SETTING 'ERKERS De Groote Oorlog. (met Voederbieten BRING ichten No. 125. Zaterdag 21 October 1916. Twaalfde Jaargang. jvereeniging Idelburg >9 October a.s. Ellewoutsdijk. UWING JltHleo enz. [wegen en Ellewoutsdijk ij Inschrijving Inschrijving daboomen, n- en Canada- nken, inschrijving 15 zware EBOOMEN, ÏHENBOONIEN, OOP: ilauwbloem), »SEL, Ovezand. ienstbode. Vnschijiil tillen MAANDAG-, WOENSBAG- tn VRIJOAGAÏONO. Waar het over gaat. Losse Oorlogsberichten. BÜÏT EHLANP BINNENLAND. Welk weder zullen wij hebben IN DE LAL SINGELSTRAAT ng 8 uur. ets, 2e rang 25 cts. lar bij dhr. WARNAU. IIGENOE OP lovember 1916. van het Waterschap |outsdijk USE, Dijkgraaf. BENT, Ontvanger- Griffier. itant geld, ikragen), boomgaard aan den achter dhr. D. Boel. fetten in te leveren |ober 1916, ten kantore DISSEL te Goes, al- tn het hek en nadere pomen zijn. (tant geld, TRIMPE BURGER te Irskanten van den weg srke naar Heinkenszand, en dijk van den heer Ln Lindenboom. Jtten in te leveren ber 1916, ten kantore I DISSEL te Goes, al- (ingen te bekomen zijn. pfstede van onderge- k'erkrijgen en inschrij- Ite leveren vóór of op |H. DRIEDIJK, Land- In den kleinen Boom- brd" onder Blezelinge, Ihapen. 1 kantore van DE PUTTE ZOON, e krachten, tegen zeer it werk gegarandeerd, Co., Vlissingen. r a.s. kan geplaatst eh buitenshuis. SE-DAMAVE, Wal- i. MM IttllHSCHE COURANT Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten 1.10. Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent. Advertentiën worden ingewacht op Maandag eti Woensdag vóór half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags. Kanfoor d. Administratie: Ganzepoorfalraaf C 2o9, GOES. Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97. Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant. De abonné's op dit blad, in het bezit der door de BH BB JA gulden bij verlies van beide 1 SBB gulden bij directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de jl I II I handen, voeten of oogen. jS 3 verlies van een daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, j I 11 g Voorts bij ongeneeselijke e w hand, voet GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: fl ^B ^B verstandsverbijstering; of oog; De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam. I BB gulden bij J| JA gulden bij A gulden bij KB g t-1 verlies van een i 1 verlies j I verlies van Jf hand, voet |f g 9 van een 0^ 8 H een M I ^B1# of oog; I^B^B duim; y wijsvinger gulden bij verlies van eiken anderen vinger. De Tweede Kamer is thans bezig met de wetsvoorstellen inzake Grondwets herziening. De jongste Grondwetsherziening had plaats in 1887 onder bet ministerie- Heemskerk Sr. In de Grondwet nu, zooals die sinds 1887 voor ons land van kracht is, wenscht de huidige regeering te wijzigen art. 192 regelende het o n d e r w ij s en art. 80 regelende het kiesrecht. Het nieuwe art. 192 zal brengen fi- nancieele gelijkstelling van b ij zonder en openbaar lager 0 n d e r w ij s. Het nieuwe art. 80 zal brengena. algemeen kiesrecht; b. moge- 1 ij kheidvanvrouwen kiesrecht; c. stemplicbt; d. evenredige vertegenwoor diging. Het nieuwe artikel 80 is de vrucht van het z.g. compromis, dat door de Be- vredigingscommissio in een voorstel be lichaamd aan de Regeering is aangeboden en door haar overgenomen. De rechterzijde is bereid het nieuwe artikel 80 niet onvoorwaardelijk af te wij zen wanneer de linkerzijde der Twteede Kamer bereid is het compromis te aan vaarden. f Voor het grootste gedeelte echter van dat compromis aldus „De Tijd" met name de conceptwetten, heeft de rechterzijde geen enkelen waarborg tenzij alsnog een stel additioneel© artikelen wor de ingevoerd. „Gebeurt dit laatste niet, dan geeft de Rechterzijde een zeer groot blijk var# vertrouwen in haar politieke tegenstan ders, wanneer zij de uitvoering van 'het kleinste deel van het compromis -= hetl grondwetsartikel aan de Linkerzijde overlaat. En het grondwetsartikel Het be paalt, dat 'het bijzonder lager onderwijs, dat aan bij de wet te stellen voorwaarden Voldoet, naar "denzelfden maatstaf als 't openhaar lager onderwijs uit de openbare kas zal worden bekostigd: de financieel© gelijkstelling dus, echter met dezen voor lang voor het openbare, dat overal in het Rijk de gelegenheid moet gegeven worden tot bet ontvangen van voldoend open baar lager onderwijs, en deze voor waarde aan het bijzondere, dat de eischen ,van deugdelijkheid, evenals ten aanzien van het openbaar onderwijs, door de wet worden geregeld. Hoewel de Rechterzijde de financieels gelijkstelling zelfs met deze beperkingen wil aanvaarden en harerzijds er toe wil meewerken, dat de Grondwetsherziening ook op het stuk van het kiesrecht haar beslag krijge, haar houding dus zooveel mogelijk tegemoetkomend is, gaf de Lin kerzijde duidelijk te verstaan, dat zij op deze medewerking geen bijzonderen prijs stelt en baar alleen wel zal willen aan vaarden, wanneer de Rechterzijde nog iets meer van haar eischen loslaat. Alleen voor de Vrjjzinnig-Domocraten zouden wjj een uitzondering willen maken. Hua Woordvoerders hebben duidelijk verklaard, dat zij het werk van den te vroeg ont slapen dr. Bos niet wenschen te doen mislukken". De oppositie tegen het nieuwe onder wijsartikel gaat hoofdzakelijk uit van de Vrij-liberalen en wordt gesteund door eeni- ge Unie-Liberalen als de heeren De Mu- ralt, Eerdmans en Otto, een groote min derheid in de Vereeniging van Hoofden van Scholen, de meerderheid van „Volks onderwijs" en de meerderheid van den „Bond van Nederlandsche Onderwijzers." De sociaal democraten aanvaarden het is van belang dit bij het begin van de openbare behandeling der Grondwets herziening op te merken de algemeene strekking van het nieuwe onderwijs-artikel. Alleen eischen zij, dat de waarborg van MATERIEELE gel ij k waardigheid van openbaar en bijzonder onderwijs in het voorstel worde vastgelegd. Indien hiermede bedoeld wordt de technische gelijkwaardigheid, die de vrijheid van richting onaangetast laat, dan is er op dit punt wel over eenstemming te bereiken. Indien echter het verlangen der S. D. A. P. zoover zou gaan van g e 1 ij k e, d.w.z. niet g e 1 ij k w a a r d i g e, maar dezelfde eischen te stellen aan het openbaar en bijzonder onderwijs, zonder te letten op beider verschillende behoeften, dan kan men terecht verwach ten, dat de rechterzijde dien eisch unaniem zal afwijzen. N.B. Wij lezen inmiddels in het Kort verslag der lie Kamer van Donderdag het volgende over het door den heer Troelstra gesprokene: „Daarom deed het spreker genoegen, in het dagblad „De Tijd" een oplossing te vinden, die naar sprekers meening wel zal kiinnen worden aanvaard. Dat is: dat bij de wet definitief zullen worden gere geld dc technische eischen van deugde lijkheid van het onderwijs, met vrijlating van de richting van het onderwijs. In deze omstandigheden bestaat er voor de sociaal democraten geen reden om niet met volle ambitie mede te werken aan art. 192, ge wijzigd in den geest als door spreker is aangegeven." De Handelsonderzeeèr „Bremen" verloren. WASHINGTON, 19 October. (R.O.) Het verlies van een handelsonderzeeër „Bre men" werd -heden toegegeven door een voorname Duitsche diplomatieke persoon lijkheid, die met de route van het vaar tuig bekend was. (Msbode) Een der moordenaars van Sersjewo gestorven. Volgens .een krantenbericht uit Sera- jewo is eenige dagen geleden, de wegens' den aanslag op aartshertog-troonopvol ger Frans Ferdinand tot levenslange ge vangenisstraf veroordeeld. Kerovie in de militaire gevangenis van Möllendorf gestorven. Een premie op vernieling. De kapitein der Duitsche duikboot „U 35" heeft een decoratie van den Kei zer van Dultschland ontvangen. Door deze duikboot werd volgens Duit sche bladen een schade berokkend van 450 inillioen Mark. De strijd aan de Somme. LONDEN, 20 October (R. O) Het avondcommuniqué van generaal Haig luidt Wij brachten onze linie bij Butte War- lensourt lichtelijk vooruit. Éen vijande lijke tegenaanval in den omtrek hiervan werd door ons versperringsvuur gestuit. PARIJS, 19 October (R. O.) Het avond- communiqué meldt: Ten Noorden van de Somme poogden de Duitschers om 5 uur in den namiddag tevergeefs een aanval ten Oosten en Noorden van SaillySaillisel. Onze artillerie brak de aanvalsgolven reeds bij het begin en bracht den vijand zware verliezen toe. Ten Zuiden van de Somme maakten wij een nieuwe vordering tusschen Bi- aches en Maisonnette. Driehonderd vijftig gevangenen werden gisteren gemaakt. Elders is het rustig. li i: it k v. Een scheepsramp. Uit Huden- stadt meldde men Donderdag j.l.Het te Stockholm thuis behooiende stoom schip „Althild" is gisteren tijdens een storm in het Alandszeegat gezonken:. De bemanning, bestaande uit 'tien man en twee vrouwen verliet het schip in twee leddingsbooten, waarvan er een, waarin zes man en twee vrouwen, omsloeg. Alle personen, behalve een vrouw, dis door de tweede boot gersd werd, verdronken. De tweede boot kwam hedenmorgen bij het Undierstod-vuurschip aan. Een licht-matroos was dood; de tweede machinist was waanzinnig ge worden en over boord gesprongen. {„Maasbode.") Tweede Kamer. Grondwetsherziening. (Zitting van 18 October.) Dhr. Lohman verklaart, dat de Chris telijk Historischen bij le lezing art. 80 en 192 ieder op zichzelf zullen beschouwen. Zij erkennen echter, dat er een politiek verband bestaat tusschen beiden. Dit komt echter eerst bij tweede lezing in aan merking. Dun 'zullen de Christelijk His torischen, omdat de Grondwetsherziening niet alle dagen geschiedt, waarschijnlijk adviseeren: Geen herziening zonder art. 192, alles of niets. Wat het kiesrecht betreft, dat is! bij de xerkiezingen zoo herhaaldelijk ter sprake gebracht, dat de kwestie moet worden opgelost, omdat uitbieding1 van het kiesrecht een politieke noodzakelijk heid is. Daarom aanvaarden spr. en de meeste zijner partijgenooten uitbreiding van het kiesrecht, dat spr. beschouwt als niet te zijn in strijd met de continuïteit iu en de beginselen van de Christelijk Histori schen. De bedenkingen tegen te groote toe loop van ongeorganiseerde kiezers naar de stembus zijn thans vervallen bij1 de versterkte partij-organisatie en zeker bij evenredige vertegenwoordiging §n stem plicht. Of er gevaar bestaat voor overheer- sching van de Staten Generaal door den volkswil, hangt alleen van de Staten Generaal zelf af en niet van meer of mindere uitgebreidheid van kiesrecht. Spr. ziet geen reden om kiesrecht te onthouden aan de zelfstandige ongehuwde vrouw. Hij heeft evenwel overwegend be zwaar tegen kiesrecht voor de gehuwde vrouw en inwonende dochters, daar door de politieke actie het gezin gevaar kay loopen, vooral bij minder gegoeden. Stemplicht moet voor de vrouwen al leen gelden voor zoover zij zich aan melden en zich daardoor bevoegd ver klaren voor het kiesrecht. Dit alles moet echter ter regeling aan den gewonen wetgever worden overge laten, waarvoor spr. de redactie van de regeering aanvaardt. Ten aanzien van evenredige vertegen woordiging1 aanvaardt spT. het stelsel der staatscommissie, door de regeering over genomen. Maar daar politieke rechten in de eerste plaats verplichtingen zijn, aan vaardt spr. ook stemplicht. De kiezer moet evenwel de bevoegdheid hebben, zich van de kiezerslijst te doen schrappen. (Bovenstaande door den heer Lohman gesprokene konden wij nog onder laat ste berichten van ons vorig nummer opnemen. Red.) Dhr. de Beaufort had ook de troons opvolging gaarne in de herziening op genomen gezien. Hij aanvaardt algemeen kiesrecht, vooral waai' het gepaard gaat met evenredig kiesrecht. Hij acht het evenwel verkeerd, dat ook wanbetalers van belasting, kiesrecht zullen krijgen. Ten aanzien van vrouwenkiesrecht be toogt spr. dat met den wensch te dien aanzien moet worden rekening gehouden, evenwel zou algemeen vrouwenkiesrecht thans technisch onmogelijk zijti. Spr. aanvaardt jh©t door de regeering voorgestelde onderwijsartikel, al is hij bereid, alle voorstellen te overwegen van hen, die meenen dat de positie der open bare school en de waarborgen voor de bijzondere school moeten worden ver strekt. Dhr. Troelstra is bezield met groote voldoening, nu hij geroepen is, mede te werken aan de voltooiing van twee on voltooide gebouwen: het vrije onderwijs en het algemeen kiesrecht. Hij brengt daarbij hulde aa.n da jjroota figuur, die uit de duisternis der tijden zal blijVen lichten tot in de verre toekomst en die deze voorstellen indiende. Beide onder werpen zijn urgent en ieder die niet naar zijn beste vermogens meewerkt, ook aan de pacificatie op onderwijsgebied, laadt een zware verantwoordelijkheid op zich. Om de urgentie van algemeen kies recht aan te toonen, gaat spr. uitvoerig de geschiedenis na van de kiesrecht-be weging op verschillende partijen. Spr. betreurt, dat bepalingen betref fende verandering in de grondwet niet in de wijziging zijn betrokken, teneinde verandering gemakkelijker te maken. Additioneele artikelen op art. 192 acht spr. gevaarlijk. Te kwart voor vier breekt spr. zijn rede af. Zitting van 19 October. Het Wetsvoorstel om eene wettel ij ke regeling tot bescherming der M ij n-a r b e i d e r s, thans vastgesteld in het mijnreglement, alsnog uit te stellen tot November 1921, wordt aangenomen met 41 tegen 20 stemmen nadat het amen dement Albarda om slechts tot 1 November 1918 uitstel te verleenen, was verworpen. Grondwetsherziening. De heer Troelstra zet zijne rede voort. Hij betoogt, dat het zou getuigen van groote politieke kortzichtigheid, te beweren, dat de Volks wil zich niet zou hebben uitgesproken voor algemeen kiesrecht. Hij houdt verder een uitvoerig betoog om aan te toonen, dat de noodzakelijkheid van algemeen kiesrecht voortvloeit uit een historisch materialistische opvatting der Geschiede nis. Het vrouwenkiesrecht is niet allereerst een sekse-zaak, doch een arbeiderszaak, daar de vrouw nog sterker door het kapi talisme wordt uitgebuit dan de man en een wapen moet hebben om te strijden voor verbetering der toestanden. Algemeen kiesrecht voor man en vrouw is, zoo betoogt de heer Troelstra verder de konsekwente toepassing van de be ginselen der S. D. A. P. en moet in de Grondwet worden vastgelegd. Hij waar schuwt echter tegen den eisch van alles of niet. De wegneming van beletselen tegen vrouwenkiesrecht is niet gering te achten, de gehuwde vrouw mag niet wor den uitgesloten. Wij hebben noodig de normale vrouw uit het gezin en niet alleen de vrouw, die door allerlei om standigheden van den normalen weg der vrouw is afgeweken, Spr. is voorstander ran het evenredig kiesrecht. Met het door de Regeering voorgestelde onderwijsartikel kan spr. zich vereenigen, hij is bereid mede te werken tot een regeling om onedele concurrentie te voor komen. Spr. is verbaasd over het rel letje, opgezet door hen die doen alsof de openbare school het uiterste gevaar loopt. Spr. ziet slechts een leemte in het voorgestelde art. 192, liij zou de uit drukkelijke uitspraak willen, dat het on derwijs op beide soorten school op ge lijk peil moest staan, iets wat trouwens reeds een stilzwijgende conditie is. De heer De Meester acht de oportu- niteit der voorstellen boven twijfel, de consekwentie van het standpunt van den Minister brengt ook algemeen vrouwen kiesrecht mee, spreker zou daaraan wil len medewerken als de herziening daar door niet in gevaar zou worden gebracht. Bovendien is wat geboden wordt niet ge ring en wordt aan het concentratie-pro- gram ten volle voldaan. Spr. is voor stander van evenredige vertegenwoordi ging en hij wenscht niet te tornen aan het door de Regeering voorgestelde stelsel. Ook wenscht hij stemplicht als een com plement van evenredige vertegenwoordi ging. De rede van den heer Lohman. De rede van Jbr. Mr. De Savornin Lohman Woensdag j.l. in de Tweede Ka mer uitgesproken, geeft aan den Kamer- overzichtschrijver van „De Tijd" het na volgende in de pen: Daar is ten eerste de tachtigjarige grijs aard van Goes, altijd weer zichzelf varjon- Verwachting tot den avond van 21 0ot.: Zwakke tot matigen, Noordelijke tot Oos telijken windlicht tot halfbewolktweinig of geen neerslagdes nachts lichte vorst in het Oosten en Zuiden. Weinig verandering van temperatuur overdag gende. De verwoede bestrijder van Tak van Poortvliet, die, om de z. i. toen zich voordoende afwijkingen van Groen's be ginselen, een nieuwe anti-revolutionaire partij stichtte en nu voorstander is van het algemeen kiesrecht, ja, zelfs het vrou wenkiesrecht, zij het beperkt, zou accep teeren. Die eens om des beginsels wille de evenredige vertegenwoordiging ver wierp en er nu aanhanger van is. Met Troelstra lettende op de teekenen des tijds en derhalve wrakende het standpunt van zijn vriend en partijgenoot mr. V. Idsinga, die zich in zijn studeerkamer op sluit en de ooren sluit voor de kreten daarbuiten. Met Troelstra veranderende, als de omstandigheden zich wijzigen, want ook Troelstra is veranderd b.v. ten op zichte van het vrouwenkiesrecht. Dan De Beaufort, die de vroegere grondwetsherzie ning ook heeft meegemaakt, lid is sinds 1877. Hij berust in de veranderde tijdsom standigheden. Net als Lohman. Toch weer heel anders. Van hem zou geen grondwets herziening tot algemeen-kiesrechtinvoering" zijn uitgegaan, zei hij. Hij is strijdensmoede, maar zijn rechts bewustzijn is niet veranderd. Lohman zou den strijd wel aangedurfd hebben, maar zijn rechtsgevoel is wel gewijzigd. Hij is aanhanger van de nieuwe leer. Hij zal er straks voor opkomen. Deed dit nu al, nu hij rechtsstreeks sprak tot zijn kiezers, om voor hen zijn veranderde houding ta verdedigen. De rede van den heer Troelstra, den leider der S. D. A. P. in de Tweede Kamer, over de Grondwetsherziening was natuurlijk een verheerlijking van het socialisme, dat in de oogen der S. D. A. Peeërs nu eenmaal de panacee voor alle sociale en maatschappelijke kwalen is. Toch waren er goede passages in. De overzichtschrijver van „De Maas bode" schrijft o a. Aan de creditzijde der rede schrijven wij de vernietigende wijze, waarop hij de geestelijke bekrompenheid van een Eerdmans en consorten geeselde. Er wordt praat over verlichting verkocht, die niet anders is dan een stem uit bet graf, heel duffe waar uit de oude doos, zoo zegde hij zeer juist. En ook: als gij de openbare school nog wilt blijven opdringen, dan duurt de schoolstrijd 'door uw schuld door. Dat is al evenzeer juist. Bijzonder geslaagd was ook de vermaning over de eenzijdige pogingen om toch vooral de Grondwet voor de openbare school gunstig te maken, terwijl de hoofdzaak is, of de geest des volks ervan gediend is en of de qnaliteit der open bare school goed is. JuistMaar daarin hebben vele fanatieken van links geen vertrouwen. Wat spreekt ge ook over die kwestie van de „gelegenheid", welke ge in de Grondwet niet wilt hebben. Reeds nu beduidt het grondwetvoor schrift niet, dat daar in iedere gemeente een openbare school moet wt zeri Zoo richtte de heer Troelstra zich tot den heer Tydeman en de zijnen. En hij toonde aan, dat in 1910 dezelfde heer Tydeman zich vergenoegde met de bepaling, dat daar overal gelegenheid tot het ontvangen van openbaar lager onderwijs besta. Zoo ging hij op verdienstelijke wijze tegen het misbaar van velen van links in. Invoer van Oesters verboden. In Duitschland is de invoer verboden van oesters en kreeften.

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1916 | | pagina 1