IDËN
:r.
del
De Groote Oorlog.
roes.
No. 3.
Zaterdag 6 Januari 1917.
Dertiende Jaargang
Mlijnt eiken MAANDAG-, «OENSOAG- tn VRIJDAGAVOHD.
H li H e hand, voet 1 I 11 I van een 1% I I een
Dit nmnmer bestaat uit 8 bladzijden.
EERSTE BLAD.
FEUILLETON.
|)ES.
Agenda's
inden.
>akje.
pachten
enstbode.
De Vredesactie.
Losse Oorlogsberichten
lèle
floor
I»1 te
J-lite spijsver-
direct
jimen van H
k te Baarland,
39.24 Aren
afzonderlijk
Jf op Dinsdag
van Notaris
Is Gravenpolder
|nzage liggen.
1917 in den
d, bij L. VAN
e Knecht,
bij P. BONTE
Knecht,
Voor beide
te 's-Graven-
a. s. wegens
Rilland vraagt
tmeisje
lirect of later,
ostuum naaien)
werk.
i,t beletten?"
Heer Gozewijn
schieten zou!"
ijpen! Die zou
oord, een efer
iegl" klonk bet
i Heusden, die
op het oogen-
n Edelman uit-
d als een Ti el-
haren donker
eren van Bens-
;h hadden zich.
lieden op de
last hunne wa-
een sohippers-
ïdal van. en al-
grijpelijker toen
op hen afkwam
ligt Dordrecht 1"
as Ihet antwoord.
•„Heer Nicola as
Vordt vervolgd.)
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uw 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Gangepoortstraat C 209, GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prqa.
Advertentiën van 16 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de |M g\ g\ gulden bij verUes van beide M ft guiden'bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de M I 11 I banden, voeten of oogen. 9 I I verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 1^|9 III Voorts bij ongeneeselijke I ^9 I I hand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: IUUU verstandsverbijstering; of oog;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
M g\ guiden'bij gm gm gulden bij gk gulden bij A mm
9 I I verlies van een 9 I I 9 9 verlies 9_ 9 9 verlies van 9 9^
I oogduimwijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Politiek einde.
Het „Centrum" driestart:
De Grondwetsherziening', die 21 Decem
ber 1.1. in de Tweede Kamer haar be
slag kreeg in eerste lezing, beteekent het
einde der leiding, „die bet liberalislma
wiel haast zeventig jaren heeft gegeven aan
onze politiek."
Aldus bet „Handelsblad"
Het is de politieke hoefije'er-redac-
teur van het blad, dat dit klagende oor
deel neerschrijft.
En hij voegt daaraan allerlei andere
opmerkingen toe, die zooveel als een
treurzang op» het liberalisme boteekenem.
Met do (thans beëindigde) liberale lei
ding ging bet sinds een twintigtal jaren
„hoe langer hoe moor aarzelend", zegt hij;.
De working der kieswet-Van Houten
heeft „de electorale positie der liberalen
steeds inteer verzwakt."
Van het ministerie Pierson-Borgesius
tot en met het ministerie 'Cort van der
Linden werd „de liberale idea meer en
meer overwoekerd door een principieel
opportunisme."
De nu afgelaopen grondwetsherziening
„is slechts uiterlijk en louter in oppor-
tunistiscben zin een triomf: voor dit
„liberale Kabinet en voor do vrijzin
nige partijen. In wezen 'is; hier slechts
„een overwinning van clericalen en van
socialisten, bevorderd door eon soort van
Sganarelle die van weerszijden klappan
krijgt en er nog trotsch op is ook."
Dat do vrijzinnigen op 't stuk van jiet
onderwijs „de clericalen aan een over
winning hebben geholpen, is zeer duide
lijk voor ieder, die w i 1 zien".
Terwijl het effect der invoering van
algemeen kiesrecht „blijkens dia ervaring
miet de geleidelijke kiesiechtuitbreiding in
ons leigen land on die met A. K. in
andere landen een verdere verzwakking
der electorale positie van het liberalis
me ten bate van socialisten en clerica
len moet zijn."
Geen wonder, dat na dit alles de schrij
ver besluit met van het oude liberalisme
de overlijdensacte op te maken.
Het oude liberalisme, zegt hij met on
verholen bitterheid, is door de vrijzinni
gen „met de beste bedoelingen" dat
kan zoo voorkomen langzaam op zijn
sterfbed gebracht. Deze Grondwetsherzie
ning is de kist, waarin het zal worden
begraven. De verkiezingen van 1918 zul
len den steen erop wentelen.
Het wordt, na deze sombere ontboeze
ming, nog duidelijker dan het reeds was,
„Wind gezaaid, storm gemaaid".
(Een verhaal uit den Graventijd.)
28
„Jawel, edele Heer!"
„Eu dat deze een groot vriend van
den Graaf is!"
„Jawel, edele Heerl"
„Snoer je den mond, kerel, met dat
edele Heerl"
„Jawel, edele Heerl"
Van Heusden lachte en vervolgde: „Zij
komen daar ginder bij ons aan boord en
als ze de tolpenningen beet hebben, dan
zullen ze wel vragen waarbeen de toc-ht
i?I"
„Jawel, edele Heer! Zullen ze dat uwe
Edelheid vragen?"
„Neen, dat zullen ze jou vragen I Jij
bent van dit oogenblik af de schipper.
Die twee anderen daar Arnoud en Ger-
ïit zijn je knechts en die knaap daar is
de loopjongen I"
„Jawel, edele Heerl"
„En als ze vragen waarheen de tocht
is, wat zal' je dan zeggen?"
„Dan zal ik zeggen: „Wij gaan een
Waarom bet Hdbl. en niet als',het
©enige orgaan der liberale pers zoo
vinnig tegen de Grondwetsherziening
front maakte.
Of Br dan geen nieuw liberalisme is
of ontstaan kan?
Jawel, meent de Hoefijzer-redacteur,
maar dan moeten de vrijzinnigen bijtijds
Izichzelf zijn, met een eigen poli
tiek, eigen idealen, eigen gedachten,
Ie i g e n ©ischen.
Kortom, zij; moeten doen, wat hij reeds
„meer dan tien jaren geleden" bepleitte.
Of zij bet ook zullen doen? Of zij zich
met name zullen hoeden voor „volgzaam
heid jegens de socialisten" en niet weer
allereerst en schier uitsluitend zullen gaan
cijferen aan de vraag van „zooveel moge
lijk zetels"?
De toekomst zal het loeren.
Maar ons komt bet voor, dat de libe
ralen zich reeds1 al te nauw hebben geke
tend a a n en al te zeer afhankelijk .heb
ben gemaakt van de socialisten, om
straks geheel pp eigen wieken Je gaan
drijven
En zoo lijkt de bange verwachting van
den „Hbl."-redacteur, dat nu en in .1918
het einde kal worden beleefd van „alle
wezenlijke en duurzame liberale macht",
verre van ongegrond.
Het Entente-antwoord aan W.ison.
LONDEN, 3 Januari. (R.O.) Reuter ver
neemt, dat bet antwoord der gealliëep
den aan president Wilson niet zal ge
publiceerd Worden, dan misschien na een
paar dagen, nadat de president bet heeft
ontvangen. Het document ondergaat nog
eenige kleine redactie-wijzigingen. Aatk
gezien bet antwoord aan Duitschland de
voorwaarden herhaalde, welke niet zou
den worden aangenomen, mag men ver
wachten, dat het antwoord aan Wilson
in meer nauwkeurigenj vorm de eenige
preliminairen nader zal aangeven, waar
op de geallieerden bereid zijn te onder
handelen.
Nader meldt men uit Lugano aan bet
„Berl. Tageblatt"
Vermoedelijk zal de nota aan het eind
van deze week of Maandag aan den Ame-
rikaanschen ambassadeur te Parijs wor
den aangeboden.
Volgens een bericht Van de „Secolo"
is de nota omvangrijker dan die aan
Duitschland. Zij bevat een uiteenzetting
in groote trekken van de voorwaarden
der entente, die een ontruiming eisclien
van België, Servië, Roemenië, Montenegro
en Frankrijk alvorens van een vredes
conferentie sprake kan zijn.
kruistocht doen naar het Heilige land!"
Dat gelooft die daarl" Hierbij, wees Onno
op Jan.
„Het en raait mij niet wat dat jonks-
ke gelooft, maar ik zou haast vragen,
of bet je in de bovenkamer hapert. Da,t
ziet immers iedereen dat men met zulk
een schuit niet naar het Heilige land
gaat!"
„Hij geloofde het toch, edele Heerl"
zeide Onno en wees wieer opi Jam.
„Hij, hij Hiji kan mijnentwege gelooven,
dat de Zeeuwen hunne garnalen in hooi
schelven vangen. Een ander antwoord
en maak haast. Raar is' het kasteel Mer-
wede al".
„Nu, zal ik dan de waarheid zeggen
en vertellen, dat wij naar Bergen op
Zoom gaan?"
„Zeg dan nog liever naar het Hei
lige land!"
„Nu, dan weet ik er Wat op! De edele
Heeren lijken zoo netjes op Tlelsche koop
lui, als ik en weet niet wat. Als ik ver
tel, dat we naar Goeree gaan om koren,
is dat dan goed?"
„Rat js goed! En nu opgepast, hoor'
De e erste van jelui vier, die „edele
Heer" durft te zeggen, wordt, eer we
Voorts efscht men teruggavte van EI-
zas-Lotharingen en een wijziging van de
kaart van Europa op de basis van bet
nationaliteitenprincipe.
Stemmen uit Amerika.
KOPENHAGEN, 3 Januari (H. N.) Naar
„Politiken" uit Washington verneemt, be
schouwt men aldaar het voor-uitzicht, dat
de vrede tot stand zal komen,als nog
niet geheel onmogelijk. Men zegt da.u-,
dat de antwoordnota zoo kan worden op
gevat, dat zij den weg openlaat voor een
Biuitsch tegen-antwoord, waarin de vre
desvoorwaarden zouden kunnen worden
vermeld.
Stemmen uit Italië.
De „Osservatore Romano" ziet in het
antwoord van de Eptente geen onvoor
waardelijke, doch slechts een voorwaar
delijke afwijzing. Het voornaamste ver
schilpunt schijnt hierin te bestaan, dat
de Centrale mogendheden de vredes
voorwaarden in een conferentie zouden
willen bespreken, ter-wijf de Entente
vooraf de door haar tegenstanders vast
gestelde voorwaarden wil weten. Hel
moeilijke en beslissende verschilpunt is
echter, dat de centrale mogendheden!
zich op het standpunt van den tegen-
woordigen oorlogstoestand plaatsen,
terwijl' de Entente geheel geen rekening
daarmee en met de daardoor geschapen
feiten houdt.
De „Stampa" van Turijn schrijft:
„Wanneer wij. den oorlog voortzetten
zonder te letten op den duur, volgen
wij de politiek van Simson in den Bij
bel: de tempel onzer vijanden zal in
storten, maar wij worden tevens onder
de puinhoopen bedolven en als dooden
kunnen wij de vruchten onzer overwin
ning piet plukken".
Stemmen uit Bulgarije.
Niettegenstaande de afwijzende strek
king van het antwoord der Entente moe-
nen sommige Buig'aarsche bladen, Voor-
ai de socialistische' „Narod" en de de
mocratische „Preporetz", dat de draadi
nog niet totaal verbroken is en dat de
uitstellende toon van den vijand wellicht
nog een kleine opening voor de vredes
onderhandeling laat.
De Duitsche vredesvoorwaarden aan presi
dent Wilson ter hand gesteld.
BOEDAPEST. 2 Jan. (Part.) De leider
der oppositie, graaf Andras'sy, verklaart in
zijn nieuwjaarsrede:
Als de Entente beweert, dat omsl vre
desaanbod slechts een manoeuvre is, en
niet gemeend, kan ik mcdedeelen, dat
president Wilson de vredesvoorwaarden
thans kent en de Entente ze daar te
weten kan komen.
te Bergen op Zoom zijn, als klokspijs
aan de. bruinvisschen gegeven. Ik ben
comen (koopman) Hendriks, Heer
Arend van Bemskoopi is! comen Melisz. tn
de Heer van Swanenburgh draagt den
naam van comen Lievensz.
„Tot hoe lang, edele Heer?"
„Tot we op het Hollandsch diep zijn'
Dan is alles weer zooals het nog zoo
even was".
„Begrepen, comen Hendriks! En maak
je nou maar als de wind naar achter,
want we moeten daar dat gat in en
een zeiltje bijzetten", sprak Onno, die
ai vast begon met heel aardig voor schip
per te spelen.
De reis was' dus haar Bergen op Zoom',
dat had Jan ook gehoord en hij was
wat gerust. Maar waarom toch al die ver
kleedingen en kunsten, die men uithaal
de? Waaromi durfden de Heeren door
voor Dordrecht niet zeggen wie ze wa
ren en waarheen ze moesten? Iladdeq
ze soms1 wat kwaads in den zin? De knaap
begreep er niemendal van, maar dat de
nieuwbakken schipper harde handen han
den had, voelde hij weldra, want on-
vvijl, dat hij daar zoo versuft stond te
kijken, gaf Onno hem zulk een draai
De Paus voor de Belgische weezen.
Op gezag van de „XXième Siècle" heb
ben wij: reeds medegedeeld, da,t de Bel
gische Koningin Elisabeth het plan had
opgevat, in Nederland een tehuis te bou
wen 'voor weezen van Belgische soldaten,
en waarvoor reeds giffen waren inge
komen.
Naar wij vernemen zullen Z. H. de
Paus, Amerika en Spanje het voorstel van
den bouw van een Belgisch weezen-te
huis in Nederland krachtdadig onder
steunen. („De Tijd")
De Kathedraal van Reims.
Volgens een particulier telegram uit
Keulen beeft de aartsbisschop van Keu
len tweemaal uitsluitend wegens de ka
thedraal van Reims een verre reis ge
maakt. Nog onlangs heeft hij een eigen
handig schrijven van den H. Vader per
soonlijk aan den keizer overgebracht,
waarin de Paus vraagt, dat het Duit
sche legerbestuur onder1 de noodige waar
borgen het herstel van de kathedraal van
Reims reeds gedurende den oorlog zou
toestaan, daar deze anders! dreigt in te
storten.
0d d'partaties in België.
HAVRE, 4 Januari (Havas). De Bel
gische vluchtelingen in Engeland ten ge
tale van 200.000 hebben aan den Paus,
aan koningin Wilhelmina en president
W.ilson het volgende verzoekschrift gei-
zonden: De Belgische vluchtelingen diep
bewogen door het even verschrikkelijke
als onverdiende lijden van hun ongeluk
kige landigenooten, die in België geble
ven zijn, doen een beroep op uwe ge
voelens van hooge menschelijkheid, ten
einde de bezetters van België te bewe
gen,, de onmenschelijke deportaties en
de massa-slavernij te staken.
Vertrouwend op het verdrag, dat hun
neutraliteit waarborgde, hebbeu de Bel
gen zich heelemaal niet met oorlog in
gelaten. Hun souvereinen hadden het land
met wijs beleid bestuuid en de 83 jaren
van vredelievenden vooruitgang hadden
alle onderteekenaars van het stichtings
verdrag bewezen, dat België een waar
dige plaats innam onder de beschaafde
naties.
Gedurende deze langdurige en bloei
ende periode heeft België nimmer zijn
plichten verzuimd jegens de waarborgen
de mogendheden.
Het smeekschrift eindigt met de bede,
dat de grooten hun hoogter invloed zul
len .aanwenden om een einde ta maken
aan deze aanslagen, die eenig zijn in
de geschiedenis van den Eurcpeesohen
oorlog. (Maasbode.)
om de ooren, dat hij als een bal over
bet dek rolde.
„Maak deze schoot los', luiwammes!"
beval Onno.
Ik en weet niet wat een schoot is'"
riep Jan en veegde met zijn- mouwen
de tranen uit de oogen.
„Nu, dat is me een handige schip-
persjongen!" bromde Onno. „Weet je
wat, jij zoudt den boel heelemaal in het
riet .isturenGa maar gauw touw plui
zen ,en pas op, dat je geen woord
spreekt, als ze daar ginder aan boord
komen".
Daar de Biesbosch toen nog niet ont
staan wasi en er dus ook nog geene „Nieu
we Merwe" kon zijn, moesten alle sche
pen, die naar Zeeland of naar Goeree
Voeren, Dordrecht voorbij. Het kasteel
Merwede was toen nog geen puinhoop,
die midden in het water stond, zooals
nu, maar denkelijk wel bewoond.
Men was dat kasteel reeds voorbij en
de de muren en 'torens van Dordrecht
lagen al open en bloot voor de varens
gezellen, toen Onno zei: „Kom1, jongens,
een schipperslied, dan kunnen ze daar
in Dordrecht hooren, dat we aankomen'
Ik zal wel beginnen. Meezingen, hoorl
Het Eindhovensch Dagblad meldt uit
Arendonck
Bij de laatste kennisgeving! moesten
alle personen uit ons dorp, voorzien van
twee stel kleeren, een lepel en éën
vork, 'te Turnhout op het stationsplein!
verschijnen.
Hoewel' de betrokkenen reeds voor
goed hunne dierbaren hadden voorwei1
gezegd, werd aan deportaties inog geert,
gevolg gegeven en keerden de arme suk
kelaars welgezind naar huis! terug.
Thans is het echter veranderd. De Duit-
schers hebben in ons dorp 19 perso
nen opgeschreven, die eerstdaags zullen
weggevoerd worden. Mannen en vaders
van een talrijk kroost!
De Scheldekwestie.
Havas seint ons uit Parijs
De DuitscherS pogen op het oogenblik
hun schending van België goed te pra
ten. Zij. beweren, dat België niet meer
loyaal wais en halen om dat te bewij
zen een oud document een zeker rap1-
port van baron Greindl, den Belgischen
gezant te Berlijn, aan, vermeldende, dat
een groote ontroering in Engeland was
verwekt door de kwestie der fortificaties
van Vlissingtem. Hieruit trekken zij de
conclusie, dat de entente reeds in 1911
er aan dacht om Duitschland van het
Noorden uit te omsingelen.
De „Petit Paristen" merkt hierbij; op,
dat (dit toch natuurlijk en voorzichtig was.
Die feiten hebben bewezen, dat de
Belgen lea Engielschen terecht gealarmeerd
waren door een tegenover gesteld plan.
Die internationale verdragen verzekeren
de vrije scheepvaart op> de Schelde, met
het gevolg, dat Antwerpen ingesloten zou
zijn eii geen hulp zou kunnen ontvangen
van de beschermende vloot in geval van
een overrompeling van België door de
Diuitschers.
Dit is- in 1914 gebeurd.
België en de entente wilden zich te-
gpn een mogtelijfcen aanval verdigen. De
huidige klachten van de aanvallers zul
len niemand beïnvloeden en de schande
van Duitschland niet uitwisselen.
(Maasbode.)
Van de grens.
3 Jan. De Duitsche bezetting van
België is door andere manschappen ver
vangen; personen van 35—45 jaar. On
der t ezicht van 1220 militairen wer
ken reeds vanmiddag tallooze personen
aan loopgraven en andere veldwerken,
die deels West-Oost en deels N.O.Z.W.
liggen. Antwerpen ligt op dit oogenblik
weer vol militairen, in de provincie zijn
de manschappen bij de burgers ingekwar
tierd. Er is groot misnoegen betoond
door de soldaten over de weigering van
de vijanden om over den vrede te spre-
En jij, touwpluizer, als je dat lied niet
en kent dan schreeuw je maar wat mee
Hoe leelijker hoe mooier, moet je maar
denken. Daar gaat het:
„Van over het water, van over de zee!
Hio I HioIliee I
Draagt ied're schipper zijn ankertje meel
Hio! Hio! Hiee!
En wie er wil varen
Die mioet er bewaren,
Zijn ankertje, ankertje, hé
Hio! Hio! Hiee!"
„Hio! Hio! Hiee!" schreeuwde Jan
heelemaal alleen, zóó hard en zóó lee-
lijk, dat zelfs de drie andere schreeuwers
er van. verschrokken en daarna in een
luid. gelach uitbarstten.
„Dat deed-je daar mooi!" zei Onno
en hegion zijn Jied verder te zingen.
Onder het zingen was men onder het
bereik Van den Dtordrec'htsohen tol' ge
komen en terstond kwam er van het
kasteel een kleine roeiboot met vier ge
wapende mannen aan'.
(Wordt vervolgd.)
