De Groote Oorlog.
Donderdag 24 Februari 1916.
Twaalfde Jaargang.
No. 24.
Verschijnt eiken MAAHOAG-, WOEHSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Losse Oorlogsberichten.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
NIH raws® COURANT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortstraat C 2o9, GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij; abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels 0.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de
f500
gulden bij
verlies
van een
duim;
,Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
I F" gulden bij, gulden bij A A gulden bij M
m I 1 verlies van een II II I verlies I I verlies van m
g 9 band, voet J I 11 van een 1% fl I een M
of oogg foX duimwijsvinger%L«f
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Openbare School en Concu
binaat.
Te Amsterdam was een tijdelijk fungee-
rend onderwijzer, die oen z.g. vrij huwer
lijk bad gesloten, d.w.z. noch voor de
kerk noch op het stadhuis. De man kon
daardoor voor een vaste benoeming niet
in aanmerking komen.
De Bond van NederLandsche onderwij
zers, afdeeling Amsterdam, zond pen adres
aan den raad om te verzoeken dien onder
wijzer toch voor een vaste benoeming
in aanmerking te doen komen, 't Resul
taat was juist andersomBurgem. en Weth.
hebben zich, beroepend op de openbare
bekendheid van 'smans concubinaat, zijn
tijdelijke werkzaamheid aan de school
ingekort.
B. en W. van Amsterdam, hebben hier
mede goed gehandeld en het liberale „Han
delsblad" blijkt gelukkig nog gezond ver
stand genoeg te hebben dit in te zien.
Het schrijft:
„De vraag, die B. en W. te stellen heb
ben, mag niet in de eerste plaats
zijn: achten wij een onderwijzer, die met
een vrouw samenwoont, zonder dit samen
leven en de gevolgen daarvan op de in
onze maatschappij gebruikelijke en wen-
schelijk geachte wijze te regelen, een slecht
mensch? Neen, zij moeten nagaan of een
groot deel van ons volk in een man,
die het voorbeeld geeft van een buiten
echtelijk samenwonen met een vrouw, een
man ziet, in staat om de kinderen in
maatschappelijke en christelijke deugden
bp te voeden.
Die vraag stellen is haar beantwoor
den. De overgroote meerderheid van ons
volk meent dat gelukkig I - niet. En
door zulk een onderwijzer dan aan een
openbare school te handhaven, zou men
de openbare school groot nadeel toebren
gen, oen nadeel, dat zicli zou openbaren,
doordien bij velen het vertrouwen in ©n
de liefde voor de openbare school zou
verminderen of verdwijnen".
Maar hiermede zijn wij er nog niet.
„Het zou bij een bespreking in den Ge
meenteraad, zegt „De Tijd" weieens kun
nen gebeuren, dat een of ander steek-
neuzig Raadslid vraagt, hoe bet gescha
pen is met den Burgerlijken Stand van
heel het openbaar onderwijzersdom, dat
voor een groot deel tot- den Bond be
hoort en dat, al heeft het zich niet over
h,et delict willen uitspreken, er toch niet
zoo vies van blijkt als B. en W. en dat
in elk geval het vrije huwelijk, het hu
welijk over den puthaak, het huwelijk
zonder plechtigheden, het wild© huwelijk
of met welken f raaien naam men het
concubinaat ook wil betitelen, niet in
strijd acht met de ambtelijke waardigheid
van een openbaar onderwijzer.
Tot dusver is het concubinaat in de
pers nog maar enkel verdedigd door den
„Dagboek van een Amstcrdammer"-schrij-
ver in „De Telegraaf", oftewel den heer
Barbarossa uit de vermaarde Anti-smokr
kclbureauaffaire. Daar zal de Ned. Bond
van Onderwijzers het vo-orloopig alleen
mee moeten doen."
Tot zoover „De Tijd". Wie zou ge
dacht hebben, dat openbaar onderwijs,
dat dienstbaar moet gemaakt worden aan
opleiding tot „christelijke en maatschap
pelijke deugden" en „Concubinaat" nog
eens in één adem zouden genoemd wor
den?
De toestand.
Er is den laatsten tijd veel geschre
ven over het al of niet doelmatige der
Zeppelin-afweermiddelen en niet weinigen
waren er die aan het anti-vliegtuiggeschut
'zoo goed als geen waarde toekenden. De
dag van 21 Februari heeft bewezen, dat
dezulken de kwestie wat al te sceptisch
nebben ingezien. Immers, dien dag is het
den I' ranschen bij Brabant-le-Roi, tusschen
Verdun en St. Ménehould, gelukt een Zep-
pelmballon met een brandgranaat zóó te
treffen, dat het luchtschip in vlammen
gehuld, naar beneden stortte. Het gunstige
schot kwam van een batterij auto-kanon
nen, zuidelijk van Ménehould opgesteld.
De Zeppelin scheen een tocht boven Pa
rijs in den zin te hebben, want in die
stad was men gewaarschuwd en waren
de noodige verdonkeriiigsinaatregeien ge
nomen. Voor de Fransche luchtvaart is
de dag van Maandag bijzonder rijk aan
successen geweest, als men afgaat op het
communicfué van den Franschen staf van
'21 Februari, dat o. a. vermeldt:
Een Fokker werd naar beneden gehaald
nabij Altkirch.
Een Albatros werd tot dalen gedwongen
te Epinal; een andere bij Bures.
Zeven Fransche vliegtuigen streden met
vier Duitsche in de streek van Vigneulles.
Twee Duitsche toestellen werden gedwon
gen te landen. De overige vluchtten.
Duitsche toestellen bombardeerden Fis
mes; Bar-le-Duc en Revigny, waar vijf
tien Duitschers door een Fransch vliegr
tuigreskader op de vlucht gedreven wer
den. Een Duitsch vliegtuig werd naar be
neden gehaald. Een ander werd vervolgd
en dook plotseling binnen de eigen linies.
Zeventien Fransche vliegers wierpen 76
bommen op het vliegkamp en het goede-
renstatian te Habsheim. Acht en twintig
Fransche vliegtuigen bombardeerden de
munitie-fabrieken te Pagny-sur-Moselle.
Alle Franschen keerden ongedeerd terug.
Van het eigenlijke oorlogsterrein is wei
nig nieuws te vermelden.
Op het Westelijk oorlogsterrein wordt
in den sector Yperen wel hard gestreden,
maar de door de Duitschers behaalde
voordeelen zijn niet overweldigend. Toch
zal bij een eventueele doorbraak van een
der partijen Yperen een brandpunt zijn
van den strijd.
Over den val van Erzeroem zwijgen de
Türksche berichten als het graf. Intus-
schen melden de Russen, dat zij in de
kuststreek hun vijanden verder hebben
achteruitgeworpen en ook op den Turk-
schen rechtervleugel verder voordeel heb
ben behaald.
Bij den val van Erzeroem dient nog aange-
teekend, dat de aangelegde versterkingen
voornamelijk berekend waren op het te
genhouden van den vijand, komende uit
Oostelijke richting. Maar de Russen maak
ten een omtrekkende beweging en vielen
den vijand van het westen aan.
De Engelsche generaal Townshend, die
Ier indertijd niet in slaagde Bagdad bij ver
rassing te nemen, wordt nog altijd door
de Turken te Koet-el-Amara met zijn leger
vastgehouden. Generaal Aylmer, die met
een hulpleger tot ontzet van zijn collega
Townshend optrok, werd op zijn beurt bij
felahieh door de Turken tegengehouden.
Thans is een Engelsch leger onderweg
om generaal Aylmer te helpen.
Nu de Albaneezen, die de zijde der
centralen hebben gekozen, onder hevel
van Oostenrijksche officieren na Kawaja
bezet te hebben, de zee hebben bereikt
en daarmede Durazzo, welbekend uit de
dagen van onzen majoor Thomson, die
in Albanië den dood vond, geheel van
de landzijde ingesloten, schijnt het lot van
die stad bezegeld.
De economische toestand in Duitschland
schijnt toch, trots alle mooie officieele
voorstellingen, treurig te zijn.
Een medewerker van het „Hbl." had
aan onze Oostgrens een onderhoud met
een Haonovenaar, die vertelde, dat om
trent de Duitsche verliezen sedertlang
geen m e d e d e e 1 i n g e n meer w e r-
den-gedaan, zelfs omtrent het lot van
zcovelen uit de provincie verkeerde men
J'eeds sinds lang in 't onzekere.
De gemoedelijke gezelligheid overdag is
met den oorlog voorgoed verdwenen. De
plattelandseafé's zijn nagenoeg alle bij ge
brek aan bier, melk, enz. gesloten, 'k Weet
den tijd niet, zei den Duitscher, dat ik
in ons dorp een glas bier heb gedronke-n.
Als ik dan ook zoo nu en dan bij mijn
vrienden en kennissen in Holland kom,
waarlijk, ik wil het u niet verhelen, be
nijd ik die allen in stilte: zij toch weten
slechts van hooren zeggen, wat het be-
teekent in oorlog te zijn, al zijn ook de
directe oorlogsweeën en rampen ons deel
gelukkig niet. Toch mag ik niet vergeten,
li te zeggen, dat ons volk lijdt in lijd
zaamheid, met groot geduld en de hoop
op een schitterende zegepraal
De „Tel." heeft aan de grens honderden
Nederlanders gesproken, die in Duitsch
land woonden en thans zijn teruggekeerd.
Onverschillig waai' do menschen ge
werkt of gewoond hadden, overal hetzeltde
treurige voedselgebrek. De geheele Rijn
streek en zoo is het trouwens in geheel
Duitschland, lijdt gebrek. In plaatsen als
Duisburg, Ruhrort Walsum, Oberhausen,
Mülheim, Hainborn e. d. is niet voldoende
eten te krijgen, ook voor geld niet. Is
't daarom wonder, dat zich velen hier
te lande gaan vestigen en zich dan nog
liever behelpen met wat minder loon,
als ten minste vronw en kroost maar
wat te eten hebben? Er zijn hier zelfs
kinderen met hun ouders aangekomen,
die als een gevolg van onvoldoende eten
geheel verzwakt waren.
Burgemeester Max.
BRUSSEL, 20 Febr. (W. B.) In vijande
lijke en neutrale bladen werd onlangs het
bericht yerspreid, dat burgemeester Max,
van Brussel, uit zijn gevangenschap was
vrijgelaten.
Dit bericht is valsch en wij kunnen
er aan toevoegen, dat aan een vrijlating
van den burgemeester van Brussel tijdens
den oorlog niet te denken valt.
Duitsche maatregelen tegen Kardinaal
Mercier
AMSTERDAM, 22 Febr. (Part.) De Keu1-
sche correspondent v,a,n „De Tijd" schrijft:
Naar ik verneem, is aan Katholieken van
gezag medegedeeld, dat het officieele, en
vooral het militaire Duitschland niet lan
ger de .verantwoordelijkheid op zich kan
nemen oui een agitator als de Kardinaal-
Aartsbisschop van Mechelen vrijelijk in
België t© laten voortgaan zijn land: te
dienen op de wijze, waarop hij gemeend
heeft, dat in het verleden te moeten doen.
Dat is ook in Rome te verstaan gegeven,
en men zegt zelfs, dat de geruchten,
welke den laatsten tijd geloopen heoben
over het eigenaardig uitstel van 's Kardi
nalen terugreis in verband moeten wor
den gebracht met zekere hangende maat
regelen.
(Volgens andere aan „De Tijd" verstrek
te mededeelingen zou bovenstaande in
verband staan met pogingen van invloed
rijke chauvinistische Duitschers om ©en
lactie tegen kardinaal Mercier op touw
te zetten. Red. N. 't. Crt.")
Van het Kaukasische front.
PETERSBURG, 22 Febr. (O.V.) Groot
vorst Nikolaas, opperbevelhebber van het
Kaukasisch leger, is naar Erzeroem ver
trokken.
D» houding van Griekenland.
NEW-YORK, 22 Febr. (R.O.) De „As
sociated Press" verneemt uit Athene dt.
21 Febr.:
Generaal Sarrail had een audiëntie van
een uur bij koning Constantijn en zeide
later aan den correspondent van de „As
sociated Press" zeer verheugd te zijn over
het resultaat der conferentie, die zeer
vertrouwelijk was. Het was de eerste weg
om de geschillen tusschen Griekenland en
de Entente en vele oorzaken van wrijving
uit den weg te ruimen.
D» koning zeide tot Sarrail evenals tot
Kitchener en Denys Cochin, dat de En
tente nooit voor een vijandig optreden van
het Grieksche leger behoefde te vreezen.
LONDEN, 22 Febr. (R.O.) Het bezoek
van generaal Sarrail aan Athene wordt
van groot belang geacht, als samenval
lend© met een verandering'in de houding
der Entente ten opzichte van Grieken
land.
Het publiek gevoelt eenstemmig, dat
belangrijke beslissingen van Griekenland
en Roemenië aanstaande zijn.
Aanval op Smyrna
PARIJS. Engelsche oorlogsschepen, ge
holpen door Fransche vliegtuigen, heb
ben op den 8en de buitenste verdedigings
werken van Smyrna en het algemeen
kwartier van de Syrische troepen gebom
bardeerd. Een leger onder bevel van Enver
Pasja zou naar Erzeroem vertrokken zijn.
Een Japansch eskader.
ZURICH, ;22 Febr. Volgens bericht uit
Rome is een Japansch eskader de Mid-
dellondsche Zee binnengevaren. Het is
nog onbekend weik aandeel het in de
oorlogsoperaties zal nemen.
De Japansche verklaring.
PARIJS. 22 Febr. (Havas). De nieuwe
Japansche gezant, die te Marseille is aan
gekomen, verklaarde, dat sinds de ver
overing van Tsingtau en biet verdwijnen
der Duitsche kruisiers, Japan alle krach
ten inspant voor de ravitaiiliaering van
Rusland, dat reeds materiaal van allen
aard ontvangt.
Van du ZeeuwsCh-Belgische grens.
Gisteren is men te Selzaete begonnen
met het plaatsen van de tweed© electri-
sche draadversperring. (Z.)
De Duitsche bezetting van Selzaete en
van de wijk op Assenede vertrekt heden
naar 't front. Er zijn oudere manschap
pen onder, die reeds ongeveer acht maan
den aan de grens hebben gestaan.
Luchtaanval op Parijs.
PARIJS, 22 Febr. De militaire auto
riteiten gaven hedieinavoiid onverwachts
last tot een sterke vermindering, van
verlichting. Slechts weinige Jampian ble
ven om half tien branden. Undanks- de
duisternis veruiefden een groot aantal
nieuwsgierigen op straat.
CH1MA.
De opstand. Volgens te Petersburg
ontvangen berichten moet de toestand te
Peking zeer ernstig zijn. Vele hoogwaar-
digheidsbekleeders geven er de voorkeur
aan de stad te verlaten om de moeilijk-
beden, welke zij in de naaste toekomst
voorzien, te ontwijken. Het te Charbin
verschijnende blad „Charbinsky Wjestnik"
meldt uit Peking, dat er onder de hoogs
ambtenaren een ware epedemie heerscht,
waardoor nu de een, dan de ander, aan
een diplomatieke ziekte begint te lijden
en dan ijlings Peking verlaat, zonder de
goedkeuring van Yuan Shikai af te wach
ten. (Maasbode.)
li u x nBija«.
De Ministercrisis o pgelo st. Na
onderhandelingen, welke meerdere weken
duurden, is thans op grond van de door
de Groothertogin gewenschte coalitie een
ministerie tot stand gekomen.
Staatsminister en president der regee
ring, minister van buitenlandsche zaken
en justitie is de heer Thorn.
Eerste Kamer.
Het comité-generaal Dinsdagnamiddag
door de Eerste Kamer der btateii-Ueueraai
gehouden, werd bijgewoond door alt© Mi
nisters met uitzondering van den Minister
van Justitie, mr. Ort, wiens tegenwoor
digheid in de Tweede Kamer noodig was
bij de behandeling van het wetsontwerp
betreffende het eedsvraagstuk.
Tweede Kamer.
(Zitting van Dinsdag).
Minister Urt diende een nieuwe redac
tie van art. 2 der eedswet in om tege
moet te komen aan hot bezwaar, dat de
oorspronkelijke redactie verbood aau daar-
lii! U-I c.iAJLLlJ Li.'] I J! i l
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 24 Febr.:
Stormachtige, later wellicht afnemende
Noord-Oostelijke tot Zuid-Oostelijken wind
betrokken of zwaarbewolkt, met sneeuw
buien; later wellicht opklarend. Aanvankelijk
toenemende vorst.
in bedoelde personen den eed af te legfeen.
Personen, die behooren tot 'een kerkge
nootschap, dat hem het afleggen van
eeden verbiedt, zullen nu vrijgesteld wor
den als zij zich op het lidmaatschap van
een dergelijke gemeente beroepen, doch
den eed kunnen afleggen, als zij d© desbe
treffende verklaring, welke niet schrifte
lijk behoeft te geschieden, niet afleggen.
Dhr. Lohman bestrijdt ook deze lezing
van art. 2.
Onder zijn rede worden door eenige
Kamerleden gesprekken gevoerd, waarop
spreker stilte verzocht, wat aanleiding
geeft tot een heftig tweegesprek met den
Voorzitter, die opkomt tegen de aanmer
kingen van dhr. Lohman op zijn beleid.
Nadat het incident gesloten is, vervolgt
spr. zijn rede.
Daarna replieken.
De heer Scheurér (a.-r., Sneek) acht-
met den heer Van Wijnbergen het atheïs
me een vergrijp tegen God en de maat
schappelijke samenleving. Daarom is hij
tegen het ontwerp, zelfs al wordt het
geamendeerd. Ook met de amendementen-
De Geer en -Rutgers wordt het atheïsme
erkend.
De Voorzitter deelde mede, dat de cen
trale sectie besloot, Woensdagmiddag half
twee het nieuwe leeningsontwerp in de
afdeelirrgen te onderzoeken.
Na een uitgebreide discussie werd ech
ter met 39 tegen 21 stemmen aangeno
men het voorstel-Bos om het leeningsont
werp en de heffingsontwerpen tegelijk te
behandelen, nadat de Kamer een week
op reces is geweest.
Daarna wordt voortgezet de discussie
over de eedswet.
Dhr. Gerhard, repliceerend, trekt mede
namens dhr. Van Idsinga, de door hem
ingediende amendementen in.
Ten slotte wordt het compromis amen
dement De Geer aangenomen met 65 te
gen 11 stommen. Het luidt:
„Eene belofte of bevestiging wordt mede
afgelegd, indien de te beéedigen persoon
schriftelijk verklaart, tegen het afleggen
van eeden, ook wanneer de wet ze vor
dert, onoverkomelijke bezwaren te hebban,
ontleend aan zijn opvatting omtrent den
godsdienst".
Het naar rechtsche opvattingen beter
geredigeerde amendement-Rutgers werd
verworpen met 42 tegen 33 st. of links
(plus de heer Bichon) tegen rechts.
Een amendement-Sasse van IJsselt be
doelende aan de tegenpartij het recht te
geven geen genoegen te nemen met een
heslissenden eed in een burgerlijk geding
als de andere partij verklaart gemoedsbe
zwaren te hebben tegen den eed, werd
verworpen met 38 tegen 34 stemmen.
Een amendement van den heer Loh-
hiian .om het tijdelijk karakter aan dit
ontwerp te ontnemen, werd aangenomen
met 53 tegen 15 stemmen en het geheele
ontwerp aangenomen met 57 tegen 12
stemmen, die van de anti-revolutionairen
en drie Katholieken, de heeren Van Wijn
bergen, Arts en Duijnstee.
De Kameroverzichtschrijver van „De
Maasbode" schrijft over deze stemming:
Wanneer nu ten slotte hij de eindstem
ming eenige Katholieken niet hebben voor
gestemd, onder hen was de heer Van
Wijnbergen dan was dat, al zal men
links wel het tegendeel gelooven, niet
om specifiek-Katholieke redenen. Wat
deze betreft, kon men met een gerust
hart voorstemmen. Diooh enkel en alleen
zal het hun bezorgdheid zijn geweest, dat
de rechtsorde niet gediend kan worden
door een wet, welke zóózeer den eed
practisch facultatief stelt, als
dieze".
De Kamer is tot nadere bijeenroeping
uiteengegaan.
