De Groote Oorlog.
No. 114.
Dinsdag 26 September 1916.
Twaalfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Losse Oorlogsberichten.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
UIT DE PERS.
Sociale Berichten.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten f 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor d. Administratie: Ganzepoorfsfraaf C 2o9, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
gulden bij
verlies van een
hand, voet
of oog;
100 W 60
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Aigemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
De Economische vooruit
zichten na den oorlog.
Wat handel en industrie, betreft, zijn
velen, overtuigd, dat de eerste jaren na
den oorlog een groote opleving en bloei
niet zich zullen brengen, maar zij vree-
zen, dat die tijd van korten duur zal
zijn en eene groote inzinking zal volgen.
Zij, die van deze meening zijn, gronden
hunne overtuiging op hetgeen geschied is
na den oorlog van 1870'71. Onmiddellijk
.daarna kwam er een groote opbloei, maar
reeds in 1873 brak een crisis uit, de
grootste en geweldigste van de 19e eeuw.
Vooral Duitschland werd er door ge
troffen.
Prof. Mr, Aalberse vestigt er in een
zeer lezenswaardig artikel in het „ICath.
Soc. Weekblad" de aandacht op-, ter waar
schuwing voor ons land.
Hij schrijft o.m.:,
„De prijzen waren steeds stijgende,
nieuwe ondernemingen belooften groot
ste winsten. De loonen gingen snel
de hoogte in; gevolg: de koopkracht
der breed© volksklasse nam toe. In het
buitenland belegde gelden werden terug
genomen; de Duitsche regeeringen, daar
toe in staat gesteld door de milliarden-
oorlogsschatting, welke Frankrijk gedwon
gen was te betalen, delgde in grooten
omvang hare schulden, zo.odat geld in
overvloed voorhanden was.
Hooge prijzen, hooge loonen, overvloed
van geld, alles werkte samen, om vele
nieuwe nijverheids-ondernemingen, vooral
in den vorm van Naamlooze Vennoot
schappen, in bet leven te roepen. 'De
Regeering liet nieuw oorlogsmateriaal in
ruime mate aanmaken, waardoor de vraag
naar materiaal en arbeidskrachten nog
steeg. De imenschen stroomden naar de
industrie-centra, wat tot gevolg bad een
koortsachtige bouwwoede. Groote banken,
vaak op weinig solieden grondslag, wer
den gesticht, om de nieuwe ondernemin
gen te financieren. Het groote publiek
kocht gretig de talrijke aandeelen, die
op de markt kwamlein; ze vlogen in de
hoogte, vier boven de innerlijke waarde.
In drie jaren tij'ds werden alleen in
Duitschland bijna duizend nieuwe Naam
looze vlennootscbappen opgericht, met eeini
kapitaal van meer dan drie en een half
milliard Mark!
Toen brak plotseling in Mei 1873 op
de Beurs te Weenen de paniek uit. De
aandeelen. daalden pijlsnel naar beneden.
Het koersverlies in Oostenrijk alleen
werd op 300 milliom gulden berekend.
De paniek sloeg- naar andere landen
over. In Duitschland bedroeg het koers
verlies weldra ©en half milliard mark.
De faillissementen van banken en
Naamlooze Vennootschappen volgden el
kaar 'op; elkandler uitlokkend. Zelfs oude,
vroeger soliede zaken, gingen te niet.
Waljyvas 't geval? Ér was! een enorme
overproductie gekomen. Even hard als
de prij'zlen eerst gtestegen waren, daalden
ze nu. De productie moest worden in-
gekromplen, een ongekende werkeloos
heid'vtrad in, die zaken bleken niet meer,
bij.dezle lage prijzen, te kunnen rendee-
ten, len de faillissementen volgden el
kaar op-.
En merkwaardig genoeg: juist in
Frankrijk was de crisis 't minst hevig.
Daar had men dien koortsachtigon onder
nemingslust na dien ongelukkigen oor
log niet gekend, en leed men ook veel
minder onder de gevolgen.
Ziedaar, in kortte 'trekken de crisis
van 1873, in oorzaken en gevolgen.
Zeker, de toestand is thans wel ge
heel anders.
Maar ook nu zijn er landen,die, om
dat zij het geluk hadden buiten den oor
log te blijven, en tevens door den oorlog
in andere landen, grootere winsten wisten
te maken.
Het gevaar voor roekeloozen onderne
mingslust, versterkt door de hooge prijzen
en grooten kapitaaivooraad, is daar on
getwijfeld aanwezig."
Die crisis van 1873 zij' 'tot leering vooil
ons land. Nederland zag zijln nationaal
vermogen gedurende dein oorlog aanzieni
lijk toenemlen. Het gewonnlen kapitaal
blijft nog vlottend, Imen wacht tot na
den oorlog met het te beleggen.
Een aanzienlijk deel der NederlanJd-
sche bevolking heeft echter van ver
standig financiëel'en weinig besef. Giet
tuiige b.v. het dobbelen op de beurs, de|
Verwoede speculatiezucht, die zoovtelen
noodlottig weïd.
Moge men zich spieg'elen aan h|et-
g]een na den Fransch-DuitsChen oorlog
geschiedde.
De strijd aan de Somme.
PARIJS, 23 Sept. (Havas). De Fran-
sche troepen breidden hunne successen
in de omstreken van Combles uit en
maakten zich aan den zoom van het dorp
meester van een krachtig versterkt werk,
tot een vesting gemaakt, waar alle ver
dedigingsmiddelen waren opeengehoopt,
en dat door een waar garnizoen werd
bezet gehouden. De gemaakte 100 ge
vangenen wijzen op het belang, door de
Duitschers aan dit gedeelte der verdedi
ging gehecht.
Het veroveren van loopgraafgedeelten
ten Oosten van Combles leidde tot een
nieuwen vooruitgang naar de Engelsche
linies en haalde den band om Combles
nog nauwer toe. De sterke Duitsche aan
val tusschen de hoeve Le Priez en Ran-
court wijst op de strategische beteeke-
nis, door den vijand toegekend aan deze
stellingen, wier herovering aan Combles
meer lucht zou geven Het nieuwe échec
dezer poging zal aan de Duitschers iedere
hoop ontnemen, om dit belangrijke cen
trum van den tegenstand te behouden.
De schitterende operatie der Engel-
schen van gisteren, tusschen Fiers en
Martinpuich ondernomen, verschaft hun
nuttige steunpunten voor verdere onder
nemingen.
Het geduldige, stelselmatige offensief
op het Somme-front draagt iederen dag
vruchten. De veertig dorpen, door de
verbondenen heroverd, vormen een cen
trum van verdediging, waarvan het on
mogelijk is de waarde te loochenen. Het
Het aantal gevangenen bereikte het wel
sprekende cijfer van 56.000.
Een Fransche onderzeeër vernietigd.
De Fransche onderzeeboot „Foucault"
is in de Zuid-Adriatische Zee Hoor een
Oostenrijksch marinevliegtuig met bom
men tot zinken gebracht. De bemanning,
29 koppen, werd met behulp van een
tweede vliegtuig gered.
Aan het Russische front.
Het Russisch stafcommuniqué van 24
September vermeldt:
Van de Pripjet tot de Roemeensche
grens worden op talrijke punten verwoede
gevechten geleverd, zoo gisteren aan de
boven-Sereth. In de streek van Managow
en Harburow. De vijand bood verwoeden
tegenstand tegen ons offensief. Wij sloe
gen alle vijandelijke tegenaanvallen door
ons vuur af en namen 1500 Duitschers
en Oostenrijkers gevangen.
De Rumeniërs.
Van hun Noordelijk en Noord-Weste
lijk front berichten de Rumeniërs kleine
gevechten, waarbij zij 100 gevangenen
maakten en 2 machine-geweren namen.
In Macedonië.
In Macedonië werden, volgens Reuter,
Bulgaarsche aanvallen teruggeslagen bij
Soebotsko en Fiorina. De Serviërs maken
vorderingen aan de Brod en tusschen
Fiorina en Popli.
Duitsche Zeppelins boven Engeland.
Men seinde ons vanmorgen:
LONDEN. (Officieel). Bij een luchtaan
val van Zeppelin's werden 2 Zeppelins
neergeschoten. De eene werd totaal ver
nield en zijn bemanning gedood, van den
tweeden werd de bemanning, 22 koppen
gevangen genomen.
(N.B.) Veertien, of vijftien Zeppelin's
deden Zondagnacht een aanval op de
oost- en zuidoostkust van Engeland, voor
al op Nottingham en Sheffield. De En
gelsche berichten spreken van 28 dooden
en 90 gewonden, de Duitsche berichten
van zware branden tengevolge van het
bommenwerpen. De Duitschers geven het
verlies van 2 luchtschepen toe. Red.)
Nog meer vliegeractie.
Fransche vliegtuigen wierpen bommen
op Mannheim en Rijssel, een Duitsch lucht
schip viel de militaire gebouwen bij Bou
logne aan en een aanval van 3 Russi
sche vliegers op Angersee heet door Duit
sche aviateurs te zijn afgeslagen met ver
lies van 1 vliegtuig voor de Russen.
De verwarring in Griekenland.
De bezetting van de havenstad KawaÜa
sinds den Balkanoorlog van ïurksch
Grieksch geworden door de Bulgaren,
onder lijdelijk toezien der Grielcsche "re
geering, heeft in Griekenland kwaad bloed
gezet en de klove der oneenigheid in de
natie verbreed.
Thans is het zoover gekomen, dat overal
in Athene plakkaten zijn aangeplakt, waar
in de koning wordt aangemaand liet
zwaard te trekken (aan de zijde der En
tente) of heen te gaan. Met uitzondering
van Athene en den Pelopo-ninesus wordt
'skonings gezag niet meer erkend, maar
luistert men naar de nationalistische lei
ders onder Venizelos.
Ook de vloot is niet te vertrouwen. Al
thans werd gesproken over het voornemen,
van een der oorlogsschepen om naar Sa-
loniki, het centrum der nationalistische
beweging te stevenen en gemeene zaak
te maken met de nationalisten.
Koning Konstantrjn, die getrouwd is met
een zuster van Keizer Wilhelm, moet aan
dezen laatsten zijn woord verpand heb
ben van niet tusschenbeide te komen in
den wereldoorlog.
Evenals hier de invloed van de ko
ningin merkbaar is ten gunste van Duitsch
land, moet in Rumenië de invloed van
de koningin aldaar hebben bijgedragen!
tot het kiezen van de zijde der Entente.
Bismarck noemde zoo- iets minder ga
lant maar zeer „schneidig", „de politiek
van de onderrok".
In verband met de pogingen tot herstel
van den vrede trekt ook de aandacht
een -artikel van prins Alexander zu Ilohen-
lohe, in de „Neue Zürcher Ztg."
Het is getiteld: „Europa's zelfmoord".
De schrijver is overtuigd, dat de oorlog
allee ntot een algemeen Europeeseh' staats
bankroet kan voeren. Dat moet voorko
men worden. Een paar groote mannen
moeten de oorlogvoerenden bijtijds bewe
gen om vrede te sluiten. Hij doet daar
toe een beroep op den Paus en op pre
sident Wilson.
Morris Epstein, een vleeschexpor-
teur uit Chicago, is daar na een reis
naar Duitschland teruggekeerd en heeft
verteld twee reusachtige Zeppelins te heb
ben gezien, de Deuitschland en ide Amerika,
die, naar het heette, voor den postdienst
op de Ver. Staten bestemd waren. De
luchtschepen hebben een draagvermogen
van 60 ton en kunnen een groote snelheid
ontwikkelen.
De Russische generaal Broesilof is
van meening, dat in Augustus 1917 het
einde van den oorlog zal bereikt zijn.
BEIifilË.
iMgï. Stillemans, die vorige week
als bisschop van Gent zijn 60-jarig! pries
terjubileum vierde (in alle kerken van
het diocees en Vooral in de St. Bavot-
kathedraal te Gent hadden plechtighe
den plaats), ontving een eigenhandig ge-
lukwensch van Z, H. den Paus;
C,Dte Tijd.")
ITALIË.
De berichten omtrent de ongesteldheid
van Z. H. den Paus blijken gelukkig on
juist. l
In ,het eerstvolgend te houden Consisto
rie zullen G of 7 nieuwe Kardinalen wor
den gecreëerd.
OOSTËIRMK.
De ramp in Boteme.
De Oosbenrijksche regeering heeft
250.000 kronen beschikbaar gesteld tot
leniging ,van den nood der slachtoffers
van de damdoorbraak in het Wiesendal.
VHKUKVIUBU STATUI
Aigemeene staking te New.-
York in 't zicht.
NEW-YORK, 23 Sept. (Reuter.) Tenge
volge van de weigering der directies om
aan het spool'- en tramwegpersoneel te
veroorloven zich aan te pluiten bij de
georganiseerde werklieden, is in bijna al
le industrieën van New-York door de werk
lieden het stakingsibevel uitgevaardigd te
gen Woensdagochtend acht uur. ludieii]
hieraan wordt gevolg gegeven, zullen dui
zenden zaken ©n fabrieken sluiten en zal
het vervoer per -as en het werk in de
haven en in de dokken stop: worden ge
zet.
Weer een boot opgebracht.
DEN HAAG. Naai- men ons mede
deelt is heden (Zondag)-morgen een Ba
tavierboot opgebracht naar Zeebrugge, na
melijk de „Batavier II".
De „Tubantia".
Wolff-bureau isleint uit Berlijn:
Naar wij vernemen, heeft het geschil
over 'dan ondergaing van de „Tubantia"
geleid tot ©en verklaring tusschen de
NederlandsCh© en ld© Diuitsche regie
ringen.
D© .DuitsCha regoering heeft zich be
reid verklaard, met het oog op (die
vriendschappelijk© gezindheid jegens Ne
derland, ,het geschil' na den oorlog aan
een internationale commissie van, on
derzoek te onderwerpen.
Vier lichters in den grond geboord.
Die Zaterdagavond 5 uur van Hoek
van Holland vertrokken sleepbooten
„Gouwzee" 'en „Lauwerzee'" met 4
Belgische lichters keerden zonder deze
in den (Waterweg terug. De vier lich
ters waren door den. Duitschen onder
zeeër 'UB 6 huiten bet vuurschip „Maas"
roet bommen 'jen 'handgranaten tot zin
ken gebracht.
Staatsraad De Nerés.
II. M. de Koningin-Moeder heeft aan
het huis van den overleden staatsraad
mr. de Neré'e van Babberich een krans
doen bezorgen.
De heer De Nerée van Babberich was
van af de oprichting lid van den Raad
van Commissarissen van de Stichting
„Oranje Nassau's Oord" bij Renkum.
Het stoffelijk overschot is vandaag
naar Oud Sevenaar vervoerd, nadat van
morgen in de kapel van het R. K. zie
kenhuis te 's Gravenhage een uitvaart
dienst had plaats gehad.
Aan het station te 's-Gravenhage waren
ten afscheid verschillende ministers en
hooge autoriteiten aanwezig.
gulden bij gjSS gulden bij
verlies van jË verlies van
een Je eiken anderen
wijsvinger sLt.< bJ vinger.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 26 Sept.
Zwakke tot matigen, meest oostelijke
tot zuidelijken wind; nevelig tot half bewolkt,
waarschijnlijk droog weer, kans op nacht
vorst, in het oosten. Weinig verandering van
temperatuur overdag.
Een grofheid.
■We lezen in „Zelandia":
„Het trekt bijzonder de aandacht, dat
op vele plaatsen is bemodderd en ge
deeltelijk afgescheurd (ie kennisgeving
van den burgemeester, waarin deze me-
dedee-ling deed van het door hem „ont
vangen telegram; waarin H.M. de Ko
ningin Haren dank betuigd© voor de
blijken van trouw en aanhankelijkheid bijl
Haar konnist ondervonden.
„Hoewel wij reeds: dadelijk hebben
opgemerkt, dat dez© kennisgeving in dan,
nacht van .Woensdag op Donderdag
(zij was: Woensdagavond aangeplakt)
hier en daar bemodderd of afgescheurd
was; hebben wjj er eerst over gezwegen,
doch gelooven wjj' bij later inzien, dat
het heter was op: het feit te wijzen.
[Wij meenen te meer op dit feit te
mioeten wijzen, omdat men liet dwaze
praatje heeft uitgestrooid, dat H. M. de
Koningin haar Zeeuwsch-Vlaanderen was
gekomen, jom afscheid van Hare
Zec-uwsch-Vlaamsche onderdanen te ne
men.
Ook de „MjdJd. Crt." heeft een der
gelijk dwaas' praatje gehoord. Ret blad
meldt ,dat 'enkele .Belgische gasten in
Axel ©n Hulst zich onbehoorlijk heb
ben uitgelaten. Zoo- ongeveer: dat bat
tijd werd, dat de Koningin nog ean|s
hier kwam; want .dat het niet lang
meer zou duren, of Zmrvvsch-Vlaandarein
hoo-rd© ,aan hen!"
R. K. Volksbond te Vlissingen.
Plannen voor nieuwe actie.
1. Verleden- Donderdag had het 'be
stuur met -eenige personen uit de bouw-
vakbedrijven 'n bespreking over 'n vak-
vereeniging voor hen. Daarvoor was ook
aanwezig de vrijgestelde van den R.-K.
Bond van Kalk- en Steenbewerkers, de
heer Derwordt.
Binnenkort krijgen wij 'n oprichtings
vergadering
2. Op Donderdag 28 Sept. spreekt de
heer J. Kiijnee, propagandist der R.-K.
Jeugdorganisatie, in 't Concertgebouw,
's avonds 8 uur over: „De Godsdienstige
en Stoffelijke belangen onzer Roomsche
jongens".
Alle R.-K. arbeiders, alle ouders met
hun jongens, die op 'n vak zijn, worden
verwacht.
He vergadering heeft plaats in samen
werking met den W.eleerw. heer directeur
van het Patronaat.
3. Op Woensdag 4 October, 's avonds
8 uur, spreekt de Bondssecretaris van den
R.-K. Bond van Schoenmakers en Leder
bewerkers ter oprichting eener afdeeling.
4. Het bestuur van den R.-K. Volks
bond belegt binnenkort 'n vergadering
voor de gehuwde bondsleden om te ko
men tot 'n .afdeeling: Gezamelijke inkoop
winterprovisie.
5. 'n Plaatselijk comité voor Herwon
nen Levenskracht wordt binnenkort ge
sticht.
6. Uit het bestuur van den R.-K. Volks
hond is benoemd 'n commissie van. 3 le
den, die speciaal de levensmiddelenvoor
ziening behartigt.
N.B. De R.-K. Metaahverkersvereeni-
ging is sinds November vorig jaar ge
groeid van 13 tot 54 leden.
