Oe Groote Oorlog.
No. 128.
Zaterdag 28 October 1916.
Twaalfde laarkaug.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOEHSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Losse Oorlogsberichten.
B UI T E N L AND.
BINNENLAND.
Het honderdjarig bestaan der
Commissie voor de Oeconomische
Spijsuitdeeling te Goes.
Welk weder zullen wij hebben
KERKNIEUWS.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganxepoorfstraat C 209, GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zjjn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
gulden bij
verbes van een
hand, voet
of oog;
gulden bij
verlies
van een
duim;
60
gulden bij
verlies van
een
wijsvinger
gulden bij
verbes van'
eiken anderen
vinger.
Oe slag aan de Narajowska.
BERLIJN, 25 Oct. Die slag aan de
Narajowska ia pa hevige gevechten van
7 «lagen in het voordeel der Diuitsche
troepen beslist. De nieuwe poging der
Russen om naar Lemberg op te Rukken
is mislukt. Zij hebben in kiezen slag meer
dan 5000 man verloren en hebben een
menigte mitrailleurs en mijnwerpers' in
onze handen gelaten.
Het bruggeboofd aan de Narajowska
en bet vooruitspringend gedeelte van
de hoogten 345 en 310 zijn voor hen
verloren.
De 41e Russische divisie werd totaal
in de pan gehakt.
De Rumcniêrs hebben de brug bij
Cernavoda over den Donau in de lucht
laten springen.
Ongeveer gelijk met de nederlaag bij
Constanza is voor de Rumeniërs het ver
lies gekomen van de stad Predeal, aan de
Zevenburgsche grens, waarmede ook van
die zijde de Centralen den voet hebben
gezet in Rumenië.
OOSTENRIJK.
Als opvolger van Sturgkh zal'
«optreden de tegenwoordige minister van
financiën, Von Koerber.
De Kamerzetel van Haarlemmermeer.
Voor dezen Kamerzetel worden van
R. K.-zijde als voorloopig© candidaten ge
noemd de heeren Balvers, lid der Sta
ten van Zuid-Holland, m'r. F. Rits, secre
taris der R. K. Centrale Kiesvereeni-
ging „Haarlemmermeer" en F. A. Moe-
rel, hoofd der R. K. school te Oude
water.
Dit liefdewerk, ten bate onzer minder
bedeelde stadgenooten van elke gezindte,
in den volksmond kortweg „de soep" ge
noemd, herdacht, Woensdag den 25en Oc
tober j.l. zijn honderdjarig be-
s t aan. Eenj feit, zeer zeker wel de
herdenking waard, niet alleen van de
naastbetrokkmen, de heeren commissie
leden en .hunne beschermelingen, maar
Van gansch de burgerij, die bij herha
ling in de afgelooperi eeuw bewezen 'beeft
de „Oeconomische" een goed hart toe
te dragen.
Vooraf ga een stukje geschiedenis.
Toen in 1815 en 1816,_onmiddellijk na
den Franscben tijd in wijden kring gebrek
heerschte onder ons volk, en ook in de
goede stad Ter Goes de nood allengs
nijpend was geworden, terwijl de open
bare liefdadigheid bij gebrek aan mid
delen te kort schoot, sloegen eenige lief
dadige, meer bemiddelde Goesenaren d>e
handen ineen om op het voorbeeld van
Rotterdam ©ene „oeconomische", d.
w.z. met zuinigheid en overleg beheerde
b p ij s k o k e r ij op te richten, waardoor
aan tal van behoeftigen warm voedsel
gedurende den winter kon worden ver
schaft. De beer J. De Kanter, lid Van het
Burgerlijk Armbestuur onzer staid in die
dagen, was te Rotterdam' op informatie
uitgegaan en zijn rapport van de spijs-
kokerij in de Rottestad was aanleiding,
dat eene commissie word gevormd, om
de inrichting van een dergelijk werk te
Goes1 voor te bereiden. Zij bestond uit de
heeren: ,i. Kleinputte, Heckingen
Dominions, leden van het Burgerlijk
Armbestuur en namens ,dat college op
tredende. Met een steUnpenning van f 500
uit de gemeentekas, waai' tengevolge van.
de leniging zooveler behoeften schraal
hans ook al keukenmeester was, en de
toezegging een harer lokalen om niet
te mogen gebruiken, besloot de com
missie, na zich van de bestaansmo
gelijkheid der sp'ijskokerij overtuigd te
hebben, met haar plan in zee te gaan.
Die 25e van Wijnmaand' des jaars
1816 was't historisch moment, waarop de
Eerste Commissie van de Oeco
nomische Spijsuitdeeling werd
geconstitueerd, bestaande uit de navol
gende acht heeren: Van Klein-Putte,
J. De Kanter, J. Dominicus, J. W.
He kking (namens het Burgerlijk Arm
bestuur) A. Brandt, F. Wal rave (na
mens idie diaconie der Nederl. Herv. Ge
meente) Die Koning en P. J. Buleux
(namens (de burgerij.) D'e oommissie pakte
de zaak flink aan. Den 25en November
daaraanvolgende had de eerste uitreiking
van warme spijs plaats >en geregeld werd
daarmede voortgegaan tot 24 Mei 1817.
Drie collectes werden in dat tijdvak onder
de burgerij gehouden, terwijl de gemeente
Goes nog eens bijsprong met f200. Den
20en December 1816 kwam de eerste
extra-gift binnen van f 15.50 met een be
rijmd bijschrift, dat nog in het archief
berust.
Sinds dien is jaar op jaar des winters
door de commissie uitdeeiing gehouden
van warm voedsel' en vaak nog, uit bij
zonder© liefdegiften, extra bedoelingen
van spek, krentenbrood 'enz.
Zelfs trad in het noodjaar 1845, het
jaar van den algemeenen aardappelmis
oogst, de commissie op als „comité tot tij
delijke hulp" en verschafte naast de gratis
bedeeling goedkoope porties goed toebe
reid warm voedsel ,aan tal van stadge
nooten.
Al mocht «le commissie in den loop
der jaren telkens van leden verwisselen,
het liefdewerk bleef bestaan en liet
mag met vreugde worden geconstateerd
wordt thans na een eeuw nog even
flink en degelijk en belangloos uitge
oefend ten bate onzer behoeftige stad
genooten. Natuurlijk bleven «Ier Commis
sie in de 20 lustra van haar bestaan
geen (teleurstellingen en tegenkantingen
bespaard, maar evenals1 volgens de gang
bare spreekwijze, de stormen den boom
bevestigen, zoo wist dit liefdewerk alle
tegenheden schitterend het hoofd te bie
den, en als men ziet, dat bij' het klimmen
van ide ongunst der tijden, ook de activi
teit van het comité verdubbelde, zooals
b.v. in ide 80er jaren, toen schraalte en
misgewas «den nood der onbemiddelden
onrustbarend deed stij'gen, zoodat b.v. van
1876 tot 1895, dus in nog geen 20 jaar
tijds het eerbiedwekkend© aantal van
4 2 4.747 portiën soep werden verstrekt,
dan behoeft voorzeker aan do vitaliteit
van het liefdewerk der „Oeconomische"
niet te worden getwijfeld en is er alle
roden, om' haar een nog zegenrijker toe
komst te voorspellen in dienst der Cha-
ritas, „vierge pure et féconde", zooals
de dichter zingt.
Het was dan ook een goede én prijzens
waardige gedachte van het bestuur der
huidige commissie, de honderd-jarige her
denking van de „Oeconomische" niet onop
gemerkt te doen voorbijgaan en daarvoor
een intieme, feestelijke vergadering te be
leggen in haar eigen huis, het gebouw
van den voormaligen Waterkorenmoleni,
dat, door de gemeente aan haar afgestaan)
sinds 1850 de zetel der „Oeconomische"
is. En zoo waren dan Woensdagavond
j.l. in ide bestuurskamer behalve de ge
wone commissieleden nog verschillende
heeren aanwezig als genoodigdan tot de
feestelijke herdenking van de stichting
der „Oeconomische", nu honderd jaar ge
leden. Daar waren vooreerst de buïge-
meiester en de wethouders', de oud-voor
zitter, de heer Ochtmiari en de oud-se
cretaris der „Oeconeomische", de heer
A. Dekker. Verder de afgevaardigden van
de diaconieën der Ned. Herv. en Geref.
Kerken, van den Christelijken Volksbond
en de Werkverschaffing, do adjunct ge
meente-archivaris J. De Kruijter, de hit
W. Kakebeéke, in het geheel een. 25-tal
heeren. De tafel was met bloemen ver
sierd en aan de wanden prijkten verschil
lend© stukken uit het archief, di© merk
waardige feiten uit de geschiedenis' der
oeconomische in herinnering brachten, als
het boven vermelde vers, dat de extra
gift van 20 December 1816 begeleidde',
een exemplaar der „generale instructie"
van spijsuitdeeling te Rotterdam in 1815,
een rebus die gediend had om' d© tom
bola, ten bate der vereeiniging in 1847
gehouden op te luisteren, enz. enz. Voor
namelijk echter werden aller oogen ge-
trokken door ieen monumentale antieke
eikenhouten dubbele kast, die er vroe
ger niet stond en over wier bestemming
wij onze lezers zoo aanstonds zullen in
lichten.
De voorzitter der commissie, de heer
J. A. Van Heel, de vergadering geopend
hebbende, deed perst den secretaris, den
heer T. Faberij de Jonge verslag doen over
het jaar 19151916 en de rekening ter
verificatie overleggen aan Burgemeester
en Wethouders.
Verslag en rekening luidden als volgt:
Evenals de voorgaande winter zonder
vorst en sneeuw is ook het afgieloopen
winterseizoen zeer kalm voor de com
missi© voorbijgegaan. De bedeelingen had
den weer op <ïe gewone tijden plaatd.
Twee gezinnen minder dan den
vorigen winter zijn bedeeld, drie aan
vragen die naar hiet oordeel der com
missie voldoende 'verdiensten hadden
en twee anderen wegens te kort ver
blijf in de gemeente zijn afgewezen.
Voor de gewone bedeelingen is: uit
sluitend erwtensoep uitgereikt op ver
schillende wijzen toebereid.
Door het lange natte voorjaar bestond
er voor de commissie wel aanleiding
om ietsl langer te bedoelen dan gewoon
lijk en tevens werden we tweemaal ver
rast door extragiften, nl. eenmaal van
een ingezetene, die een huiselijk feest
mocht vieren, voor een extrabedeeling,
en daarna van een voormalige stadge
noot». Den milde gevers onzen, hartelij-
ken. dank.
Deze extrabedeeling bestond uit brood
en spek. t
Tevensi wienscht de commissie met
dankbaarheid melding te maken van de
door den voorzitter van het Steun-co-
mité aan onze commissie gratis afge
stane plm. 475 liters ingemaakte bruine
boonen en waarvan 5 maal booneosoep
aan onze bedeelden is verstrekt. Deze
bruine boonen was1 het restant van een
groot© zending ingemaakte witte en bruin©
boonen en erwten, uit Chicago voor de
vluchtelingen te Goes: gezonden. Toen
20 April 1915 de Belgische vluchtelingen
plotseling naar de kampen gezonden
werden, restten hiervan nog die plm.
475 liters bruin© boonen, die aan de
Spijskokerij zijin afgestaan en wat ons
een besparing gaf van plmi. 275 a 300
K.G. groen© erwten.
Op 26 December 1915 begonnen met
een rol van 86 hoofden van gezinnen
bedeeld miefe 179 porties, breidde dit
getal zich uit tot de 2e rol met 36
gezinnen met 81 porties, die tot het
einde bedeeld bleven.
Aan deze gezinnen zijn uitgereikt in
42 gewone bedeelingen 10290 porties en in
1 extrabedeeling 213, dus totaal 10503
porties.
Voor de bereiding daarvan zijn aange
schaft 596 K.G. vleesch en spek, 2450
K.G. groene erwten, 300 K.G. uien,
152 K.G. selderij, 100 K.G. gort, 250
K.G. lijst en de noodige specerijen.
De rektening. wijst aan ontvangsten
f 1708.26, uitgaven f 1612.44y2, dus een
goed slot van f95.8iy2.
In de samenstelling van onze Com
missie kwamen door het uittreden van
den beier I. D. Fransen van de I*utte
wegens drukke werkzaamheden en zijn
benoeming tot wethouder der gemeente
Goes; en van den beer J. Z. Risch,
twee Vacatures. Aan hun veeljarige en
toewijdingsvolle diensten wordt met dank
baarheid teruggedacht.
In hun plaats traden de heeren L.
la Porte en J. O. Pilaaar toe.
De Commissie dankt de ingezetenen'
voor den .verleenden geldelijken steun en
neemt de vrijheid de nuttige instelling
bij hen te 'blijven aanbevelen.
Nadat do rekening door Burgemeester
en Wethouders in orde was bevonden,
nam de heer Van Heel opnieuw het
woord en de beteekenis van den huidi-
gen datum waarop de heeren waren sa
mengeroepen uiteenzettende, wees hij
op de belangrijkheid van het lief
dewerk der „Oeconomische" en op de
sympathie en den steun der burgerij, die
nog onverflauwd is. „Wij achten ons ge
lukkig", aldus de spreker, „dat deze lief
dadigheidsinstelling nog steeds een krach
tig leven leidt en namens de Commis
sie druk ik de hartelijke hoop uit, dat
dat zoo moge blijven tot in verdere
lengte van jaren".
Diaarna vervolgde spreker:
Mijne heeren, onze honderdjarige had
een archief, opgeborgen in de kast van
ons vergaderlokaal, doch, dat was daar
niet bespaard gebleven voor den tand,
- des tijds, voor vocht, voor invloed van
den daarlangs loopenden schoorsteen.
Mijnheer De Kruijter, u niaajnt welwillend
de taak op zich, om dat archief ge
heel te restaureeren en te ordenen,
en met de van u bekende zorg is dat
uitstekend gelukt. Namens de Commis
sie daarvoor hartelijk dankl Maar,
ïnijne heeren, dat zorgvuldig in orde
gemaakte archief mocht nu ook niet
meer terugvallen tot den slechten staat,
en de commissieleden hebben haren
voorzitter wel willen vergunnen om aan
hare commissie aan te bieden eene be
tere bewaarplaats. Ik heb de eer, die
thans hier geplaatst, aan u, heeren dei-
commissie, voor te stellen en verzoek
u haar te aanvaarden onder overgave
van den sleutel aan u mijnheer de
secretaris.
Mijne heeren, onze bekwame adjunct
archivaris deed nog meer. Hij stelde
na lezing van het archief uit alle stuk
ken, die hem interessant voorkwamen,
een beknopte geschiedenis samen van
de honderdjarige en bood ons dat aan.
De commissie heeft gemeend, dat deze
geschiedenis moest worden publiek ge
maakt, en deze week zal een groot
aantal exemplaren aan de burgerij wor
den uitgereikt. De commissie dankt u
zéér daarvoor, mijnheer De Kruijter,
en tot dankbare herinnering biedt zij
u aan een exemplaar van dat boekje in
luxevorm met opschrift. Ook aan u
allen mijne heeren afgevaardigden ten
behoeve van elk uwer instellingen bie
den wij u een exemplaar aan. Wil het
aanvaarden en in uwe archieven be
waren als herinnering aan dezen avond.
Op de eerste vergadering volgde hon
derd jaren geleden de eerste uitdee
iing aan |de armen op 25 November
1816. Wij stellen ons voor op aanstaan
den 25 November eene ruime extra
bedoeling aan onze armen te doen, op
dat ook zij weten welk heugelijk feest
onze commissie dit jaar viert.
En nu, mijne heeren, een enkel woord
tot slot. Blijft ons uw vertrouwen!
schenken, blijft ons, heeren geestelij
ken, aanbevelen in uwe jaarlijksche
mededeeling van den kansel voor onze
collecte, en moge ons werk dan steeds
even gezégend blijven, als het dusverre
was.
Mijne heeren, ik héb gezégd.
(Wjj meenden met het oog op de be
langrijkheid van het eeuwfeest der „Oeco
nomische Spijsuitdeeling" het verslag van
de 100-jarige herdenking zoo min moge
lijk te bekorten en geven er dus de voor
keur aan het verslag, dat wij in zijn
'geheel ter persé zonden, doch wegens
plaatsgebrek niet in zijn geheel kunnen
opnemen, te splitsen dan het te verkorten;
Het slot volgt dus in ons volgend num
mer, hoe gaarne wij het ook in zijn ge
heel heden reeds den lezers hadden aan
geboden. Red,)
Verwachting tot den avond van 28 Oct.:
Krachtige tot matigen, Zuidoostelijke tot
Westelijken wind; betrokken tot zwaarbe.
wolkt. Tijdeijjk opklarend, waarschijnlijk
regenbuien. Hoogere ochtendtemperatuur.
Kalender der Week.
Van 29 Oct. tot 5 Nov. 1916.
Zondag 29 Oct. Twintigste Zondag na
Pinksteren V (bl. 967)', D (bi. 944); 2d©
gebed „A cunctisi" V (bl. 849)) D (bl.
103) 3d© gebed naar keuze. De gebeden
na <1© still© H. Mis op bl. 120. Vóór
d© Hoogmis' zegening met wijwater V,
(bl. 10), D (bl. 69); na de Hooginij
gebed voor de Koningin V (bl. 53),
D (bl. 122).
Vespers op bl. 946.
Maandag 30 Oct. Mis als gister; 2de
gebed voor de Overledenen V (bl. 1323),
D (bl 1490); 3d©, gebed „A cunctis"
V (bl. 849), D (bl. 103).
Dinsdag 31 Oct. Vigilie v. Allerheiligen
V (bl. 2046), D "(bl. 1422); 2d© gebed
v. d. H. Geelst V (bl. 1165), D (bl.
1458 en 831); 3d© gebed voor Kerk of
Pans V "(bl. 1298 of 1293); D (bl. 101
of 102).
Woensdag 1 Nov. Hoogfeest vari Al
lerheiligen V (bl. 2050), D (bl. 1425X-
Vespers v. h. feest op bl. 1429;
Ziielenvèspiers op" bl. 1474.
Donderdag 2 Nov. Allerzielen. De
1st© H. Mis V (bl. 1322), D (bl, 1490).
Deze mis wordt ook genomen, als ,de
Priester slechts één© H. Mig leest, en
ook als' één der drie H. H. -Missen ge
zongen wordt, in welk geval de twee
ander© Missen daaarvóór of daarna kun
nen gelezen worden. De 2de Jl.- Mis
is de Mis v. h. Jaargetijde V (bl.
1353), D (bl. 1498). In de Collecte ver
vallen dan de woorden „quorum anni-
versarium depositiónis diem commemo-
ramn©'', „van wier begrafenis wij het
jaargetijde vieren" (in de Seorëta en
Postcommume de bijna- gelijkluidende
woorden).
De 3de II. Mis is de Da,gelijkscha
Mis der Overledenen V (bl. 1358), D
(bl. 1499). De Sequentia Dies ira©
is beden verplichtend. In plaats van de
drie gebieden wordt alléén het 2de ge
bedenDeus ven ia© (Secreta: Deus
c u j u s, PosteommunieP r a e s t a
qu-aesumius), waarin echter de woor
den: ut nostra© congregatiónis fratres
propinquos et benefactóres, qui. vervan
gen worden door: ut animas famulorum
famularumque tuarum („dat Gij de
broeders, verwanten en weldoeners van
onze vergadering" worden dan -veran
derd indat Gij de zielen' uwer diena
ren en dienaressen"),
In de Secreta en 'Postcommunis worden
de hiermede overeenkomend© woorden"ge-
wijzigd.
Vrijdag 3 Nov.'Mis v. h.7 Octaaf*'v..
Allerheiligen V (bl. 2051), D (bl. 1425);
2de en 3d© gebed als Dinsdag.
[Of wel: Mis v. h. H. Hart V (bl.
1688), D(bl. 1006)].
Zaterdag 4 Nov. H. Carblns Borro"
mens- V (ld. 2055 en' 1065), D (bl.
1431 'en 212); gedachtenis! v. h. Oct.
v. Allerheiligen V (bl. 205f)'/ D (bl.
1426); 3d© gebéd voor 'derï'Tails"V (bl.
1293), D (bl. 102).
De giewone orde der H. Mia, 3ié iederen
dag terugkeert, begint op biz. V 11, D 71.
De bladzijden met V getèekend verwij
zen naar het „Volksmisboek"" en de blad-
zijdén met D geteékend naar het „Mis- en
Vesper boek" van Desclée.
Zondag 29 October, 20e Zondag na
Pinksteren, Epistel: Eph. V15—21, Evan
gelie IV4953.
