magen.
WO
fe Goes.
De Groote Oorlog.
IBTENAAR
n i s g eving
No. 149.
Zaterdag 16 December 1916.
Twaalfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANQAG-.JVQENSDAG- en VRIJDAGAVQHO.
Icoop bij Inschrijving
flinke Dienstbode,
Zij die zich met ingang van
1 Januari a.s. ahonneeren
ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers
gratis en franco.
Losse Oorlogsberichten
gden naar de betrekking van
pt de uitvoering van de distri»
|t te GOES, worden verzocht
riftelijk aan te melden bij den
ester vóór 18 December a.s.
borgstelling nader te regelen.
rinkeliers van Kwadendamme
esloten om op te houden met
lijks uitdeelen van Pepermunt-
de van de zoogenaamde Nieuw-
'ek en verder geen toegiften meer
onder welken vorm ook. Men is
moeten overgaan omdat de winst
irschillende artikelen thans zoo
s, dat het geven van cadeaux
winst uitmaakt.
ebben dan ook het volste ver
dat onze clientèle bij eenig
iin overtuigd zal zijn dat wij daar-
Ihts noode zijn overgegaan.
I op do hofstede „Buitenlust" te
Irp.
Irijvingsbiljetten in te leveren
op 30 December a.s. bij C. VER-
.andbouwer, Nieuwdorp, gemeente
Arendskerke, bij wien ook in-
pn te bekomen zijn.
ouw BOËL— Geldof, Den Haap,
|voor directe indiensttreding
fkeur K. K., hoog loon. Zich aan
den bij Mevrouw DE PAAUW,
kerkstraat, Goes.
Bdt in edele en onedele, dan
Terheven, Want de diensten
Inbaar. Bij vrlen heeft de maag
1 vrij wat beter werk, De maag
|t alie hoofdorganen in nauwe
maag op al die „edele deelen"
ek aan eetlust; storing in de
opgeblazenheid. In dergelijke
knel en afdoende helpt.
Ite groene flacons. Prijs per
|.50, 6 fl. f8—, 12 fl. f 15,
Be meeste gevallen voldoende.
Den Haag.
(kunstspel)
fkrijgbaar bij
ihij haar alles,
wat zeg je nu vau den Graaf?"
ze.
it die me toch wel wat eten had
n geven I Ik had toch geen schuld 1"
>ordde Jan.
Zoo! Meen je dat? Je krijgt van
;een brij' meer!"
heb genoeg I" zeido Jan, die nu
moed 'had even. te lachen,
lokslagen zult gij hebben, booze
nanszoon! Slang van een Jomkerl"
'i begon Jan hardop te lachen; hij
Kle, dat de vrouw aardig was.
'at, lacht gij? Weet ge wie gij' zijt?
ijt een Westfries1, gij hebt mijn Ltoè*
vermoord I"
uw broeder vermoord?! Maar
,ch!"
i, mijn broeder Willem Grave van
nd en Zeeland, Heer van Friesland,
iseh-Ko<ning van
werd Jan toch wel wat ongerust
evend stond hij op. Die vrouw deed
raar! Als ze toch corns: krankzin-
wasl
ta.-je?" riep zc jiu woedend,
a, vrouw 1" was het stotterende ant-
■d-
(Wipirlt vervolgd.)
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes ƒ0.90, daarbuiten f1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
kalf drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. AdfnlnlsfrafleGanxepoorfsfraaf C 2o9, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Advertentiën van 15 regels 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berolend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
150
gulden bij
verlies van een
hand, voet
of oog;
gulden bij
verlies
van een
duim;
gulden bij
verlies van
een
wijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
Bericht.
Gelijk andere jaren stellen wij onze abonné's
thans weer in de gelegenheid hun abonne
ment voor een Jiar voor uit te betalen.
Voor abonné's, die hui courant per post
ontvanger, bedraagt het abonnementsgeld
per jaar bij vooruitbetaliig f4.10.
Voor nieuwe abonné's bedraagt het abon
nementsgeld per jaar bij vooruitbetaling
f 4.10 f O.IO voor poliskosten. Zij dia
hun abonnement per postwissel vooruitbetalen
worden dringend verzocht duidelijk hun
naam en woonplaats daarop te vermel
den.
Voor Goes en Middelburg bedraagt
het abonnementsgeld per jaar bij vooruitbe
taling f 3.60.
De Administratie.
De toestand.
De eerste duif, die Noë uit de ark liet»
kwam niet terug. Zal het zoo ook gaan
met de vredesduif door Duitschland los
gelaten? Als men de persstemmen uit
de landen der Entente beluistert, vree
zen wij. Die werpen de vredesaarbie-
ding van Duitschland verre van zich
noemen haar „humbug", een sluwe tak-
tiek, een bewijs van zwakheid, een
manoeuvre enz. De „Evening Standard"
b.v. schrijft:
„Bethniann Hollweg had wijzer gedaan
als hij niet over God en menschelijklieid
had gesproken en slechts gezegd had:
„Wij ziju boosdoeners, die ons doel niet
bereikt hebben, maar toch nog sterk
zijn. Wij zijn wel wijzer geworden dan
wij waren, maar wij kunnen, als 'wij in
het nauw gedreven worden, nog verschrik
kelijker dingen doen Kunnen wij het
dus misschien op een accoordjegooien?"
Duitschland bevindt zich in den toe
stand van een misdadiger, wiens leven
of vrijheid op het spel staan en wij
kunnen niet verwachten, dat zoo iemand
zich bij het gerecht zal aangeven, zoolang
hij nog een boksijzer heeft."
Uit Rusland, Japan, Australië, Canada,
Frankrijk klinkt een zelfde geluid. Zelfs
heeft de Fransche Minister-President
reeds in de Kamer het volk gewaarschuwd
„tegen een mogelijke vergiftiging" door
het Duitsche vredesaanbod, en betwijfeld,
of de door Duitschland aangezochte be
middelaars wel „die taak zullen aan
vaarden."
Nu wordt geen spijs zóó heet gegeten
als ze wordt opgediend en ten slotte zijn
het de kabinetten en niet de couranten,
die den vrede tot stand moeten brengen.
Het feit, dat het Engelsche Lagerhuis
de beraadslaging over den stap der Gen-
tralen tot 19 December heeft verdaagd,
wijst er op, dat men aan de zijde der
Entente onderling voeling houdt.
Toch ontbreekt het in de Ententepers
niet gansch en al aan meer nuchtere
beschouwingen over de vredesvoorstellen.
Zoo schrijft b.v. de „Daily News":
„Echter zou van de zijde van de geal
lieerden een „non possumus" een nood
lottige fout zijn. Dit zou de grootste
diplomatieke overwinning zijn,die Duitsch
land nog in dezen oorlog behaald heeft
en zou het in staat stellen zich met een
gebaar van onschuld tot de onzijdige
wereld en tot zijn eigen volk met een
gebaar van de vastberadenheid der wan
hoop te richten. De geallieerden moeten
die nootlottige fout niet begaan. Zij
kunnen weliswaar niet in vredesonder'
handelingen treden op den grondslag'
dien Bethmann Hollweg aanbiedt, maar
moeten hun zaak ann den vijand en de
wereld voorleggen. Zij moeten de voor
waarden mededeelen, waarop zij bereid
zijn te onderhandelen en op Duitschland
de verantwoordelijkheid laten komen voor
verwerping of aanneming van dien grond
slag van onderhandeling."
De „Manchester Guardian", een invloed
rijk Engelsch blad, noemt het Duitsche
vredesaanbod oprecht en „het moet
zoo schrijft het door onze regee
ring en de verstandige openbare meening
niet noodzakelijker wijs behandeld wor
den als een aanbod tot een formeelen
wapenstilstand of een voorstel tot tus-
schenkomst van een derde partij. Er
moet onmiddellijk een gedachtenwisseling
plaats hebben en een rechtstreeksche
weigering van zulk een gedachtenwisse
ling zou de geallieerden hopeloos in het
ongelijk stellen in de oogen van alle
neutralen. Het aanknoopen van een ge
dachtenwisseling zou de Duitsche vredes
partij versterken.
Het is niet noodzakelijk dat de regee
ring die het best toegerust is om oorlog
te voeren, ook niet het best in staat zou
zijn om vredesvoorwaarden in te dienen.
Van dat gezichtspunt uit zal de regee
ring moeten oordeelen. Zij moet de natie
op haar hand hebben en zal slechts het
onverantwoordelijkste gedeelte met zich
hebben als zij eenvoudig de deur toeslaat."
Laten wij dus hopen dat de koele be
zinning het in deze zal winnen van den
hartstocht bij de Ententeleiders. Maar
laat ons vourloopig achter het woord
vrede een dik vraagteeken zetten.
De Paus en de Nota.
BERLIJN, 14 Dec. (K.N.) De „Lokal
Anz." verneemt uit Ztirich, dat in aan
sluiting op het vredesaanbod der Midden-
Europeesche mogendheden de Paus een
nota zal zenden aan de oorlogvoerende
staten. („Maasbode")
Het vredesaanbod en het Vaticaan.
WEENEN, 14 Dec. (H. N.) Met betrek
king tot de overhandiging van de nota
der centrale mogendheden aan den Paus,
bericht de „Reichspost", dat dit het re
sultaat is van de vele besprekingen, die
in den laatsten tijd met den nuntius 'Val-
fris di Bonze hebben plaats gehad. De
Paus had zijn diplomatieken vertegen
woordigers reeds herhaaldelijk opdracht
gegeven er op te werken, dat de oorlog
voerende mogendheden eindelijk eens een
voorstel zouden doen om tot onderlinge
bespreking te geraken, waarbij het be
staan en de levensvoorwaarden van de
tegenstanders onaangetast zouden blijven.
In dezen zin heeft ook de Nuntius ge
werkt. Hij werd Zaterdag door keizer Ka
rei in audiëntie ontvangen.
(„Maasbode")
Het verzenden der Duitsche Note.
WASHINGTON, 14 Dec. (R.O.) De Duit
sche nota is hier aangekomen en bevindt
zich thans in handen van Wilson. Men
verwacht, dat ze onverwijld aan de oor
logvoerenden zal doorgezonden worden.
De ontroering van Rijkskanselier en Rijksdag.
De Herlijascho correspondent van „D|3
Tijd" bericht:
Van 'de spanning, die er in den Rijks
dag heerscht© voor en tijdens .de rede
van den Rijkskanselier kunnen slechts zij
zich cen voorstelling 'maken, die haar
bijwoonden. De geruchten namen toe met
elke mdnuuut der zeer lang vertraagde
opening van de zitting, deels - door de
geheimzinnigheid, waarmee zij was- .voor
bereid, en de stille maar niet onopge
merkte maatregelen, welke in verband
met de grootsche gebeurtenis waren ge
nomen.
Een siddering in don letterlijken zin
van het woord voer door de historische
zaal, waar op dat ooganblik de Duitsche
macht, verantwoordelijkheid en groot
heid bijeen zat, toen dei Rijkskanselier
die eerste woorden, .sprak over het vre
desaanbod. Van dat o ogenblik af bleef
in de stamt van den eersten staatsman
des Rijks een aandoening trillen, di©
haar piet meer verliet, en die in jiaar
pathos toenam tot aan het slot. Zoozeer
had in icteze rede óp ziic-h „zelf teen,
wiareldgobeurteinis d© ontroering den
Rijkskanselier aangegrepen, dat hij uit
geput in zijn zetel terugviel, tein eerst
door minutenlange kalmeering en een
hiemi toegereikt glas water weer tot zich
zelf kon jtomen. Zij; die in de gelegen
heid waren, hem' in die oogenblikben
van nabij waar te nemen, zeggen, dat
hij niets m'eer zag van wat er in den
Rijksdag omging, ion dat de Rijksdag
door zijn eigen opwinding en ontroering
ingenomen niet bemerkte wat er mot
den Rijkskanselier gebeurde.
Een vredesaanbod aan België.
LONDEN, 13 Dec. (Reuter.) De „IJaiiy
Telegraph" ontving uit betrouwbare bron
miodedeeliug, dat de centrale mogendhe
den onlangs aan België den vrede aan
boden op de volgende voorwaarden: Do
Belgen worden uitgenoodigd op ontnid-
d'ellijken vrede aan te dringen. In ruil
hiervoor wordt hun land teruggegeven,
httn onafhankelijkheid gewaarborgd 'en
finanoicelen bijstand verleend voor Biel-
gië's economisch herstel.
In geval deze voorwaarden niet werden
aangenomen zou volgens duidelijke
miededeeliug het bestaan van Bielgië's
monumenten, openbare gebouwen en ste
den worden bedreigd.
Het nieuwe Fransche Kabinet.
PARIJS, 12 Dec. (Havas.) Het nieuwe
Fransche 'kabinet is als volgt samenge
steld
Briantl, voorzitter van den ministerraad
e-n minister van B|u,itenlandsch© Zaken.
Viviani, minister van Justitie on On
derwijs.
Ribot, minister van Financiën.
Malvy, minister van Binnel. Zaken.
Generaal Lyautey, minister van Ooidog
Admiraal Lacazo, minister van Marine.
Clémlentel, minister, van National© Eco
nomie, (handel, industrie en landbouw.)
Berriöt, minister van burgerlijk en mi
litair transport en ravitailleering.
Dowmicrgue, minister van Koloniën.
Albert Thomas!, minister van bewape
ning ©n oorlogsfabrikaten.
Godart, Claveille en Coucheur, resp.
onderstaatssecretarissen voor Sanitaire
iniaatiegelen, Transport en Oorlogsfabri
katen.
Er zijn voorts technische afdeeling'on
in het leven geroepen, voor het -mijnwezen
en de koopvaardijvloot.
11e nieuwe oorlogsraad bestaat uit Bri
and en de ministers van Financiën en
Oorlog, Marine en Bewapening.
Generaal Joffre zal als technisch raads
man aan de zittingen van den Oorlogst
raad kunnen deelnemen.
De regeering zal zich D,onderdag aan
de Kamer voorstellen.
Ir.cident in de Fransche Kamer-
BERLIJN, 12 Dec. (II. N.) Naar de
„Lokal Anz." uit Genève verneemt, werd
in ©on der laatste 'Fransche Kamerzit
tingen een heftig incident veroorzaakt
door den afgevaardigde-Brizo-n. Deze pro
testeerde weder tegen het onnut opof
feren van de volkskracht en het nationale
vermogen en riep ten slotte: „Weg met
don oorlog." Daarop riep een afgevaar
digde van de regeeringspartij„Hoeveel
ontvangt u eigenlijk voor een dergelijk
optreden waarop Brizon hem den .in
houd van pen glas .water in het gezicht
wierp. Een geweldig tumult ontstond en
Brizon werd aangemaand, zijn leedwezen
uit te spreken. „Jawel, zeide hij; ilc beiluig
er mijn leedwezen over-, dat ik geen re
volver bij mij heb." De meerderheid van
d© Kamer besloot, hem van de zittingen
uit to stuiten. („De Tijd")
Volgens andere mededeelingen zou Bri
zon er tegen zijn opgekomen, dat Fransche
soldaten hun bloed moeten storten om
Rusland aan Constantinopel te helpen en
besloot hij zijn rede met den kreet: Leve
Frankrijk, weg met den oorlog!
Toen op tal van banken tegen dezen
uitroep werd geprotesteerd, antwoordde
Brizon„Ik roepLeve Frankrijk, en zij
protesteeren I Wanneer ik spreek, doe ik
dat omdat ik reeds sinds lang de over
tuiging koester, dat geen duim breeds
Fransche. bodem bedreigd is. Gij echter,
zendt steeds weer nieuwe duizenden in
den dood."
Tegenspraak betreffende Z.E. Kardinaal
Mercier.
BRUSSEL, 14 Dec. (W. B.) In Fransche
bladen komen berichten voor uit Rome,
volgens welke men in het Vatikaan zeker
heid heeft dat de gouverneur-generaal
freiherr Von Bissing aan ZEm. Kardinaal
Mercier zijn toestemming weigerde om
naar Rome te reizen. Wjj vernemen dat
ZEm. kardinaal Mercier in het geheel
geen verzoek om een pas tot de Duitsche
autoriteiten richtte. Het bericht is een
mystificatie van den bekenden Romein-
schen correspondent van Parijsche en
Geneefsche bladen, die reeds sinds jaren
ongegronde berichten uit het Vatikaan
verspreidt.
Aan den Paus.
WEENEN, 14 Dec. De minister van bui-
tenlandsche zaken heeft een nota aan
den Paus gezonden, waarin het vredes
aanbod aan de geallieerden verdedigd
wordt en waarin des Pausen steun ver
zocht wordt bij het vredeswerk.
Het Oostenrijksche Ministerie afgetreden.
WEENEN, 13 Dec. (W. B.) Keizer Karl
heeft het door het geheele Oostenrijksche
ministerie gevraagde ontslag aanvaard en
aan „Geheimrat" Alexander von Spitz-
müller opgedragen een nieuw Kabinet te
vormen.
De Duikbootoorlog.
Volgens een Duitsche berekening heeft
de entente reeds 1392 oorlogsschepen,
metende 744.(100 ton verloren, daarbij
zijn duikbooten inbegrepen, doch bijzon
dere schepen als hulpkruisers en voor
oorlogsdoeleinden ingerichte schepen der
handelsvloot niet. Van deze verliezen,
komen aan Engeland 1123 schepen of
563,200 ton, van Frankrijk 129 of 53,900
ton, Italië 20 of 63.600 ton, Rusland 116
of 54.800 ton, Japan 14 of 9100 ton.
De Duitsche duikbooten hebben in den
tijd van 28 Nov. tot 8 Dec. j.l. in het
Kanaal en aan de kust van denAtianti-
schen Oceaan o. a, voor Frankrijk bestem
de Engelsche steenkoolladingen van ge
zamenlijk 17,000 ton en Engelsche schepen
met 6000 ton oorlogstuig van New-York
naar Frankrijk in den grond geboord.
Veelbsteekenend bezoek.
Het bezoek van den Keizer te Miin-
chen heeft, volgens den correspondent
der „Frankfurter Zeitung", hoogere be
teekenis dan die van een gewoon be-
leeldheidstegenbezoek. Zoo ook de reis
van den koning van Beieren, dezer dagen,
naar het hoofdkwartier. Het bezoek be-
teelcent ook meer dan een bloote voort
zetting der bespreking van verschillende
vraagstukken, die tusschen den koning
en den Beierschen ministerpresident
eenerzijds en den rijkskanselier ander
zijds in het hoofdkwartier is gevoerd
Prins Heinrich van Reuss f.
Frins Heinrich von Reuss, de jongere
linie-luitenant in een Pruisisch kuras-
siersregiment, is op 29 November op
het Russisch oorlogstooneel gesneuveld.
Een froepenschouw.
BERLIJN, 14 December. (Officieel).
Zijne majesteit de keizer hield in tegen
woordigheid van den kroonprins op 13
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 16 Dec
Zwakke tot matigen Oostelijke tot Zuid-
oostelijken wind, nevelig tot zwaarbewoll t,
waarschijnlijk een weinig sneeuw of regen,
iets kouder.
dezer in de nabijheid van Mtilhausen in
den Elzas een troepeninspectie.
De Dultschers in Roemenië.
Omtrent den behaalden buit in Roemenië
tot op 10 December jl. geven de Duitsche
bladen de volgende cijfers. Er werden
145.000 Roemeniërs gevangen genomen,
onder wie 1600 officieren. Van de 800
veldkanonnen, die Roemenië bij het uit
breken van den oorlog bezat, werden er
422 door de bondgenooten buitgemaakt;
van de 60 zware veldstukken 24, van de
ongeveer 500 machinegeweren 364, van
de 400.000 geweren 200.000. De cijfers
omtrent den buit te Boekarest zijn niet
inbegrepen.
Van den in totaal" 137,902 vierk. K. M.
metenden Roemeenschen bodem waren
op 10 Dec. 64.000 in handen der bond
genooten van de 3087 K.M. spoorwegen
rond 2000 K M. van de 700 locomotieven
werden er 137, van de 18.000 wagens
4000 buit gemaakt.
Voorts wordt er nogmaals uitdrukkelijk
verklaard, dat de meeste graanvoorraden
onbeschadigd in handen der overwinnaars
vielen.
België en de Vrede.
Het Duitsche Centrum is' goed opi weg
de sympathie zijner Hollandsche gel'oofs-
genooten te verliezen doqr de onmoge
lijke eischen, die het stelt ten opzicht©
van België.
„De Tijd" deelt hierover nog het vol
gende mede
George Gotben Voert in het „Berliner
Tageblatt" een verstandige taal. Hij
komt opi. tegen den eisch van het Cen
trum, om België politiek, oeconomisch
en militair 'in de hand te houden.
Schrijver behandelt dan achtereenvol
gens de eischen der combinatie, om die
te bestrijden. Op het eerste punt ant
woordt hijDc huidige grens tusschen
Duitschland en België is maar 70 K.M.
Deze grens is goed te verdedigen. Wol1
is waar Sluit zich in noordelijke richting
de lange, open, Hollandsche grens' daar
bij aan, maar Nederland heeft in dezen
oorlog getoond, zijne neutraliteit yner-
giek te kunnea handhaven.
Het zal 'dat ook in de toekomst doen,
wanneer 't niet door verkeerde Duitsche
maatregelen naar den anderen kant ge
drongen wordt. Een vast zich in Duit
sche hand bevindend België zou echter
in Nederland begrijpelijke bezorgdheid
baren, dat Duitschland hij de eerste de
beste gelegenheid met Nederland even
zoo handelen zou als met België.
Vervolgens wordt uiteengezet, dat Bel
gië nooit een goed steunpunt voor de
Duitsche vloot kan worden, omdat aan
do kust geen groote havens1 te maken
zijn. Hoogstens kan m'en daar een steun
punt van duikbooten en lichte vaartuigen
krijgen.
Voor onze zeemaatschappij, besluit de
•schrijver, is het bezit van België niet
van groot belang.
Voor politieke vasthouding van België
voelt tie schrijver al even weinig, me
de omdat niemand feitelijk weet, hoe dit
zou moeten gebeuren, en economisch is
er heelemaal geen belang, daar de con
currentie met Rotterdam Antwerpen
dwingt, het Duitsche handelsverkeer te
behouden.
De bekende Belgische Dominicaan, pa
ter Hutten, die tot nu in Engeland ver
bleef, keert op verzoek van kard. Mercier
naar België terug.
