EN
rbiels,
De Groote Oorlog.
ond,
119.
Zaterdag 7 October 1916.
Twaalfde Jaar^aug.
9 9 hand, voet 91991 van een 1% 9 I een M ^9
FEUILLETON.
iAAGD:
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIIDA6AV0ND.
Bit mroer bestaat rnt 6 Madzijden.
EERSTE BLAD.
UIT DE PERS.
Welk weder zullen wij hebben?
3n
lemsche
c.M.
ter. Hansweerd.
fcn van KAN-
een dergelijk
aaf van prijs,
October 1916,
sin het Water-
riDg bewesten
VEREEKE te
bij Waohtpost
iemdrik?"
pullen om beurt
w-el beginnen
t de maan ach-
;al het zoo- wat
mij dan wek-
weer vroeg op.
gelast morgen
het kasteel te
loodsohap", zei-
heeleanaal voor
de kleuren van
gen en als d'ijtf-
bevalt me ruB-
r Gezewijia juist
at doen, omdat
lam
zwijgen en niet
ik je wat zeg,
den Graai maar
«en, dan. zou ik
het Heler Goze-
en van dertien
zonder hem
irdt vervolgd.)
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes ƒ0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Gangepoortatraat C 2o9, GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prns.
Advertentiën van 16 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 J< berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de A dG gulden bij verlies van beide HM A gulden bij
directie uitgereikte polis, zjjn, overeenkomstig de (9 1191 handen, voeten of oogen. f9 I 9 verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 9 g I I 9 I Voorts bij ongeneeselijke 9 9 B hand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: IUUU verstandsverbijstering; of oog; 9 duim;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
I» gulden bij 4m. fU gulden bij A gulden bij mm
(fl I I verlies van een M I 11 I verlies 9- 9 9 verlies van M 9^
g of oogduimwijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Boycot.
Wij lezen in de Maasbode:
In een advertentie kondigt de Evangeli
sche maatschappij de verschijning aan van
een beroeps-adresboek, bevattende uit
sluitend de namlen van protestanten.
Reeds Vroeger is dit plannetje van de
meest riegatiev© veVeeniging, welke Ne
derland bezit ter sprake geweest.
Nu zal er, toch iets van komlem.
Wat de beddeling Van dezen gehee-
len opzet is, behoeft nauwelijks gezegd.
Alles wat Roomsch is on handel drijft
of goederen produceert moet geboycot
worden; mag althans geen protestant-
schen cent verdienen.
Katholieke firma's kunnten in het p-ro-
testantsch adresboek niet binnendringen
en zoo moet dan ook het protestantsche
deel dter bevolking: zooveel mogelijk zijn
protestantsch geld besteden om- prote
stantsche waar te krijgen.
Bij dit bedrijf, dat immers leien eco-
nomischen oorlog beduidt tegen de ka
tholieken, igaat mlen denken aan de uit-
hongeringstaktiek van Engeland tegen
Duitschland.
Hard en wreed is het middel, dat En
geland toepast; maar, zoo zeggen velen:
het is oorlog, het is wreede krijg op le
ven en dood, leen grimmige worsteling
tussChen -doodsvijanden,.
En zie -daar dan ook hoe .die Evan
gelische Maatschappij: wlerd de naam
van h-e-t heiligs- Evangelie ooit treuriger
misbruikt i -de verhouding tot ons,
Katholieken, moet beschouwen.
Zij moet in -ons wel zien doodsvijan
den, die Verarmen moeten, uitgehongerd.
Zij moet wel den oorlog willen tusschen
die twela volksdeelen. Anders zou zij haar
uithongeringsmiddelen niet beramen.
Nu zeggen wij niet, dat de Evangelische
Maatschappij met haar hatelijke praktiji-
ken in ons g-oeid!e vaderland veel ver
anderen zal. DiaateVen spraken wij alleen
over den opzet, over Jiet P'an dat de aan-
leggers wiel zouden Willen verwezenl-ken,
als zij maar konden.
0 neen, voor bet plan zelf, zooals dat
in de .fanatieke hersens ra,n eenigie pa
penvreters als Tideman en E-erdmans be
staat, vreezen wij niet bijster.
In het bestuur dier haatzaaiende Ver-
eeniging beeft bepaald geen enkel eco
noom zitting.
Want bij economisch nadenken doet het
boycot plan vermakelijk dom aan'.
„Wind gezaaid, storm gemaaid".
(Een verhaal uit den Graventijd.)
„Ja, als ik' bij' den Graaf hetzelfde voor
niemendal moest doen, zo- umoeder niets
zeggen," gaf Jan vrij brutaal ten ant
woord.
„Zult ge den mond wel eens houden,
jongen 1" sprak vader- nu.
„Jawel, vader, maar moeder zit ook
altijd op dien Heer Gozewijn te hakken!
En hij is voor mij een goed heerl"
„Hij meent het niet goed met onzen, bra
ven Graaf", sprak moeder.
„Die brave Gra^f kan het er ook wel
wat, naar maken!" antwoordde Jan.
„Wel, zoo'n kwajongen", riep moodier.
„Zwijg, bengel", beval vader.
„Maar moeder doet me ook altijd vler-
vvijten, als
„Verstaat gij het niet? Gij hebt (Ie zwij
gen en het beVel uwer ouders te gehoor
zamen. En als de driestheid, waarme
de gij tot uwer moeder spreekt alles is
wat gij bij dien Heer Gozewijn leert, ja,
dan ben ik het geheel met haar eens,
en wenschte ik ook wel, -dat gij mindiar
op het kasteel kwaamt!" Sprak yadeir.
Altoos is een boycot, of hij slaagt of
mislukt, een last voor diegenen, die ze
toepassen.
Wil men aan den boycot mleedoen, dan
moet men van voordeel of gemak afzien.
En in die gevallen, waarin de boycot
niet algemeen kan zijn, is hij tot mis
lukken gedoemd, en blijft dus alleen het
ongerief ten het nadeel tover voor die haar
toepassen.
Bovendien is toch ieder Nederlander
consument; niet alleen het protestantsche
deel der natie, doch ook het katholieke;
zoodat de gunst niet van één kant komt.
En al moge onder dte katholieken de
middenstand -elan grooter percentage vor
men dan bij: de protestanten, zoodat men
zou kunnen eoncïudeeren, dat de katho
lieken mleel' kwetsbaar zijn voor een boy
cot, daartegenover staat, dat diezelfde ka
tholieke middenstanders groote afnemers
zijn van divers© waren en producten.
Wanneer dan ook' straks'htet protestant
sche adresboek verschijnt, dan zal het
katholieke volksdeel- de oorlogsverklaring
niet maar aeinvoudigi naast zich neerleg
gen.
Dan kan geconstateerd worden, welke
firma's -den economischian strijd tegen de
katholieken wenschen.
Voor onze organisaties, voor de Hanze,
bijgestaan door andere deelen van ons
georganiseerd katholieke volk, ligt er dan
een uitdaging, welke beslist en krachtig
kan worden beantwoord.
Terwijl -de Evangelische Maatschappij
den oorlog wenscht van bet eene deel
des volks tegen het andere, kunnen dan
de katholieken hun actie beperken tot die
firma's die met bet onzalig streven dier
vereleniging meegaan.
In -de verschillende plaatsen kan dan
ook -onze pers bet hare doen, onder drin
gend vermaan, om met de protestantsche
medeburgers in vreedzaam verkeer ,te blij
ven, met uitzondering van die firma's,
die den strijd wenschen.
Welk een betreurenswaardig onderne
men het plan der Evangelische Maat
schappij ook is, in nog sterker mate is
het -dom; een gewrocht van door haat
verblinde stakkers1.
Wij zullen dit ten slotte onzen
protenstantschen medeburgers niet de be-
leediging aandoen te veronderstellen, dat
deze actie van haat en bekrompenheid
veel vat op hen zou kunnen krijgpn.
Mr. Marchant over de brug.
We lezen in de (a.-fc) Rotterdam
mer:
Ook Mr. Marchant is over de brug
gekomen.
Nieuwe Courant, Niteuwe Rotterdam-
sclie Courant, de beer Van Kol in de
Eerste Kamfer ja, wie niet al, hebben
Langzamerhand was men begonnen
daar binnen steeds luider te- spreken en
bij, -die slechts door een stevig planken
beschot van de woonkamer was geschei
den en in het veel te kleine bed maar
niet inslaap kon komen, bromde nu ver
genoegd: „Dien jongen kan ik gebrui
ken 1"
Hierop scheen hij in te slapten en toen
hij: den volgenden morgen door bet loei
en van het rundvee wakker geworden
was en iemand in den stal hoorde, riep
h'j; „Zjjt ge daar, koster?"
„Neen, koopman, ik ben zijn zoon en
voeder de koeien", antwoordde Jan.
„En hoe laat is het?"
„Het zal zes uur in den morgen zijnl"
„En welk weder is het?"
„De storm is bedaard, maar de regen
heeft nog niet opgehouden!"
„Zoudt gij mij straks soms ook den weg
naar Swanenburch kunnen wijzen?
„Niets gemakkelijker dan dat, koopman!
Ik moet voor zeven uur op liet kastteei
zijnl"
„En hoe Ver) ligt-het kasteel van hier?"
„Een half uurken, koopman 1"
„Goed, dan sta ik opl lk kan dan met
je medegaan 1"
Bij het licht van'een stallantaarn kleted-
de de koopman zich aan en wa,s wel-
Jdenburg lof gebracht len den staf ge
broken over die onwaardige kritiek opi hem
geleverd.
Eén was er, die tot hiertoe bleef zwij
gen.
Het was Mr. Marchant, die het ge
vleugelde booze woord schreef„Weg met
den dweper op den troon van Buitenzorg".
Welnu, thans ia ook Mr. Marchant over
-de brug gekomen.
Bij de beraadslagingen over den Ko
lonialen Raad sprak Mr. Marchant 1.1.
Donderdag als volgt:
In de laatste jaren heeft de Gouver
neur-Generaal Idenburg blijk gegeven van
een hoog© opvatting en een vooruitzienden
blik in -de leiding Van de ontwikkeling
der bevolking, ik acht het te meer een
voorrecht in de gelegenheid te zijn, om
hem hiervoor dank te brengen, waar ik
te voren in de hitte van den verkiezings
strijd met critiek op zijn beleid eenmaal
verder ben gegaan, dan ik op goede gron
den kon verantwoorden".
Het is te laat.
Maar beter laat dan nooit, zij het fi
asco van de ergerlijke campagne in 1913
tegen Idenburg gevoerd voor alle anti-
cle-ricale drijvers ter teering!
Artikel 192.
In de vergadering der Liberale Unie
is het voorgesteld als een groote over
winning van de linkerzijde op de rech
terzijde, dat de laatste haar leuze: bijzon
der onderwijs regel, openbaar onderwijs
aanvulling, reddeloos heeft prijsgegeven.
Bestaat hier geen misverstand, gevoed
wellicht ook ten deele door de overschat
ting van een woord, vraagt het „Huis
gezin"
Bijzonder onderwijs regel, openbaar
onderwijs aanvulling, kan men niet in
Grondwet of wet schrijven, het komt of
het komt niet in overeenstemming met
het inzicht der ouders.
Want wij kunnen ons nooit het geval
denken, dat de rechterzijde ten aanzien
van de openbare school zou doen hetgeen
de linkerzijde zoo lang ten opzichte van
het bijzonder onderwijs heeft gewild en
en bestendigd: haar financieel machteloos
slaan en naar alle zijden onderdrukken.
De rechterzijde wil, dat bijzonder en
openbaar onderwijs op dezelfde wijze en
met dezelfde midddelen worden toege
rust en verwacht dan, bij verheldering
van het inzicht der ouders en bij een
wel begrijpen van hetgeen hun plicht
is, dat op den duur zoo algemeen
aan de bijzondere school de voorkeur zal
worden gegeven, dat de openbare school
uitzondering zal worden. Misschien mag
daarbij ook worden gerekend op de
organiseerende krachten die bij het
openbaar onderwijs werkzaam zijn.
dra in de huiskamer waar moeder Al-eid
reeds bezig was -het leenvoudige ontbijt
gereed te makein.
„Ge zijl. er vroeg bij, koopman!" sprak
ze nadat z-p hem- goedien-morgem gewenscht
had.
„Ja, vrouwken, ik moet naar het ka
steel en ik hoorde daar van uw jongten,
dat hij er voor zeven uur zjjn moet. Ik
kan dus met hem mede gaan!" was het
antwoord, en alsof hij opeens zich be
dacht, dat hij nu toch ook wel eens
koopman wezen kon, vervolgde hij „Maar
ihebt ge niets van den koopman noodig?"
„Noodig? Dat is maar de vraag wat
gij bij u hebtl"
„Ik heb ringen, armbanden, haarspel
den, hoofdbanden, kruisjes, kettinkjes,
gordelgespen, sleutelringen, halssnoeren
en ja, nog veel meW, en alles van het
zuiverste goud".
„Maar, man, als gij in zulke kostbaar
heden handelt, hoe kunt gle dan een mars
buiten laten staan?" vroeg vrouw Aleid
onnoozel weg.
„Gijlieden zijt vraagachtig van aard,
vTouwkeni Als ge zoo in geestelijke za
ken ook -doet, dan heeft de eerwaarde heer
Pastoor hier alleen aan u de handen
vol".
Onderwijl hij zoo sprak nuttigde hij
Natuurlijk kan dit inzicht falen.
Mogelijk is, dat een aanzienlijk deel
der bevolking, dat de groote meerderheid
van wie zich tot links rekenen, van de
openbare school geen afstand wil doen.
Welnu, de rechterzijde zal dit eerbie
digen, beter dan de linkerzijde de vrij
heid van onderwijs voor het christelijke
volksdeel heeft geëerbiedigd.
In ieder geval heeft de leus: de vrije
school regel, de openbare aanvulling,
als wensch ook nu nog reden van bestaan,
omdat de verwezenlijking minder van
wettelijke bepalingen dan van het vrije
en verhelderde inzicht van het volk
wordt verwacht.
De toestand.
Bij Luzk en aan de Zlota Lipa gaan
de Russen onverpoosd door met hun
offensief. Tot tien, ja, tot veertienmaal
toe werden de infanterietroepen tegen
de stelling der Centralen gejaagd, nadat
een moordend artillerievuur was vooraf
gegaan, maar tot heden zonder succes.
Wat enorme verliezen van menschen-
levens hierbij te boeken vallen, kan men
zich zoo voorstellen. Aan Russische zijde
telt men zoo iets niet, daar heeft men
„menscheDmateriaal" zooals het cynisch
heet, in overvloed. Behalve de millioenen
die Rusland in het front heeft, moet het
nog 8 millioen man in de dépots hebben,
die reeds geoefend zijn of nog geoefend
worden. Toch blijkt ten slotte zelfs het
meest overvloedig menschenmateriaal
geen wapensuccessen te kunnen forcee-
ren, wanneer de kwaliteit der officieren
en de strategische bekwaamheid der be
velhebbers niet uitmunten. En nog altijd
is in dit opzicht de superioriteit aan de
zijde der Duitschers, hoezeer ook bij de
Russen de militaire kwaliteiten der aan
voerders er op zijn verbeterd en generaal
Broesiloff b.v. kan wijzen op 420.000 ge
vangenen, 2500 machinegeweren en 600
stukken geschut, doorhem sinds zijn op-
marsch behaald.
Het hardnekkig offensief der Russen
is in het Oosten voornamelijk op de
herovering van Lemberg gericht. Van
Fransche zijde is opgemerkt dat het beter
ware zoo de Russen de Rumeniërs met
een machtig leger te hulp kwamen in
plaats van met enkele hulptroepen, daar
anders Rumenië gevaar loopt door de
Centralen onder den voet te worden ge-
loopen. Dezen toch werpen zich met
macht en geweld op Rumenië Men
spreekt er van, dat de centralen een
millioen man voor dezen veldtocht over
hebben, omdat zij ten koste van alles de
met Jan, die ook binnen gekomen was,
het eenvoudig ontbijt, dat uit zwart brood
met spek en veïschle melk bestond.
Bij het heengaan vroeg hjj hoewel lijf
voor het verblijf te betalten had.
„Ge schjjnt uit een vreemd land te
komen, koopman, daar ge niet schjjnt
te weten, -dat men hier gewoon is den
reiziger herberg om Godswil te verlee-
nenl"
„Nu, als ge dan niets! wil rekenletn zal
ik u een kleinigheid uit mijne mars ge
ven ter herinnering aan den vreemden
koopman, die hier in een stormachtigiem
najaarsnacht het dak kwam helpen mar
ken".
Hij opende hierop het kistje, haalde
er een gouden kettinkje met kruisje uit
en zeide: „Hier, dit is voor die moeite,
die ige voor me gedaan hebt! Draag het
nog lang -en in vrede. Maar mag ik u
een goeden raad geven?"
Vrouw Aleid, wier wangen van vreug
de met een blos overdekt waren, zeide:
„een goede raad vindt bij mij altijd ingang,
koopman!"
„Welnu dan, als ge weer eens gas
ten in de schuur te slapen hebt, praat
dan des avonds bij: het naar bed gaan
niet zoo luid als gisterenavond. Als Heer
Gozewijn het gehoord had, zoudt ge |er
Verwachting tot den avond van 7 Oct.:
Krachtige tot matigen, zuidelijke tot weste
lijken wind, meeet zwaarbewolkt of betrok
ken, waarschijnlijk regenbuien. Weinig ver
andering van temperatuur.
verbreking der verbinding Berlijn-Con-
stantinopel willen verhinderen.
Ter plaatse waar nu in Rumenië de
toestand voor de centralen, plaatselijk
ten minste, een min of meer dreigend
karakter begon aan te nemen en de ver
dere ontwikkeling der gebeurtenissen
onaangename verrassingen voor hen dreig
de te brengen in het Zevenburgsche ge
bied bij Hermannstad eD op den Bul-
gaarschen Donau-oever ten Zuiden van
Boekarest hebben zij door een snellen
tegenzet den voor hen kritieken toestand
aanmerkelijk verbeterd.
De reeds over den Donau getrokken
Rumeniërs zijn verstrooid en de Bulgaren
hebben Rahovo bezet, het punt vanwaar
de Rumeniërs op een pontonbrug de ri
vier waren overgetrokken.
Zelfs indien Griekenland zich openlijk
voor de Entente verklaart, zal het on
gelukkige land niet op gelijken rang met
zijn andere bondgenooten komen te staan,
aldus wordt in de Italiaansche pers ver
meld, omdat Griekenland's hulp nu min
der waarde heeft dan vroeger en men
niet weet in hoeverre het Grieksche le
ger als hulp voor de Entente vertrouw
baar is.
't Wordt voor Griekenland naar waar
heid wij onderhandelen bij u, met u,
zonder u en over u.
Aan de Somme wordt de voortgang
der geallieerden minder, door het slechte
weer, heet het. Zeker, maar blijkbaar
ook door den felleren tegenweer der
Duitschers, die toch nog steeds in staat
blijken nieuwe reserves te doen aan
rukken.
Toch behaalden de EDgelschen nog een
succes door de bezetting van het druk
betvviste Ecaucourt l'Abbaye, dat een
gewichtig punt wasvoor de Duitschers.
Nu hebben sinds Juli de Engelschen
en Franschen samen 45 dorpjes te zamen
met 15000 inwoners op de Duitschers
heroverd en de Duitsche linie aan de
Somme 10 K.M. achteruit doen schuiven.
Een succes van beteekenis, maar niet van
beslissende beteekenis, wijl stooten op
andere frontdeelen zijn uiteebleven en
zoodoende van een doorbraak van 'svij-
ands liniën als gevolg van een algemeen
offensief niets is gekomen.
In Engeland schijnt men echter veel
van het offensief in het westen te ver
wachten.
niet zoo 'gemakkelijk af komen, dlenk ik,
ja, ik twijfel, of een gang naar onzein
Genadigen Graaf u in dit geval wel htel-
zou! Uw man zie ik niet, wilt ge hem
mijnentwege groeten. Kom, Jan, mijn jon
gen, verbeuzel dien tjjd niet langer, an
ders zijt ge niet op: uw tijd op den. Swa
nenburch".
Gaarne had moeder Aleid harem zoon
verboden in gezelschap van dien vreem
den koopman naar het kasteel te gaan,
doch ze durfde zulks niet te doem. Wie
weet wat de kramer dan op het ka
steel wel vertellen zoul Kortom, het goe
de mensch zat niet weinig in de wall
en toen haar man uit de kerk terug
kwam, en zij hem vertelde, dat de kra
mer weg: was, en dat Jan hem tot het
kasteel vergezleUen zou, zeide deze: „Wel
nu, wat zou dat?"
„Wat dat zou? Ik en geloof nooit, dat
die man een marskramer is! Zie eens
wat hij: mij gegeven heieft!"
De koster bezag het goudlem kettinkje
met kruisje en zeidie: „Hij moet heel
wat kostbaarheden verkoopen ieer hij ge
wonnen heeft wat dit ding kost. Het is
te Brugge gemaakt".
(Wordt vervolgd.)