eitrefbaar. I
100
ANE
in Effecten
daal
oosen
niJZES,
De Groote Oorlog
No. 55.
Dinsdag 9 Mei 1916.
Twaalfde Jaargang.
EEKBANK
IERSEKE
RUK)
e Goes,
Vmhijnt eiken MÜANBAG-.JIOEHSBAG- en VRIIDAGAVOHB
I B® ifo gulden bij' B H Sulden bÜ g^den bij f*
BINNENLAND.
ten kantore dei
ie,
VAN DER MINNE
Hoek Markt, Middellm
opend:
oorm. tot 5 uur nan
oorm. tot 1 uur nam
rnmarkt 7, Tel. 435
Van hest. 1
m. joosen.
h. C. j. groot,
i. l. buissing
n Effecten.
ILLIJK.
/Verken,
s, Barometer8'
Losse Oorlogsberichten.
Welk weder zullen wij hebben
i. gevestigd:
en in Rekening-Courï
llijke rente.
liteuren 3 °/0.
dagen opzegging
maanden
/o.
PING.
de markturen
nde Bank- en Effect»"1"
MIDDELBURÖ
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.90, daarbuiten f 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrjjdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoorfsfraaf C 209, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 25 Ct. A contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
M BL jg I verlies van een jfg 11 H verlies Qj verlies van B
H I E hand, voet I I fl I van een I I een M V
w - of oog; 1^#^# duim; wijsvingerSm W-j?
„Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank1
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
te Schiedam.
V Rerum Novarum—Meeting.
In ons bisdom is 11 Mei aangewezen
als de dag, waarop de '25-jarige herdenking
zal gevierd worden van de encycliek „Re-
rum novarum", dien beroemden zendbrief,
waarin Paus Leo XIII z.g. voor geheel
de wereld in bel duidelijkst Jichl stelt,
hoe de Kerk zich liet lot der maatschappe
lijk verdrukten, der economisch-zwakken
aantrekt; hoe Zij den werkman niet enkel
troost met „een wissel op de eeuwigheid",
gelijk het vaak smalend klinkt in den
mond Harer vijanden, maar voor zijn stof
felijke zoowel als voor zijn zedelijke ver
heffing ijvert met allo kracht.
Die zendbrief „Rerum novarum", in
alle Jalen herhaaldelijk overgezet, door
geleerde mannen, zoo geestelijken als lee-
ken besproken en gecommentarieerd, door
gansch den Katholieken arbeidersstand
met geestdrift ontvangen, is een richtsnoer
en een leiddraad geworden voor de Katho
lieke werklieden over gansch de wereld
bij het streven naar gewettigde lotsver
betering volgens den geest der Kerk.
Overvloedig' zijn da.n ook de vruchten,
die gedijd zijn aan den boom der „Rerum
novarum". Inderdaad heeft doze ency
cliek er toe bijgedragen den stroom van
het socialisme te keeren en in te dammen
en moest dan ook de Zwitsersch© socialist
Cirenlieh verklaren, dat de invloed van
„Rerum novarum" grooter is geweest dan
die van alle socialistische congressen te
zamen.
Alle redenen zijn er dus voor onze
Katholieke werklieden, 0111 do 25-jarige
herdenking der uitvaardiging van dit ge
wichtig Pauselijk dokumeiit, dat men in
zekeren zin het „Groot Privilegie" van
den arbeider zou kunnen noemen, met
blijdschap en dankbaarheid te berdenken.
Voor ons, Zeeuwsiche diocesanen van
het bisdom Haarlem, is Ylissingen de
plaats waar de feestelijkheid van 14 Mei
zal plaats vinden, onder ijverig en geest
driftig voorgaan van den wakkeren R. K.
Volksbond aldaar.
Achterstaande advertentie in ons num
nier van heden geeft de bijzonderheden
over de „Encycliekmeeting", die in liet
concertgebouw te Vlissingen zal plaats
hebben.
Wij wekken onze Roomsche arbeiders
van Vlissingen en in wijden omtrek daar
buiten op, om bij die meeting tegenwoor
dig te zijn en door hun aanwezigheid te
getuigen van hun vreugde en erkentelijk
heid over de groote weldaad, die Leo z.g.
met zijn encycliek aan hen en hunne
standgenooten heeft bewezen. Daarmede
bandelen zij geheel in den geest hunner
hoogste kerkelijke overheid, die gaarne
tot deze feestelijke herdenking van een
zoo merkwaardig feit haar toestemming
gaf en slechts daarom daarvoor den Zon
dag van 14 Mei bepaalde, wijl de oor
spronkelijk bedoelde dag (2e Pinksterdag)
wegens de dan op handen zijnde Staten
verkiezingen, minder geschikt leek.
Daarom, Katholieken van het dekenaat
Middelburg, maar vooral Katholieke
werklieden, vereerders van Leo's so
cialen arbeid, vrouwen en mannen, op
ter Encycliekmeeting te Vlissingenl
aan kon ze niet bezetten, daar onze
batterijen fiem elk vioortdringen onmo-t
gelijk maakten tdoor hun Jcrachtig vuur.
De Noordelijk© helling van heuvel 304
vormt klus op1 het oogenblik een soort
neutral© zóne tusschen do twee partijen,
daar de Duitschers zich hebben vastge-
nesteld aan den roet en de Franschen
den top beziet houden. Na op .3 Mei
moeilijkheden te hebben ondervonden bij
den aanval op het front, beproefde do
vijand© ©en actie in het bosch ten W.
en ten N.W. van heuvel 304 met het
idoel 0111 tot ©en flank-aanval te komen,
maar hij werd overal teruggeslagen met
de blanke wapenen. Het bombardement
duurde met aanhoudende hevigheid; voort,
doch de infanterie yersohecn niet.
üe H. StoG en de vrede.
Naar wij van bevoegde zijde vernemen,
heeft de Neutrale Conferentie voor Vre
desbemiddeling, welke te Stockholm ver
gaderde, bij afzonderlijk voortel1 'besloten,
dat ook met den II. Stoiel Voeling zou1
worden gezocht len daarvoor .aan Z. II.
Paus Benedictus XV die bekende oproep
wend toegezonden. Er worden nog bijzon
dere stappen overwogen, teneinde' Z. H.
ni kennis te stellen van de wenschen
der Conferentie. Tijd".)
Een boodschap van Z. H, den Paus aan
President Wilson.
"WASHINGTON, 6 [Mei. (Reuter.) Do
apostolische delegaat, Mgr. Bonzano, aarts
bisschop-titulair yan Melitewe, heeft pre
sident Wilson Pen boodschap van den
Paus overgebracht, waarvan de inhoud
niet openbaar gemaakt is. Naar verluidt,
zou zij echter dia bezorgdheid vau dien
Paus over pen .breuk tusschen de Ver.
Stalen en Duitschland tot uiting brengen.
(„De Tijd".)
(Zie nog onder laatste berichten.)
Tegenspraak.
LONDEN, 7 Mei. (Reuter). Do Admi
raliteit meldt naar aanleiding van oen
Duitsch communique, dat bel niet waar
is, dat de Britsche onderzeeër .„E 31"
door geschutvuur tot zinken is gebracht,
daar dit vaartuig ongedeerd naar zijn
basis is teruggekeerd.
ce strijd aan de Maas.
PARIJS, 7 Mei. (Ilavas.) Sinds 48 uren
is de strijd op don linkeroever der Maas
hervat mét een woede, die men niet meer
gekend had sinds den geweldigden aan
val bij het begin van het algemeen of
fensief op Verdun.
Het bombardement werd voortgezelj met
toenemende hevigheid op. den sector van
heuvel 304 en bereikte een tot dusverre
ongekend© kracht. De hellingen ten Noor
den vau den heuveltopi werden geheel om
gewoeld en eenige onzer loopgraven, on-
jiioiUKüraar geworden door bet artillerie-
vuur van den vijand' en door bommen met
verstikkende gassen, weiden ontruimd,
doch de vijand - en hierop: komt het.
Da Hoogeschool te Gent.
Een correspondent in België bericht
aan „De Tijd"Het schrijven, door de
hoogleeraren der Universiteit van Gent
gericht aan Generaal-Gouverneur Von
Bissing, en waarin zij instemming be
tuigen met de denkwijze hunner gevan
gen genomen collega's, heeft bij het Duit
sche Gouvernement groote ontstemming
gewekt. Het schrijven wierd niet schrif
telijk beantwoord, maar wel zijn, bij wijze
van antwoord,- opnieuw vijf lioogleeroren,
op wier tegenwerking bet 'Duitsche gou
vernement bijzonder gebeten was, ge
vangen. genomen en naar Duitschland
gebracht.
De Duitschers hebben hun plannen
tot vervlaamsching der Hoogeschool voor
onliepaalden tijd opgegeven.
(Zie nog onder laatste berichten.)
Vredesneiging in Duitschland 7
LONDEN, 7 Mei. (Reuter). De Maden
bevatten een telegram uit Washington,
volgens hetwelk een uitvoerig bericht
is ontvangen van den ambassadeur te
Berlijn over den toestand aldaar. Naar
men verneemt, deelde de ambassadeur
het Staatsdeparbemient mede, dat er in
Duitschland veel gesproken wordt over
vrede. De Keizer zou gaarne zien, dat
de Ver. Staten het initiatief nam 'tot 'het
openen van onderhandelingen niet do
geallieerden.
Gebrek aan meel.
Naar Matin en Petit P,arisien uit Saloniki
vernemen, .is er in die stad slechts voor
drie tot vijif dagen meel meer. Het Fran-
sche militaire bestuur wijtet elke verant
woordelijkheid idaarvoor van de hand en
beweert dat de Grieksehe nationale bank,
die jhet monopolie van meel-invoer heeft,
in gebreke is gebleven.
Het stadhuis van Rijsel door brand vernield.
Volgens een bericht in.„Der Tag", ont
leend ,aan de „Liller Kriegszeitung", is
opi Paaschmaandag het raadhuis te Rijsel
door brand vernield. De aangerichte scha
de is bezwaarlijk te schatten, daar ook
verschillende kostbare oude meubels en
schilderijen vernield zijn. Duitsche sol
daten hebben een deel van de boekerij
gered onder leiding Van de Fransche bi
bliothecaresse.
De militaire waarde der Franschen.
Uit .Keulen wordt aan „De Tijd" ge
schreven, dat bij het uitbreken van den
oorlog de Duitschers met een soort van
meewarigheid op Frankrijk ncderzagen,
terwijl zij de militaire beteakenis van
dat land niet zeer hoog aansloegen.
Die gevoelens nu zijn radicaal veran
derd. Do 'Keujsch® 'briefschrijver schrijft
letterlijk
Ik doe aan Duitsehland g<eon oneer,
als ik erken, dat sinds de Manie, maar
vooral sinds '"Verdun dit meewarig ge
voel tot oprechte achting is gegroeid, ja,
tot do hoogste achting, die aan de mi
litaire hoedanigheden van een aanvan
kelijk tie gering geschat volk kunnen wor
den toegedragen. Over Russen wordt als
over gemakkelijk te verteren, gemoedelijk
kanonvoeder gesproken, nog te sneller
neergemaaid, naarmate bij gebrek aan
Russische officieren, de aanvoering slech
ter wordt. Maar al de rangbszittende
Duitschers, die van het Westfront of
voor kort verlof terugkeeren, slaan tegen
hot (Fransche -volk niet meer dien toon
van superioriteit aan, welke men vroeger
hoorde, en de gewone soldaat verborgt
zijn vrees niet, die daarom geen gebrek
aan moed -behoeft te zijn, wanneer hij
naar het Westen wordt geroepen, 0111
een (aak te beproeven, welke tot dus
ver pok met de grootste opofferingen,
inspanningen .pp verliezen ik kan mij
over de wijze van het offensief en den
prijs voor Verdun moeilijk uitlaten, ook
al passeeren deze mededeelingen geen
oensuur niet kou worden verwezen
lijkt. Al zijn er nog geen teekenon, die
op het bereiken van het doel dor
fransche revanche wijzen de herove
ring van Elzas^Lotharingen zij heb
ben echter hun revanche; de nederlagen
van 1870 zijn gewroken. Met het klei-
ncerend en medelijdend spreken over het
Fransche leger, dat zoo- gemakkelijk on
der den voet zou word-en .geloopen, de
„nach Paris"-stemniing van het oorlogs-
begin js - het uit. En als voortaan in
vredestijd een Duitsch officier oen
Franschen wapenbroeder zou passeeren,
kan men er zich verzekerd van hou
den, dat hij met oprechte ien volle
hoogachting het militaire saluut zou
brengen.
Frankrijk sluit den Paus niet uit
Van de Zwitsersche grens wordt aan
de „Köln. Ztg." gemeld, dat de Fransche
regeering 'zich niet heeft aangesloten bij
de 'clausule van het Londsche verdrag
om den Paus1 van de vredesconferentie
uit te sluiten. Hoewel er voor de Fran
sche regeering sedert die scheiding van
Kerk en Staat principieel geen Ro-
meinsch vraagstuk meer kau .bestaan,
zijn er toch redenen voor haar hou
ding ten opzichte van het Londenschle
verdrag. President Póincaré werd met be
hulp van de clericalen, die hem in den
Senaat ©n in de Kamer al hun stem
men gaven, tegenover zijn radicalen me
dedinger gekozen. Het regime Briand-
Poincaré heeft echter de clericalen iede-
ren dag meer noodig, naarmate de ra
dicalen weer meer het hoofd opsteken,
teneinde bij hot sluiten van den vrede,
zoo niet .reeds1 vroeger, het overwicht
van hun partij te laten gelden. Boven
dien heeft Frankrijk er het grootste be
lang bij het Vaticaan tot vriend te
houden, daar anders' het katholieke pro
tectoraat van Frankrijk in liet Oosten
gevaar loopt.
Marseille, het moderne Babel.
Marseille is door zijn beteekenis als
eenige groote .Fransche haven aan de
Middellandsche 'Zee in de laatste maan
den .liet centrum geworden van de uit-
heemsche troepen, welke naar Frankrijk
zijn vervoerd. 'Een medewerker van de
„Matin" vertelt over het leven in de
havenstad: „Terwijl in den herfst van
1914 Duinkerken een verzamelplaats Was,
waar Franschen, Belgen en Engelschen
elkaar op den weg van en naar Calais
ontmoetten, is thans- Marseille een .cen
trum geworden, dat men terecht het
moderne Babel noemen kan. In de stra
ten, die overvol zijn en waar men .©en
blik op de havenwerken heeft, ziet men
Fransche en Belgische verlofgangers naast
zwarte kolonialen, die uit fantastische
landen ter hulp geroepen zijn en tevens
talrijk© Engelsehen, Australiërs, Indiërs,
Canadeezen, 011 zelfs lieden uit Nieuw-
Zeeland. Elk uur komen 'transportsche
pen. -aan, die arbeiders: uit alle dealen
der wereld aanvoeren. Alle rassen zijn
dooreengemangdalle uniformen, allo
drachten, alle wapenen ©11 kleuren woe
len door elkaar en vormen een bewo
gen massa, welker levendigheid door
de luide uitroepen in de verschillende
talen nog verhoogd wordt. Dat is geein
Frankrijk, geen Marseille meer uit vre
destijden het is een Babel, zóó mo
dern <en merkwaardig, als. alleen de
oorlog het -scheppen kan."
Twee documenten van den lerschen opstand.
„Do Times" van Maandag bevatte den
tekst van de proclamatie van „de voor-
loopig© riegeering van de Ier
se he republiek", aau het volk van
Ierland. De lersche republikeinsche broe
derschap verklaart daarin, dat zij „hare
kinderen .onder har© vlag roept", om
den strijd voor de vrijheid met den
steun van „hare verbannen kinderen in
Amerika en dappere bondgenooten in
Europa" te aanvaarden. De republiek
waarborgt godsdienstige en burgerlijke
vrijheid, .gelijke rechten voor alle bur
gers. De onslerteebenaars van de pro
clamatie waren: Thomas' J. Clarke,
Sean Mac Dermott, P. II. Pearse, James
Connolly, Thomas Mac Donagh, Edmund
Kent en Joseph Plunkett.
Het manifest waarin P. H. Pearse,
de leider van den opstand, de overgave
aanbeval, luidde aldus:
„Ter vermijding van een verdere slach
ting onder ongewapende menscben, ©n
in de hoop het leven te redden van
onze volgelingen, die zich thans omsin
geld zien en hopeloos1 in de minderheid
verkeeren, hebben de leden der v.oor-
loopige regeering, op het oogenblik in
het hoofdkwartier aanwezig, tot onvoor
waardelijke .overgave besloten, en de
bevelhebbers van alle afdealingen der
republikeinsche strijdkrachten, zullen hun
volgelingen bevelen de wapens neer te
leggen."
Gevecht van een Zeppelin met Engelsche
oorlogsschepen.
Men schrijft uit IJmuiden:
Een stoomtrawler, die uit de Noordzee
terugkeerde, is getuige geweest van een
strijd tusschen een Duitsch luchtschip en
Engelsche oorlogsschepen. Donderdagmor
gen tegen elf uur, zoo verhaalt de beman
ning, hield een Engelsche vlootafdeeling,
bestaande uit ruim twintig grootere en
kleine schepen, manoeuvre's, waarop de
de bemanning van den trawler met be
langstelling acht gaf. Midden in het spel
verscheen een Zeppelin boven het eska
der, en schoot tweemaal op een der groot
ste schepen; de schoten waren duidelijk
zichtbaarhet eerste streek even beschadi
gend langs het schip, het tweede miste.
De oorlogsschepen stoven uiteen, elkander
druk met vlaggen signalen gevend; twee
groote slagschepen volgden, op eenigen
afstand evenwijdig van elkaar, den Zeppe
lin en begonnen, te vuren. De Zeppelin
schoot nog ééns terug, doch steeg en
Verwachting tot den avond van 9 Mei:
Meest matige winden uit Zuidelijke rich
tingen. Zwaarbewolkte lucht met tijdelijke
opklaring. Waarschijnlijk eenige regen. Over
dag iets zachter.
vluchtte toen haastig, waarbij hij over
den trawler lieen kwam. Onderwijl kwa
men de Engelsche schepen weer bijeen,
den vluchteling vervolgend; doch onver
wacht klonk een geweldige ontploffing,
men zag van den Zeppelin een dikke
zuil zwarten rook omhoog stijgen, het
luchtschip zwaaide en duikelde, viel tol
lend naar omlaag en plofte met een don
derenden slag in zee. De trawler wilde
er heen varen, om zoo mogelijk de be
manning (het gevaarte droeg twee be
mande schuiten) te redden, doch de Zeppe
lin werd reeds omgeven door de Emgelscho
schepen. Toen stoomde de trawler huis
waarts, en zag na eenigen tijd de oorlogs
schepen in tegenovergestelde richting ver
dwijnen. Of de Engelschen nog iemand
gered hebben, weet men niet. De beman
ning van den stoomtrawler is nog diep
onder den indruk.
Men meldt uit Nes-op-Ameland:
Terschellinger visschers, hier binnen
vallend, rapporteeren, dat het Duitsche
luchtschip „L 9" rakelings over hun schuit
voer. Blijkbaar had de Zeppelin averij.
Dan is er nog een aan do Noorsch©
kust vergaan, terwijl bij Saloniki een Zep
pelin door de Engelschen naar beneden,'
is geschoten. Den Zeppelin's gaat het de
laatste dogen niet fortuinlijk.
W. C. J. Passtoors f
Plotseling overleed aan een hartaan-
doening Zaterdagavond te Ginneken de
heer W. C. J. Passtoors, burgemeester
van Ginneken, oud-centraal voorzitter
van den Ned. R K. Volksbond, oud-lid
van de Tweede Kamer der Staten-Gene-
raal, eere-kamerheer van Z. H. den Paus,
ridder in de orde van den Ned. Leeuw
en van Oranje-Nassau.
Ondanks al die titels en waardigheden
was de overledene een hoogst eenvoudig
allerbeminnelijkst man, met veelzijdige
gaven van geest en hart toegerust en
stond daardoor bij vriend en tegenstan
der in hooge achting. Bekend is hoe in
1913 alom in den lande, zelfs onder vrij
zinnigen, met leedwezen werd verno
men, dat Passtoors, die 12 jaar lang
Beverwijk met eere in de Kamer ver
tegenwoordigde, was gevallen.
Groote verdiensten had de overledene
als Katholiek organisator onzer werk
lieden, als schepper der Katholiekenda
gen, als sociaal werker van den eersten
rang Als zoodanig genoot hij dan ook
een enorme populariteit. Reeds in 1888
begon hij met liet oprichten van den
R. K. Volksbond, wieus leider liij jaren
achtereen geweest is. N u nog redigeerde
hij het bondsorgaan „De Volksbanier".
Hij werd te Zundert in 1856 geboren
en begon te Amsterdam zijn loopbaan
als behanger..
Zijn heengaan zal door zeer velen met
leedwezen worden vernomen en werpt
een schaduw op de Encycliekfeesten,
aan wier voorbereiding hij werkzaam
was, toen de dood liem overviel. R. l.P.
Dr. D. B5S. 'f
Te 's Gravenhage overleed Zaterdag
avond Dr. D. Bos, lid van de Tweede
Kamer, waarheen Winschoten hem in
1901 afvaardigde In 1905 en 1909 zag
hij zijn mandaat hernieuwd, terwijl hij
in 1913 zoowel in Winschoten als in
Groningen werd gekozen.
De overledene nam een voorname plaats
in in het Nederlandsche politieke leven.
Niet alleen was hij voorzitter van den
