100L
rOBS,
adelen
Rodelt!
iasfabriek,
No. 138.
Diasdag 21 November 1916.
Twaalfde Jaargang.
lensport!
snd.
te vermaak.
[naar boven.
»p de
eopend.
kt 7, Tel. 436.
|EM, GOES.
UWING
gslooten
1KKER. GOES.
a s-A r i k e I e n.
tasschen
bekende Adres
m, Hii
SEEM, GOES.
bij inschrijving:
ïanadaboomen en
120 a 130
Wilgetronken,
Verschijnt eiken MAANDAG-.JVQENSDAG- en VRIIDAGAVOHD.
Gewichtige Besluiten.
BINNENLAND»
Tweede Kamer.
Welk weder zullen wij hebben?
e s t i g d
tEST.
SEN.
J. GROOT.
flSSING
akening-Courant
L-ente.
opzegging 1
2V,
van den Polder
[maakt bekend dat de
den op Donderdag
)I6.
voornoemden Polder,
LENBERG, Dijkgraaf.
Ontv.-Griflier.
JEN bespannen, klinkt
Violen en Viool-
prachtige kwaliteit en
looveel verkocht.
[JAREN «en RUIME
I11
itvolle Sorteering In
ar Leerwerk,
coopste tot de fijnere
(waliteit wordt inge-
iOES.
:okes zijn:
per H.L. 70 cl.
n >1
in verzegelde zakken
Bij 25-100 HL 2>/j
H.L. en meer 5 cents
i cokes en half anthra-
brandstof voor Uw vul
de bus voor cokesbestel-
liten aan het Politiebu-
dagenv.m. 8.30, n.m.
27 cent per pond
30 UI!»
28
a contant
ne weido nabij den Palm-
Gravenpolder,
biljetten in te leveren
15 November 1916, ten
[otaris E. 0. VAN DISSEL
waar nadere inlichtingen
en.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten f 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
kalf drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Gangepoortsfraat C 209, GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prns.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. contant.
Dj abonné's op dit blad, in het bezit der door de
iirectie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
il.-.arvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
SE. gulden bij 4C| A gulden bij g^ gulden bij A M
jfl I I verlies van een I 11 verlies I verlies van 9
1 JI 9 liand, voet 1 I 11 I van een 1% I I een M 1
f of oog; duim; wijsvinger
gulden bij
verlies van een
hand, voet
of oog;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Gewichtige besluiten zijn verleden week
in de T>veede Kamer gevallen ten opzichte
der Kieswet, die, zoo zij door ons Hooger
P lis worden bekrachtigd, een geheel nieu-
en toestand in het leven zullen roepen
en daarmede tal van strijdvragen hebben
L -slecht, welke jaren lang tot een hef-
tigen- kamp tusschen de verschillende poli
tieke partijen aanleiding gaven.
Kr is nu algemeen man ne 1 ij k en
kelvoudig kiesrecht, waarmede de
kieswet v. Houten komt te vervallen,
stemplicht en evenredige ver-
ogonwoordiging benevens moge-
lijklicidvanV rouwenkiesrecht.
De kiozerskweek met al haar beslomme-
vi.. n en 'de dolle kiezersjacht op de
stemdagen met al het politiek bederf, dat
c:m.nt voortkwam, ja zelfs de herstem
mingen zullen- tot het verleden gaan be-
lir ren.
Iedere partij krijgt voortaan in Staten-
GeJicraal, Provinciale Staten en Gemeen
te:: ad bet juiste aantal zetels, waarop
zij recht heeft, zoodat ook coalities met
an .ere partijen aan de stembus niet meer
noodig zijn, hoezeer zij ook in het parle
ment kunnen geboden blijven.
Wie echter denkt, dat de kiesvereeni-
g'.ngen nu overbodig zijn, vergist zich
zee*. Aan de kiesvereenigingen zal juist
in de toekomst meer dan tot dusverre de
laa zijn opgelegd onze menschen, die
voortaan zullen moeten stemmen, politiek
to ontwikkelen, zoodat wij geen schare van
onwetenden en politiek onmondigen naar
do slembus brengen, maar goed onderlegde
:,.et een degelijke Katholieke overtuiging
gewapende staatsburgers, die zich bewust
zijn een macht te vormen ten goede en
co instrument te zijn ter verwezenlijking
van het ideaal: de herleving van den
eliristelijken geest in de staatkunde, in
li. 1 parlement en aan do regeeringstafel.
In het .gezicht van dit alles zal de
lezer het niet anders d m billijken, 'dat
wij de gehouden Kamerzittingen met be-
i.kking tot de Kieswet eenigszins uit-
vo-i'ig in dit nummer weergeven.
Grondwetsherziening.
Het voornaamste van liet in de zitting
van 15 November j.l, behandelde gaven
wij i i 't kort reeds weder in no. 136
do "er courant, en deelden nog mede, dat
avlikel 80 zonder hoofdelijke stemming
werd aangenomen.
In zijn nieuwe gedaante luidt het nu
1 lus
„De leden der Tweede Kamer
worden rechtstreeks gekozen door de
na nelijfe ingezetenen, tevens; Nederlan
ders of door de wet als Nederlandscbe
nderdanien entend, die iden door de
wet te bepalen leeftijd, welke niet be
neden drie en twintig jaren mag zijn
h ÓLen bereikt en door de vrouwelijke
ingezetenen, die aan gelijk© voorwaarden
voldoen, indien en voor zoover do wet
haar, niet uit hoofde van aan het bezit
van maatschappel ijken welstand ant
ic :.;do redenen, kiesbevoegd verklaart.
Iedere kiezer- brengt slechts ëéne stem
uit;
De wet bepaalt in hoeverre de
uitoefening van het kieamht wordt gei-
scho-st voor de militairen bij de zee-
en do landmacht voor den tijd, gedu
rende welfem zij- zich onder de wape
nen bevinden.
Van - de. uitoefening van het kies
recht zijn uitgesloten- zij, wien dat recht,
1 'j onherroepelijke rechterlijke uitspraak,
is ontzegd: zij die rechtens van hun
vrijheid zijn beroofd en zij "die krachtens
onherroepelijke rechterlijke uitspraak wte-
gens krankzinnigheid of zwakheid van
ermogons, de beschikking of het beheer
over hun goederen hebben verloren, of
van de ouderlijke macht of de voogdij
over oen of meer- hunner kinderen ont-
zo zijn. Aan onherroepelijke- veroor
deeling tot een vrijheidsstraf' van meer
dan een jaar of wegens bedelarij of
landlooperij, zoonrede aan meer dan twee,
binnen een door de wet te bepalen tijd
perk vallende, onliierroepelijke rechter
lijke. uitspraken openbare dronkenschap
vaststellende, verbindt de wet tijdelijk
of blijvend verlies van hiet kiesrecht.
De uitoefening van het kiesrecht
is verplicht volgens regels door de wet
te stellen."
Indien men van rechts wat, beter ware
opgekomen, hoewel aanvankelijk de op
komst van links nog treuriger was, dan
had het amendement Troelstra (uitslui
ting van meervoudig kiesrecht) gemakke
lijk verworpen kunnen worden.
Blijkt nu na eenigen tijd, dat meer
voudig kiesrecht gewenscht ware, dan zal
er een aparte grondwetsherziening voor
noodig zijn, iets wat natuurlijk zoo ge
makkelijk niet gaat, terwijl wanneer men
de mogelijkheid tot meervoudig kiesrecht
in dit artikel 80 had gelaten, later slechts
bij eenvoudige wetsbepaling dat meervou
dig kiesrecht zou kunnen worden inge
steld.
Bij links gevoelde men het gewicht wel
van Troelstra's amendement en door ge
telefoneer en gewaarschuw wist men de
mannetjes voor de stemming bijeen te
krijgen. Rechts kwam als Piet Lut ach
teraan. Maar hoe kon het ook anders.
Vijf rechtsche leden hadden wel de pre
sentielijst geteekend, maar inmiddels de
plaat gepoetst, vijf andere waren afwe
zig, zoodat men op zijn vingers kon uit
rekenen, dat Troelstra het met zijn amen
dement zou halen.
O, dat ellendig absenteïsme, o£ op zijn
Hollandsch gezegd: dat verfoeielijke niet-
op-zijn-post zijn, dat zich zelfs bij een
Grondwetsherziening niet verloochent.
De man, die die kwaal weet weg te
nemen heeft recht op een standbeeld.
Van de bestrijding van Troelstra's amen
dement nam de heer Lohman het leeuwen
aandeel. De Kamei'overzichtsehrijver van
,,De Maasbode" zegt hiervan:
„In dezen trant betoogde de bijna 80-
jarige staatsman, die ons iederen dag
meer verbaast door zijn frischheid van
geest, zijn ongebroken kracht, zijn opge
wektheid, die zich in luimigheid en .gees
tigheid uitviert en door zijn onverdroten
toewijding."
Daarna kwam aan de beurt art. 81
en de vraag of het principe der even
redige vertegenwoordiging daarin zal wor
den vastgelegd (over een bepaald stelsel
zal later worden gesproken), dan wel
bjj het meerderheidsstelsel zal worden
volhard (van de meerderheid p'lus één).
De heer Rink verdedigt daarbij het
evenredig kiesrecht. Hij weerspreekt dat
dit stelsel de invloed van de partijbestu
ren te groot zou maken en dien van
den individueelen kiezer te veel zou be
perken. Spr. is tegen het amendement-
Eerdmans om het evenredig kiesrecht
facultatief te stellen. Het beginsel is
goed en dit moet in de grondwet wor
den vastgelegd. Verandering van stelsel
blijft altijd mogelijk. Ook dhr. Albarda
verdedigt het evenredig kiesrecht. Wel
zijn daaraan bezwaren verbonden, doch
die zinken in het niet bij de nadeelen
van het meerderheidsstelsel.
Minister Cort van der Linden sluit
zich in hoofdzaak aan bij de verdediging
van evenredig kiesrecht, gevoerd door de
heeren Rink en Albarda. Het stelsel zou
de gelegenheid geven meer op de be
ginselen dan op de toepassing er van
te letten. Tegen het amendement-Eerd-
mans heeft spr. overwegende bezwaren,
daar evenredige vertegenwoordiging 't
noodzakelijk complement is van algemeen
kiesrecht.
De heer Eerdmans trok zijn amende
ment in en art. 81 werd aangenomen.
Wij krijgen dus evenredige vertegenwoor
diging.
Bij art. 82 waarin de Eerste 'Kamer
vermeld wordt, sputterde de heer Scha
per naar socialistischen trant tegen dit re-
geeringslichaam als tegen een „onnut ding"
enz., maar desondanks werd art. 82 zón
der hoofd, stemming aangenomen.
(Zitting van Donderdag 16 Nov.
Dhr. Lohman verdedigt zijn amende
ment om het passieve vrouwenkiesrecht
niet in de grondwet op te nemen. Hij
vreest in de wetgevende lichamen den in
vloed, die de man ook onbewust van
de vrouw ondergaat en die den man
kan doen leiden door aan de zaak zelf
vreemde overwegingen. Het amendement
wordt bestreden door de heeren Van
Limburg, De Meester, De Jong en Scha
per, die betoogen, dat de verkeerde in
vloed van de vrouw veel grooter kan
zijn als zij achter de schermen blijft, dan
wanneer zij openlijk moet optreden,
dat de deelname van de vrouw aan den
arbeid der Tweede Kamer van groot be
lang is te achten en dat het amendement
de vrijheid van den man-kiezer zou be
perken.
Interpellatie. De Kamer verleent den
heer Marchand verlof tot bet houden van
een interpellatie op nader te bepalen dag
over de oproeping van de Landstorm-
jaarklasse 1909 vóór de militielichting
1917.
Voortzetting Grondwetsherziening.
Het amendement-Lohman c.s. wordt na
der bestreden door den heer Van Ha
mel, die er op wijst, dat aanneming er
van do samenwerking tusschen man en
vrouw zou tegenhouden.
Minister Cort van der Linden ontraadt
het amendement ten sterkste, het zou
onlogisch zijn den grendel weg te schui
ven voor het actief vrouwenkiesrecht en
tegelijk de deur voor goed te sluiten
voor het passief vrouwenkiesrecht.
Het amendement wordt verworpen inet
68 tegen 15 stemmen. Voor de Chr.-Histo-
rischen, behalve de heer De Geer, Snoeck
Henkemans en Ankerman, de A.-R. op
den heer Rutgers na en 3 Katholieken
de 'heer Van Nispen tot Sevenaer, Van
Wijnbergen en Arts, waarna art. 81 zon
der stemming wordt aangenomen.
Aan de orde is daarna art. 89 be
treffende uitbreiding van schadeloosstel
ling en toekenning van pensioen en pre-
sentie-geld aan de Kamerleden.
De heer Nierstrasz bestrijdt, herhaalde
lijk in de rede gevallen, scherp de voor
gestelde maatregelen, vooral presentiegeild.
Hij zegt, dat de Minister een paar rijks
daalders in de handen van de afgevaar
digden, die de kiezers zand in de oogen
willen strooien.
Daarop loopt Minister Cort van der
Linden op spreker toe. Er ontstaat een
heftig dispuut tusschen hen, terwijl vele
leden woedend roepen. Troelstra roept,
doodsbleek, herhaaldelijk: er uit, en zakt
op een bank neer.
De voorz. schorst de vergadering voor
een kwartier.
Na heroppening drukt de voorzitter de
levendige ontstemming van de Kamer uit
over de door den heer Nierstrasz geuite
woorden en wil hem een nacht gelegen
heid geven zich te bedenken, weshalve
hij de zitting sluit.
(Zitting van 17 Nov.)
De Kamerleden waren bijna voltallig
aanwezig. Dhr. Troelstra had doen weten,
dat hij de Kamerzitting niet zou bijwonen
op medisch advies. De tribunen waren
overvol. Op het incident van Donderdag
werd echter nog niet teruggekomen. Voort
gegaan werd met behandeling van art. 89
(verhooging van de schadeloosstelling voor
de Kamerleden van f 20.10 tot f 3000 pen
sioen, vergoeding van reiskosten en pre
sentiegeld 15).
Dhr. I.oeff betoogde, dat ten aanzien
van het vergader verzuim een misstand
bestaat, die verbetering behoeft en achtte
de toekenning van het presentiegeld een
goed middel ter verbetering. Hij voelde
niet, dat dit strijdig zou zijn met de
waardigheid der Kamer.
Dhr. De Meester herinnerde aan het in
cident van Donderdag en sloot zich bij
de afkeurende woorden van den voorzitter
aan, vooral omdat dhr. Nierstrasz zijn rede
geschreven voor zich had. Hij is het niet
eens. inet dhr. Loeff en vreest, dat een
presentielijstgeld, dus vergoeding voor het
teekenen op de presentielijst zonder waar
borg van de aanwezigheid der leden eer
kwaad dan goed zal doen.
Dhr. Limburg ziet niet in dat het pre
sentiegeld als zoodanig strijdig zou zijn
met de waardigheid der Kamer. Hij meent,
dat het absenteïsme niet zoo erg is en
dit door presentiegeld toch niet zal ver
minderen.
Dhr. Scheurer betwijfelde eveneens de
doelmatigheid van het presentiegeld.
Dhr. Visser van IJzendoorn ziet in het
presentiegeld geen gebrek aan deferentie
jegens de Kamer. Hij zou liever de schade
loosstelling met nog f 500 willen ver-
hoogen.
Nadat besproken is de interpellatie-Mar-
chant over de oproeping van de Land
stormklasse 1909 vóór de militielichting
1917, Dinsdag te houden, kreeg dhr. Nier
strasz het woord.
Spr. erkende dat door den Voorz. te
recht aanmerking is gemaakt op het slot
zijner rede. Hij betreurde het gebeurde
en bood den Min. van Binneni. Zaken
en de Kamer zijn verontschuldiging aan.
Hij erkende ook over het lidmaatschap
van Commissie van toezicht te hebben ge
sproken op een wijze die aanstoot kon
geven. De bedoeling was echter niet iets
krenkends te zeggen over minister Postu-
ma of de leden.
Minister Cort van der Linden aanvaard
de voor zich de verontschuldiging ten
volle, doch kon de zaak daarmede nog
niet "als geëindigd beschouwen. Dhr. Nier
strasz heeft minister Posthuma een klad
aangewreven die ieder, die weet ho© die
bewindsman, met opoffering van eigen
belang dag en nacht werkt in 's lands
belang, met verontwaardiging heeft ver
vuld. Bovendien heeft de regeering de
uitdrukking, dat elke volksvertegenwoordi
ging van de regeering eene bejegening
ondervindt die zij verdient, gevoeld als
smaad, de Kamer aangedaan. Bij. alle ver
schil van meening die er soms was, heeft
toch de Kamer de regeering met ernst
en toewijding in deze benarde tijden 'ter
zijde gestaan.
Dhr. Lohman sloot zich aan bij het
betoog van dhr. Visser van IJzendoorn.
Dhr. Nolens stelde een motie van orde
voor tot sluiting van - de beraadslaging.
Deze werd echter verworpen met 51 tegen
26 stemmen.
Dhr. Fok verklaarde zich tegen het
amendement-Rutgers, dat hij onpraktisch
acht.
Dhr. Schaper wilde niet te hard oor-
deelen over een woord, in drift ontvallen,
doch anders is het met dhr. Nierstrasz,
die een geschreven rede voor zich had,
waarin de geheele Kamer op geraffineerde
wijze werd beleedigd. Spr. is voor presen
tiegeld. Dit is niet vernederend en het
absenteïsme is wel erg. Het amendement-
Rutgers zou het kwaad nog erger maken.
'Nadat dhr. Lohman na verzet van den
voorzitter en den minister zijn voorstel
had teruggenomen om het amendement-
Rutgers betreffende het quorum naar een
commissie van rapporteurs te zenden ten
einde die kwestie nader onder de oogen
te zien en het gewijzigd amendement der
commissie van rapporteurs om de pen
sioenregeling alleen te doen gelden voor
Kamerleden die tijdens de herziening lid
zijn en daarna en ook voor het jaar
vóór de herziening, door den minister
was overgenomen, werd het amendement-
Rutgers om het presentiegeld te doen ver
vallen, aangenomen met 50 tegen 28 stem
men, terwijl het nmendement-Rogaarls, om
ook vergoeding voor verblijfkosten voor
commissievergaderingen, werd verworpen
met 46 tegen 33 stemmen.
Het art. 89 werd daarop zonder stem
ming aangenomen.
Rijksmiddelen.
De maand October is voor de schatkist
niet voordeelig geweest; ongeveer 1.7 mil-
lioen minder bracht zij op dan October
1915.
De suikeraccijns had in Oct. een achter
stand van ruim 18Ve, de. accijns op gedistil
leerd een van 2 en het successie-recht
een van 3 ton, Het baatte dus niet, of
hier en daar al wat meer binnenkwam,
Verwachting tot den avond van 21 Nov.:
Matige tot krachtigen, tijdelijke wellicht
stormachtige Zuid-Oostelijke tot Zuid-Weste
lijken wind, meest zwaarbewolkt, waar
schijnlijk eenige regen. Weinig verandering
van temperatuur.
vooral omdat ook op verschillende kleinere
posten nog minder was geïnd dan het
vorige jaar.
In 10 maanden is een totaalcijfer bereikt,
van 160.9 tegen 133.1 millioen in 1915
en is de vooruitgang algemeen, met uit
zondering van de loodsgelden, die de da
lende lijn blijven volgen en die bij de
raming op het einde des jaars een schade
post zullen opleveren van bij de 3 mil
lioen.
Behalve de 160.9 millioen werd nog
2.3 millioen opgebracht aan de drie ver
dedigingsbelastingen en 22.3 millioen aan
verschillende opcenten ten behoeve van
het Leeningsfonds 1914.
Op de Oorlogswinstbelasting konden nog
geen ontvangsten worden geboekt.
Tweede Kamerverkiezing.
Do Centrale Liberale Kiesvereeniging in
het hoofddistrict Tiel heeft Zaterdag als
candidaat voor de Tweede Kamer gesteld
mr. H. C. JJresselhuys, te 's-Gravenhage.
Duitschland en Nederland.
De „Kiiln. Ztg." verneemt uit Berlijn:
Duitschland heeft op een voorstel van
Nederlandsche zijde een commissie naar
Holland gezonden, om de wenschën van
Duitschland en Nederland met elkaar in
overeenstemming te brengen. De onder
handelingen hebben tot een uitkomst, die
Duitschland bevredigt, geleid.
Lichting 1917.
Het Kamerlid de heer Dluymaer van
Twist beeft tot den Minister va,n Oor
log de volgende vraag gericht:
Is de Minister bereid om eerst de mi-
„itiep'lichtigen van de lichting 1917 voor
zooverre deze in gewone omstandigheden,
niet tot ,de najaarsploeg zouden behoo-
ren en voorts ook ue landstorm van de
jaarklasse van dit jaar voor inlijving aan
te wijzen alvorens de landstorm van de
jaarklasse 1909 onder de wapenen te roe
pen? Zoo deze vraag ontkennend moet
beantwoord worden, wil de Minister dan
de redenen mededealen, welke hém tot
dié gedragslijn leidden
Te veel betaalde vergoedingen.
Door het Tweede Kamerlid den heer
Van Wijnbergen, is tot den Minister van
Oorlog dé volgende vraag gericht:
Moet de Minister niet erkennen, dat
het onbillijk is het risico waarvan spra
ken is in het op 9 Nov. 1.1. ingezon
den antwoord (aanhangsel Handelingen
1916/17 p;ag. 27) te leggen op den bur
gemeester of op; de gemeentekas? Is toch
de Minister niet van oordeel, dat alleen
in geval van gebleken schuld of nala
tigheid aan de zijde van den (burgemeester,
te veel uitbetaalde vergoedingen ten las
te van dezen mogen worden gelaten?
Prinses Juliana.
Dn toestand ran do Prinses blijft goed
vooruitgaande, zoodal geen bulletins meer
verschijnen.
Spruifkool.
De Minister van Landbouw heeft be
paald, dat het percentage van. de dage-
lijksche aanvoeren van spruitkool, het
welk voor het binnenland moet worden
geveild, wordt vastgesteld opi 40 pet.
Een soe. Tiveede Kamerlid, men spreekt
van Duys, zal verlof vragen voor een inter
pellatie betreffende de wegvoering van
Belgen door de Duitschiers. Van Belgisch-
socialistische zijd© wordt in vereeniging
met de S. D. A. P. een protestmeeting
voorbereid.