iets
HELS,
De Groote Oorlog.
NSDAG
ust us 1916.
No. 89.
Zaterdag 29 Juli 1916.
Twaalfde Jaargang.
Oil miner bestaat nit 6 bladzijden.
EERSTE BLAD.
Verkoopinj
Bruine Boonen,
Suikerbieten,
Beestenpeeën,
EEM GOES
pt PLANTA
LEWIJN, Krabfaendijke.
Bediende
ïeischijnl eiken MAANDAG-, JEHSDMI- en VRIIDtGAVOND.
iyy 'zr ou zo
EEN KINDERKRUISTOCHT.
f EUILLETON.
Uit dagen van Strijd.
Losse Oorlogsberichten.
van een of meer onzer
i Ontwikkelingsonder-
en der Fransche Taal
JUT MUTSAERS, OSS.
19 Augustus 1916,
e 2 uur, te Nieuwedorp
bii A. Huige, voor den
'SE, ten overstaan van
AAR, tegen contante
en
Noord-Kraaijertpolders
,P-
pijgbaar op de hofstede
vanaf 8 Aug. a. s.
0 P I N G van den
ÏOERENINSPAN van
Vermue Janszoon te
hebben
Notaris PILAAR.
ÏN VEESTAPEL.
Foenegriek, Minnepoe-
[oonm aakpoeders, Worm
olie voor koliek of dik
,rden en koeien, Varkens-
Ruhr voor besmettelijke
[Bloem van zwavel, Teer-
krijgbaar bij (9)
iREN, 's-Heerenhoek.
O ct. p. pond.
Wasch-, Boodschap
den, Stoeien enz. enz.
nand-Netten.
aan bij de
SOES.
KOOP
ministratie van dit
rden. Aanmelding
^poortstraat.
iel als Nelly's krachten
■pen zij' do steile straat
>ren,-markt uitkomt. Daar
er, sterk, vreeswekkend
elïj'k zooals Roger dac'it,
9 to zijln! van die zwakke,
die daar bewaard werd
et scheten inderdaad eeni
acht, haar daar arm ba
ben neergeworpen .onder
lauwen der ongerechtig-
ie een vierkant, met een
m hoek, van drie ver
en wieder met kleine to-
Twieie dier torens wa-
kort geleden wegge»0'
jk, welke naar de zijd®
icht waren,, zoodat het
er op een bolwerk ge
n deuren en getralied®
ieder einde een toren-
ingenis stond, zoowel ia
als in den overdrachie-
ïet woord, het schavot,
'daad was 'het getal ge'
die dagen Newgate ver
ier© bestemming dan 't®
(Wordt vervolgd.)
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten f 1.10.
Vfzonderiijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Sdvertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Gaiuepoorfsfraaf C 209, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 25 Ct. h contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de gjgs Jpih gulden bij verlies van beide 0 gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de M SL. 1 1| i handen, voeten of oogen. B S| verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, jB I 11 I Voorts bij ongeneeselijke g |i B hand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: g Up verstandsverbijstering; of oog;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
gA gulden bij A A gulden bij j»
II II I verlies I I verlies van M
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De Geschiedenis verhaalt, hoe in de
13e eeuw duizenden kinderen uit Frank
rijk en Duitschland optrokken naar Pa
lestina, om het land, geheiligd door de
voetstappen van onzen Heer, te ont
rukken aan de Sarracenen, die het zoo
schandelijk ontwijdden.
Deze onderneming, als Kruistocht
der Kinderen bekend, moest uit het
oogpunt der menschelijke voorzichtigheid
als roekeloos worden aangezienzij leed
dan ook schipbreuk.
Toch zij men niet ai te streng in zijn
oordeel. Want, wanneer men den geest
van geloof der toenmalige maatschappij
beschouwt, welke die kinderen tot dien
gewijden tocht aanzette, dan is men
geneigd om met den dichter Tollens te
zeggen:
„En reêknen d'uitslag niet
Maar tellen 't doel alleen"
of met dr. Schaepman te beamen:
„De dwaasheid dezer kleenen
Was toch de wijsheid Gods". "-)
De dag van 30 Juli aanstaande zal
ook een Kinderkruistocht te aanschou
wen geven, wel is waar, van geheel an
deren, van vreedzamer aard, maar daar
om niet minder indrukwekkend, niet
minder sympathiek en beteekenisvol.
Op dien dag zuilen alle Roomsch-Ka-
tholieke kinderen, die daarvoor in de
termen vallen, een geestelijken kruistocht
ondernemen tegen het monster van den
oorlog, dat nu reeds twee voile jaren een
groot deel der oude wereld met een
zondvloed van afgrijselijkheden overdekt;
millioenen krachtige mannen onder de
ijselijkste smarten op het slagveld doet
snevenmillioenen anderen, voor hun
leven verminkt, een droeve toekomst
tegemoet doet gaanjammer en rouw
brengt in duizenden gezinnen, van hun
hoofd en steun beroofdde vrucht van
menschelijke vlijt en arbeidzaamheid
meedoogenloos vernielteeuwenoude
bouwstukken, ware kunstgewrochten, in
rookende puinhoopen veranderten zelfs
tot in de landen, die de krijg onaange
roerd liet, kommer en gebrek doet bin
nentreden.
Dien geweldenaar neer te slaan, dien
alvernieler te ontwapenen, dien verderf
engel te noodzaken zijn zwaard op te
steken, ziedaar het doel van deze alge-
47)
Het drietal kon moeiljjk voortgaan, zon
der dat schrikwekkende plankengevaarte
te zien; maar in. de stille en zwakke)
hoop, dat gezicht aan de arme Nelly te
sparen, stapte Ormiston een weinig voor
hen uit en plaatste zich zoo, dat hij
haai- het uitzicht belemmerde. Roger ech
ter, op wiens arm zijl leunde, gevoeldiej
aan haar beven, dat die teedere voor
zorg vergeefsch was geweest. Inderdaad,
zij had het gezien en de bestemming or
Van geraden, en die aanblik stelde haar
beter dan te voren den vreeselijken toe
stand voor oogen, waarin zicb hare moer
der bevond. Wat wonder dan, dat zij
beefde en het angstzweet haar op het
voorhoofd stond, als de gedachte in haar
akelige naaktheid beur voor den geest
kwam, dat (hare moeder, die fijn be
schaafde, gevoelige en teedere vrouw,
daar te eenigter tijld zoiu staan, siddpraad,
en vol schaamte onder de handen yan
den heul? Was het wonder, dat heuro
voeten hunnein dienst weigerden en lio.-
ger gedwongen was haar om zoo te zeg
gen voort te dragen en haar niet te laten
meene kinderbeweging op den 30en van
Hooimaand.
Maar wijl alleen de goedgunstige be
schikking van Hem
„Die nimmer plaagt uit lust tot plagen" 3)
de oorlogsrazernij kan doen bedaren, zoo
treden de kinderen aanstaanden Zondag
de kampplaats in, niet met zwaard of
speer, maar met de geestelijke wapenen
van het gebed en het deelnemen aan
's Heeren liefdemaal in de H. Communie.
Wanneer de H. Schrift zegt, dat het
gebed des rechtvaardigen veel vermag,
hoeveel te meer zullen dan de smeek
beden zooveler onschuldige kleinen, ge
sterkt door dien „heiligen maaltijd waarin
Christus genuttigd wordt", den Hemel
een heilig geweld aandoen tot het ver
krijgen van den zoo vurig verlangden
vrede.
Met welk een machtig vertrouwen op
de goedheid van Hem, die als Goddelijke
Kindervriend hun zoo bij uitstek dier
baar is, zulleu onze kleinen hun reine
bede doen opstijgen tot voor Jezus' troon,
om herstel der geteisterde wereld in het
teeken diens vredes, dien Christus als
z ij n e n vrede aan de menschen wilde
komen brengen en wiens louterende,
reinigende invloed op het menschelijk
hart door de satanische macht der boos
heid, helaas, zoo vaak wordt verijdeld.
Hoezeer zullen ook aanstaanden Zon
dag de kinderen met hun gemeenschap
pelijke H. Communie het hart vertroos
ten van ons aller geestelijken vader en
opperherder, Paus Benedictus, die on
vermoeid en onverpoosd werkzaam is
voor het verzachten van de wonden des
oorlogs, voor het voorbereiden van den
vrede, van wien het treffend plan dezer
algemeene geestelijke Kinderkruistocht
is uitgegaan.
Moge de Almachtige, van Wiens ont
fermende goedertierenheid, naar de tichrift
getuigt, de aarde vol is, dezen kruistocht
zegenen, opdat zij die er aan deelnemen,
daaruit den olijftak des vredes alszege-
teeken wegdragen.
En met vertrouwen mogen wij dien
uitslag verhopen, waar zich Zondag mil
lioenen kinderarmen uitstrekken naar dat
tabernakel, waarvan Neêrland's dichtren-
vorst zoo treffend zong
Hier antwoord God op zuchten en
(gebeden
„Hier wischt hij af de tranen in den
(nood
„Hier leeft het hart in troost, hier
(sterft de dood" l)
1) „De overwintering der Hollanders op Nova-
Zenibla."
2) „Aya Sofia."
3) Borger, „Aan den llijn."
4) Vondel, „Altaergeheioienissen."
rusten voor zij aan de poort van Newgate
gekomen was?
Ook hier, evenals aan de stadspoort,
verschaften de naam en Let gezag van
Ormiston hun .oogenblikkelijfcen toegang,
terwijl de cipier hen met beleefdheid
ontving en terstond in een kamer liet.
Niettegenstaande dat alles, had echter Or
miston nauwelijks den haam genoemd) van
de gevangene, die zij1 wenschtón te be
zoeken, of de man gaf groote teekenen
van verlegenheid.
„De gevangene is zwaar ziek", stot
terde hij.; „dezen morgen isi er een bloed
ader gesprongen en een uur! geleden heef)
de bloedstorting zich herhaald. Er; is voor
haar om een geneesheer gezonden; ©n dezle
bevindt zich in hare oei; maar indien
de majoor zich gewaajndigen wil eenige
oqgenblikk'en te wachten, dan z,al ik mijne
vrouw roepen, die insgelijks jie'unne dame
bijstaat en haar zeggen, dat zij, de komst
van een bezoeker moet inleiden. Doch dit
moet zeer voorzichtig geschieden, zeer
voorzichtig, want de geneesheer heeft ge
zegd, idat een schok, een aandoening, de
ergste gevolgen hebben kan".
Ormiston staarde den man aan, als Jhij
zich door al deze woorden met vele bui
gingen heenworstelde. Hij wist geinoeg) van
Newgate, zooals het in die dagen gesteld
was, om het bezoek van een dokter hard
Stemplicht,
Evenals alle anti-revolutionaire organen
is ook het „Friesch Dagblad" tegen stem
plicht gelijk „De Zeeuw" in onze streken.
„Het Centrum" met eerstgenoemd blad
hierover polemiseerende, zegt o. i. vol
komen juist
Maar in ons artikeltje ging het minder
om min of meer afgetrokken ideeën, dan
wel om den huidigen stand van het
vraagstuk.
In anti-revolutionnaire kringen niet
bij alle anti-re vol utionnairen bestaan
van oudsher bedenkingen tegen het stem
plicht-instituut.
Maar naar mate het kiesrecht zich meer
uitbreidde, is er ook een aanmerkelijke
wijziging gekomen in de stembus gebrui
ken en praktijken.
Daarmede dient rekening gehouden.
Wat vroeger misschien niet noodig
mocht heeten, kan nu nuttig wezen en
zeer gewenscht.
Dit geldt trouwens niet alleen voor
den stemplicht.
En wanneer de redactie van het Fr.
Dbl. eens zou willen nagaan, hoe met
name in de sociale wetgeving nog niet
zoovele jaren geleden in theorie werd
veroordeeld en verworpen, wat thans
vrij algemeen en practise h
wordt aanvaard, dan zou zij wellicht tot
het inzicht komen, dat ook het stemplicht-
vraagstuk meer dan één zijde hebben kan.
Wij gaan hierop thans niet verder in,
maar zouden het betreuren, indien dit
actueele vraagstuk niet werd behandeld
met de onbevangenheid, welke het ver-
eischt op dit oogenblik.
Ook daarvoor klemt de eisch, dat men
moet „bij" blijven.
Engeland verklaart den oorlog aan
Duitschland.
De groote gebeurtenissen einde Juli en
begin Augustus 1914.
28 Juli. Oorlogsverklaring van
Oostenrijk aan Servië.
30 Juli. Oproeping van de grens-
en kustwacht in ons land.
Sluiting van de Amsterdamsche beurs.
31 Juli. Algemeene mobilisatie in Ne
derland.
1 Augustus Duitschland verklaart
den oorlog aan Rusland.
Duitsche troepen bezetten Luxemburg.
Duitschland stelt een ultimatum aan
België.
3 Augustus. Duitschland verklaart
Frankrijk en België den oorlog.
4 Augustus. Duitsche troepen trekken
België binnen.
te durven betwijfelen, daar de dood van
een gevangene (op' natuurlijk© wijze de
kosten van |de beuisrekening onnoodig
maakte en men dus den, ongelukkige maar
in zijn ellende liet sterven. Daarom jn
de meening, dat er ©enig geheim achter
dat geneeskundig bezoek stak, was hij
het meest geneigd om :ta denken, dat
mevrouw Netterviile reeds dood was, en
de tegenwoordigheid barer dochter den
cipier weerhield |de waarheid te ?eggein.
Een igogenblik later was ihijj tot een (andere
meening gekomen, die hij' zelf voor beier
hield, maar ter wille yan Nelly en voir
gpns zijn eigen geaardheid, deed hij. hier-
gm'trent jjeen verdere navraag, zooals de
cipier isóheen te .verwachten. Deze, ver
heugd idoor de schijnbare onnadenkend
heid van Ormiston, bracht eein stoel voor
Nelly en gaf andermaal zijn voornemen te
kennen 0111 zïj'n vrouw te gaan roepen.
Juist toen hij met dit doel de deur open
de, zag de majoor de gedaante van een
langen, grijsharigen man in burgerklee-
iling, die met vluggen stap door de gang
liep; in gezelschap van een vrouw. Be
gevangenbewaarder zag heini insgelijks, en)
met onsteltenis in zijn blikken sloot hij
de halfgeopende deur en wendde zich
tot Ormiston.
„Dat was de dokter", zei hij met na
druk, „de dokter, die daar juist is heen-
Koewacht. Nabij de grenzen zijn een
viertal personen des nachts van hun bed
gehaald en naar de Kommandantur te
Öint-Nikolaas gevoerd.
Cadzand. Donderdagavond bewogen
zich drie vliegmachines in Zuidelijke
richting boven het Noordelijk deel van
Vlaanderen.
Ersingjan genomen.
In Armenië hebben de Russen de ver
overing van Erserum en de bezetting
van Trebizonde bevestigd door het nemen
van Ersingjan. De laatste belangrijke
plaats in Armenië is daarmede in hun
macht.
De doorzetting van het Russische of
fensief in Armenië heeft lang geduurd:
16 Januari bezetten de Russen Erserum,
17 April Treoizonde en 26 Juli eerst
Ersingjan.
Waarschijnlijk zullen nu de Russen
op hun linkervleugel, die op verschillende
punten voor de Turken moest wijken,
weer krachtiger op gaan treden.
De keizer in Keulen.
Op zijn doorreis naar het Oostelijk
front heeft de Duitsche keizer, naar de
„K. V." meldt, Maandagmiddag ook een
bezoek gebracht aan den dom van Keu
len, waar juist een godsdienstoefening
gehouden werd.
Ofschoon de keizer in eenvoudig veld-
uniform gekleed was, werd hij daor een
heer herkend. En toen hij uit den dom
trad, |Werd hij geestdriftig toegejuicht.
Allen ontblootten het hoofd en wuifden
hem toe. De keizer was door deze har
telijke begroeting zichtbaar ontroerd.
Toen de trein vertrok, werden den
keizer nieuwe geestdriftige ovaties ge
bracht.
De Duitsche kroonprins als vlieger.
Volgens de „Saarbrücker Ztg." heeft
de Duitsche kroonprins de vorige week
gedebuteerd als militair vlieger. Hij is
over de Fransche linies bij Verdun ge
vlogen, de vlucht duurde een kwartier.
De „Basler Nachrichten" verneemt
uit Londen, dat de tweede Duitsche han
delsduikboot reeds in de Vereen. Staten
is aangekomen, en wel in de haven van
Bridgeport (Connecticut).
Een mooie gift.
Van de bekende, ook om haar pliilan-
tropie bekende firma L. Cevaert Co.,
gegaan, en daar nu (niets u verhindert
jle zieke mevrouw te gaan opzoeken, zal
ik mijn vrouw hierheen zenden, om u naar
de cel te geleiden".
Een tiental minuten volgde, gedurende
welken tijd Nelly onbeweeglijk zat met
de handen voor het gelaat, hevend van
vrees en bange verwachting. De deur
ging weder open en zij sprong op. De
vrouw van iden cipier trad nu binnen.
„De arme mevrouw is ingelicht", zeidn
zij, „van de komst barer dochter, en ver
langt haar te omhelzen. Wil de jonge
dame mij volgen naai' hare cel?"
Nelly wa,s maar al te verlangend dit
te doen, en beiden verlieten zijl ,de ka
mer. Ormiston stond een oogenblik in
beraad wat 'hij zou doen, maai' jjet niet
goed achtende Nelly alleeai te laten in
de handen van zulk volk ais gevangen
bewaarders van die dalgen, of 'hunne vrou
wen, stelde hij Roger voor te volgen, en
dan te wachten iij de nabijheid van de
cel gedurende het onderhoud van jnoe-
der en dochter. Roger stemde terstond
toe en zij naderden ide geopend© dje.ir
juist, toen Nelly bipniejhtrad en neder-c
'knielde voor de legerstede harer moeder.
Meer dan een eeuw later dan de tijd
waarin ons verhaal voorvalt, was de be
handeling .van gevangenen in Dublin's
Newgate nog zoo afschuwelijk, en in strjjdl
Oude God bij Antwerpen, heeft het
Antwerpsche Comité voor hulp (Gilde-
kamersstr. 6), ten bate van behoeftige
Belgen een bedrag van 20.600 frank ont
vangen.
De nationale feestdag te Brussel.
Ter aanvulling van het bericht in dë
bladen omtrent de boete van een milli-
oen mark, die de stad Brussel is opge
legd, naar aanleiding van den nationalen
feestdag (21 Juli) ontleenen wrj deze bij
zonderheden aan de „Echo Beige"
Ondanks het Duitsche verbod besloot
een comité van patriotten om den dag
toch te vieren en iedereen werd inge
licht behalve spionnen en verdachten.
De gemeente-overheid gaf aan de school
bevolking vacantie. De particuliere kan
toren sloten. De winkels bleven open
maar de etalages waren op een bij
zondere wijze ingericht. Overal domineer
de groen, de kleur der hoop. Door de
heele stad en in alle voorsteden stoffen,
linten, knoopen, alles groen. In een lint
winkel op den Boulevard du Nord ver
kondigden groote aanplakbiljetten het
lint kost per meterzwart 10 francs,
rood en blauw 12 francs, groen 25 cen
times.
Bij Potin was weer wat anders be
dacht de bedienden waren allen in ge-
kleede jas, met groene dassen en met
de cigaret in het hoofd. De café's hadden
geen terrassen uitgezet en alle Brusse
laars wandelden op hun Zondagsch. In
do winkels evenmin als in de café's een
sterveling ieder was en bleef op straat.
Op zeker oogenblik ging alles naar de
Nieuwstraat en passeerde de St. Michiel-
straat, die uitloopt op het monument,
dat aan de strijders van 1830 is gewijd.
Alle voorbijgangers groetten, uit de verte
ernstig, het gedenkteeken voor hen, die
stierven óm de onafhankelijkheid te ver
zekeren. Het was indrukwekkend, gran
dioos, onvergetelijk. Men kan zeggen, dat
heel Brussel door de Nieuwstraat gewan
deld is, dat vele honderdduizenden daar
voorbijgingen van het afgesproken uur
af tot laat in den avond.
De Duitschers „hadden er niet op ge
rekend", dat de Brusselaars, ondanks al
hun voorschriften, nog de gelegenheid
zouden vinden hun vaderlandslievende
gevoelens te uiten.
's Morgens werd een plechtig Te Deum
gezongen in de St. Gudule. Z.Em. Kardi
naal Mercier hield een schitterende toe
spraak tot de menigte, die zich in de
kerk yerdrong. Hij herinnerde aan de
verschillende Te Deums, die ter gelegen
heid van de nationale feestdagen hier
waren gezongen, en hij wees bovenal op
het Te Deum, dat over vijftien jaar zou
met de gevoelens van imenschelijkheid dat
men (het [noodig achtte de tusschenkomst
van het gouvernement dienaangaande in
te rpepen. Daarom is het des te minder
te verwonderen, dat Nelly 'hare moeder
in zulk een ellendigen staat vond, dat zij1
met afgrijzen wend vervuld. De cel, waar
in zij lag, was laag en (duister, en het
kille vocht sijpelde langs de wanden; dit
had. 2rij zich eenigszins voorgesteld, maar
met geen moeilijkheid had zijl kunnen den
ken wat ellende, wat onbeschrijfelijke el
lende daarbinnen hieerschte, en het ge-
zich harer geliefde moeder, op wier ont-
vleeschde kaken de dood reeds zijn ze
gel gedrukt had, uitgestrekt op den voch-
tigen grond, met een handvol verrot stroo
tot bed, en eenige ellendige lompen tot
dekking, dat gezicht trof de dochter
zoozeer, Idat zijl in plaats van blijde heur
het erlangde uitstel aan te kondigen, zoor
als haar plan was geweest, door smart
overmand opi de knieën viel en weende
als een klein kinid.
„Moedei'I moeder 1" was al wat zjj zeg
gen kon te midden harer snikken, ter
wijl zij ide hand der geliefde vrouw in
üe (hare nam en die met .tranen en kus
sen bedekte.
(Wordt vervolgd.)
