De Groote Oorlog.
No. 122
Zaterdag 14 October 1916.
Twaalfde Jaargang.
Terschijnl eikei MAANDkC-, WOEHSOAG- tn fIIIMUNID.
B U I T E M L M 11 o7
Sociale Berichten.
Losse Oorlogsberichten.
Welk weder zullen wij hebben
V
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes ƒ0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortstraat C 209, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de KB gulden bij verlies van beide EB rPÖL gulden bij H gulden bij A gulden bij BM gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de jfi a— m E j§ handen, voeten of oogen. jL. Ij jji verlies van een il|I| verlies B fi I verlies van S verlies van
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 1 jfl B B I Voorts bij ongeneeselijke w H hand, voet 11 11 van een B een M eiken anderen
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: I^B^B^B verstandsverbijstering; l'^B%B of oog; IBB duim; BB BB 'wijsviriger fgjg, vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
De na,n,genomen conclusie» luiden:
Afdeeling I.
I. De Katholiek hooft in zijn openbaar
godsdienstig loven geen grooter hinder
paal1, dan liet menschielijk opzicht. De
vrees hiervoor is echter grooter dan do
werkelijkheid. Bjj trotaeering blijkt, ftait
het gezand ooudeel eerder prijst dfl|n
afkeurt, mits de Katholiek' zijne daden
niet stoetsgewijze stelle.
II. De kennis des geloofs en voorts
der liturgie zlajl bij iden Katholiek over
tuiging en liefde kweeken ,ook voor R©
openbaaax godsdienstige uitingen. En
dit wetder ^al hem verre houden van
0,11e verloochening. Bpiteadian isl Üie
konnis noodzakelijk ter beantwooiriimg
van vragen, welke door (1© openbaar
godsdienstige iRajdiein van zelf worden
uitgelokt.
III. In hot openhaar godsdienstig lo
ven, will 'het vruchtbaar zijn ook voor
den aroiersrleaikonde, moet de Katholiek
zijn: ongekunsteld, niet uitdagend en
zoo aangenaam mogelijk jn gezelschap.
IV. De openbar ie godsdienstige daad
moet zeker bestaan in het volgen der
Katholieke gebruiken, waar bei pas geeft,
maar nog meer in d© handhaving der
Katholieke beginselen door het onbei-
sbhroomd ,aQoeuran van zondige gewoon
ten en uitingen, *dw|allingen en verkeerde
neigingen, zoonfc deze veelal uit eten.
onchristelijke levensbeschouwing voort
komen.
De heer Th. Hooy had voorgesteld in
conclusie 11 tusschen de woonden „li
turgie" en „zjaj." in je lasschen als
tuSschenzin: „waartoe zeer veel kan bij
dragen 'een doelmatige inrichting der
kerkgebouwen, Vooral wat betreft plaat
sing van altaar, preekstoel, galerijen en
pilaren."
Na een korte toelichting van den
heer Hooy werd (door den inleider bat
lalmiendement overgenomen.
Hierna werden de vier conclusies in
Stemming gebracht.
De eerste, diende en vierde conclusie
werden mlet algemeen® stemmen en (ie
gewijzigde twradie conclusie met vier
«temmen tegen aang©ponnen.
Afdeeling II.
I. Ook in pms ljand en in onzen tijid
draagt het openbaar, maatschappelijk le
ven een christelijk stempel.
II. Krachtige en algemeene deelneming
door Katholieke mannen en vrouwen,
(R. K. Vrouwenbonden) aan bet open
baar maatschappelijk leven is een nood
zakelijke voorwaarde voor het behoud
vain het Christelijk karakter van onze
maatschappij.
III. 'Het streven ,zij daarbij gericht niet
alleen op do erkenning van het recht
Op', en op hot behouden of verkrijgen
van die mate van vrijheid van bewe
ging die noodzakelijk is '.voor volledige
ontplooiing en doorwerking yia,n de Room-
sthe beginselen, doch ook op het over
tuigen va,n anderen van de juistheid dier
beginselen en vap don weldadigen in
vloed jder doorwerking daarvan op het
openbaar maatschappelijk leven.
IV. Verdieping van het godsdienstig
leven en - karaktervorming jsi voor hen,
die 'deelnemen aan het openbaar maat
schappelijk leven, ©en noodzakelijke
voorwaard© voor welslagen ja hun werk.
Dicze conclusies werden met B|lge<mee|-
ne stemmen a,mgenomen. -
Afdeeling ill.
I. Voor ©en goode waarneming zijner
godsdienstige ien maatschappelijk© plich
ten. is bet noodzakelijk, ida,t de Katho
liek op gezette tijden ©en gepaste ont
spanning geniet.
II. De ontspanning behoort in de eerste
plaats gezocht en gevonden te worden
in den kring van het gezin, der familie
en dor vrienden.
III. E©n gedeelte der Z,on(- en Feest
dagen ka11 voor genoemde ontspanning
worden beste©:!, mits daardoor niet te
kort worde gedaan aan de verplichting
tot heiliging dier Riagien.
Het is ©en prijzens waardig© gewoonte
zich te onthouden van openbare vermar
kelijkheden en feestelijke 'bijeenkomsten
in den zoogeinaamtlen besloten tijd.
IV. Het verdient aanbeveling, bij het
nemen van ontspanning, in zich het ge
voel voor het schoon© in de natuur tan
voor de kunst te untwikbeten.
V. Het pis do plicht der ouders iein
der gezinshoofden, nauwlettend toe te
zien, op de Wijze van ontspanning hun
ner kinderen ©n ondergeschikten.
VI. Overheden en ondergeschikten be-
hooren wederzijds hst namen van. boven
bedoelde ontspanning te vcrgemakkfel ij
ken.
De heer I-I. Stutemeijer, wethouder
van Rotterdam, had voorgesteld aan het
slot der eerste alinea yan conclusie III
to© te voegen: „zoodat als regel wond»
gehandhaafd dat de Katholieken vóór
don afloop van (dei voormiddaggodsidienst-
oefeningen op Zon- en Feestdagen .niet
■deelnomen aan openbare vermafcelijkhel-
den ©n feestelijke bijeenkomsten."
Nu, 'toelichting door dan beer Stute-
roeijer wordt door de vergadering beslo
ten, die toevoeging in de conclusie in
te lasschen mat uitzondering van bet
woord „openbare."
De ruimte yap pns blad laat niet tos
,ai d© uitvoerige beschouwingen Rie aan
deze conclusion voorafgingen, op 1©
nemen.
Vain belang achten wij hier over to
nemen, wat in de derde 'SJfdeeffing dooi
den inleider iqver die ontspanning op
Zondag wend gezegd.
De ontspanning op den Zohdag is
vajak ©en onderwerp van uitvoerige be
sprekingen geweest; enkel is voor den
Katholiek van het hoogste belang, te
weten waaraan hij zich hierin heeft to
houden.
Men vindt hierin twee uitersten: Het
een» is:, dat de geheele 'Zondag aan ont
spanning wordt besteed, zoodat men zelfs
dagen t© voren uitrekent, hoe men 'den
Zondag van 's morgens tot 's avonds tea
behoeve zijner ontspanning zal! indieelen.
Ik behoef U, zeide spreker, niet ta zleg-
gen, dut wij pis! Katholieken principieel
hiertegenover sta,an. Dia „Zondag js ©n
blijft in de éérste plaats (ia dag des
Heienen, door God zelf bij d© Schepping
der werslld als zoodanig ingesteld en ten
a,llen tijde door onZa Moeder 'de H. Kerk
als zoodanig erkend en gehandhaafd.
Het landere uiterste vinden wij 'bij d©
streng orthodox© Calvinisten en Angli
canen, die op den Zondag van niet» dan
heiliging willen hooren, en dit zelfs
willen opleggen ap,n anderen, die dit ge
voelen niet doelen. Die gulden middenweg
wordt hierin door ons Katholieken ge
kozen. Naast d© zöoeven .geschetste
heiliging is ©en gepaste ontspanning
van ©en gedeelte van Ren Zondag al
leszins geoorloofd. Wil mien hierin oen
zekere regelmaat aangeven, dan zon men
kunnen zeggen, da,t bij voorkeur de voor-
mdblalguren voor heiliging worden be
steed; zulks belet niet, dat het een z©or
verdienstelijk werk is pp Zondag de na
middag ©n avond-godsdienstoefening bij
te wonen.
De Zeer Eerwaailde Heer Postma spTak
over de waarheid, orde en liefde, di?
ons openbaar Katholiek leven moeten ken
merken. Over de waarheid zeide hij o.a.:
„Het laatste doel, ook van het katho
liek openhaar leven, is God. Kan de teu
gen tot God voeren? God is waarheid
en alleen de waarheid voert tot Hem-.
E11 die waarheid ontbreekt idaar, waar
het katholiek openbaar leven niet is de
natuurlijk©(.uitgroei van godsdienstige over
tuiging en godsdienstig leven. Die waar
heid ontbreekt bij hem, die in 'elke pro
cessie meeloopt, die als broedermeestr
met elke bedevaart meegaat, maar voor
wie het Decreet over de veelvuldige H
Communie tevergeefs in het Hollandsch
werd vertaald en afgekondigd.
Die waarheid ontbreekt bij hem1, die
zich op 'een Roomsohe courant abonneert,
voor zijn fatsoen, maar de liberale cou
rant leestvoor zijn zaken, melusie/
de feuilleton. Die waarheid ontbreekt bij
hem, die als katholiek zich heeft laten
kiezen voor Kamer, Raad, bestuursfunc
tie en die in zijn particulier leven zoo
Rioomsch isl als een zacht gekookt eitje.
Die waarheid ontbreekt bij haar, die lid
werden van Vrouwenbond of Elisabeth
vereenjging ja, waarom? omdat
mevrouw Dinges er ook lid van isl, of
omdat pa,stoor 'tzoo beleefd gevraag!
heeft, of omdat 't„du ton" is in onzen
stand."
Over de orde merkte de ZeerEerw. heer
Postma o. a. op
„Een Katholiek, die geheel opgaat in,
laten we maar zeggen, onzondig vermaak
in die mate, dat hij g!een tijd heeft voor
ernstigen 'maatschapipelijken arbeid zóó,
dat zelfs zijn godsdienstig leven ate een
ondergeschikte zich regelen moet naar
zijn vermaak zal in zijln geestest en
zieleleven ontzenuwen en verslappen. De
orde is Verkracht en wreekt zich.
Be maatschappelijke zwoeger, die dag
in dag uit zijn kracht, zijln tijd, zijin geld,
heel zijn wezen uitput in den arbeid voor
't verbeteren der maatschappelijke verhou
dingen en daarvoor aan zijn lichaam de
rust en ontspanning ontsteelt en aan zijn
ziel het geestelijk Voedsel maar karig ei?
terloops doedeelt, Vergrijpt zich aan de
goede orde; ten slotte zulten de nood
zakelijke teleurstellingen hem walgend
doen terugtreden en tot onvruchtbare le
digheid doemen.
God zij ©n jjlijVe de grondslagom
Hem slaan wij de hand aan den ploeg
van ernstigen arbeid; om dezen te kun
nen volhouden, onderbreken wij hem door
ontspanning dat is, orde. Als wij die be
waren, dan zal de orde ons bewaren."
Over de liefde sprekende en ovter haar
vrucht, de blijdsöhapi der kindejen Gods,
zeide pastoor Postma o-.a.
„Ons openbaar leven zou het zegel der
Roomschheid niet ongeschonden bewaren,
als daaruit verdween de typische Roorn-
sche blijdschap, een blijdschap even krach
tig. en onvergankelijk als de liefde, die
haar moeder is. Zeker, het geloof is' haar
vader, de hoop haar zustej-, maar baar
moeder is Ide liefde.
Blijdschapi isl ide deugd der heiligen; zij
hebben allen geleden en mét blijdschap
geleden, omdat in hen woonde de God
delijke liefde.
Hoe zou het mogelijk zijn, dat moede
loosheid onze kracht en onzen wil ver
zwakt, als wij, gepantserd met de blijd
schap der liefde, immuun zijn geworden
voor de wespensteken van vriend en vij
and; ubi amatur, non labora,tur de
liefde voelt geen last.
Wat is het geheim van die blijdschap?
Is het een geheim Voor ons niet, voor
de wereld wel. En als wij voor haar
dat geheim onthullen, dan begrijpt ze het
het nog niet en ze gaat heen, als de
rijke jongeling, die het geheim der vol
maaktheid verlangde te kennen, liet van
Goddelijke lippen vernamen bedroefd
heenging.
Emmanuel: God niet ons.
Is het mogelijk op den duur vrucht
baar en blij ons Roomsfch openbaar teven
te leven zonder de geweldige impuls vap
die altijd springende fontein der liefde
in ons, die God te?
EmmanuelGod met ons. Neen, .wij
gaan hooger, niet met ons, niet voor ons,-
God in ons.
De rede van pastoor Postma maakte
door de machtige eloquentie, waarmede
zij werd voorgedragen, een diepen indruk.
Z. D. H. de Bisschop van Haarlem»
sprak de vergadering als; volgt toe:
Dames en Hoeren.
Ik kan hiel zeggen, hoe dankbaar ik
estemd ben Voor al hot .werk, dat van-
aag voltooid is. Er is veel aan vooraf
gegaan; 'conclusies zijn Voorgesteld ©n aan
genomen, .en die conclusies waren, wat
den inhoud betreft, uit mijn hart gegrepen
en daarom kan ik niet anders dan dank
baar zijn. Dankbaar bereik ook den spreker
van 'den 'avond, die de kroon op] het werk
van dezen dag heeft gezet.
Het is hier niet te doen om sohitterende|
courantenverslagen, van hetgeen vandaag,
besproken is, maar om de daad in die
conclusies aangeno-mten.
Een enkel woord moet me nog van
het hart, al weet ik niet of het vandaag
reeds gememoreerd is, maar ik wenscb
dat gaarne uit te spreken in deze ver»
gadering, en wel mijn dankbaarheid 'voor
hetgeen dezer dagen in Roornsoh Rotter
dam gegroeid is en hetgeen ik gaarne
over mijn gansohe diooes verspreid zag,
namelijk het stichten van een vereejniging
tegen 't spreken van onzedige taal. De
leden van die vereeniging hebben zich
verbonden tegen het spreken van onzedige
taal op te treden, en in werkplaatsen,
kantoren en nog andere lokaliteiten een
waarschuwing te plaatsen, dat geen onzer
dige taal mag gesproken worden.
Nogmaals betuig ik daarvoor mijn har-
telijken dank, en verklaar nogmaals, dat
ik die vereenigingen gaarne over mijn
gansche diooes verspreid zag, want de
onzedige taal bederft de goede zeden. Het
onzedige woord komt uit het hart, dat be
dorven is.
Voorts wensch ik nog een enkel woord
te spreken over de conclusies betreffende
den Katholiek in zijn ontspanning. Het
is, een oud spreekwoord uit de H. Schrift:
„Ex risu coignoscitur vir." „Aan het la
chen leert men, welken man men voor
zich heeft, aan de venna,ken, wat er om
gaat in zijn hart."
Laten we afstand doen van de lichtzin
nige vermaken, die de wereld in zulk
een overvloed biedt, en laten we zorgen,
dat die niet binnendringen in onze huis
gezinnen.
Aan de uitspanning, Idie we zoeken
kunnen we zien, wie ze zijn. Laat ieder
voor zich zelf deze vraag stellen. Moeten
we onszelve op ©enig© fouten wijzen, laaf
het dan voor ons uitgemaakt zijn, dat
die u itspanningen niet pasisen in het
Roomsohe leven, in het Roomsch© open
bare leven."
Deze kort© woorden wierden door dp
vergadering met applaus begroet.
Onder den zegen des bisschops gingen
allen hoogst voldaan over dit welgeslaagd
Katholiek sociaal congres huiswaarts.
Hendrik van der Gncht. f
De man, die door het denkbeeld te
opperen van de overstrooming van den
Yser en het onder water zetten der om
liggende landen bijdroeg tot het tegen
houden der Duits'chers in December 1914,
de sluiswachter Hendrik van der Gucht,
is op 81-jarigen leeftijd overleden.
De overledene was voor zijn daad dooi
den koning van België beloond met het
officierskruis in de Leopoldsorde.
;Tegenspraak.
KEULEN, 12 October (W. B.) Die
„Kölnische Zeitung" verneemt uit Berlijn:
Dia Van ide neutrale landen uit verspreidde
geruchten over een voor de deur staand-
den afzonderlijken Vrede met Rusland mis
sen eiken grond.
De strijd aan de So mme.
PARIJS, 12 October (R. 0.) Het staf
communiqué meldt:
Wij hebben ©enige vorderingen gemaakt
ton Westen van SaillySallisel.
Groote artillerie-actie ten Zuiden van
de Somme. Bij Mühlhausen werd een fa
briek voor Istikgas gebombardeerd. Er ont
stond ©en groote brand.
LONDEN, 12 October. (R. O.) Hat staf-
eommuniqué meldt:
In 'den namiddag deden, wij aanvallen
tusschen ons front aa den weg Bapaume
Péronne. Wij hebben onze successen
reeds verzekerd en verscheidene gevan
genen gemaakt. De strijd duurt voort.
Gedurende den dag bombardeerde de
Verwachting tot den avond van 14 Oct.:
Zwakke tot mat'genlater weer toenemende
Westelijke tot Zuidelijken wind; tijdelijk
opklarendaanvankelijk weinig of geen regen.
Weinig verandering van temperatuur.
Vijand onze loopgraven te'n Noord-Wasten
van Le Sars en ten Noorden van Cour-
celette hevig.
Ultimatum der entente aan de Grleksche
regeering.
Men seinde ons Donderdagmorgen
ATHENE. De Fransche vlootcomman-
dant heeft een ultimatum overhandigd
aan de Grieksche regeeiing, waarin voor
de veiligheid van de entente-vloot de
overgave wordt geëischt van degelieele
Grieksche vloot, met uitzondering van
de Averof, de Lemnos en de Kilkisj,
Eveneens wordt afstand geëischt van
den spoorweg van Piraeus naar Larissa.
De minister van marine heeft ver
klaard, dat de eischen zullen worden in
gewilligd en dat de vloot, nog voor de
gestelde termijn verloopen is, zal worden
uitgeleverd.
De overgave der Griekscho vloot.
ATHENE, 11 October. (R. O.) Dia over
gave der Grieksche vloot had hedenmid
dag plaats. Fransche en'Engelsche sleep-
hooiten sleepten de schepen inaar Keratsini
voor anker. Ondertusschen haalden Rus
sische slagschepen de kanonnen van de
„Averoff', „Lemnos" en „Kilkis", welke
ontwapend werden, terwijl Fransche tor
pedojagers onophoudelijk patrouilleerden.
Toen de bemanningen hedenmorgen ont
waakten, werden zij op dek gecomman
deerd, waar de kabinetsorder voorgelezen
werd In stilte werd daarop het begin
der operaties afgewacht, vóór men aan
wal ging.
De bevolking van Athene is kalm.
Een Italiaansch succes.
ROME, 12 Oct. Op het Karstplateaü zijn
onze infanterie-nideelingen door een goed
voorbereiden aanval de vijandelijke stel
lingen binoeng-droi gen tusschen Wippach
en de héuPel 208, zoomede werden de
krachtig versterkte heuvels rondom de
hoogte 208 genomen. Tot dusverre zijn
5034 man, w. 0. 164 officieren gevangen
genomen en veel wapens en munitie buit
gemaakt.
De slag bij Kronstadt.
BERLIJN, 12 Oct. Omtrent den drie-
daagschen slag bij Kronstadt worden de
volgende bijzonderheden medegedeeld. Op
den westelijken rand van het Geisterwoud
werd het tweede Rumeensche legercorps
op 5 October voor het eerst verslagen.
De Rumenen trachtten op do hoogte aan
beide zijden van Kronstadt zich opnieuw
in stelling te brengen, belangrijke verster
kingen waren daar geconcentreerd. Den
7en October werden de achterhoeden op
den oostrand van het Geisterwoud ver
slagen. Nog denzelfden dag drongen de
Centralen door tot de hoofdstelling van
de Rumenen. Op den 8en was de zoom
van Kronstadt genomen. Een hevig ge
vecht in de stad had gedurende 24 uur
plaats. In den ochtend van den 9en Octo
ber viel de beslissing. De Rumenen weken
van het westen uit de richting van Toerz-
burg en van andere zijden en de om
singelde beweging werd in het gebergte
voortgezet.
BEIËBGir.
Koning O 11 o van Beieren f.
MUNCHEN, 11 Oct. (W.B.) Koning Otto
van Beieren is, na jarenlang ziek te zijn
geweest, te Fürstenraad bij München ge
storven.
Otto Ij tweede zoon van koning Maxi-
