De Groote Oorlog.
Donderdag 2 November 1916.
Twaalfde Jaargang.
O 8T ZE ELANP7
No. 180.
Verschijnt eiken MAANDAG-JfOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
H si H Ij hand, voet i 1S 1 van een jO| ij h een Jjjr
Losse Oorlogsberichten.
BINNENLAND.
NIEUWE ZEEUWSCHE COUP
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.90, daarbuiten f1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Ganzepoorfsiraaf C 209, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 25 Ct. k contant.
1500
gulden bij verlies van beide
banden, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
De abonné's op dit blad, in bet bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voorljjk4A Igyp verstandsverbijsteringgg 13*0 of oogg duimfyy wijsvinger
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
1 f" IB* gulden i gulden bij gulden bij A gU
r 0 verbes van een lilll verlies g H verlies van M aL.
of °°gI g IM èfX. duim»Jg wijsvinger l&JI
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Bombardement van Reims.
PARIJS, 31 October (Havas.) Sinds 2a
Oct. zijn de Duitschers weer begonnen
Reims te bombardeeren. Dien. eersten dag
wierpen zij 250 granaten opi de stad.
Het bombardement werd den 26ea Oct.
den geheelen dag voortgezet en begon
weer op1 27 October in den morgen.
Die Duitschers mikken bij voorkeur op
de omgeving der kathedraal. Zoo most
Reims boeten voor den tegenslag bij Dou-
aumont.
De vlieger Bölcke.
wiens dood in een Reuter-telegram werd
bericht, blijkt niet door een vijandelijken
vlieger naar beneden te zijn geschoten,
maar het slachtoffer van een ongeluk te
zijn gewonden. Zijn vliegtuig kwam.' name
lijk in botsing met dat van een collqja
en verongelukte aldus. In het geheel had
de vermaarde Duitsche vliegenier 40 vij
andelijke vliegtuigen geveld.
Zijn dood wordt in geheel Duitschland
diep betreurd.
Ruim 900 Oostenrijksche en Hongaar-
sche dagbladen hebben sedert het begin
van den oorlog hun uitgave gestaakt. Het
waren alle provinciale bladen.
Dit Lugano wordt aan de „Vossisehe
Zeitung" geseind, dat de hertog van Aosta
het commando, over het Italiaansehe Ison-
zoleger heeft neergelegd, naar het beet,
wegens meeningsverschil niet den chef
van den generalen staf.
Uit officiëele gegevens blijkt, dat tot
einde Aug. van dit jaar niet minder dan
15.200 kerkklokken in Oostenrijk-Honga-
rije versmolten zijn. Ziji hebben 7.464 ton
brons opgebracht.
De overwinnaar van den Ourcq.
De katholieke generaal Mannoury, „de
overwinnaar van den Ourcq" genoemd,
en sedert in het oog gewond, leeft nu
op de wijze van een Cincinnatus, te Ifer-
billy. Zijn deur staat altijd wijd open
voor de bewoners van het dorp en van
de naburige gehuchten, die hein „vader
Mannoury" noemen en hem steeds komen
raadplegen over hun zaken. D© generaal
ontvangt een ieder met zijn gewone goed
heid en geeft zijn wijzen raad.
Hij gaat zelden uit, alleen 's Zondags
om de H. Mis bij te wonen in de kerk'
van Courbouson, en soms in die van
Avaray.
Dies middags gaat do dappere soldaat
naar het kerkhof Van Mer, om er te
knielen -op het graf van zijn dochter Ge-
noveva, een bekoorlijk meisje van acht
tien jaar, dat even voor den oorlog ge
storven is. Daarna laat hij zich geleiden
naar zijn oom, den ouden dokter Edmond
Mercier, een bijna legendarische figuur,
die gedurende een halve eeuw de vader
der gansche streek was.
Generaal Mannoury is bescheiden en
zeer teruggetrokken. Bijna nooit spreekt
hij over de groote gebeurtenissen, waar
van hij getuige geweest is., of over d©
historische rol, welke hij gespeeld heeft.
(„De Tijd')
De toestand in Rumenië.
Het Rumeensche offensief, in Zeven
burgen en in de üobroedsja tegelijkertijd
ondernomen, is veranderd in een defen
sief. De Dobroedsja moest aan de cen-
tralen worden prijsgegeven en de Rus
sische hulp was onvoldoende om de sla
gen, die Rumenië op al zijn fronten ont
ving, te keeren.
Deskundigen schrijven dit alles toe aan
strategische fouten.
Nog zelden aldus de militaire mede
werker van „De Tijd" werden in de
krijgsgeschiedenis op een zoo beperkt ope-
ratietooneel zooveel strategische misgre
pen bij elkander te zien gegeven en de
kans is vrij groot, dat de gemaakte fou
ten onherstelbaar zijn en dat Roemenië
het kind van de rekening wordt.
Het heeft dat echter ruimschoots ver
diend,, zoowel door de weinig sympathieke
wijze, waarop het in den oorlog ingreep,
als door de zeer onoordeelkundige ma
nier, waarop het de operation gevoerd
heeft.
Een nieuwe Gentsche hoogleeraar over België.
Men schrijft aan „De Tijd":
De bladen hebben het bericht gebracht, -
dat tot gewoon hoogleeraar in natuur
recht en moraalphilosophie aan de Gent
sche hoogeschool benoemd is de Hol
lander mr. dr. J. H. Labberton.
Met deze benoeming is een scherp wa
pen in de hand gegeven aan al degenen,
die beweren, dat de Duitschers niet de
vervlaamsching beoogen der Gentsche
hoogeschool, maar de germaniseering van
het Viaamsche volk.
Want deze nieuwbenoemde kan zoo» wei
nig aanspraak maken op wetenschappelijk
heid in natuurrecht en moraalphilisophie,
dat hij op bladz. 4 van zijn beruchte
brochure „De Belgische neutraliteit ge
schonden" ertoe komt .„de daad van de
schending der Belgische neutraliteit als
ethische genialiteit aan te merken."
Dit gemis aan wetenschappelijkheid
schijnt echter in de oogen der Duitsche
beheerschers ruimschoots vergoed te wor
den door zijn minachting jegens de Belgen
en zijn vergoding der .Duitschers. „Het
diep-tragische van het geval was voor
België en hierin ligt een verontschul
diging tevens dat het om de juiste
keus te doen, noodig zou gehad hebben
de intuïtie van de zedelijke genialiteit
van Pruisen. Aan dezen eiseh kón het
natuurlijk niet voldoen. Het genie wordt
nimmer begrepen door zijn minderen, dat
ligt in den aard der zaak."
En aan het adres van ons, Hollanders,
had de nieuwbenoemde hoogleeraar op
de voorgaande bladzijde met cursieve let
ters de waarschuwing neergeschreven
„Wij moeten nog leeren te denken en
te gevoelen volgens de hoogere moraal,
welke Duitschland door zijn wereld-histo
rische daad facto geïnaugureerd heeft."
Geen. wonder, dat zoo'n moraalphilo-
soof in de Roomsche kloosters niets an
ders weet te ontdekken, dan „een gees
telijken zelfmoord" (blad. 61). Geen won
der ook, dat wanneer de zoogenaamde
kloostermoraal (alias: „de moraal van het
onware christendom") hem geen gelijk
geeft, hij ter zelfverdediging meent te
kunnen volstaan met het rijmpje van
Goethe, van wien hij vermoedt, dat hij
„wellicht de grootste Christen na Chris
tus" is geweest
„Den Deutschen Mannern gereicht's zum
Ruhm
Das sie gehasst das Christentum."
Tweede Kamer.
De Grondwetsherziening.
Aan het woord zijn geweest van links
de heeren Van Raai te, Ter Spill enTyde-
man die de onderwijspacificatie willen
oplossen met bevoorrechting der open
bare school boven de bijzondere.
Van rechts spraken de katholieke af
gevaardigden Van Wijnbergen (Eist) en
Van Nispen (Rheden).
Eerstgenoemde wees op de noodzake
lijkheid van een additioneel artikel in
zake de onderwijsregeling.
Men denkt dat Vrijdag a s. de minister
aan het woord komt.
De minister van Landbouw, Handel
en Nijverheid heeft Dinsdag de Com
missie voor distributie van
ijzer en staal geïnstalleerd.
Nu Duitschland geen ijzer en staal
meer uitvoert en het vervoer over zee
moeilijkheden medebrengt is voorziening
in de ijzer- en staalcrisis hier te lande
noodzakelijk.
Jhr. Van Nispen tot Sevenaer.
Z. H. de P;aus i0.ntving Maandag j.l.
den Wederlandschen gezant bij het Va-
ticaan in audiëntie. i !:M
Hofbericht.
Te 's Gravenhage (overleed Jhr. S. M.
S. De Ranitz vroeger particulier secre
taris later grootmeester van liet Huis
der Koningin-Moeder.
Duur bier.
Volgens de bladen is dezer dagen
©en verhooging va,n den bierprijs te. ver
wachten van f 4 per H.L. voor het Beiersch
en Pilsener en van f 3 per H.L. voor het
Lager, wat neer komt op. een verhooging
Van 3 e'n 2 ,ct. per glas.
Kamerleden in commission.
Ook de heer A. N. Fleskens, heeft ont
slag genomen als. lid ©ener rijkscommis
sie van toezicht en wel van die voor
de varkensvleeschvoorziening. Na de hoe
ren Van Vuuren en Van Wichen, gaat ook
deze afgevaardigde, blijkbaar de steeds
meer veldwinnende meening doelend, dat
het zitten in commissiën voor Kamer
leden minder wenschelijk is om naar
schijn en naar werkelijkheid volkomen
vrij te blijven in hun critiek op de Re
geering.
In een hoofdartikel deelt het „Volk"
mede, dat de socialistische Kamerleden,
die zitting hebben in Rijksoommissiën
van toezicht op. de distributie van le
vensmiddelen, niet zullen bedanken voor
deze functie, daar zij deze functie zeer
goed vereenigbaar achten met het Kamer
lidmaatschap. (Maasbode.)
Schip getorpedeerd.
Men 'seint .ons heien:
HOEK VAN HOLLAND. Het schip
„Oldambt" (560 ton) uit Groningen, dat een
prijsbemianning van een Duitschsn onder
zeeër aan boord had, is door een Engel-
schen torpedojager tot zinken gebracht.
Het schip is 'drijvende.
(Zie aanvullende telefonische berichten
hierover onder laatste berichten. Red.)
Goes. Gemeenteraadsvergade
ring. De agenda van de gemeenteraads
vergadering van Maandagavond j.l. telde
slechts 5 punten en toch duurde zij van 7
uur 's avonds tot 12.15 na middernacht.
Zoowel de begrooting voor de gemeente
gasfabriek als de gemeentebegrooting ga
ven aanleiding tot deze verbijsterend lang
durige bijeenkomst. Hoe later het werd,
hoe meer de discussie in een gemoedelijk
keuvelen veranderde. De lezer zal ons
dus wel excuseeren, wanneer wij hem niet
al de gulden woorden, door de vroede
vaderen gesproken, stuk voor stuk over
brengen, doch alleen den zakelijken in
houd van hetgeen zakelijk werd gespro
ken, mededeelen.
Tegenwoordig waren elf leden, waar
onder de heer De Paauw, wat ons genoe
gen deed, wijl wij alzoo den vertegen
woordiger van het katholieke deel der
burgerij bij deze belangrijke raadskwestiën
niet behoefden te missen. De heer Donner
kwam wat later, de heeren Risch en
Kalcebeeke waren met kennisgeving af
wezig.
De navolgende ingekomen stuk
ken werden ter kennis gebracht van den
raad en voor kennisgeving aangenomen:
1. Besluit van den gemeenteraad van,
Scherpeniss© tot afschaffing van vee
markten.
2. Verzoek van het Comité 'tot be-
vordering van geneeskundig onderzoek
vóór het huwelijk, om medewerking tot
bet verspreiden van ©en brochure over
deze aangelegenheid.
3. Verslag en rekening over 1915'16
der Oeaonomisch© spijsuitdeeling.
Daarna werd het suppletoir ko
hier van schoolgeld voor de M.U.L.O.-
school vastgesteld (cursus 1915'16) op.
f5.60 en het. p rimi-t-i ef ko hie r voor
diezelfde schooi (cursus 1916'17) op
f 2629.80.
Daarna was aan de orde de begroo
ting der gasfabriek 1917 en ging
de raad eerst over in geheime zitting,
die ongeveer 5 kwartier duurde.
Bij de heropening behandelde de raad de
tusschen gascommissie en financieele com
missie gewisselde opmerkingen naar aan
leiding der begrooting van de gasfabriek
en stelde vast o. a, dat de sluitpost steen
kolen zal worden gesplitst in een post
op onvoorzien, groot f3084.665, en een
post steenkolen, groot £60.000. Ook ging
de raad accoord met het voorstel der
gascommissie tot verhoogde salariëering
van den len klerk der gasfabriek, n.l.
lot f 650 plus f 100 voor het diploma
boekhouden. De heer Donner brak een
lans voor verhoogde salariëering der fit
ters ,die dag en nacht klaar moeten staan
en ten zeerste op verhooging aanspraak
kunnen maken. Trots de bemerkingen van
den voorzitter over de emolumenten en
van den heer Hoilmann over den duurte-
toeslag dien de fitters genieten, hand
haaft de heer Donner zijn wensch tot
verhooging van het loon der fitters, die
zelfs des Zondags nog moeten werken.
De voorzitter zegt via de gascommissie
overweging toe. De heeren Brants en Hoil
mann klagen over voorbarige publicatie
van het voorstel der gascommissie; het
stond reeds in de bladen alvorens het
ter kennis van de raadsleden was ge
bracht. De heer Fransen v. d. Putte ver
dedigde die publiciteit met de bemerking,
dat de be^rooting, eenmaal aangeboden
zijnde, van de sfeer der geheimhouding in
die der openbaarheid overgaat en in ze
keren zin gemeen-gocd is geworden; daar
om moet zij ook volgens de wet ter
visie liggen. Door den voorzitter werd
nog medegedeeld, dat aan de beide kwes-
tiën, n.l. de brandverzekeringspremie, die
door de gascommissie te hoog en het
kassaldo van den directeur, dat door de
zelfde commissie te laag werd geacht, de
noodige aandacht zal worden geschon
ken in den geest van de opmerkingen
der gascommissie.
Omtrent het honoreeren van de bij
zondere verdiensten van den gasdirecteur
ten opzichte van hetgeen hij ten bate
van het gemeentelijk gasbedrijf presteer
de, was de meerderheid van de gascom
missie van meening, dien ambtenaar eene
jaarlijksche vergoeding van f 500 te ge
ven; de minderheid deelde die opinie niet.
Terecht, was door de financieele com
missie gewezen op den vreemden term
„jaarlijksche" vergoeding. Naar later uit
het gesprokene door den heer Hoilmann
bleek, bedoelde men daarmede een middel
te hebben, om voor een eventueelen op
volger van den tegenwoordigen directeur
het salaris weer gemakkelijk op. de nor
male hoogte te kunnen brengen, wijl men
dan slechts die vergoeding had te doen
vervallen.
De financieele commissie had nog een'
andere vraag gesteld, n.l. deze:
„Munt de Directeur in beleid en be
kwaamheid zoozeer uit boven andere
hoofdambtenaren der gemeente, die op
verantwoordelijke posten zijn geplaatst?
De commissie is van meening, dat een
dergelijk stelsel van vergoeding aan een
ambtenaar boven alle anderen geen aan
beveling verdient. Meent uw college dat
het salaris van onzen Directeur niet in
overeenstemming is met zijn verdiensten
en zijn werkzaamheden, welnu niets be
let u een voorstel te doen tot salarisver-
hooging. Slechts veroorlooft onze com
missie zich de opmerking, dat daarbij
dan ook niet de belangen der andere
ambtenaren uit het oog verloren mogen
worden evenmin als die van de mannen
aan de gasfabriek, die eveneens tot den
bloei dier instelling hebben medegewerkt."
De in deze vraag ontwikkelde gedachte
diende de bestrijders van de „jaarlijk
sche" toelage, de heeren Dekker, Brants
en Donner tot uitgangspunt van hun be
toog, waarbij zij echter uitdrukkelijk naar
voren brachten, dat hun bestrijding van
het voorstel der jaarlijksche toelage niets
afdeed aan hun waardeering voor de
groote verdiensten van den gasdirecteur.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 3 Nov.:
Zwakke tot matigen, Zuidelijke tot Zuid
oostelijken wind, nevelig tot zwaarbewolkt,
waarschijnlijk eenige regen. Weinig verande
ring van temperatuur.
Deze heeren stelden voor het salaris van
den directeur van f 2900 op f 3200 te
brengen en hem zoodoende wat vlugger
te brengen bij zijn maximum.
Do heeren Fransen v. d. Putte en v.
d. Leeuw, de technische bekwaamheden
des directeurs in het licht stellende, die
Goes er toe moet brengen, zoo'n kundig
ambtenaar te behouden, bepleitten een
salarisverhooging van £2900 op f3400.
Na gehouden stemming gaf de raad
de heeren Dekker c. s. gelijk met 7 tegen
4 stemmen (voor f3400 stemden de hee
ren Fransen v. d. Putte, v. d. Bout,
v. d. Leeuw eu Hoilmann).
De begrooting der gemeente-gasfabriek
werd daarop aangenomen zonder hoof
delijke stemming, op een bedrag in ont
vang en uitgaaf van f 118876.065.
Evenals de Tweede Kamer laat ook
onze gemeenteraad aan de behandeLing'
der begrooting algemeene beschou
wingen voorafgegaan. De heer Hoilmann
opende ze met de uitdrukking van den
wensch, dat in het algemeen voortaan
ieder ambtenaar en werkman, in dienst
der gemeente, bij ziektegevallen vrij ge
bruik van dokter en geneesmiddelen moge
hebben. De heer v. d. Leeuw bleek hier
mede te sympathiseeren. De heer Fransen
tr. d. Putte, wethouder, vestigde er de
aandacht van den raad op, dat Gedep.
Staten hebben voorgeschreven, dat de gë-
meenten hun aandeel in de kosten der
levensmiddelendistributie zullen moeten
halen uit hoofdelijken omslag en andere
directe belastingen. Men make dus niet
alles op, maar zorge, dat er wat over
blijft tot dekking der distributiekostenl,
waarvan het juiste bedrag nog niet be
kend is; het maximum H. O., dat inge
volge de jongste koninklijke beschikking
mag geheven worden is f 60000. Thans
zijn wij aan de f55000. Er is dus nog
5000 speling.
De heer Dekker, een algemeene be
schouwing over de begrooting houdende,
zet in een vrij lange rede uiteen, dat
er tie weinig gedaan wordt om Goes voor
uit te helpen; het wordt verdrongen door
Middelburg en Bergen op Zoom. die veel
actiever zijn en blijft wat zielenaantal;
betreft zoowat op ééne hoogte. Flinke
rioleering en bestrating, mitsgaders elec-
triciteit voor licht en 'bedrijfkracht eii
een gemeentelijk ziekenhuis, dat aan onze
stadgenooten den last bespaart bij ziekte
gevallen van ernstigen aard naar Middel
burg of Vlissingen te moeten gaan, als
operatief ingrijpen door den arts nood
zakelijk wordt geacht, acht hij urgent.
Ook een vaste regelmaat in de salar
iieering der gemeente-ambtenaren en
-werklieden, welke telken jare door B.
en W. met ernst diende te worden be
studeerd ziet de heer Dekker met verlan
gen tegemoet. De heeren Donner en Brants
(de laatste namens de financieele oom
missie) wezen met aandrang op de nood
zakelijkheid eener betere bestrating. Eerst
genoemde verwondert er zich over, dat
B. en Wi. nog niets hebben doen hoo-
ren over de kwestie van een gemeente
ziekenhuis, sinds lang door hen over
wogen. Da groote voordeden van eiec-
triciteit kan hij lni>et inzien. Op de be
merking van den heer Hoilmann, dat een
groot rioleeringsplan indertijd door den
raad als te duur is op zijde gelegd, ant
woordde de heer Dekker, dat als men
het meerdere niet kan, men toch met-
het mindere kan beginnen. Dit beaamt
de heer Brants, die verlangt, dat alvast
de gelegenheid worde geschapen tot het
inrichten van closets met waterspoeling.
Op de Zusterschool b.v. waar alles er
voor gereed is, moet men zich thans
met het even onpractische als viezie ton
nenstelsel behelpen. De voorzitter troost-
