uit het
buitenland niet sterk toeneemt, zal ook
het goederenvervoer door de spoorwegen
moeten worden ingekrompen (op het
oogenblik wordt alleen slechts net per
sonenvervoer beperkt) en zal moeten .wor
den overgegaan tot beperking der produc
tie, door inkrimping van den arbeidstijd
in fabrieken en bedrijven waarin kolen
verbruikt worden.
Een smeekbrief.
Door de in Nederland verblijvende Bel
gen is tot II. M, de Koningin een smeek
brief verzonden, om Hare hooge tus-
schenkomst af te smeeken ten bate van
hun naar Duitschland weggevoerde land
genooten.
Het verzoekschrift is onderteekend door
16.229 Belgische uitgewekenen.
Het Koninklijk gezin
is wederom van het Loo in de residentie
teruggekeerd.
Goes. „P i 1 a t u s". Binnenkort zal men
alhier van echte tooneelkunst, geen di
lettanten-werk, kunnen genieten. Een uit
gelezen artistengezelschap zial hier het
Bijbelsche treurspel „Pilatus" van prof.
Frenckeu komen vertolken. Dit tooneel-
werk, ingeluid niet door een' parade-ap-
plaus, maar door de bewonderende kritiek
van bevoegde kunstrechters, vond .ook
allerwege in de pers: hooge waardeering.
Wij stellen .ons voor in onze nummers
die aan den datum der opvoering, 22 Ja
nuari men zie de advertentie iu dit
nummer voorafgaan, verschillende dier
persstemmen weer te geven, maar laten
iar heden pan voorafgaan de uiteenzetting
van het stuk, -z.ooals „De .Tijd" van 19
October 19916 die gaf:
„Hoofdgedachte van het treurspel „Pi
latus" werd de treffende tegenstelling tus-
scben de leugenachtige schittering seiner
uiterlijke' macht en hot armelijke lijden
der eeuwige Waarheid, een© tegenstelling,
die zich oplost in den woreklsirijd tns-
s'cben leugen en waarheid zelf.
Het eerste bedrijf teek-ent het oprecht-
zoeken der waarheid door den edelen
Flavins, quaestor van Pilatus! Hij voelt
het leugenachtige der uiterlijke Caesar-
macht, en -zoekt naar een vasit beginsel,
naar het Een© bovenal, naar God. 'Zijne
zuster, Flavia, heelt met Pont-ia, de spon
taan vrouwelijke, zonnige dochter van Pi
latus -on diens edele gemalin Claudia Pro
genia, het antwoord op die vragen gevon-
jdën in den hoog-heiligen godsdienst der
Joden. Maar hij de Joden zelf is veel
uiterlijkheid.- Slechts weinigen kennen, den
■Man, Die hun de waarheid brengein zal
'tol® Profeet, de meeaten leven met den
n-caycgelijken geldwisselaar Ibrahim in
haat togen den Zoon van God, tegen,
-Christus.
Verwachting tot den avond van 9 Jan.:
Stormachtige tot krachtigen, later tijdelijk
afnemende Westelijke tot Zuidelijken wind
zwaarbewolkt met tijdelijke opklaring, waar
schijnlijk regenbuien. Aanvankelijk zachter.
En tusSch&n deiz© allen staat Pilatus.
Hij is onverschillig voor de waarheid,
dei -macht van de-n sterkste is zijn ideaal.
Wi-e naar waarheid zoekt, is. hem- een
-dwaas'. En als d-e hartstochtelijke hooge-
priester Annas de gevangenneming vraagt
van j-e-zus, geeft Pilatus toe. Voor hoo-
g&re» motieven van recht is- hij- ongevoelig,
zijn-a macht wordt niet bedreigd. Maar
op hetzelfde oogenblik verheerlijkt een
wondere stem den Profeet van Galilea
.en treft Christus' prediking- miet een eer
sten 'lichtstraal het hart van Fiavius. i
In. he,t tweede bedrijf schittert door
bet lijden va.n Christus heen het ideaal
der waarheid. Hij wordt heengezonden
naar Herodes. Het volk begrijpt h-erna niet:
zelfs de gelo-ovige Centurio hoopt op oen
plotselinge machtsuiting. Ook Pilatus
heeft Hem niet begrepen -en zich afge
wend: „Wat ife waarheid?" Maar Fia
vius vo-el-de Jesus' hoogheid e-n Catullus,
da cynische beidensch© wichelaar Zijn©
kracht. En met de veree-ring: in Flaviu-s',
groeit bij Ca,tullus de haat Hij .vreest
voor zijn invloed en hij voelt, dat liij zoo
de gehate Claudia kan treffen. En z,o©,
doende wordt hij bij Pilatus de drijvende
kracht tegen Jesius. Wat ook de droomi
van Claudia, wat ook de jagende verwijten
van Po-ntia -dien oarustigen, Pilatus doen
beloven, Catullus- weet de staatsmotie-
vem sterker te -do-e-n uitkomen an. toovert
larmee tot Pilatus naar zijn raad tweeslach
tig ingang verleent aan het hernieuwde
proces tegen den van Herod-es terugge
keerden Christus.
In het derde bedrijf slpeielt dit proces
af. Bar-Abbas wordt bevrijd e-n het opge
zweepte vo-lk vraagt -den kruisdood voor
Jiesuis. Pilatus wankelt -- hij wil machtig
blijven, als hij is, zonder zich te stellen
tegenover de waarheid. Alleen steunend
.oipi aardsch© motieven, wordt hij, geslin
gerd door oen gril van het oogenblik,
Christus als miensch moge- He-mi medelijden
inboezemen hij do-et Hem geesel-en;
Christus ais God, doet hem vreezen
hij veroordeelt H-emi. Het Iaatsite woord
dier Waarheid, dat de bron van alle macht
(aanwijst ieu -dat Fiavius ten vo-lle overtuigt,
verstaat Pilatus niet. Staande tussch-en
het hartstoehtelijk-drijvend Joodsche volk,
den cyniscben Catullus, den edelen .Fia
vius -en de- minnende Claudia, laat Pilatus-
izich alleen leiden door het gevoel.
En ten slotte „walgt" hem "dit proces en
in verkilde wanhoop- spreekt hij het dood
vonnis: uit. Pontia wil Jesus redden: zij
zwijmelt. Het is het eerste teeke-n dér
overwinn-ende Waarheid
In het vierde bedrijf ligt Po-ntia, ijlend
'nu, op h-et rustbed. Hare woorden spreken
van wroeging voor den karakterlooz'en,
diepgevallen Pilatus, Buiten strijden licht
en duister. .Nu moet Pilatus; gebroken in
macht, de waarheid onder de oogen- zien.
En in wanhoop tegen de venvijtingen van
•Fiavius, hecht zich Pilatus aan den ver
goddelijkten leugen. Het ijle offer aan Mi
thras'' 'Al-God, Jupiter Oromasdes wordt
verbroken door de sombere- stem van
Golgotha's offer. Pontia sterft. In wanhoop
stoot Pilatus de laatste stemyder genade,
in de liefdevolle, offerende; "Claudia, van
zich, -en blijft alleen niet d-e straf 'van
Hem, Die-n hij- kruisigde - een eeuwig
beeld der mensch-e-nziel, diia bet lager©
stelt boven het hoogere en Jesus' woord
niet begrijpt„Mijn Rijk is niet van dez'e
wereld"."
Zondagavond is voor een stamp
volle zaal voor de tweede maal door
de R.-K. Propagandaclub „Pius X" „de
triomf des Kruises" opgevoerd. Waar we
reeds in ons vorig nummer eens uitvoe
rige recensie gaven van het stuk, kunnen
wij thans volstaan met de opmerking,
