i Co.,
Gz.
ende a 100
I
Wijnen,
ie LIKEUREN.
it dooiers).
De Groote Oorlog.
GOES.
>H. DE VALK.
>rteerd.
loonend.
ijnhandelaar.
NCH
No. 150.
Dinsdag 19 December 1916.
Twaalfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-, «DAG- en VRIJDAGAVOND.
HEEKBANK
gas-artikelen ge-
erberg Kloetinge.
Billijke prijzen.
tot 8 uur.)
ornmarkt 7, Tel. 436.
MIDDELBURG.
Bericht.
Zij die zich met ingang van
1 Januari a.s. abonneeren
ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers
gratis en franco.
Losse Oorlogsberichten
V
|coers van 99%
1/ o/
/O
ten kantore der Bank
rectie,
M. C. VAN DER MINNE.
t 8','j uur des avonds,
ber tot 22 December en
lelwijn per flesch
40 cent
?i.j11
80
J?
11
80
Roode
'ij11
85
n n
100
11
;en Boeremeisjes
125
11
65
11
ten Boerejongens
125
1)
ii ii
65
11
ten Kersen
115
11
11
60
11
sclien Advocaat
140
11
ii ii
70
11
Posco
90
11
11 1!
45
m. gevestigd:
P. VAN HEST.
F. M. JOOSEN.
Mr. H. C. J. GROOT,
oh. L. BUISSING
ten in Rekening-Courant
lillijke rente.
diteuren 2'/» °/0.
0 dagen
maanden
opzegging 1
2 V, °/o
Firma Snijders en Zoon.)
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Gangepoorfstraaf C 2o9, GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prirja.
Advertentiën van 16 regels /0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 25 Ct. A contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zjjn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
150
gulden bij
verlies van een
hand, voet
of oog;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
gulden bij
verlies
van een
duim;
M gulden bij SB
verlies van m gL^.
een J
wijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken andoren
vinger.
Gelijk andere jaren stellen wij onze abonné's
thans weer in de gelegenheid hun abonne
ment voor een jaar vooruit te betalen.
Voor abonné's, die hun courant per post
ontvangen, bedraagt het abonnementsgeld
per jaar bij vooruitbetaling f4.10.
Voor nieuwe abonné's bedraagt het abon
nementsgeld per jaar bij vooruitbetaling
f 4.10 f 9.10 voor poliskosten Zij die
hun abonnement per postwissel vooruitbetalen
worden dringend verzocht duidelijk hun
naam en woonplaats daarop te vermel
den.
Voor Goes en Middelburg bedraagt
het abonnementsgeld per jaar bij vooruitbe
taling f 3.60.
De Administratie.
V* Een beroep.
Het voorstel van het vrijzinnige Goe-
gchc raadslid Van Dissel, waarbij werd
voorgesteld, dat de gemeenteraad
zich in beginsel zal uitspreken
overlietal of niet subsidieeren
van BIJZONDERE BEWAARSCHOLEN
uit de gemeentekas, werd in de
raadsvergadering Van 8 December j.I. door
de beide vrijzinnige wethouders, mitsga
ders door drie raadsleden van linies met
een afwijzende stem bejegend. Overi
gens staakten de stemmen. Den 2Qen
December a. s. zal over het voorstel-Van
Dissel opnieuw iu de raadsvergadering der
gemeente Goes worden gestemd.
Wij willen een beroep doen ophot
gezond verstand en het bill ijk-
heidsgevoel der tegenstemmers door
bun voor te leggen de uitlatingen van
eenhunnergeest verwanten over
de onderwijskwestie, zooals die
thans door b r ee db 1 ikken de, onbe
vangen oordeelende on vorzoe-
ningsgozindemannenvan links
wordt begrepen. De uitlatingen, waar wij
op. dooien, zijn de bewoordingen van de
Memorie van Antwoord op het
voorloopig verslag der Tweede Kamer in
Zake de herziening van artikel 192 dei-
Grondwet, bewoordingen, gebezigd door
minister Cort van der Linden, on
verdacht vrijzinnig en portefeuilledrager
der liberale concentratie. Het meest frap
pante uit die Memorie, dato 1 September
1916, luidt als volgt: „De opvoeding der
kinderen (dus ook het onderwijs, Red.) is
in de ec rste plaats de taak der
ouders.... do staat kan alleen rege
lend en aanvullend optreden, niet
echter de taak dor ouders overnemen".
De bevoegdheid van don staat om door
overheidsonderwijs in deze aanvullend op
te treden, staat boven twijfel vast, mits
dat liet, zooals do minister zegt, „n i e t
s t r ij d c met do v r ij h e i d do r
ouders om hun taak naar de
inspraak van hun geweten te
vervullen". Nu spreekt het vanzelf,
dat „in een land met zoo uiteenloopende
geestesrichting als het onze, het o v e r-
heidsonderwijs niet anders z ijn
kan dan neutraal.... niet, om
dat neutraliteit de beste vorm
van onderwijs is, maar omdat de
openbare school geen ander dan neutraal
onderwijs kan geven".
Uit deze ministerieele woorden blijkt
voor .een ieder, die niet ziende blind
en hoorende doof is, dat de neutraliteit
niet .als een positieve verdien
ste der openbare (overheids) school
moet worden aangemerkt, maar als een
karaktertrek, die zij noodgedwongen
meet vertoonen.
Maar minister Cort van der Linden
igaat verder. „Voor een groot deel der
natie is het neutraal overheids
onderwijs niet overeen te bren
gen met de taak der ouders, zoo
als godsdienst en geweten die
voorschrijven". Ziedaar een bekentenis,
die hem, die ze neerschreef, eert. Zeker,
1848 gaf ook aan Nederland de vrijheid
tot ihet geven van bijzonder onderwijs,
maar, zegt minister Cort van der Linden,
tegelijk „DWONG men de ouders als BE
LASTINGBETALENDE BURGERS (hee-
ren Wethouders van Goes, attentie
alstublieft) tot instandhouding van een
onderwijs, VOOR HEN ONBRUIKBAAR,
jnaar voor een ander deel der natie ge
heel bevredigend. De overheid zeide: gij
zijt vrij (luistert, o, tegenstemmers van
8 December!) maar gij bekostigt uw
eigen onderwijs en TEVENS DAT
VAN UWE MEDEBURGERS. Deze onge
lijke verdeeling van lasten wordt
gevoeld als eene ONRECHTVAARDIG
HEID. Subsidiëering van het bijzondere
onderwijs kan de onrechtvaardigheid ver
minderen, niet opheffen. Alleen a 1 g c-
heele financiën Ie gelij'kstel-
1 i n g is logisch en zij; alleen k a n vrede
b re n ge n."
Deze woorden wij herhalen liet, niet
van ons, maar van den vrijzinnigen mi
nister Cort van der Linden zijn do
woorden van een eerlijk man, die tot
de overtuiging is gekomen, dat in zake
het onderwijs gedurende tal van jaren
aan een groot deel van ons volk onrecht
is gedaan.
Tegenstemmers van 8 December, .kunt
gij m lot 'dat peil van eerlijkheid verhef
fen? Durft gij de waarheid onder de oogen
te zien, gelijk in de Tweede Kamer 81
van de 82 leden die onder de oogen
zagen? Kunt gij begrijpen en wilt gij be
grijpen, dat het subsidiëeren van
bijzondere bewaarscholen in
uwe gemeente niet slechts een acte is
van edelmoedigheid, hot bewijzen van een
gunst, maar de n o o d z a k e 1 ij k e ge
volgtrekking van de ware vrij
zinnige gedachten: GELIJKHEID
VAN DE BURGERS VOOR DE WET;
ONPARTIJDIGHEID VAN DEN .MAGI
STRAAT TAN AANZIEN VAN DE GODS
DIENSTIGE GESCHILLEN DER BUR
GERS; EERBIED VOOR DE VRIJE ONT
WIKKELING VAN DE VERSTANDELIJKE
KRACHTEN DES VOLKS?
(Ziet, als ge u in die ideeën wilt inden
ken, als ge wilt inzien, dat gij; niet alleen
te maken hebt met liberale gemeentena
ren, maar ook met tal van andere, aan
wie ie e n beslist onrecht valt goed
te maken, dan is cr hoop, dat gij in deze,
op het voetspoor van minister Cort van
der Linden en alle toonaangevende vrij
zinnigen in den lande, op het voetspoor
van uw collega Van Dissel, breekt met
het verleden en den koninklijken weg der
verzoening en van het „g e 1 ij k recht
voor allen" wilt inslaan.
Denkt er aan, de oogen van alle eerlijk-
denkende, rechtlievende burgers zijn aan
staanden Woensdag op u gevestigd. Komt
gij. terug op uw votum van 8 December,
het zal u tot eere strekken, want de edel
moedige en vrijwillige bekentenis gefaald
te hebben, ontzenuwt het verwijlt en ont
wapent het onrecht. Dwalen toch is men
schel ijk, zegt het spreekwoord. Maar vol
harden, willens en wetens volharden in
de dwaling zie het is een hard -woord,
maar toch het staat er „diabolicum
est", d.w.z. is duivolsch.
N. B. Onlangs besloot de gemeenteraad
van Franeker om onder zekere voorvvaar-
dt-n goedkoope cokes te verschaffen, waar
bij de gemeente uit hare kas 11'/., ct.
voor eiken Hectoliter zou bij pa sen. 'Het
Katholieke raadslid stelde voor, ook de bij
zondere scholen der gemeente h ervan te
laten pmfiteeren. De in meerderheid liberale
raad toonde in deze geen subsidievrees, maar
nam het voorstel van bet katholieke raadslid
zonder discussie aan.
De Vredesaanbieding van Duitschland.
De H. Stoel en de Vrede.
De Romeinsche correspondent van „De
Tijd' 'schrijft:
Ten Vatica.no is niet de minste inlich
ting te bekomen nopens den indruk, dien
aldaar het vredesaanbod der Centrale
Machten heeft gemaakt, en alle personen
van invloed houden hunne meening zorg
vuldig besloten. Slechts een hunner ver
heelde zich niet, dat de zinsnede dei-
nota, aan den pauselijken nuntius te Wee-
nen overhandigd en doelende op den
door de krijgsverrichtingen geschapen toe
stand, waarmee rekening zou moeten wor
den gehouden, een geschikte basis voor
onderhandelingen moeilijk zal maken, zoo
daarbij niet in aanmerking wordt geno
men de staat van reeds voorbereide
krachtsinspanningen.
De H. Stoel zal geen stappen onder
nemen, alvorens hij zich verzekerd heeft,
dat zij, gevolgen zullen hebben, maar in
middels laat hij niets onbeproefd, om de
redelijkheid te doen inzien van bespre
kingen over een basis, waarop een recht
vaardige en duurzame vrede te bouwen
is. Reeds eerder was 'het mij beken'd,
dat de II. Vader heeft aangedrongen op
zoo verregaand mogelijk gematigde vréües-
desvoorstellen, indien die gelijk
thans is geschied zouden worden ge
daan.
Do n a t i o n aa 1-1 i b e r a 1 e
R ij ksdagfractieoverv re
de s y o o r waarden.
BERLIJN; 15 Dec, (W.B.) Naar do
„Kölnische Zeitung" mededeelt, heeft de
nationaaUiberale Rijksdagfractie den
Rijkskanselier een schriftelijk protest te
gen de uilschakeling van den Rijksdag
bij de opstelling der vredesvoorwaarden
toegezonden. (De nationaal-liberale partij
is de voorstandster der torpedeer-maar-
in-den-blinde en slik-slok-op-annexeer-
taiethode, zegt „De Tijd".)
Hindenburg en de vrede.
Onder den titel „De ernst van den
Vrede" schrijft de socialistische afgevaar
digde van den Rijksdag, Quark, in de
„Vdlksstimme": Deze actie is niet gébo
ren uit een overwinningsroes na de Roe-
meensche successen. Het komt er op aan,
dat ook het buitenland niet in deze dwa
ling verkeert. Het v red es -aanbod werd
reeds, wekenlang overwogen en beoordeeld.
Het werd geboren uit het besef, dat men
rekening moest houden met de groote
volksmassa, die de lasten van den oorlog
te dragen heeft. Ook Hindenburg heeft
sede.rt weken aan de onderhandeling me
degewerkt. Daarmede wordt ook de hou
ding van de meerderheidspartij in de Rijks
dagzitting ve.rklaard.
Japan en do v,redc.
LONDEN, 15 Dec. (Reuter). Wij ver
nemen, dat. g.ra,af Teranchi, op een tele
gram, waarin hem de vorming van het
Engeische Kabinet werd medegedeeld, ant
woordde met een dankbetuiging en tevens
Verklaarde, dat Japan vertrouwt, dat
Gfoot-Britanmö, onder leiding van Lloyd
George, in samenwerking met de andere
geallieerde mogendheden, den oorlog zal
blijven voortzetten ter verzekering van een
volkomen, duurzame overwinning.
l)e Ver. Staten en de vrede.
WASHINGTON, 15 Dec. (Reuter. Het
kabinet heeft in een zitting van drie uur
het Duitséhe vredesaanbod en de houding,
die de Vereenigde Staten zouden moeten
aannemen bij het ove.rbrengen van dit
aanbod aan de entente, besproken.
WASHINGTON, 15 Dec. (Reuter), In
het Witte Huis wordt officiëel medege
deeld, dat de vredesvoorstellen der Cen-
tralen door 'de Vereenigde Staten zullen
worden overgebracht zonder eenige hijvoe
ging en dat nog niet is beslist, welke stap
pen later zullen worden gedaan.
(Inderdaad zijn de vredesvoorslelleu of
ficieel overgebracht zonder op- of aanmer
king van de zijde der Vereenigde Staten.
Red.)
Rusland en de v,rede.
Een bericht uit Petersburg aan de „Ti
mes' 'meldt:
De ontvangst, welke in Rusland aan
de Duifcsche voorstellen ten deel is ge
vallen, kan in weinige woorden aldus
worden geresumeerd: Onafhankelijk van
de houding van Amerika, Spanje, Zwit
serland en het Va.ticaan, kan de vrede
slechts gesloten worden, wanneer de vij
and van het bezette gebied is verdreven,
wanneer België en Servië bevrijd zijn,
wanneer alle Poolsche landen vereenigd
zijn, wanneer Roemenië en Italië hunne
nationale wenschen bevredigd hebben, en,
zegt de „Novoje Vremja", Europa is op
geruimd". Hetzelfde blad verklaart, dat
Rusland, door den mond van zijn heer-
scher, van de Doema, en van den Rijks
raad eens voor altijd zijn vast besluit
iheeft te kennen gegeven om den aanran
der tot den laatsten man te bestrijden.
s België en de vrede.
LYON, 17 Dec. (Ilavas). In een Donder
dagmiddag te Sainte Adresse gehouden
ministerraad van alle leden der Belgi
sche regeering onder voorzitterschap van
de B.roqueville, verklaarde deze, ofschoon
zij nog slechts kennis gekregen had van
het vijandelijk vredesaanbod door Duit-
sche dyaadlooze telegrammen, dat zij een
stemmig van meening was, dat er slechts
een vrede zal mogelijk zijn, wanneer de
geallieerden hem den vijand kunnen op
leggen.
Italië en de vrede.
Uit Lugano wordt in een particulier:
telegram, d.d. 15 Dec. aan „De Tijd"
geseind
Over de vredesvoorstellen confereerde
iSonnino met de Fransche, Engeische en
Amerikaansche gezanten. De Italiaansche
.pers staat reeds niet meer op het oor
spronkelijk ingenomen standpunt, dat men
het Duitsche vredesvoorstel botweg moet
weigeren, maar vindt het goed, dat be
sprekingen zullen worden gehouden, voor
opgesteld altijd, dat Duitschland zijn voor
waarden vooraf publiceert en aan zekere
voorwaarden voldoet, als b.v. de ontrui
ming van 'het bezette gebied.
Successen der Franschen bij Douaumont.
PARIJS, 15 Dec. (Reuter). Na oen artil-
loristische voorbereiding, die verscheidene
dagen had geduurd, doden de Franschen
een aanval ten noorden van Douaumont
tussclien de Maas en Woëvre op oen. front
van meer dan 10 K.M.
De aanval werd gedaan te 10 uur 's och
tends. Het front van den vijand werd,
overal doorbroken tot een diepte van on
geveer drie K.M.
Behalve een groot aantal loopgraven
veroverden de Franschen de dorpen Va-
cherauville en Louvemont, de hoeve
Chambrettes en de versterkingen van Har-
daumont en Besonvaux. Zij maakten een
menigte krijgsgevangenen, hun aantal is
echter nog niet nauwkeurig vastgesteld.
Tot dusverre z ij n 7500 roods
do verzamelstations gepas
seerd.
De Franschen veroverden of verniel
de neen groot aantal veldstukken, zware
kanonnen, loopg.raafmortieren en veel an
der materieel.
Niettegenstaande het ongunstige weder,
namen de Fransche vliegers op schitte
rende wijze deel aan het gevecht.
Het succes der Franschen is
volkomen, er heerscht onder de
troepen groote geestdrift en de verliezen
zijn gering.
PARIJS, 16 December. (Havas). Het
avondcommuniqué meldt': In aansluiting
met het succes aan den rechteroever dei-
Maas maakten wij; voortgang in het Cau-
rièresbosch en namen het dorp; Bezon-
vanx.
Een hevige aanval der Duitscliers op
den Peperheuvel word beslissend afge
slagen. Wij handhaafden het heele niéu
we front.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 19 Dec.:
Zwakke tot matigen, veranderlijke wind,
nevelig tot zwaarbewolkt, waarschijnlijk
eenige neerslag. Weinig verandering van
temperatuur.
Hel aantal gevangenen, tot nu toe bin
nengekomen, bedraagt meer dan 9000,
waaronder 250 officieren. Het materiaal
is nog niet geteld, maar 81 kanonnen
werden genomen of vernield.
Het Duitsche communiqué van Wolff
zegt van deze successen:
Een dergelijke met aanwending van alle
middelen toegebrachte aanvallende stoot,
moet bij den eersten stormloop altijd voor-
deelen uitwerken. Maar als de Franschen
op deze manier het heele hij Verdun
verloren terrein heroveren willen, zal
Frankrijk nog doodbloeden, waar alle ern
stige Fransche staatslieden juist zorg voor
koesteren.
Een kleine tegenslag der Engelschen.
Het Wolffbureau meldt dato 17 Dec.:
De Engelschen hebben intusschen een
ikleinen tegenslag geleden, en wel ton Zuid
oosten van Zillebeeke, waar Duitsche aan-
valstroepen na een beschieting door de
artillerie tot in de tweede Engeische li
nie doordrongen. Zij vonden deze verwoest
en verlaten.
Gebrek in Duitschland.
In onze provincie is een gezin, bestaande
uit 5 personen, uit Duitschland terugge
keerd, hoewel het reeds 15 jaren da,ar
woonde. Wij vernamen, dat het nijpend
gebrek aan levensmiddelen de oorzaak
is van dezen terugkeer.
Het testament van Keizer Frans lozef.
MüNC'HEN, 14 Dec. (II.N.) Volgens de
„Münchener Neueste Nachriehten" heeft
keizer Frans Jozef in zijn testament in
de eerste plaats aan de verzorging vani
do slachtoffers van den oorlog gedacht
en aan gewonden, invaliden en achter
gebleven betrekkingen van gevallen sol
daten, 60.000.000 kronen vermaakt. Zijn
beide dochters en zijn kleindochter, prin
ses Wmdischgratz, de erfgename van
kroonprins Rudolf, ontvangen elk 20 mil-
lliocn kronen. Het overblijvende ten be
drage van 10 millioen is voor verschil
lende legaten bestemd.
De omkooperQ in Rusland.
De Russische bladen van 4 Dec., bevat
ten een deel van het stenografisch ver
slag der rede, die Miljoekof vóór den val
van Sturmer als minister-president, in de
Doema heeft gehouden. Stiirmeiy die zich
door do rede beleedigd. acht, heeft een
aanklacht wegens laster tegen .Miljoekof
ingediend. Deze laatste had beweerd, dat
het proces tegen een leverancier van het
leger, Manocïlof, niet was doorgezet, om
dat deze in instructie had gezegd, dat. hij
do helft van hem ter hand gestelde om-
koopingsgelden aan Stiirmer had gegeven.
De afgevaardigde Ra.dil.sjef riep na deze
mcdedoeling uit: „dat wist eigenlijk ieder
een".
Miljoekof heeft aan journalisten ver
teld, dat hij kan bewijzen hetgeen hij ge
zegd heeft en dus voor veroordeeling niet
bang behoeft te zijn. Als getuigen wil
hij vele staatslieden, ministers en gezanten
dagvaarden. (N. R. Ct.)
Hevig geschutvuur.
Uit Z'eeuwscli-Vlaanderen, meldt men
aan de N. R. Ct., dat het schieten, het
geen een harer lezers aldaar heeft ge
hooid, ongetwijfeld van het Westelijke
front afkomstig was. Gedurende de laat
ste dagen en nachten is, pr ontzettend
geschoten, vooral Vrijdagavond- ongeveer
11 uur. Toen waren de slagen zöo heftig,
dat alles stond le trillen. Ook Zaterdag
ochtend werd er nog hevig geschoten.
Tegen den middag begon het wat te ver-