ird 1916.
SHELS,
ame Timmcrniansknect
tikelen!
VLAG'
De Groote Oorlog.
<OOPT
andsche
Dinsdag 25 Juli 1916.
Twaalfde Jaargang.
0 of oog; 0^^^J duim; wijsvinger
onze bekende
ontvangen.
idstoffen zijn onze
DE VALK.
opleiding tot Sergeant
/apen der Infanterie,
ing in de laatste week
ember a.s., voor hen, die
Lober 1916, den leeftijd
laar wel, doch dien van
lnog niet bereikt zullen
inden, Wasch-, Boodschap
Jrmanden, Stoelen enz enz.
(innemand-Netten.
>etsextract
an al uw meta'er
erenden glanS
No. 87.
Verschijnt eiken MAAN0A6-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND
ONZE B0NDGEN00TEN.
Losse Oorlogsberichten.
Welk weder zullen wij hebben
VELEND,
IHORST-DEN BERG geeft
Jen op 25, 26 en 27 Juli
ïroedermeesters en Pelgrims
IrendskerkeSittard via Den
laar zijn bij den Heer Ij, C.
Soek.
|amens het Bestuur,
BURG, Pastoor-Directeur.
BLARCUM, Secretaris.
pngen worden gratis ver-
nor den Commandant te
rijzen aan bij de
GOES.
gevraagd
timen tijd werk, bij
CHAMULEAU, Kwadendamme.
Igd voor geruimen tijd werk
7OET, Aannemer, Kloosterzande
i-HUISHOUD STEB
bij een lleenwonend persoon--
:ieven onder letter P- bure
dad.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten 1.10.
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Ganzepoorfsfraaf C 2o9, GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25. Ct. A contant.
1500
gulden bij verbes van beide
banden, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zjjn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: I verstandsverbijstering; of oog; I duim;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
KV g\ gulden bij A gulden bij 00 gulden bij |0
A 8L 0 0 verlies van een M I 11 I verlies B 8 I verlies van 8 8^
1 jfe I 9 hand, voet 19 91 I van een 1% 9 9 een M ^0
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
u.
D'e Roomsch-Katholieke Staatspartij
dankt haar eenheid, haar kracht, haar
organisatie en haar beteekenis zij is
thans een waardevolle bondgenoote in het
driemanschap der coalitie aan den
onvergetclijken -doctor Scbaepnian. Tot
aan diens optreden in ,het politieke le
ven hadden de Katholieken, ternauwer
nood ontwassen aan ee,n tijdperk van ver
volging en achteruitzetting, voornamelijk
gestreefd naar 'de verwezenlijking van de i
gelijkstelling aller gezindten voor de iWet,
waarom zij dan ook meenden de hulp
der toenmaals liberale regeering te moe
ten -aanvaarden, om door het herstel der
bisschoppelijke hiënarchie de kroon te zet
ten op hun godsdienstige emancipatie.
Maar top politiek terrein bleven zij ver
deeld, werkten althans zonder onderling!
verband, totdat de schoolstrijd hun de
oogen -opende voor het gevaar, dat in de
doorwerking der liberalistische beginselen,
zoowel op pedagogisch als op staatkun
dig terrein was gelegen. Het herderlijk
schrijven der bisschoppen van 23 Juli
1868 inzake het onderwijs werd voor de
Nederlandsche Katholieken het heilig pro
gram in den langen moeielijken strijd te
gen de liberale overheersching en hef
sein tot aaneensluiting aller krachten..
Helaas, de middelen die moesten die
nen om aan rechtvaardige ei-schen kracht
bij te zetten, ontbraken den Katholieken!
ten onzent geheel. Doch Schaepman zou
ze hun geven. Allereerst een krach
tige pers. Jarenlang was -en nog bij
Schaepman's optreden „De Tijd" het eeni-
ge, zij- het ook hoogst verdienstelijke or
gaan der Nederlandsche Katholieken. Toen
Schaepman stierf konden zij roemen op
13 dagbladen, 29 bladen, die twee of drie
maal per week verschijnen, 67 weekbladen
en 43 tijdschriften. Thans, 13 jaar na
Schaepman's dood, is de Katholieke pers
zoowel numeriek als qualitatief nog krach
tiger geworden en streeft met haar groot
dagblad met ochtend- en avondeditie „De
Maasbode" de grootmachtige liberale pers
zegevierend op zijde, terwijl, indien de
jongste berichten dienaangaande niet be
driegen, ook „De Tijd" met een ochtend
editie eerlang onze journalistieke macht
gaat versterken. Dan een krachtige
partijorganisatie. Dat ging niet ge
makkelijk. Hard en zwaar heeft Schaep
man moeten arbeiden om den ouden libe-
ralistischen zuurdeesem hij- de onzen uit
te zuiveren, men d-enke aan zijn strijd
met de „Pa.po-Thorbeckianen", met de,
aanvankelijk machtige, parlementaire frac
tie Bahlman enz. Toch bereikte hij zijn
doel en toen na een verbitterden broeder
strijd de 25 Roomsche volksvertegenwoor
digers den 20en October 1896 te Utrecht
het staatkundig program der Katholieke
partij vast stelden, was Schaepman's geest
in bijna elk artikel daarvan te herkennen.
De R. K. Kiesvereenigingen, mede onder
de bezielende leiding van den doctor op
gericht, kwamen in dat jaar voor het
eerst in algemeene vergadering bijeen, om
het program goed te kern-en en de ver
kiezingen van 1897 voor te bereiden. En
al was die organisatie der Kiesvereeni
gingen toen nog hoofdzakelijk plaatselijk
en provinciaal, zij was bestemd om uit
te groeien tot eene groote nationale orga
nisatie en nauwelijks had zijn groote ziel
(hem begeven of de ,„A 1 g e m e e n e B o n'd
van Roomsch-Katholieke Kies
vereenigingen in Nederland'
was gevormd, die thans zoo goed als alle
kiesvereenigingen, ook die van Brabant
en Limburg, omvat en een politiek lichaam
van beteekenis is geworden ook in het oog
der overige politieke partijen.
Behalve voor een krachtige pers en een
deugdelijke politieke organisatie, zorgde
dr. Schaepman ook voor een gezonde K a
tholieke sociale actie en zoo ver
vulde hij metterdaad wat hij eens in een
bijeenkomst met eenige vrienden zeide:
„Er is voor mij- geen grooter troost in mijn
strijd en mijn arbeid dan te werken voor
het volk, Ik kan het woord van ;J\fgr.
von Ketteler herhalen: „voor de Kerk en
voor het volk". En al heeft Schaepman
niet alles gedaan en ook niet alles kunnen
doen, al hebben zijn volgelingenAalberse,
Passtoors en anderen, -op- zijn ideeën voort
gebouwd, toch is het aan het initiatief
van den grooten Katholieken emancipator
je danken, dat thans een dicht net van
vereenigingen ons land overdekt, waarin
arbeider, boer en middenstander, onderge
schikte zoowel als patroon zij.n onderge
bracht, ja zelfs de jeugd niet is vergeten,,
getuige de bloeiende patronaten met hunne
inrichtingen van vak- en herhalingsonder-
wijs, waardoor de invloed van de Katho
lieke partij op het maatschappelijke leven
steeds dieper doordrong.
Immers, zonder instellingen te zijn van
politieken aard, dragen die bonden en
•vereenigingen er krachtig toe bij, de Room
sche ideeën te verbreiden en door middel
der Katholieke afgevaardigden, die de dra
gers dier ideeën zijn, tot in den boezem
der Staten-Generaal het besef te doen
doordringen, dat de inwerking der
Roomsch-Katholieke beginselen o- p het
openbare leven een allerheilzaamste is,
waardoor vanzelf de wetten, die onder
medewerking onzer volksvertegenwoordi
gers ten bate des lands worden samen
gesteld, den inr j 1 dier inwerking onder
vinden.
Zooals de Katholieke partij zich thans
op- politiek terrein in ons land vertoont,
wordt zij eigenlijk ten onrechte een „cleri-
cale" partij genoemd door onze tegen
standers.
Voorzeker neemt zij hij haar arbeid tot
herstel van den christolijken geest in de
maatschappij de Roomsch-Katholieke leer
tot grondslag en staat de bescherming
van Roomsche belangen boven aan op
haar program. 'Voorzeker beheerschen de
Katholieke beginselen haar politiek, heb
ben alleen Katholieken toegang tot haar
organisaties en is zij haar geestelijke over
heden, in het bijzonder den bisschoppen,
in trouwe volgzaamheid onderdanig.
Doch waar 3e Katholieke partij zich
niet uitsluitend met godsdienstige be
langen bezig houdt, niet e e n i g en al
leen de verdediging van de rechten dei-
Kerk tot doel heeft, maar haar arbeid
zich uitstrekt tot alles wat de welvaart
van land en volk betreft, hare bemoeiingen
de verdediging raken van de rechten, die
de Wet aan alle Nederlandsche staatsbur
gers toekent, daar lean men van deze
partij als van een zuiver confes-
sioneele, een clericale kwalijk
spreken.
Het is niet de geringste verdienste van
dr. Schaepman begrepen te hebben, dat
in een land als het onze, met een, gods
dienstig gesproken, zoo- gemengde bevol
king, een zuiver kerkelijke Katho
lieke partij tot een fractie zou zijn ver
schrompeld, aan dewelke dra elke betee
kenis op politiek gebied zou zijn ontzegd.
Daarom behoorden de Katholieken van
Nederland, zonder daarom ook maar in
het minste ontrouw to worden aan hunne
beginselen, gebruik te maken van de rech
ten hun als staatsburgers bij de Grondwet
toegekend en de parlementaire taktiek als
eerlijk politiek strijdmiddel gebruikende,
zich aan te passen aan de eischen, die
het politieke leven hun als Nederland
sche Katholieken stelde.
Daardoor werd het mogelijk, dat de
Katholieken op politiek terrein, in
vraagstukken van gezamenlijk belang
konden medewerken met die Nederlanders,
die op godsdienstig gebied eigenlijk
hunne tegenstanders waren en konden zij
een staatkundig bondgenootschap
sluiten met de geloovige Protestanten, om
zoodoende gezamenlijk te bereiken
wat ieder voor zich onmogelijk kon
tot stand brengen en wat toch, ver boven
alle godsdienstgeschillen heen, hun al
ler verlangen en begeerte was
het breken der liberale, politieke over
heersching en het kerstenen onzer Staat
kunde, die meer en meer aan een God
loochenend materialisme dreigde ten prooi
te vallen.
In den taaien kamp voor de vrije school
vonden Katholieken en geloovige Pro
testanten elkander en daarin zagen beider
geniale voormannen, dr. Schaepman en
dr. Kuyper, de priester en de predikant,
den eersten schakel van het vast verbond,
dat beide partijen voortaan gezamenlijk
zou doen strijden voor de eer van den
Christus in liet openbaar leven. Die po
ging scheen vermetel, dat denkbeeld een
illuzie, waar zooveel ingewortelde voor-
oordeelen; zoo ontzaggelijk veel moeie-
lijkheden in leiding en politieke opvoe
ding der massa reeds van te voren de
mislukking van het plan voorspelden.
En toch, het is gelukt. De coalitie staat
overeind als een vaste burcht, van waaruit
voortdurend de christenstrijders uitrukken
om de liberalisten en socialisten te be
strijden. Reeds menigmaal wisten zij een
roemrijke zege te bevechten en den coa>-
litiestan-daard te planten op de tinnen
van het ïegeeringskasteel. En werd al
eens hun strijd met minder succes be
kroond, dan trokken zij- zich terug in
het veilig coalitiekasteel, dat als verza
melpunt dient voor de verspreide krach
ten en welks hechte muren tegen 's vijands
schichten bestand zijn..
Wenden wij thans onze blikken naar
hen, die ons daarbij hielpen, aan wier
bijstand wij het danken, idat mannen als
een Loeff, een Bevers, een Ernest en Louis
Regout, een Bergansius, een 'Kolkman en
zooveel anderen hun talenten, ijver en
krachten voor 's lands welzijn konden be
steden tot in de 'hoogste regeeringsamb-
ten, die yan raadsman der Kroon niet
uitgezonderd, en den volke kon-de toonen
hoe ook een Katholiek, mits men hem
vrij late, in alles wat des staa.tsma.ns is,
weet uit te blinken.
En daarmede zijn wij genaderd aan
ons eigenlijk onderwerp-, waarnaar menige
lezer wellicht reeds belangstellend uitzag.
Hij hebbe nog geduld tot het volgend
artikel.
Het Fransche offensief.
Hel Zondagnamiddagcommuniqué van
den Franschen staf vermeldt o.m.:
Op het front van de Somm-e artillerie-
strijd. Ten Zuiden van 'Soyecourt mis
lukte een nachtelijke aanval, tegen de
nieuwe Fransche posities ondernomen,
door het vuur der Franschen.
Op den rechteroever der Maas bom
bardement in den sector van Fleui-y. Ge
vechten met handgranaten in de omstre
ken van Chapelle-Sainte Fine. Bij Eperges
werd een poging der Duitschers tegen de
Fransche loopgraven door ons machine
geweervuur afgeweerd.
De aanval, ten Zuiden van de Somme
ondernomen, bereikte insgelijks zijn doel.
Het resultaat van den strijd van enkele
uren bedraagt ongeveer 3000 ongewende
gevangenen. Zonder eenige nauwkeurige
opgave te willen doen, kan men zeggen,
dat de troepen, tegen de Duitschers in
het veld gebracht, veel minder bedragen
dan de cijfers, die de Duitschers geven.
Wat de gevangenen betreft, die de Duit
schers dien dag zeggen gemaakt te heb
ben, komen ze slechts tot hun getal door
de Franschen en Engelschen bij elkaar
te tellen en dan nog volgens gewoonte de
dooden en gewonden bij de ongewonde
gevangenen op te tellen.
Hut Engelsche offsnslBf.
LONDEN, 23 Juli (R. O.). Het rapport
van generaal Haig luidt:
De strijd werd heden langs heel het
Duitsche front van Pozières tot Guille-
mont hervat en bereikte een zeer groote
hevigheid.'
Een hevige strijd ontbrandde bij het
dorp Pozières, waar de Duitschers wan-
hopigen weerstand bieden met vele ma
chinegeweren.
Op andere doelen van het front is de
strijd eveneens hevig. Geen definitieve
vordering is tot nog toe gemeld.
Hedenmorgen heroverden wij heel Lon-
guevalj doch de vijand heroverde weder
om het Noordelijk einde van het dorp.
Insgelijks gingen ook de buitenwijken van
GuiJlemont tweemaal in verschillende han
den over.
LONDEN, 23 Juli (R.O.) Het Brilsche
hoofdkwartier meldt: Onze troepen onder
namen een nieuwen aanval in de nabijheid
van Pozières, waar zij een aantal gevan
genen namen.
Op de rest van het front tusschen Po
zières en Guillemont duurt de strijd met
geweldige hevigheid voort.
Nieuwe Russische successen.
PETERSBURG. .Het staf-communiqué
Van Zaterdagnamiddag meldt
Op den linker-vleugel van de posities
bij Riga duren de gevechten tegen de
Duitschers voort. Ten Noord-Oosten van
Smorgon, in de streek van het dorp Mar-
tyschki bracht een gelukkige plotselinge
aanval gedurende den afgeloopen nacht
ons in het bezit van een sterke loopgraaf.
De zware Duitsche artillerie bombar
deerde met kracht den sector ten Oosten
van Baranowitschi.
Ten Zuiden van de Lupa gaan onze
troepen voort met den vijand verder te
rug te drijven. Zij trokken het dorp Be-
restetschko door en avanceerden verder
naar het Westen.
Op 20 en 21 dezer maakten de troepen
van generaal Saharoff aan gevangenen
meer dan 300 officieren, waaronder 1
generaal en 1 kolonel en meer dan 12000
soldaten. Daardoor wo-rdt het totaal aan-
aantal Oostenrijksche en Duitsche krijgs
gevangenen, bij de operaties sinds 16 de
zer gemaakt op 26000 gebracht, inbegre
pen de officieren. Wij tellen de buitge
maakte kanonnen en mitrailleuses. In de
streek van de dorpen Werben en Plia-
schoff, op den rechteroever van de Styr,
ten Zuiden van haar samenvloeiing met
de Lupa omsingelden wij het 13de regi
ment Oostenrijksche landweer, dat zich
geheel overgaf.
In de streek van Worochta op den weg
van Delatyn naar Maramaros Sniget na
men wij gisteren hoogten. Wij maakten
gevangenen en veroverden drie mitrailleu-
ses.
In dezelfde richting, ten Westen van
Yaremtschi, namen wij een Oostenrijksche
compagnie met mitrailleuses gevangen.
i
LONDEN, 23 Juli (part.) Uit Peters-
burg wordt geseind, dat men aldaar in
verband met de Russische successen op
'het Oostelijk porlogstoon-eel spoedig den
Val van Br-o-dy en Stanislau verwacht.
Voorts wordt gemeld, dat. Lemberg
bijna geheel door de burgerlijke bevol
king isi ontruimd.
De gevechten bij Riga volgens Duitsche bron
BERLIJN, 23 Juli (Officieel.) Ten Zuid
oosten van Riga is 's avonds laat een
vijandelijke aanval door spervuur gefnuikt.
Pogingen der Russen, om bij Zahatko
(ten Z.W, van B-erestecko) over do Styr
te trekken, zijn door de Duitsche batte
rijen verhinderd.
W.EENEN, 23 .Juli. (W;.B,) Officieel.
Groot Hoofdkwartier. Ten ZO. van Ta-
'taro-w trokken, door een krachtigen aan-'
Val der Russen, bedreigd, ide troepen,
die bij de JVlagoera strijden, naar (de
hoofdkam der Karpathen terug. Overigens
is de toestand onveranderd.
Het bedreigde Verdun.
Het gemeentebestuur van Verdun heeft
besloten teneinde den loopi van zaken
te verzekeren, zijn archieven naar Pa
rijs over te brengen. Het is waarschijn
lijk, (dat een afvaarddiging ;uit dien gemeen
teraad te Vleidun zal blijven, maar dat
(de overige raadsleden te Parijs hun veï-
gaideringen zulten houden.
Een verslag over de „Deutschland."
Een telegram uit Washington aan de
„Petit Pansien" geeft het uitvoerig ver-
'slag weer van die. Amerikaansche onzjj-
digheidscommissie ovier de „Deutschland".
Tiet Verslag bevat zeven hoofdartikelen.
Verwachting tot den avond van 25 Juli:
Zwakke tot matigen, noordwestelijke tot
noordelijken windnevelig tot halfbewolkt
weinig of geen regen. Weinig verandering
van temperatuur.
Die barste vijf stellen tot karakter van
de duikboot vast en zetten uiteen, 'lat
de onzijdigheid van d'e Var. Staten door
de aan de „Deutschland" toegestane Ver
gunning, zich op te houdea in teen! Amte-
kaanscto haven (en daar te lossen en te
laden, niet wordt geschonden. -Artikel 6
zegt, dat de Vier. Staten niet Verantwoor
delijk kunnen worden gesteld voor eenige
handeling van de „Deutschland", inge
val deze later wordt veranderd in een
oorlogsschip. Artikel 7 verklhart, dat de
Ver. Staten nifet het hécht bezitten nieu
we grondslagen voor bat internationale
te verkondigen, om tot geval van de
„Deutschland" en diergelijke schepen ta
dekken. Dientengevolge zal het aan de
handelsduikbooten worden toegestaan,
iedefle lading in te nemen en alle voor
rechten van handelsschepen te genieten,
zoolang zijl zich onderwerpen aan de voor
schriften van de Ver. Staten en zich in
Amerikaansche wateren bevinden.
Naar de „Times"-correspondent uit Was
hington aan zijn blad meldt, wijzen som
mige teekenen er op, dat de handelsonder-
zeeër „Deutschland" spoedig uit Baltimore
zal vertrekken. De boeg van tot schip
wordt wit geschilderd ter nabootsing van
de witte koopen der golven.
De „Deutschland" nog niet uitgevaren.
BALTIMORE, 23 Juli. (Reuter). De
„Deutschland" wacht in de haven nog
steeds een gunstig oogenblik om te ver
trekken.
De grootste mijn op het Westelijk front.
De „Times" geeft over de gevechten
in Frankrijk die uit den mond van ge
wonden zijn opgeteekend, o. a. het vol
gende
„Sommige gewonden opreken met
groote Vreugd over de mijn1, die te
Bieauimiont-Hamel tot ontploffing weid ge
bracht. Een sergeant zeide, dat hemi
deed denken aan de afbeeldingen, die
men isoms op Amerikaansche films
ziet van petroiteum-voorradem, welke
ontploffen.
„Die ©xplosiekamier was zoo groot ate
een bioscooptheater en de- galerij er heen
was verschrikkelijk lang. Er is zeven
maanden aan ge-werkt. Wij werkten na
tuurlijk onder leiding van eenige mijn
werkers hit Lancashire. Telkens als er
een nieuwe ploeg uit de gang kwam,
om te rusten, vroegen de lui: „Wordt
die taiooie grot van jullie nooit opge
blazen Maar op 1 Juli is tot er toch
van gekomen. Het halve dorp werd door
elkander geschud. D|e lucht was ,vol rnfet
allerleiwagens, wielien, paarden, bus
sen, kisten en Duitschers. Die Seven
maanden werk wanen toch goed besteed
geweest. Ik geloof dat er nu nog op
geblazen dingen aam tot vallen zijn."
Wat de gewonden zeggen.
De „Manchester Guardian" geeft eenige
verhalen van gewonden, die na den eers
ten aanval te Mancheste-r aankwamen.
„Een van de gewonden, die op een
draagbaar uit den trein getild werd, be
waakte met groote zorg een Duitschen
helm, yan de soort die de Pruische gar
de draagt. De man was bij' teen bajonet-
charge in de dij gewond.
„Dit is een van die weinige dingten,
'die het dia mlo-eite waard is', op'te Kapen.
Ik nam hem op, toen wijl Ze teruggedre
ven hadden. Bijl dien aanval blijft er niet
tijd over om iets op te rapen. Maar ik
ben levlend teruggekomen, en op don te
rugweg heb ik dit souvleüniertje meege
nomen".
„Dus u hebt een bajonet-charge mee
gemaakt?"
