De Groote Oorlog
No. 48,
Donderdag 20 April 1916.
Twaalfde Jaargang
Vtrschiiitt eiken MAANDAG-, WOfNSDAG- tn VRIIDAÜ1V0HD
BUITENLAND.
BINNENLAND.
f 1 I verhes van een i I 11 1 verlies Lil verlies van "IIT
Losse Oorlogsberichten.
UIT DE PERS.
Sociale Berichfen.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.90, daarbuiten f 1.10.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganxepoorfstraat C 209, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
1500
gulden bij verlies van beide
banden, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
De uitkeering der bovenstaande bédragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank
1W* vulden bij IA A gulden bij A sulden biJ
1 Z 1 9 1 hand, voet 11 11 I van een 1% 1 1 een
I of oog; duim; wijsvinger;
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
te Schiedam.
Samenwerking en Actie.
(Ingezonden.)
Men merkt in de Staten-districten
Middelburg en .Vlissingen nog niet veel
van eenige actie aan anti-revelutionaind
zijde. Toch is slechts dit ééne nood
zakelijk: Actie. Want van links werkt
men wel, omdat men weet hoe het
spannen zal dezen zomer. Waarom dan
die slapheid aan de zijde der coalitie-
broeders? Slaapt men daar? Of besef
fen de leiders aan die zijde het gewicht
niet van de kamende .verkiezingen?
We mogen dat niet veronderstellen.
Maar ook do samenwerking met de
katholieken vlot nog niet te best tot
beden.
Over de te stellen candidaten zijn
zij van te vofen piet gekend. Toch kan
men van anti-revolutionaire zijde weten,
dat er aan deze ;ajd© groote prijs wordt
gesteld op overleg van te voren.
Van te voren, dus zóó tijdig vóór
de verkiezingen, Jat beide organisaties,
de centrale der anti-revolutionairen en
do centrale der katholieken in gamaeav
schappelijke bijeenkomst vertrouwelijk
eens met elkander van gedachten kon
den Wisselen èn .over do candidaten
èn over de actie, die gevoerd ..moest
worden.
Dit nu is niet geschied en wij con-
stateeren dat met werkelijk leedwezen.
Steeds waren wij getrouwe coalitie-
genooten van do anti-revalutionaireif.
Maar dit geeft dezen laatsten piet
bet recht nn te beslissen zonde r ons.
Dan waren wij een quantité négligeable,
maar als zoodanig wenschen wij niet
te -worden beschouwd.
Wij hebben trouwens te veel recht
omi niet als zoodanig te worden be
handeld.
Wat wij wenschen is een welgemeend
en vertrouwelijk overleg, waarbij kan
blijken, wat eventueel onze wenschen
zijn. En voor dat overleg is het nu
reeds te laat. Trouwens do stappen, doo|r
de anti-revolutionaire centrale reeds ge
daan, duiden er op dat men dit over
leg overbodig achtte.
Toch is het dat niet. Gesteld eens,
dat ^een der aftredende leden van
rechts te Middelburg of te Vlissingen
bedankt, (aangenomen natuurlijk, dat onjze
kiesverenigingen de aftredenden weer
candidaat willen stellen), moeten er dan
geen andere worden gesteld? En. heeft
dan onze Centrale niet een woordje
mee te spreken? Js het niet uitermate
gewenscht, dat er dan een man wordt
gesteld als candidaat, aan wie de ka
tholieken gaarne hun stem geven, ter
wijl het toch niet onmogelijk is, dat
anders het tegenovergestelde gebeurt?
Heelt men van te voien over dit
f alles gesproken, dan loopt alles zooveel
prettiger, is de samenwerking zooveel
I aangenamer en het onderling vertrouwert
I zooveel grooter. En wie weet, dan waive
I de actie ook intenser geworden.
Want actie is er nog maar weinig
I gevoerd.
Dit moet nu eens anders worden.
Betere samenwerking en meer actie!
Bovenstaande was reeds gezet, toon
i wij bericht ontvingen van een te houden
V partijdag door de Antirev. rKiesvereeni-
f gingen in Zeeland te Vlissingen. Er schijnt
dus leven in de brouwerij te komen
Red.
Z. Em. Kardinaal Mercier.
Een correspondent in België bericht aa
„De Tijd"
In verband met de verdenkingen tegen
kanunnik Lonein, secretaris van het Aarts
bisdom, zijn ook tot Z. Em. Kardinaal
Mercier eenige vragen gericht.
Het heelt een weinig gunstigen indruk
in België gemaakt, dat de Gouverneur-
Generaal gebruik maakte van de aan
wezigheid van Z.Em. Kardinaal v. Hart-
mann in de hoofdstad van het overwel
digde België, om officieele toespraken te
wisselen, terwijl de Duitsche Kardinaal
de kerkelijke overheid van het Bisdom
niet bezocht.
Een andere correspondent bericht:
Een afgevaardigde van den Gouverneur
heeft een langdurig onderhoud met Z.
Em. Kardinaal Mercier gehad in diens
paleis. De Kardinaal wordt voortdurend
door hooggeplaatste militairen bezocht.
Aangaande den aard der gesprekken zijn
geen bijzonderheden bekend.
De drukker van Z.Em. Kardinaal Mercier.
De burgemeester van Mechelen, do heer
Ch. Dessain, is door Z. H. iden Paus be
noemd tot commandeur in de orde van
don H. Gregorius. Men beschouwt dezto
benoeming als een nieuw bewijs van do
sympathie des H. Vaders voor de ka
tholieken van België en in 't bijzonder
voor Z.Em. Kardinaal Mercier, die bij
zijn verblijf it© Rome de onderscheiding
vroeg.
Merkwaardig is bij dit alles de om
standigheid, dat burgemeester Dessain
niemand anders is dan de drukker van
den vastenbrief van Z.Em. Kardinaal Mer
cier, voor welk feit hiji kortelings tot een
jaar gevangenisstraf werd veroordeeld.
(,,De Tijd".)
Nieuw offensief tegen Dunabgur.
Berichten uit St. Petersburg spreken
van drukke toebereidselen bij het leger
van Von Hindenberg, die wijzen op een
aanstaand offensief tegen Dunaburg.
Een bisschop als grondhervormer.
In de jongste jaarvergadering van den
Hongaarschen landbouwbond deed de bis
schop van Stuhlweissenburg, Mgr. Pro-
haszka, het voorstel tot een belangrijke
grondhervorming. Volgens dat voorstel
zou de staat de kerkelijke goederen in
erfpacht nemen en daaruit boerenbezit-
tingen vormen, die verpacht zouden wor
den aan degenen, welke zich verdienstelijk
hadden gemaakt in den oorlog. De staat
zou slechts een lage pacht heffen, tot
dekking van de kosten. De bisschop wees
er op, dat de grond op de eerste plaats
tot voeding dienen moest van de be
volking, die in den oorlog zich had onder
scheiden.
Het voorstel werd met groote instem
ming aangenomen. („Maasbode")
Nieuwe gruwelen ln Armenië.
Het Armeensche steuncomité in de
Vereenigde Staten heeft door bemiddeling
van het Amerikaansche gezantschap te
Constantinopel vernomen, dut sedert de
Russische zege bij Erserum de Turken
him vervolgingen van de Armeniërs met
de grootste hevigheid hebben hernieuwd
en hen in grooten getale wegvoeren. Ve
len worden gedood. Het comité heeft een
beroep gedaan op den president om te
protesteeren tegen deze gruwelen.
De „Munchener Post" vaart hevig uit
tegen het Wolffbureau en vindt, dat de
Duitsebe pers zich door het opnemen van
die berichten tegenover hei buitenland
belachelijk maakt.
In het Engelsche leger bestaan spe
ciale knuppelafdeelingcn, die gewapend
zijn met een knuppel met stalen punten,
waaraan een handriem is bevestigd.
De Russen trekken weer op naar Trebisonde.
De staf van het leger van grootvorst
Nikolaas deelt mede:
„Aan het Kaukasisch front in de kust
streek en meer zuidelijk wierpen onze
troepen na een zeer .verwoed gevecht,
door artillerie van land en zee uit ge
steund, de Turken uit hun sterk georgani
seerde stellingen op den linkeroever der
Karadere, 25 wersten ten Oosten van Tre
bizonde. Wij vervolgen den vijand krach
tig."
De marsch naar Trebizonde is hervat
en van veel invloed schijnen daarop ge.-
weest te zijn de krijgsverrichtingen op
den ltussischen linkervleugel ten zuiden
van Bitlis en in het centrum in liet dal
van de Tsiorock, waar de Turken niet
alleen vastberaden tegenstand boden,
maar zelfs een aanval ondernamen met
het doel Erzeroem te hernemen. Zoo
ontwikkelde zich een slag van G dagen,
die ten slotte echter in het nadeel, der
Turken uitviel.
De Turken, die te zeer vertrouwd had
den op hun succes, haddeu zich te vac
binnen de Russische linies gewaagd. De
Russen hebben thans hun opmarsch her
vat.
Een uit Petersburg verzonden telegram
zegt:
„In de kuststreek hebben onze troepen
bij de vervolging van den vijand het dorp
Arseno Kalesji bereikt, 18 werst ten oos
ten van Trebizonde.
In het dal van do bovcn-Tsjorock duren
de gevechten in ons voordeel voort."
De val van Trebizonde lijkt vrijwel
aanstaande.
De strijd aan de Maas.
PARIJS, 18 April. (Havas.) Na meer
dan zes dagen van rust, poogden de Duit-
schers die bij de voor Verdun geleden
échecs niet kunnen blijven staan op straffe
van een nederlaag, Maandag na een he
vig bombardement een aanval te onder
nemen met meer dan twee divisies tus-
schen de Maas en het dorp Douaumont.
Het versperringsvuur dreef de aanvals
golven terug, behalve in een kleine voor
uitspringende stelling ten Zuiden van het
Chauffour-bosch, waar de vijand kon door
dringen. Ons front bleef derhalve abso
luut onaangetast. De vijand leed verschrik
kelijke verliezen en zijne herhaalde po
gingen bleven zonder resultaat.
ïUITSEItliAMt
Hotelcrisis in Zwitserland.
Het savoyhotiel te St. Moritz, voor welks
oprichting 1.125.000 frank uitgegeven
werd, wordt thans openlijk in veiling
gebracht. Het hoogste bod baalde niet
eens het vierde gedeelte van bovenge
noemde som. De Zwitsersche hotelhou
ders beleven leen vreeselijke crisis, het
winterseizoen is Ver beneden alle ver
wachting gebleven.
(Maasbode.)
MKXIC»
Devervolgingder Katholieke
Kerk. Ter weerlegging van da verkla
ring, (door President Wilson's geheim
secretaris Tumulty afgelegd, volgens welke
verklaring geen bewijs voorhanden zou
zijn, dat Carranza-soldaten zich aan gees
telijken en kloosterzusters hebben Ver
grepen, zijn in Milwaukee twea getuige
nissen gepubliceerd, waarin fle mishan-
lingen en Vervolging, die de Mexicaansche
nonen hadden te verduirren, onwtederleg-
baar zijn bewezen. Het eerste getuigenis
werd afgelegd door de Overste der Kar-
melitessen, Elisa del Salvador, het tweede
door een in Mexico woonachtigen burger
der Vereenigde Staten.
Mgr. Francis Kélly, in Chicago, pre
sident der „Kath. Church Extension So
ciety" hoeft er persoonlijk bij den Ame-
rikaanschen staatssecretaris 'Lansing te
Washington krachtig op aangedrongen, dat
die gruweldaden spoedig een einde zullen
nemen en dat de Vervolging der Katho
lieke kerk in Mexico op zal houden.
(„De Tijd.")
CHINA.
Een nieiUiwef evolutile? Niet min
der dan zes zuidelijke Chineesch© provin
cies hebben zich van de centrale regee
ring te Peking losgescheurdKwantoteng,
Kwangsi, Joenan, Kweitsjoe, Tsjekiang en
Kiangsi, vormende een oppervlakte van
1.284.900 vierkant© IC. M. met een be
volking van 75 millioen zielen.
Alleen Hoenan met 15 millioen zielen
en Koekien met circa 20 millioen bewo
ners, staan nog buiten de beweging.
Z. K. H. Prins Hendrik.
Heden gaan de wenschen van alle
goede vaderlanders uit naar den Prins
gemaal .van onze geëerbiedigde vorstin,
Prins Hendrik, die zijn 40en verjaardag
viert.
De vele moeiten, die Z. K. Hoogheid
zich getroost voor de deugdelijke organi
satie van het Roode Kruis over geheél
ons 'land, opdat mocht onverhoopt
de krijg binnen onze landpalen woeden
goede en snelle hulp voor de gewonden
aanwezig is, en zijn medeleven met de
nooden des volks geven hem recht op
aller hoogachting en waardeering.
Moge hij als vorstelijk gemaal en vader
onzer geliefde Prinses nog tal van jaren
door Gods goedheid gespaard blijven.
Leve Prins Hendrik!
Broodvoorziening.
Het hoofdbestuur van de Ned. Ver-
eeniging van Werkgevers in het Bak
kersbedrijf vernam in audiëntie van mi
nister Posthuma, dat de bloemvoorraden
volstrekt niet mogen worden gebruikt voor
het maken van klein wit brood. Zij, die
in verband hiermede gezellen ontslaan,
krijgen geen meel van de regeering. Tarwe
bloem mag alleen wordten gebruikt voor
beschuit, koek en banket, waarvoor geen
ongebuild meel mag worden gebezigd.
Staatsbelang en militaire verloven.
Aan de troepen is, naar de Asser, Ct.
mededeelt, het volgende telegram van den
opperbevelhebber van land- en zeemacht
bekend gemaakt
Regeering en ik verliezen geen oogen-
blik persoonlijke belangen van de mili
tairen uit het -oog, maar zoolang de Re
geering schorsing der periodieke verloven
in Staatsbelang noodzakelijk acht, moot
particulier jbelang hiervoor wijken. De
soldaten moeten vertrouwen hebben in,
Regefering en opperbevelhebber en hier
in berusten. Commandanten moeten bun
duidelijk maken, dat de tegenwoordigs
toestand niet langer zal duren dan de
Regeering in Landsbelang beslist on
vermijdelijk acht.
Het onderwijsrapport.
„Het Huisgezin" schrijft:
„Het voorgestelde artikel 192 is niet
gebouwd op den ons sympathieken grond
slag, waarvan het .voorstel der Staats
commissie van 1910 en het ontwerp1 van
minister Beémskerk uitgingen: de inge
zetenen zorgen als regel zelf voor liet
lager onderwijs; jnaar men bedenke,
dat het de vrucht is van leen compromis,
do vrucht van pon overleg van mannen,
genegen onrecht weg J.e nemen en sa
men te werken tot verhooging van het
peil van ons volksonderwijs.
Hoe kan een einde worden gemaakt
aan den staatkundigen schoolstrijd
voor deze vraag stond de Staatscommis
sie, en zijl mieent deze vraag bevredigend
te hebben beantwoord.
Wordt dus het pntwejp-artiklol 192
wat te verwachten js door de Regee
ring overgenomen en hecht de volksver
tegenwoordiging daaraan haar z'egel, dan
gaan wij een periode van rust tegemoet.
Niet van rust pp het gebied van het
onderwijs zelf; integendeel, het zal Voor
ons een periode van verhoogde actie en
krachtig© werkzaamheid woéden.
Maar de politiek zwijgt voorshands.
Men behoeft de hoop niet op te geven
dat d© wensch, |dlo bijzondere schoolre
gel, de openbare uitzondering, dichter bij
zijn verwezenlijking wordt gebracht, doch
Welk weder zullen wij hebben?
Verwachting tot den avond van 20 April:
Meest matige zuidelijke tot Westelijken wind
betrokken of zwaarbewolkt met tijdelijke
opklaring. Waarschijnlijk eenige regen. Iets
zachter.
er zal niet, .zooals oen enkele reeds te
verstaan gaf, dadelijk aangestuurd wor
den op pen nieuw en nóg beter artikel
192.
Wiji zullen uit het artikel 192 der Staats
commissie wordt het wet, alles halen
wat er ujt te haten valt; wijl zullen dan
naar alle kanten yriji ien onbelemmerd
de vleugels kunnen uitslaan, en wij! zul
len er ons vooral op toeleggen, het on
derwijs beter en meer vruchtdragend te
doen .zijn.
Dit is d® groot© overwinninggelijk
recht, en, als gevolg daarvan, het onder
wijs op hooger peil gebracht."
De Res.-bode schrijft:„Wij mcenonalvast
t© mogen zeggen, dat de wil om tot
overeenstemming te komen, die bij de
commissi© voorzat, in menige uiting naar
voren kwam |en dat zijl ook op ver-
schillendio punten geslaagd is.
Ten slotte, na hetgeen er zoo nu en
dan verluidde, zal het voor menigeen
een. meevaller zijn, dat pok voor mid
delbaar ien voorbereidend hooger onder
wijs in de Grondwet subsidie wordt
vastgelegd, al is het te begrijppn, dat
de hoegrootheid van dit subsidie aan de
wet wordt overgelaten.
Men vergete intusschen niet, dat ook
het openbaar onderwijs van de nieuwe
regeling zal profiteeren. Men klaagt thans
ter linkerzijde b.v. vaak, dat op som
mige plaatsen ,geen openbaar onderwijs
gegeven wordt iof openbare scholen te
vroeg worden opgeheven. Aan (dfia klacht
wordt nu tegemoet gekomen".
R. K. Volksbond te Vlissingen.
Op Vrijdag 14 dezer hield de R.-K.
Volksbond een goed geslaagde vergade
ring. In z;'n openingswoord constateerde
de voorzitter, dat de opkomst der leden
zachtjesaan beter werd. Steeds crescendo!
Op de gebruikelijke wijze werden vier
nieuwe leden geïnstalleerd. Door ,de be
sturen der vakvereenigingen was 'n voor
stel ingediend tot wijziging van art. 2
van het huishoudelijk reglement. "Na na
der© toelichting van den voorzitter werd
het voorstel met overgroote meerderheid
aangenomen. Het lidmaatschap van den
bond gaat nu gepaard met het verplichte
lidmaatschap der bestaande of komende
vakvereeniging. Ook geldt dit voor bonds
leden toegetreden na 19 Mei 1912. Die gees
telijke adviseur feliciteerde den bond en
speciaal den voorzitter met 't aannemen
van dit, voorstel. Vóór 4 jaar had nie
mand gedacht, dat we daartoe zouden
kunnen komen, '1 pleit voor 'tgoed in
zicht der volksbonden. Da geestelijke ad
viseur wijst nog op 't hoofddoel der vak
organisaties en herinnert aan de woorden
van Dr. Ariëns, dat „de volkerenslag tus.-
schen Christendom en anti-Christendom
zal geleverd worden op het terrein der
vakbeweging". De voorzitter dankt den
geestelijken adviseur voor de warme woor
den tot de leden gericht en vertrouwt, dat
èn vakbeweging èn volksbond eendrachtig
zullen samenwerken, bevorderende weder
zijds eikaars belangen om zoodoende
krachtig te kunnen werken op sociaal
gebied voor onze arbeiders.
De heer Wj. A. Louwerier hield vervol
gens een geestdriftige uiteenzetting over:
De beteekenis van vereenigen en over
het geziag.
Men moet bij de behandeling van so
ciale vraagstukken vooral daarop letten:
ze practisch toe te passen. Dit wordt
'zoo vaak uit 'toog verloren. Hij ver:
gelijkt oen vereeniging met 't leger van
Gideon. Let op 'tgehalte der leden. Wil
