ree
lit op stam te looi
WERKEN.
!uid-Beveland
No. 131.
Zaterdag 4t November 1916.
Twaalfde Jaargang.
IAHO GEVRAAGD
140 Wilgen- en
banadatronken,
Mijnl eiken IMWU-. WIENSDAG- en NMUUfllB.
Dit nmnmer hestaat kit 6 hladzijden.
EERSTE BLAD,
chtige sorteering
kskinderenstr., Goes
oort Zeeppoeder
enbare Verkoopin*
b en
Piano fe koop gevrae
koop bij inschrijving
108 OLMEN,
31 Canada's,
ij inschrijving te koop
59 OLMEN,
1 ESCH,
34 ZWARE OLMEN
BERICHT.
f EU1LLETON.
UIT DE PERS.
Aanbevelend,
5'
r van Landbouw, Nijverheid en
bestemd, geveild worden op eenq
eenïging „Groenten-Centrale" te
ïtrale" mag door de veilingsver-
lenten, alleen groenten afkomsti;
it kanaal Hansweerd-Wemeldinge
monster geveild niet meer dar
n des Dinsdag, Donderdags e
op deze dagen de monsters voo
op 't veilingskantoor ingeleveri
er blijven twee procent. Nader
en veilingmeester-administrateu
of 13 Wemeldinge.
imcns het Bestuur,
F. KAKEBEEKE, Secretaris
„het Waschmeisje"
it per pakje.
E. VERBEEM, Goes
Vrijdag 17 November 1916,
orgens te 10 uur te Wissenkerke
It café „de Kroon" ten overstaai
(fotaris PILAAR te Goes, van:
ssenkerke, op het dorp, wijk A 8'
Samen groot 79 Centiaren.
87 is verhuurd aan D. Goulooze
88 is onbewoond.
r een leerling wordt
platte) Brieven met opgave, ki
iksmerk en uiterste prijs a conta.
ureau van dit blad onder letter D
onder zware.
li de in de Hollestelle en den Kraierl
fcdijk, gemeente Ovezande.
jinwijzing geschiedt door den hee
Ioonman in de Hollestelle.
nde aan den Vingerlingdijk bi
ande
mwijzing geschiedt door den hee
1. Schuerman, postbode, wonend
den dijk.
schrijvïngsbilletten voor iedere part
aderlijk, worden uiterlijk tot 10 N(
er ingewacht ten kantore van I
dLBRUGGE, Nieuwegracht 5, Utrech
'erlangd geven de aanwijzers nader
htingen.
er de gemeente Wolfaartsdp
vaaronder zeer zware, en
ci 5 perceelen, staande op de hofsteij
iewoond door dhr. Abr. Remijnse
en Oosterlandpolder.
n één perceel, staande op de hofsteè'
Bewoond door dhr. J. van Strien 1
len Westkerkepolder.
lanwijzing geschiedt door voornoemd
Ivoners.
foor waarden van verkoop te bekom®
inschrijvingsbiljetten in te leveren t
W. F. K. LENSHOEK te Kloeting
ir of uiterlijk op 18 November 1916.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.90, daarbuiten f 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
kalf drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Ganzepoorfsfraaf C 209, GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjja.
Advertentiën van 16 regels 0,50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. h contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de B REB It gulden bij verlies van beide 1EB gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de M 1 ifl 1 handen, voeten of oogen. fl gL^ §3 S verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, jg n II I Voorts bij ongeneeselijke ^3$ §j 3 hand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: B vaf? verstandsverbijstering; of oog;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollaiidsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
gulden bij
verlies
van een
duim;
gulden bij
verlies van
een
wijsvinger
25
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Wij brengen ome abonné's ter kennis
dat er deze maand zal gedisponeerd
v/orden over hef abonnementsgeld 4e
Kwartaal 1916.
Wij vertrouwen, dat onze abonné's
zuilen medewerken om tof vooruitbe
taling van het abonnementsgeld te
g:raken, door hun kwitantie bi) aanbie
ding te betalen.
DE ADMINISTRATIE.
V* No9 eens d® Bond van R*K-
Kissvereenigingen in Zeeland.
„De Maasbode" en „De Tijd" hebben
ons artikel van Maandagavond over de
oprichting van. den Provincialen
Hond van R. K. Kies ve r ee ni gin-
gen in Zeeland zoo goed als onver-
kort overgenomen, daarmede een loffe-
lijk bewijs gevend van hun belangstelling
in dat schoone werk en va,n de beteeke-
nisvolle rol, welke die gezaghebbende or
ganen aan den Bond in de toekomst toe
's "kennen.
uel Verder kunnen wij mededeelen, dat tal
re van klinkende blijken van instemming, uit
I alle deelen der provincie, niet het minst
uit Zeeuwsch-Vlaanderen, den penning
meester van. het voorbereidingcomité dage
lijks bereiken. En als wiji dan ten slotte
vermolden, dat dezer dagen eene gift in
eens van HONDERD GULDEN binnen
kwam, dan is het voorzeker geen ijdele
fraze, wanneer wij beweren, dat de Bond
in een langgevoelde behoefte blijkt te
voorzien en zijn verschijnen in het Ka
tholieke, politieke leven van Zeeland met
vreugde wordt begroet.
Dank dezen vorstelijk-milden gever,
dank al dengenen, die reeds hun steun-
penning voor den Bond afzonderden.
Dank, hartelijk dank in naam van allen
in ons gewest, die een sterke, eensgezinde,
vast aaneengesloten Katholieke Zeeuwsche
partij van groot gewicht en steun achten
in den strijd voor de zegepraal der Chris
telijke staatkunde in ons land.
Wij sluiten met den oproep der circu
laire, onlangs verzonden: „largesse, nobles
seigneurs, largesse!" Weest mild, edele
vrienden aan deze en gene zijde der
Schelde. Steunt den Provincialen
Bond van R. K. Kie s ve r een i gi n-
gen in Zeeland met woord en daadI
„Wind gezaaid, storm gemaaid".
(Een verhaal uit den Graventijd.)
12
De moeder, die hang voor den gewaan
de n koopman was, ging op zijde en zonder
den man in iets te hinderen liet ze Jan
op het bed in de huiskamer leggen.
„Wat nu te dogn?" zeide Steven ITer-
mnnsz.
„Ik zal den vromen kluizenaar uit het
Dc-rkenbosch halen", siprak de herder. „Die
man geneest alle wonden."
„Laat dien vromen kluizenaar maar in
ruste in zijne kluize," klonk het op bar-
schen toon uit Heer Wolferts mond, „ik
zal dien knaap wel verbinden!"
Hierop begon hij Jan te ontkleed-en en
na met bewonderenswaardige vlugheid en
do teederheid ©ener moeder de wonden
ei'gewasschen te hebben, legde hij een
verband om het hoofd en omzwachtelde
hij de wonden zoo handig en goed, als-
ot hij zijn leven lang nooit iets anders
griaan had.
„Ik zal vannacht van uwe gastvrijheid
gebruik 'moeten maken, koster!" dus sprak
Heer W-olfert. „Er zou een-e wondkoorts
kunnen komen en dan wilde ik er wel
l ij zjfn. Die honden van Mohamedanen
v Artikel 192.
Wanneer art. 192, regelende de over
heidszorg voor het onderwijs wordt aan
genomen in den geest der bovredigingss-
commissie-, dan komt er financieel© 'ge
lijkstelling van hef openbaar en „bij
zonder onderwijs'.
Nu aal linen allicht vragen: Hoie stelt
zich de Bevredigings-commissie de ver
dere inrichting v;an het onderwijst voor?
Hierop heeft kort geleden Mr. Baron
Van Wijnbergen in een vergadering van
R. K. Schoolhoofden in het bisdom
Haarlem het volgende gezegd, volgens
bet verslag van „D© Tijd":
Vervolgens geeft spreker een. korte
uiteenzetting, hoe de Staatscopninissie
zich de voortdurende regeling van de
gelijkstelling van twee takkiem van on
derwijs gedacht heeft, en wel door het
in het leven roepen van ©en lichaam,
een nieuw lichaam; de „Onderwijsraad"
geheieten, samengesteld uit onafhankelijke
personen, die ook buiten do schoolto:
sturen staan, en die geschillen, en con
flicten tot oplossing brengen, ee,n raad,
waarin de partijen kunniwi eni gullen
vertrouwen stellen.
Spreker ging nu over tot het gaven van
een uiteenzetting van, de p-ractisehie uit
voering v,an bedoelde onderwijiswet,
waarbij hij de volgende drie punten ter
sprake bracht: lo. den. bouw ©n de in
richting der scholen; 2e. de jaarwedden
der onderwijzers'; 3e. de exploita-tiekosr
ten, ,als' leermiddelen enz.
De houw dan zal kpm-ea ten laste
van de gemeente, zoowel voor openbaar
als bijzonder onderwijs. Die gebouwen
blijven het eigendom van d© gemeenten
en worden voor den duur van het on
derwijs afgestaan aan de schoolbesturen.
Natuurlijk zullen zich hierbij bezwaren
voordoen bij het overleg tusscton ge
meente- en schoolbestuur, bijv. over de
plaats, waar de school rnoet komen en
over de inrichting, bezwaren, die tot
moeilijkheden -analeiding zullen geven.
Het oplossen van deze mioeilijkbeden zal
de taak zijn van het npeuwe lichaam:
den Onderwijsraad.
Wiat betreft do reeds bestaande- scho
len op tot oogenblik, dat de wet in
werking treedt, deze z-iijlen geschat wor
den tegen de waard©, die ze vertegen
woordigen ©n van dat geschatte bedrag
zal dan door- de genre-ante rente betaald
worden aan bet bettoffeade schoolbe
stuur.
Nu. hadden spreker van verschillende
zijden vragen bereikt, of men nu met
het oog op de nieuw© Ogderwijswet tot
bouwen zou overgaan, ja dan neen.
Tegen bouwen bestond, volgens spre
ker, geen bezwaar.
zijn toch wel ergens goed voor. De kunst
-om wondkoortsen te genezen heb ik van
hen geleerd."
Met groote verwondering had Jonker
Witte den ruw,en Edelman bezig gezien
en daar zijn goedig hart onmogelijk lang
wrok kon blijven koesteren, kwam hij
andermaal opvtein Zeeuwscton Ridder af,
stak hem weer de hand toe en zeide:
„Heer Wtolfert van Borselen weigert ge
nu nóg mijn hand?"
„De Jonker van Holland schijnt bijzon
der op de hand van een Zeeuwsch Edel
man gesteld te zijn," was' het raw ant
woord en zich over Witte heenbuigende,
fluisterde hij hem in het oor: „Ik ben
Heer Gij-sbrecht van Amst-el ni-eit, Jonker!"
„Wat bedoelt ge daarmede?" klonk het
vragend.
„Het antwoord zal de tijd u gieven, Jon
ker! Wilt gij nu nog mijne harad?"
„Ongetwijfeld 1"
„Zooals ge wilt, Jonker van Holland,
maar weet wel, dat di© handdruk geen
zegel is op- een Verbond van vriendschap!"
„Vian wat idan? Van vijandschap?"
vroeg Witfe.
„Neen, alleen Van hoogachting voor uw
moed, ten onzen koste in Zeeland ten
toon gespreid I" klonk het antwoord.
„D'an weiger ik uwe hantdl" jbrarpde
Witte.
„Zooals ge -wilt, Jonk^rl" #pra,kWpï-
Hierna kwant spreker aan punt twee:
de jaarwedden. Deze zullen Komen ten
laste van het Rijk ie-n door to-t Rijk
worden uitbetaald. Iu het ontwerp zijn
niet meer neergelegd de minima, maar
een volledig© salarisregeling, waaraan
door niemand iets zal kunnen veranderd
worden.
Ten slotte besprak spreker punt drie:
de exploitatiekosten. Dieze zullen komen
ten laste van de gemeenten. Daartegen
over zullen de schoolgelden komen ten
bate van de gemeenten. De heffing, die
evenredig is zoowel voor openbaar als
bijzonder onderwijs, is -aan de gemeente
besturen pvergelaten.
De exploitatiekosten zullen per leerling
van openbare ©n bijzondere schooi
hetzelfde bedragen.
Doet zich bijv. tot geval voor, dat
in ©en gemeente alleen één .openbare
of bijzondere school voor ,M. U. L. 0.
bestaat, dan zal men met de schatting
daarvoor bij een nabijgelegen gemeente
te rad© gaan. i
Wat de opleiding der onderwijzers!
betreft, hieraan is een afzonderlijk wets
ontwerp gewijd.
Zoo zal in de toekomst slechts één
acte van de onderwijzers' gevergd wor
den, die gelijk staat met de hoofdacts,
met inbegrip van wiskunde, modern©
talen en gymnastiek.
De opleiding zal uitsluitend geschie
den in kweekscholen, waaraan ©en de-
lijk© voorbereiding zal moeten vooraf
gaan, en wel ©en bezoek'i van ©en school
voor M. U. L. O. of H. B. S. met 3-
jarigen cursus, of andere inrichting, hier
mee gelijkstaande.
De kweekschoolopleiding zal vijf ja-
rein duren. Na. 3 jaren zal de kweeke-
ling den ïitol mogen voeren van aspi
rant-onderwijzer en een matig salaris
gaan ge-nieten. De laatste twee jaren zul
len theorie ien practijk elkaar afwisse
len,
Wat dei financieel© zijde van dit .ge
deelte betreft, is in de organieke wet
ten vastgesteld, dat de kweekscholen
uit de openbare kaszulten bekostigd
worden.
Voor het vervolg zullende examen
commissies zijn atg©schaft en d© exa
mens worden afgenomen door d© leer
aren der .aangewezen kweekscholen, on
der toezicht van gecomdtteerdan; zooals
dat thans bij de gymnasia plaats toieft.
Wanneer da uitvoering van dit .ont
werp zfal plaats hebben, weet spreker
niet te 'zeggen, maar hij heelt het vaste
vertrouwen, dat dit onmiddellijk na do
laanneming den- .Grondwet zal zijn.
N.B. Baron ,Van Wijnbergen maakte
deel uit der Bevredigingscommissie.
f-ert met een fijn lachje.
Diaar het gesprek tusschen deze twee
slechts1 fluisterend gevoerd werd en di^
anderen zich te veel met den jongen lijder
bezig hielden, was het door niemand ver
staan. Alleen had Steven Hermansz. ge
zien, dat de handdruk van Jonker Witte
niet beantwoord was geworden.
Kort daarop verlieten Jonker Witte en
Steven Herm-ansz. de hut vau den kos
ter en begaven ze zich naar de Boomsteê
waar de Gravenzoon den nacht zou door
brengen, daar hij op den „Swanenbargh"
nu niets meer te. doen had.
Gedurende vier dagen zweefde J,an tus
schen leven en dood. He-er W-olfert week
bijna niet van de legerstede ,d'esl jongen
lijders ©n mocht eindelijk het genoegen
smaken, dat hij bet leven van dep. knaap
door zijne verstandige Wijjze van hande
len behouden had.
Acht dagen later vertrok hij, na van
Jan de ondubbelzinnigste blijken van
dankbaarheid ontvangen te jiehten.
„Wij zullen zien tot hoe ver die dank
baarheid gaat ien hoe lang ze duurt, jon
ge borst!" sprak Heer Wolfert.
„Mijn leven, lang, edel'e Heer!" stakneh
ide Jan ien kuste de hand zijnsl redders.
Maar hoe blijde de koster en vrottw
Aleid ook wanen, dat hun eenig
kind behouden was, toch g'peet het
h,un, dat zij het behoud v,a;n zijh
Ongeluksprofeet.
„Die Katholieke School" schrijft:
Op een vergadering van „Volksonder
wijs" Zondag 15 dezer te Amsterdam ge
houden ter bespreking van 't voorgestel
de grondwetsartikel 192 en wat daar
mee .annex is, voerde o.a. ook het libe
rale Kamerlid Die Muralt het woord. Spre
ker meende, dat ons onderwijs' door de
voorstellen der B. C. voor een donkere
toekomst wordt geplaatst, waarin hij
slechts een enkel lichtstraaltje vermocht
te ontdekken. Het zou m.l. nog wel een
jaar of tien duren voor er iets van de
zaak komt in verband met de twintig
miljoen, welke noo-dig zijn voor de uit
voering". -i
Aldus 't verslag in het Handels
blad.
Wil de heer De Muralt de onderwij
zers wanhopig maken, vroegen .wij
ons af. Nog tien jaren voor er iets
va,n komt? Nog tien jaar dus ook,
voor een verbeterde salariëering zal ge
geven world en?
En dat zegt een Kamerlid 1 Diat zegt
een Kamerlid als ©en hoop' en een vreug
de! Nog tien jaar armoede dus voor on
ze afgetobde minimumlijders
Gesteld eens, dat -de Regeering ma de
revisie werkelijk met ©en beroep' op fi-
nantiëele onmacht, iniderdaad zo-u trach
ten de verwezenlijking van 't nieuwe
steltfcl, de salarisregeling incluis, op- de
lange baan te schuiven, zouden dan de
heer Die Muralt en de zijnen daar dus in
berusten niet alleen, maar 't toejuichen
zelfs! 't K-onit ons voor, dat dit in zijn
Woorden noodwendig ligt opgesloten. Ite
groote kans op uitstel heet hij immer de
lichtstraal. Hoe langer er dus ge
draald zal worden, hoe liever 't den heer
De M. zal zijn. Om maar zoo- lang mo
gelijk te ontkomen aan He z. i. fatale prak
tijk van 't nieuwe grondwetsartikel, wil
deze linksche politicus er alles aan wa
gen. Hij -hoopt en verlangt, dat er van
de uitvoering der .plannen in jaar en
dag niets zal komen. Een Regeering
die de zaken maar laat sloffen onder
voorwendsel van geldgebrek, zal- door den
heer ,De Muralt met onverholen vreugde
worden gestijfd in dien op-zet.
Daar gaan we dan!
Zoo'n Regeering zal zijn ideaal zijn.
Als deze Unieliberale woordvoerder de
meening van zijn partij weergeeft, weten
we nu ten minste al van welken kant
erg e n haast gemaakt zal worden, om
de noodige miljoenen beschikbaar te
stellen. T.
leven aan dien man te danken hadden.
III.
De winter (duurde buitengewoon lang.
Reeds was' Februari voorbij en nog al
tijd lagen de grachten en plassten, de
meren dichtgevroren. De wonden, die Jam
in het gevecht met den wolf ontvangen
had, .waren door de goede geneesmid
delen en de verstandige behandeling van
Heer .W-olfert reeds lang g-enzen. Mdn
moet nu niet gel-ooven, dat de trotsche,
Zeeuwsche Edelman dit allés' gedaan had,
omdat hij zoo bijzonder menschlievend-
was. De boeren en lijfeigenen van de
heerlijkheid van Borselen hadden u daar
van een ander boekje kunnen open leg
gen. Maar wat dreef hem dan? Het is
gauw gezegd. De ontevredene Edelen had
den al lang besloten Graaf Fl-oris onscha
delijk te maken, hetzij doo-r hem gevan
gen 1© 'nemen en hem da,n naar Engeland
te zenide'n, of, als het niet anders kon,
door hem te -dooden. Zij begrepen zeer
goed, dat ze een gevaarlijk spel speelden
en hoe de Graaf met de Edeten om
sprong, die zich aan de eene o£ ander?
misdaad hadden schuldig gemaakt, daar
wisten Gijsbrecht van Amstel en Herman
van Woerden alles van. En Heer Jan,
neef van Heer Gerrit van Velsen was te
Leiden zelfs onthoofd, omdat hij den
jjrafelijken rechter verwond en een ander
Weik weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 4 Nov.:-
Matige tot krachtigen, Zuid-Oostelijke tot
Zuid Westelijken wind. Betrokken tot zwaar
bewolkte lucht. Waarschijnlijk eenige regen.
Aanvankelijk Iets zachter.
Hooge huren.
Wij lezen in „De Zeeuw":
Een ontwerp is bij de Tweede Kamer
ingediend om te voorkomen een onre
delijke opdrijven van woninghuurprijzen.
Dit ontwerp zul bij aanneming wor
den een huurco-mmissiewet.
Zij bedoelt het instellen van coinimis-
sies die moeten nagaan o-f de huren van
woningen beneden zekere grens onredelijk:
worden opgedreven. Die commissies,
saamgesteld uit verhuurders en huurders,
worden benoemd door B. en Wi. van
iedere gemeente, waar zij zullen noodig
geacht worden.
Wiaar zulk een commissie bestaat, zal
't verboden zijn een hoogere huur te vor
deren dan die welke op 1 Januari van
dit jaar gold, of op 't tijdstip voordat
zij leeg ging staan toen zij nog bewoond
W:as. i i
Voor nieuwe woningen geschiedt de be
paling van den huurprijs naar de ge
schatte huurwaarde-.
Een ontwerp dat in een leemte vaorzfiel
Het is bekend da,t vooral dit jaar in
de groote steden een schromelijke op
drijving der huurprijzen heeft plaats ge
had.
Wordt de wet aangenomen, dan wordt
daarvoor een schotje gestoken. Bestaand©
huurcontracten worden ongeldig, wanneer-
de huurcommissie zulks beveelt, en huur-
opsliag zal zonder toestemming van deze
niet meer kunnen plaats tobben.
Neemt de verhuurder met haar beslis
sing geen genoegen, dan heelt hij beroepl
op B. -en W'. Dat is bet hoogste ressort.
Zoodat, wanneer die de huurcommissie
in het gelijk stellen hij "zich er bij heeft
neer te leggen.
Waar, ten gevolge der buitengewone
tijdsomstandigheden, waaronder wij leven,
de overheid in velerlei particuliere zJa-
ken den neus steekt, zal deze maatregel
wel ge-en verzet vinden. Immers hij ia
noodig.
Zjj nog herinnerd da,t in dit ontwerp
vallen woningen van een huurwaarde niet
hooger dan 4 maal de wekelijksche huur
prijzen ia,angegeven in de artikelen 1 en
2 der Kieswet. Voor Vlissingen derhalve
gedood had. Uit vrees dus van bij eend
mislukking van den aanslag niet alleen
hun goed, maar ook hun teven te verlie
zen, wemschten z-e lieden te hebben, die
voor hen ide kastanjes uit het vuur haal
den, dat wil zeggen, die den aanslag
uitvoerden. En in dien knaapi hadden Heer
G-ozewijn va'n Swanenburch en Heer W-ol
fert van Borselen iemand gevonden, die
hun getrouw zou zijn, isn in alles gehoor
zaam. Dat Ide Edelen zich misrekend had
den, zulten we later zie-n. Reeds sedert
geruimen tijd was Jan dan ook alweer
telkens op liet slot en daar men van
wolven niets meer hoorde, zoo- gebeurde
tot niet zelden, dat hij verre boo-dschapL
pen moest verrichten. Ook ging hij vaak
met Heer Goz-ewijn op- de jacht. Zoo was
het in het begin van Maart dat de knaap
bezig was de honden gereed te maken,
met welke zijn heer op de vossenjacht
zou gaan, toen -deze tot voorplein van
het kasteel in gezelschap- van een ander-
heer -optrad. Jan had dezen heer, die
blijkbaar een ridder was, nooit gezien.
Hij was een stevig gebouwd man met
donker haai-, dat reeds grijs begon te
worden en oogen, die -diep wegkropen
onder groote wenkbrauwen.
(Wp-rdt vervolgd,)