.ourdes.
De Groote Oorlog
Donderdag 30 November 1916.
Twaalfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-.JtfOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
JOTDIENST
lie Ruyter" en
Goes".
schrijving
besteden
No. 142.
tte Dienstbode
te Dienstbode.
F E U I L L E TO N.
Losse Oorlogsberichten.
BUITENLAND.
Keizer Frans Jozef.
Rotterdam en
erdam,
Stoomboot
S naar ROTTERDAM,
's morgens 6 uur.
's morgens 1 uur.
S naar AMSTERDAM,
morgen vroeg.
TERDAM naar GOES,
's morgens 7 uur
's morgens 11 uur
TERDAM naar GOES,
iddag 12 uur.
tterdam, Haring-
te bekomen te Goes
C. MONHEMIUS, te
beer D. VAN LOON,
a, Binnenkant, bij den
VOETEN en te R o t-
Stoomboot-Reederij v/h
t SCHUIJT.
RflCHT Go«i—D07dl—
rata, ft, retourf 1.5".
rand- en Tuinbouw-
zand wenscht
weren van
der A. H. V.
ngsbiljetten in te
en Secretaris, vóór
sember 1916, waar
e inlichtingen zijn
WESTENDE,
Voorzitter.
>E JONGE,
Secretaris.
iuffrouw HORSTEN, café
Goes.
<ens plotseling huwdijk
oegen bij L. B. MUDDE
wordt verzocht ecne
met 8 December.
feestdag of in het Octaaf
iederen dag der Novene,
.ozenhoedje in een Kerk
louden in de Baeillek voor
erk van de H. Kafharlna.
SIDONIE K LIJ BERG,
lej. D. MAAS—Wai.rave
IJ z e n d ij k e de dames
GRAAÜW, Boschstrait
Bergen op Zoom is
lal.
verkrijgbaar.
msterdam.
Singel 427, Amsterdam.
Amsterdam.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten f 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor V. d. Administratie: Gangepoorfstraat C 2o9, GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale pms.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 25 Ct. 4 contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de B BHB gulden bij verlies van beide B BH gulden bij
lirectie uitgereikte polis, zjjn, overeenkomstig de M I II I handen, voeten of oogen. m I I verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, I I II I Voorts bij ongeneeselijke 1 1 B jg hand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: g verstandsverbijstering; of oog;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank'
VB g\ gulden bij jj 4B| Mk gulden bij gulden bij BH
a I I verlies van een |l I 11 I verlies I I verlies van m
B hand, voet 1 I 11 I van een 1% I I een M
I of oog; duim; wijsvinger
te Schiedam.
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Artikel 192.
Het nieuwe grondwetsartikel 192, re
gelende het onderwijs, zooals het door
de regeering van de Bevredigingscommis
sie was overgenomen en aan de Volks
vertegenwoordiging ter aanneming voor
gesteld, werd door de „Palstaanders"
Eerdmans, Otto e. a. met amendementen
bestookt, die, werden zij aangenomen, het
artikel tot eene fictie zouden maken.
Minister Cort v. d. Linden wees ze
alle van de hand, maar verklaarde zich
wel bereid het ontworpen artikel te ver
duidelijken en had dienovereenkomstig een
nieuw samengesteld artikel aan de Volks
vertegenwoordiging voorgelegd.
Nadat de rechterzijde in de personen
der heeren Lohman, Nolens en Van de
Voort van Zijp gezorgd had, dat die ver
duidelijking geen verwatering zou worden,
is Dinsdag 28 November, terwijl de „Pal-
staanders" successievelijk hun amende
menten terugnamen, het nieuwe grond
wetsartikel 192, met 81 tegen 1 stem
(die van den heer Lieftinck) door de
Tweede Kamer aangenomen en luidt dit
artikel nu als volgt:
„1. Het onderwijs is een voorwerp van
de aanhoudende zorg der regeering.
2. Het geven van onderwijs is vrij,
behoudens het toezicht der Overheid, en
bovendien, voor zoover het algemeen vor
mend zoowel lager als middelbaar onder
wijs betreft, behoudens het onderzoek naar
de bekwaamheid en de zedelijkheid van
den onderwijzer; het een en ander door
de wet te regelen.
3. Het openhaar onderwijs wordt, met
eerbiediging van ieders godsdienstige be
grippen, door de wet geregeld.
4. In elke gemeente wordt van over
heidswege voldoend openbaar algemeen
vormend lager onderwijs gegeven in een
genoegzaam aantal scholen.
5. Volgens bij de wet te stellen regels
kan afwijking van deze bepaling worden
toegelaten, mits tot het ontvangen van
zoodanig onderwijs gelegenheid wordt ge-
gaven.
6. De eischen van deugdelijkheid, aan
bet geheel of ten deele uit de openbare kas
tc bekostigen on'derwijs te stellen, wor
den bij de wet geregeld, met inachtne
ming, voor zoover het bijzonder onderwijs
betreft, van de vrijheid van. richting.
7. Deze eischen worden voor het alge
meen vormend lager onderwijs zoodanig
geregeld, dat de deugdelijkheid van het
geheel uit de openbare kas bekostigd bij
zonder onderwijs en van het openbaar
onderwjjs even afdoende wordt gewaar
borgd.
8. Bij die regeling wordt de vrijheid
van het hijzonder onderwijs met name
betreffende de keuze der leermiddelen en
„Wind gezaaid, storm gemaaid".
(Een verhaal uit den Graventijd.)
18
Jan's oogen glinsterden en /zijn „ja, Heer
Graaf, gaarne'" kwam er zoo onbewim
peld en vroolijk uit, dat men niet be
hoefde te vragen of hij wel waarheid
sprak.
„Welnu, ik zal u laten gaan, omdat
ik weet, dat uw vader een braaf man
is, die u ,wel piet geleerd zal hebben
ten nadeel© van uwen Graaf werkzaaml
t.e zijn' Ga, en 'wees voortaan voorzich-
1 tiger! Hierop wendde de Graaf zich tot
Jonker Gerard' en zeide: „Zorg dat deze
kpaap wat te eten krjjge eer jhijl heengaat'"
„Het gaat te ver, Heer Graaf, het gaat
te ver," zeid© van Wassenaar, die ook
hij het verhoor tegenwoordig was geweest.
„Wat gaat er te ver, van Wassenaar?"
„Uwe onvoorzichtigheid, Heer Graaf!
Dien jongen moet ge niet vrij laten' Hij
is een volleerde schelm!
De Graaf lachte en wenkte Jan met de
hand dat hij gaan kon.
Deze draalde dan ook niet lang en
volgde Jonker Gerard, die Jiern reeds voor
uit gegaan was.
„Blaar, jongen I" sprak Jonker Geraifd'
de aanstelling der onderwijzers geëerbie
digd.
9. Het bijzonder algemeen vormend la
ger onderwijs, dat aan de bij de wet
te stellen voorwaarden voldoet, wordt
naar denzelfden maatstaf als het open
baar ondejwijs uit de openbare kas be
kostigd. De wet stelt de voorwaarden
vast, waarop voor het bijzonder algemeen
vormend middelbaar en voorbereidend
hooger onderwijs bijdragen uit de open
bare kas worden verleend.
10. De Koning doet jaarlijks van den
staat van Eet onderwijs aan de Staten-
Generaal verslag geven."
Een nieuwe luchtaanval op Engeland.
Men seinde ons:
LONDEN, .28 Nov, (Off.). Twee Zep
pelins zijn vernield en in vlammen ge
huld neergestort bij de kust van Burham
en Norfolk.
LONDEN, 28 Nov. (Off,). De vijande
lijke vliegtuigen naderden de N.-O. kust
van Engeland gisteravond om 10 a 11 uur.
Bommen werden geworpen op verschillen
de plaatsen van Yorkshire en Durham
Men gelooft dat lichte schade is aange
richt. Een der luchtschepen werd door
een vliegmachine van het Royal Flvin
Corps aangevallen en neergeschoten. In
vlammen gehuld viel het hij de kust van
Dumham in zee.
Het andere luchtschip drong door in
de 'Noordelijke graafschappen en wierp
bommen op verschillende plaatsen. - .Het
werd onophoudelijk aangevallen bij zijn
terugkeer door vliegmachines van het
Royal Flyin Corps. Het luchtschip scheen
beschadigd, want het volbracht het laatste
deel van zijn reis zeer langzaam. Het
kon de buurt van Norfolk niet voor het
aanbreken van den dag bereiken. De be
manning slaagde er toen klaarblijkelijk in
herstellingen aan Ie brengen, want het
vervolgde zijn reis in Oostelijke richting
met groote snelheid. Het luchtschip be
vond zich op een hoogte van 8000 voet,
toen het boven de zee word aangevallen
door vier vliegmachines van den marine-
dienst en door gewapende sloepen. In
vlammen-gehuld stortte het neer om 6.45.
Belgische priesters lastig gevallen.
Naar kannunik Bruynseels, afgevaardig
de van kardinaal Mercier naar Nederland,
mededeelt, zijn verschillende priesters in
België getroffen met geldboeten en ar
rest door het DuUsche bestuur. Met name
norsch, en wees Jan ©en klein hokje
terzijde van de Grafelijke keuken.
Jan bleef daar staan; hij bleef daar
geduldig staan, ja, mis'sohien wel meer
dan een uur.
Eindelijk werd hij het wachten moe en
ging even huiten liet vertrek waar hij
op: den Binnenhof uitzag.
Er was daa,r volks genoeg; maar in
zijne nab^jlheid vertoonde zich niemand
Na zoo eene heel© poos gestaan te
hebben waagde hij het een man aan
te spreken, die in de keuken zeker voor
zov'eel als slager dienst deed, althans hij
had' er geheel het uiterlijk van.
„Zeg eens, vriend, waar ergens: is hier
de keuken?" vroeg de Jcnaapi.
„De keuken?"
„Ja, de keuken I"
„Wat hebt jij daar mee te maken?
Jij hebt niet in de keuken nodig!"
„En de Graaf heeft gezegd, dat ik eten
zou krijgen!"
„Zoo, heeft onze Genadige Graaf dat
gezegd? Ei kom, gij zult. verkeerd ver
staan hebben 1"
„Neen stellig niet! Hij heeft Jonker
Gerard' Yah Voorn e gelast er mij heen
te bremgenl"
„Loop- heep' Gij hebt onzen Genadigen
Graaf niet verstaanHij heeft gezegd
breng dien knaap in Jiet gevangènhol I
den löen November, het patroonfeest van
Koning Albert, toen overal in het dio
cees Mechelen plechtige H.H. Missen, ge
volgd door Te Deum en Brabamjonne
werden opgedragen, werden verschillende
priesters aangehouden.
Aan het Macedonische front.
Havas meldt, dat verleden week Woens
dag de Kroonprins van Servië en ge
neraal1 Sarrail hun intocht hebben ge
houden in het door de Entente verover
de Monastir. De sad was bevlagd en
versierd, en de bevolking legde, naar
Havas verzekert, groote vreugde aan den
dag.
Intusschen duurt de strijd om de stad
voort, en een Wolff-communiqué van
Maandagavond uit Berlijn bericht, dat ten
Noord-westen van Monastir de geallieer
den een zware nederlaag hebben gele
den, doordat een aanval, dien zij in
N.W. richting ondernamen, mislukte.
Engeland en Griekenland.
In het Lagerhuis werd Maandag over
Griekenland gediscussieerd.
Verschillende 'sprekers drongen aan,
op kraohtigen steun aan Venjzelos.
D© onder-minister van, Buitenlandsch®
Zaken, lord Robert - Cecil, verklaard®
dat Venizelos.jin .naam van den
Koining regeerde. D© eenige rechtmatige
regeering was die van den Koning, maar
do regeering van Venizelos voerde het
bewind over de districten, die onder
ahar beheer stonden.
M'en zou "Venizelos pooit in den
steek laten. („C.")
Von Jagow en Zimmerman.
Opzienbarend is de persoonsverwisse
ling van den Duitschen staatssecretaris
voor Buitenlandsche Zaken, V on J a-
g o w, die voor zijn leven wordt opgebor
gen in het Heerenhuis, en in wiens plaats
thans Z i m m e r m a n n komt, de bekende
onderstaatssecretaris. Zijn optreden wordt
door de politieke weervoorspellers be
schouwd als een nieuwe nederlaag voor
de Tirpitz-mannen en de Al-Duitschers
en een succes voor de voorstanders
eener bezadigde anti-inlijvings-oorlogs-
staatkunde.
Von Sturmer af.
Minister-president Von Stiirmer
heeft in Rusland de plaats ingeruimd
voor zijn collega van Verkeer, Trepof.
Met hem zal, volgens de verwachtingen
der PetrogracLsche pers, een regiem begin
nen, waaronder meer rekening wordt ge
houden met de overigens nog steeds twee
slachtige positie der volksvertegenwoordi-
Wees nu maar blij1 dat de Jonker het
niet gedaan en heeft!"
„Neen, de Graaf heeft gezegd, dat.
„Och, houd opi met die praatjes en zoek
een andier op om1 uwe leugens kwijlt te
raken!" sprak de slager boos en ver
wijderde zich.
Daar stornd de knaap: nu. De tranen
sprongen hem uit de oogen.
„Op zij', slungel!" riep lopeens'een baar
dige kerel, die met een varken aankwam.
„Op1 zijl"
Jan week terzijde en zag nu, dat het.
het varken een plaatsje i;n het hok kreeg,
hetwelk z'iji zoo even verlaten had.
Moedeloos en geheel verslagen ging hij'
den hof op; nu en dan eens naar boven
ziende of hïji den Graaf niet. ergens zag
of misschien den Jonker.
Het geluk scheen hem te dienen, daar
kwam Jonker Gerard juist aan. Hij had
twee groote honden bij'.zirh.
„Ben je hier nog?" vroeg deze.
„Ja, Jonker! Ik en heb pog niets ge
had! was Jan's antwoord.
„Dlan wordt het tijd dat ge wat krijgt!"
sprak de Jonker, en zich hierop tot een
hondenjongen keerend zeid© hij: „Als die
bengel niet maakt, dat hij voorkomt, ros
hem dan eens af!"
„Diat nvoest hijl eens durven!" riep Jan
en 'balde de vuisten.
ging. De wisseling geeft een waarborg voor
de toekomstige politiek van Rusland en
beteekent den krachtigsten slag voor den
pro-Duitschen invloed. Tevens is zij een
duidelijke aanwijzing, dat de eenige poli
tiek, welke de nieuwe premier kan volgen,
die is van de meest innige samenwerking
knet de geallieerden.
De toestand in Roemenië.
Nu Klein-Walachije met. de hoofdstad
Crajova door de centralen is bezet, Groot-
Walachije met Boekarest, de hoofdstad
des rijks, gevaar loopt en de legers van
Mackensen en Falkenhayn voeling met
elkaar hebben gekregen, is. de toestand
in Rumenië inderdaad kritiek. Uit alles
blijkt, dat de Duitschers zich ten koste-
van alles in het bezit willen stellen van
het aan graan en petroleum overrijk©
Rumenië, teneinde hun eigen bekrompem
voorraden aan te vullen. Reeds werd van
dez» artikelen een rijke buit te Crajova
gewonnen.
D© vraag is nu maar of het terugr
trekkend RumeenschRussische leger
een afgesneden gedeelte ervan heeft pas
een klap gehad bij Turn Severin ona
het behouden van Boekarest nog een slag
zal wagen, dan wel het zal prijsgeven.
Iin verwachting van het laatste trekken
d© bewoners van Boekarest in groote
scharen naar Rusland, Engeland en Frank,-
rijfc.
F 11 A Y IA li IJ 14.
Ernstige brand te Par ij s. Bladen
te Bazel vernemen uit Parijs, dat Zondag
een week geleden een bij Nanterre in de
Seine bij Parijs liggende sleepboot, die
9000 vaten olie aan boord had, in brand
geraakte. Die geheele lading van 130.090
liter werd vernietigd. Talrijke in de ouurt
liggende beladen steepibooten en opslag
plaatsen van hout vatten vuur en wer
den volgens dit bericht zwaar bescha
digd. De geheele Parijsche brandweer
werd gealarmeerd. Het gelukte haar eerst
met veel moeite de uitbreiding van het
vuur te stuiten. Be weerschijn van den
grooten brand was gedurende den gan-
schen dag te Parijs zichtbaar. (Z.)
Oostenrijk. Hongarije.
Over de laatste levensuren van den
hoogbejaarden, thans ontslapen heerscher
der Donaumonarchie is bekend geworden,
dat hij nog verleden Dinsdagmiddag een.
bord krachtig© soop en een stuk kip at. De
„Ga nu terstond uw gang!" beval de
Jonker. „Zoo'n landlooper durft nog te
dreigen I"
De hondenjongen, een ruwe kerel van
een dertig jaar, aan wien de verzorging
der honden opgedragen was, kwam nu
met de hondenzweep: op Jan af; maar
eer hij! nog geslagen had, was: Jan hem
tegemoet gevlogen en had hem handig de
zweep ontrukt. Woedend sloeg de knaap
om zich heen. Niemand dorst hem te
naderen.
„Pakt hem!" beval de jongen aan de
twee honden.
De dieren gehoorzaamden, maar hijl, die
de voorste was; kreeg een streek langs
het lijf dat het dier huilend en kermend
langs den harden: grond rolde. De andore
hond was in het eerst gelukkiger, doch
kreeg, nadat hij Jan den kunstenaars-
mantel in flarden van het jijif gereten
had, met liét achtereind de|g zweep zulk
een hevigen slag op den neus', dat het
dier jankend naar zijn jongen meester
terug kroop.
„Wacht, schavuit", klonk op: eens eene
stem achter Jan, „ik zal u 'hier op> 's Gra
ven voorhof leer.en vechten," en meteen
werd hij! achter bij het kleed gegrepen
en met een sterke vuist vast gehouden.
„Laat je los! Laat je los! brulde Jan,
toen hij achter zich keek en Heer Filips
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 30 Nov.:
Matige wind uit Zuidelijke richtingen, nevelig
tot zwaarbewolkt; weinig of geen regen.
Weinig verandering van temperatuur.
zwakte nam daarna echter dermate toe,
dat hij tegen zes uur zelf verzocht, naar
bed te worden gebracht. Het bewustzijn
van den patiënt begon kort daarop sto
ringen te vertonnen. De lijfarts dr. Kerzl
en prof. Örtner weken niet van het ziek
bed; zij bleven, ondanks den zorgelijken
toestand, van meening, dat het ziekte
proces, zoo het al niet tot genezing mocht
leiden, toch nog wel 2 h 3 dagen zou
duren. De keizer lag rustig te bed; geen
reutelen, .geen zware ademhaling, geen
geluid van pijn was hoorbaar. De doch
ter van Z. M., aartshertogin Marie Va
lerie en de kleindochter prinses Elisa
beth von Wirdischgraetz kwamen herhaal
delijk aan het ziekbed. Om 7 uur 's avonds
beluisterden de geneesheeren den zieke,
die in diepen slaap lag. Toien zij tus-
schen acht en negen uur bij het ziek-
k'wamen, constateerden zij tot hun ont
steltenis, dat het intreden van den dood
spoedig te verwachten was. Aartsher
togin Marie Valerie, die naar het station
was gereden, om haar dochter af te ha
len, werd aanstonds teruggeroepen. De
hofkapelaan Seidl diende den keizer het
laatste oliesel toe in tegenwoordigheid
der leden van de keizerlijke familie, die
intusschen waren geroepen, en van vele
leden van het hof. Zijn veelgeliefde doch
ter Marie Valerie las de gebeden 'der
stervenden.
Het lijk ligt thans nog op het sterf
bed en wordt voorioopig in het kasteel
te .Schönbrann op een haar gelegd en
vermoedelijk Maandagavond overgebracht
naar de kapel in den Hof-burcht, waar
Dinsdag en Woensdag het publiek zal
worden toegelaten. (Zie laatste berichten
in dit nummer.) f
De trekken van den overledene zijn
zeer vredig.
De bijzetting in den grafkelder der Ka
pucijnenkerk te Weenen zal naar alle
waarschijnlijkheid Donderdag 30 Novem
ber plaats vinden.
Ais eigenaardige bijzonderheid kan nog
gelden, dat Keizer Frans Jozef in het
zelfde paleis stierf waar hij werd ge
boren
De roem en droefheid over het ver
scheiden van den beminden vorst, een
waren patriarch onder 's werelds poten
taten, is in de Donaumonarchie alge
meen. Dat rijk met zijn 9 verschillende
nationaliteiten werd bijeengehouden door
van Wassenaar herkende.
„Wat, boef? Durft ge mij zoo aan te
spreken?" riep de Heer van Wassenaar
bloedrood van toorn.
Het stond ek- voor onzen Jan niet al
te best voor, toen de Graaf den oploop
ontdekkende eens naar buiten kwam om
te zien wat er toch gaande was.
Nauwelijks kreeg Jan hem in het opg
of hijl rukte zich met geheele achterlating
van den mantel, »Iie toch reeds in) flarden
gescheurd was; los, lièp naar den Graaf,
viel voor hem opi de knieën en riep:
„Bescherming, Heer Graaf, bescherming!"
„Slaat hem dood!" .schreeuwde de Heen
van Wassenaar, die met den gescheur-
den mantel kwam aanloopen.
„Een dollen hond doodslaan, Heer Fi
lips?" vroeg de Graaf zijin lachen nauwe
lijks kunnende bedwingen.
„Neen, iels ergers dan een hond, dij
dol is, Heer Graaf I" was liet driftige
antwoord en reeds stond de hondenjongen
op bevel van Heer Filips gereed met
een knuppel den „dollen hond" dood te
slaan, toen deze nóg dichter bijl den Graaf
kwam en uitriep: „U had mij ©ten be
loofd, Heer Graaf, en Jonker van Voorne
heeft mie daar in het varkenshok re-
braeht.!"
(Wordt vervolgd.)
