Inspan
9111111
Paarden,
Hoornvee,
De Groote Oorlog
No. 22-.
Zaterdag 19 Februari 1916.
Twaalfde Jaargang.
Versshijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- tn VRUDAOAVOHD.
ime
Uw
ANDIJCK,
Ferkooping,
AART 1916,
PITALEM
27 stuks
Dit niuDfflfir toestaat nit 6 Waflziiflen.
EERSTE BLAD.
(erkoop van het
één uur aangeval#
t gelegenheid tot bf
sen, doch geen stalM
vermakelijkheden*11
gelaten.
[rvraagd
nke Dienstbod"
I Dienstbod®
Verstokt.
Losse Oorlogsberichten.
BINNENLAND.
Storm en Hoog water.
Welk weder zullen wij hebben
Gemengd Nieuws.
IsTRATIES en KERK.
Boekbinderij van
Sraat, GOES.
AR te Goes, zal op
I uur, voor den heet
op de door hem be
7redelust" te 'sHeer
gemeente 's Heet
contante betaling
open:
e o. a. uit
LLS
aar, bruine Merrie, iM
8 jaar, vosbles Merrie, :'f
.ragend) blauwe Met-
eulendragend) bruin;
warte Merrie, 3 jaar,
jaar, (veulendragend
jaar, blauwe Merri;
l-rie, 1 jaar, vos Hengst
jmgst, 1 jaar.
lALS
plf-jarige Vaarzen et
•ige Vaarzen en Osset
Vaarzen en Ossein
Irzen en Ossen.
Abonnemsntsprjjs p. 3 maanden voor Goes 0.76, daarbuiten ƒ0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. AdministrateGanxepoortsfraaf C 2o9, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 J< berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 26 Ct. A contant.
De abonné's op dit blad, in bet bezit der door de 0^ 0^ gulden bij verlies van beide
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de I 11 I handen, voeten of oogen.
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, I I 11 I Voorts bij ongeneeselijke
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: verstandsverbijstering;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de
M 0± gulden bijj ffe gulden bij A gulden bij
11 I I verlies van een jl I 11 I verlies I I verlies van M
II l| g E hand, voet 1 I 11 I van een 1% I I een
of oog; duim; wijsvinger;
„Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank'
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
te Schiedam.
Hanen, 2 Ganzen e
I Men wagens op ijzers
en, Tilbury, Driewieli
ie, Hooihark, Dorset
ilen, voor 1 of 2 par
Moesmolen, voor paï
dmolen, 2 Rolblokke
norden, 13 Ploegen,
Wiedploeg met aanaari
ifbëschermers, Molbor:
ichten, 30 Klaverruite:
[>t, Zwengen, Kruiwags
:n, Zaaddorschzeil i«
Graanzakken, Kun;
idbouw-, Stal-, Zoldf
chappen, Harnassend
oge Mutsaard en Brat J
ïn Weihooi en Beestc
,'n eindelijk
t
ALS:
h, Kachels, Kasten, ,j
plas- en Aardewerk tS a
gevraagd:
Loon 14 a 17 G"1?,
Lij A. VAN DER L°L
lingsveen
b,TENS, Hansweerd-
Met Mei een
jor Mej. K. F. SAN#' -
;raat, Boes.
Donderdagavond heeft de schoolop
ziener Brants te Goes, lid van den raad
dier gemeente, in de raadsvergadering
een motie ingediend, waarin de leden
van den gemeenteraad, gehoord de be
sprekingen over de samenstelling der
plaatselijke commissie van toezicht op
het lager onderwijs de wenschelijkheid
uitspreken, dat die commissie worde
samengesteld uit vertegenwoordigers dei-
verschillende paedagogische inzichten,
voor zoover die in de thans in de ge
meente bestaande scholen tot uiting
komen.
Wel, zal men zeggen, dat is nu aller-
billijkst en allereenvoudigst, dat is nu
iets dat vanzelf spreekt en waarvoor 't
onnoodig was met een motie aan boord
te komen.
Maar wie zoo redeneert, kent onze
Goesche liberaaltjes niet. Met echt libe
rale bekrompenheid hebben zij jaren
achtereen, hun paedagogische wijsheid
voor de paedagogische wijsheid houdende,
alle andere inzichten op onderwijsgebied
gladweg genegeerd, haast zeiden wij
genegerd, en met een Commissie van
Toezicht, die enkel en alleen uit voor
standers van het openbaar onderwijs
bestond, tegen tien geest en de
bedoeling en den tekst der
wet in, alleen de openbare
scholen der gemeente met hun attentie
en zorg vereerd, terwijl de wet duidelijk
spreekt van een Commissie van
Toezicht op het Lager Onder
wijs (in al zijn geledingen). Ja, zoozeer
bleken ook de liberale gemeenteraads
leden der Ganzestad in hun vooroordee-
len verstrikt, dat een in gemeentezaken
wel ervaren man als de eerste wethouder
den enormen flater beging met te zeggen
dat de bijzondere scholen hun eigen com
missie van toezicht hadden en het dus
niet noodig was in de Plaatselijke Com
missie van Toezicht personen op te nemen
van een ander paedagogisch inzicht als
de openbaar-onderwijs-mannen zijn toe
gedaan. En toen de heer Brants na in
een helder, kalm maar klemmend betoog
te hebben gewezen op de groote voor
deelen, die de samenwerking van perso
nen als de motie bedoelt ten bate van
liet onderwijs in zijn gehee
zou afwerpen, den eersten wethouder
tartte zijn beweringen aan de hand
der Wet te weerspreken, wist deze ma
gistraat niet anders te stamelen dan dat
de bijzondere scholen nu eenmaal zoo
anders waren, dat de commissie van toe
zicht zich daarmede niet kon bezighouden
Ziedaar de hoogste liberale wijsheid
aangaande het onderwijsvraagstuk, zie
daar een verbluffend staaltje van „vrij
zinnige" interpretatie der wet.
En uit den mond van den voorzitter
van den gemeenteraad, wien als eerste
burger der gemeente de meest ruime en
eerlijke toepassing der wet moet ter
harte gaan, geen enkel woord om het
absoluut eerlijke, billijke en rechtvaar
dige der motie in het licht te stellen.
Een paar andere heeren van links, die
z.g. hun stem motiveerden, hadden een
paar dooddoeners bij de hand, die de
treurige verstoktheid van het liberalisme
in het negeeren van al wat niet van hun
kleur en gehalte is des te jammerlijke;
op de kaak stellen.
De motie werd dat begrijpt men
verworpen, zuiver links legen rechts. De
vrijzinnigheid in den Goeschen raad heeft
zich weer bijzonder klein getoond en een
schoone gelegenheid laten voorbijgaan
om, nu wij aan den vooravond 'staan
van de onderwijspacificatie, te toonen,
dat „liberaal" en „loyaal", „liberaal" en
„verdraagzaam" synoniemen zijn, geliik
zij altijd voorgeeft.
De bult van Erserum.
PETERSBURG, 17 Februari (R.O.) De
„Staatscourant" schat het garnizoen van
Erserum op 100.000 man met 467 kanon
nen in de vooruitgeschoven forten, 374
kanonnen in de centrale forten en 200
veldkanonnen.
Een landing nabij Smyrna.
CONSTANTINOPEL, 17 Februari. Uit
Smyrna wordt vernomen
Een bende van 400 tot 500 Grieken,
die door een vijandelijke kruiser uit
Kasteloriso'lwaren; aangevoerd, landde bij
de plaats Tschakil aan de Anatolische
kust en drong de plaats pSndiri binnen,
ondersteund door artillerie- en machine
geweervuur van den kruiser, die ook
200 Fransche soldaten [aan: land zette.
De laatsten namen alles uit de stad
weg, wat ze vonden en keerden toen aan
boord van den kruiser terug, die zich on
middellijk in de richting van Kasteloriso
verwijderde.
De Grieksche bende, die als voorhoede
diende, plunderde alle huizen van de
plaats geheel uit, en roofde het vee.
Eenige] dagen daarna werd; de aan'[land
gegane strijdkracht door ons krachtig
vervolgd en gedwongen weer scheep te
gaan.
Antie-klerloale kleingeestigheid.
Tot zelfs in Holland is de faam van
dapperheid doorgedrongen, die de Fran
sche Jezuïet de Gironde zich verworven
heeft op het slagveld en betaald heeft
met den dood. Gemobiliseerd als gewoon
soldaat, werd hij den 8n Sept. 1914
bevorderd tot korporaal, den 30n Sept.
gedecorreerd, den 16n October bevorderd
tot sergeant, den 26n November werd
hij tot luitenant bevorderd, en werd den
7n Dec. daaropvolgende doodelijk geirof
fen, toen hij zat te bidden bij de li;ken
van twee zijner manschappen.
Geboortig van Toulouse, en de ecnige
zoon van een zeer bekende familie,
had hij aan de universiteit aldaar den
advokatentitel gehaald, vooraleer hij
Jezuïet werd.
Ondanks dit alles, laat het anti-kleri
cale blad van Toulouse, de beruchte
„Dépêche", uit de officieele dagorder der
militaire overheid alles weg, waaruit
voor de lezers zou kunnen blijken, dat
deze oorlogsheld Jezuïet en priester was.
Hoe kleingeestig moeten wel zijn èn
redactie èn lezers. („De Tijd.")
De strijd in Afrika.
PARIJS, 17 Februari (HAVAS) De
EngelscliBelgische operaties tegen
Duitsch Oost-Afika ontwikkelen zich met
succes. De Engelschen bezetten Langido
en verjoegen vijandelijke detachementen
uit het kamp van Serengitie.
Door deze operaties kunnen steunpun
ten worden georganiseerd tegen Tabora,
een versterkte post en liet centuim
van den tegenstand der Duitschers.
Samenwerking.
PARIJS, 17 Februari (Havas) De Ita-
liaansche pers blijkt zeer gHnstig gestemd
voor het denkbeeld eener nauwere sa
menwerking tusschen de Verbondenen
Enkele bladen dringen aan op krachtige
medewerking van Italië aan den oorlog
in liet Oosten. Andere hebben het oog
gericht, buiten de munitie-kwestie, op
een zeer nauwe economische samenwer
king tusschen Italië en Frankrijk.
Hst Z jidsrzesvraagsfuk.
De heer J. Ulehake, hoofd der openbare
school in den Ypolder, gemeente Sloten,
heeft bij de firma J. Thieme en Co-, te
Zutphen een brochure doen verschijnen
waarin met veel klem en overtuiging te
gen het plan-Lely aangaande de gedeelte
lijke drooglegging der Zuiderzee gewaar
schuwd wordt en niet zonder argumenten,
die de aandacht waardig zijn.
Volgens den heer Ulehake is het plan-
Lely verouderd. Als het was uitgevoerd,
dan zojui men nu reeds de kwade gevolgen
er van hebben ondervonden en snakken
naar een nieuw werk, dat de euvelen van
de afsluiting Wieringen-Piaam zou weg
nemen. Men zou van het kunstmatige tot
het natuurlijke plan overgaan, dat de heer
Ulehake voorstaat, waarvan hij de voordee-
len uiteenzet en dat ineens en met de
thans beschikbare middelen z.i. gemakke
lijk kan worden uitgevoerd.
In hoofdzaak komt het plan Ulehake
hierop neer, dat de Zuiderzee niet ge
deeltelijk, maar geheel wleer in land wordt
veranderd en het meer Fïevo worde her
steld, ongeveer zooals het was voorden
Cimbrischen vloed. De zee is toen in het
land gebroken op verschillende plaatsen
van de onbeschermde kust. Hierdoor ont
stonden de Waddereilanden Texel, Vlie
land, Terschelling, Ameland en Schiermon
nikoog. Welnu al die doorbraken moeten
weer worden gedicht door zware dijken,
die met een lichte buiging naar buiten
moeten staan. Eén enkele blik op de
kaart wijst nit, dat er dan gemakkelijk
een dubbele vlakte aan land kan worden
gewonnen en dat overstroomingen als nu
de Zuiderzeelanden kunnen teisteren, niet
meer kunnen voorkomen.
De heer Ul'ehake redeneert aldusals de
Zuiderzee er niet was', zou zij niet meer
kunnen ontstaan; want dan waren alle
plaatsen aan de kust, die niet voldoende
door duinen beschermd zijn, door dijken
versterkt. Nu dit in oude tijden niet ge
beurd is bij gebrek aan mensehen en aan
hulpmiddelen moet het nóg gebeuren. De
zeegaten tusschen de eilanden zijn slechts
kuist-doorbraken, meer niet. Herstelt men
den ouden toestand, dan komt men weer
tot de natuurlijke vorming van onzen
bodem, die met 420.000 Hectaren wordt
vergroot. Daarbij zijn zand- en kleigronden,
'die geleidelijk droog worden en dan min
stens 504 millioen aan waarde vertegen
woordigen, welk bedrag echter kan klim
men tot 693 millioen.
De vraag is nu maar, of de uitgavejn
voor de afsluitdijken, 'voor kanalisatie,
schut- en l'oozïngswerken uit dit bedrrag
kunnen gevonden worden. De heer Ule
hake is in dit opzicht zeer optimistisch
en heeft de overtuiging, dat in elk geval
groote besparing, zal worden verkregen
op 'het onderhoud van den afsluitdijk vol
gens het stelfeel Lely en op de daarbij
altijd noodige Friesche dijken.
In het plan-Lely fungeert _als belangrijk
element de geringe waarde van den grond
tusschen Friesland en de eilanden. Maar
ook de zienswijze is verouderd, nu de
aard van den grond tegenwoordig geen
beletsel meer is voor cultuur en nu men
in de meststoffen de hulpmiddelen heeft
om den meest weerbarstige^ grond tot
vruchtbaarheid te dwingen.
De schrijver der brochujre bekent gèen
technische en financieel'e berekeningen te
kunnen maken en dat mag ook van hem
niet gevergd worden. Hij wenscht slechts,
dat men zijn denkbeelden zalbespreken
en onderzoeken en er desnoods een ander
half jaar aan besteden. Dan zal toch de
oorlog wel geëindigd z'ijn, men kan dan
terstond aan alle zeegaten gelijk beginnen
en voor duizenden én duizenden, die nu
moeizaam arbeid zoeken in den vreemde,
brood fen welvaart scheppen in eigen land.
'(„De Tijd.")
Luitenant Ter Poorten.
Gemeld wordt, dat luitenant Ter Poor
ten naar Batavia is vervoerd. Hij heeft
twee ribben en het neus- en kaakheen
gebroken en zal het rechteroog waar
schijnlijk moeten missen.
Kamerverkiezing Apeldoorn.
Donderdag zijn candidaat gesteld
Essmeijer (V. D.), J. R. Snoeck Hencke
mans (Chr. H.) enK. v. Trigt(S. D. A. P.
Jan Llgthart. t
Te Laag Soeren is overleden de paeda-
goog Jan Ligthart, hoofd van een school
te 's Gravenhage, bekend om zijn vele
geschriften op onderwijsgebied. Zijn ad
vies werd ingewonnen inzake de opvoe
ding van Prinses Juliana,
Men seint ons uit Purmerend:
De kistdam bij de Melkfabriek
Hollandia" is hedennacht door
gebroken. Het water stroomt de stad
binnen. De noodklokken luidden. De in
woners vluchtten naar de bovenhuizen.
Het water is niet meer te keeren.
Te Durgerdam is een woonhuis uit
elkaar geslagen. In den Oostpolder zijn
enkele huizen ingestort. Te Broek in
Waterland is groote schade aangericht.
Een huis en een schuur zijn stukgesla
gen, zoodat het water weer met wrak
hout als bezaaid is.
Te Volendam zijn 25 huizen ingestoit,
de bewoners dier huizen vluchten. De
kistdammen voldoen. Edam is daardoor
grootendeels droog gebleven. De storm
vermindert. Marken is weder onderge-
loopen. Het water is thans echter zak
kende.
Het water heeft vanuit Nijkferk den
Eemspolder weer ondergezet. Bunschoten
en Spakenburg zijn geisoleerd. De com
missaris der Koningin heeft opnieuw een
bezoek aan het overstroomde gebied ge
bracht. Bij verderen was van hetEems-
water vreest men overstrooming en be
zwijking van de kistdammen. De peil
schaal wees een stand van 1.30 M. aan.
Vanuit de hoofdstad bezocht de Ko
ningin de verschillende overstroomde
streken in Noord-Holland. Daarbij werd
ook Zaandam aangedaan waar de soc.
burgemeester Ter Laan zeide, het zich
een eer en genoegen te mogen rekenen
Hare Majesteit als Hoofd van den Staat
welkom te heeten. Tal van noodlijden
den door de o verst rooming zijn door de
Koningin persoonlijk bezocht en met ge
schenken bedacht.
Klein en niet dapper I
In ons nummer van Maaindag heeft
mmen onder de militaire berichten er
een kunnen lezen van den volgenden
inhoud
„Teneinde verschil van meening op te
heffen is bij Ministerieele Beschikking ter
kennis gebracht dat het gebruik door mi
litairen van 's lands wapenen voor doel
einden, waarbij geen militair belang is
betrokken, verboden is."
Het zal dien meesten lezers gegaan zijn
als ons, die bet bericht plaatsend, niet
hebben gedacht aan de beteekenis ervan
Daarop wordt nu door de „Nieuwe Rott
Ct. de aaudacht gevestigd.
Men zal1 zich n.l. herinneren, dat in
December j.T. de heer Eerdmans in de
Tweede Kamer den Minister van Oorlog
opmerkzaam had gemaakt op een bericht
in de bladen, volgens hetwelk militairen
bij gelegenheid van een feestviering in
eenige R. K. kerken hadden geassisteerd
bijl de H. mis met militaire eerbewijzen.
Zij hadden daarbij de geweren en ook de
muziekinstrumenten van hu'n korps ge
bruikt.
Wij hebben indertijd gewezen op het
kleingeestig© dezer bemerking; want wij
hadden jriet het flauwste vermoeden, dat
een Nederiandsch Oorlogsminister ook
maar een oogenblik eraan zou denken
er nota Van te nemen. En toch is generaal
Bosboom in zijn schulj> gekropen. Terwijl
de eene Minister van de Tweede Kamer
zoo weinig notitie neemt, als hij met
goed fatsoen kan, is, nu de opmerking
Van den heer Eerdmans ook in een voor-
loopdg verslag van den Kamer is opgeno
men, de Ministerieele Beschikking afgeko
ïnen; len het is de „Nieuwe Rott. Ct." die
het vierhand er tusschen aangaf.
Er zullen nu voortaan in de R. K.
kerken en kampementen geen trompetten
Verwachting tot den avond van 19 Febr.
Matige tot krachtlgen, later wellicht toe
nemende Zuidwestelijke tot Westelijken wind;
zwaar bewolkt tot betrokken; waarschijnlijk
regenbuien. Aanvankelijk zachter.
meer klinken bij de godsdienstoefeningen
en de geweren zullen niet gepresenteerd
worden, als God op het Altaar verschijnt
Natuurlijk doet de Ministerieele Beschik
king aan den eerbied der militairen en
en aan hun geloof in de tegenwoordigheid
van den Opperbevelhebber niets af. Hij
kan ze|K toch niet wegbes'chikken.
Maar het feit, dat de heer Bosboom
voor de keutel-critiek van één enkel Ka
merlid uit den weg gaat, terwijl hij voor
'heel wat zwaarder bemerkingen tegen zijn
beleid wel den censor zou africhten, geeft
een denkbeeld van de breedheid van blik
in ons hooge legerbestuur.
Het is klein en .niet dapper 1
(„De Tijd.")
De broodkaart, de burgemees
ter en de boete. De broodkaart van
den burgemeester van een kleine plaats
in Hessen-Nassau was op en de kinderen
hadden honger. Burgemeester zond zijn
dienstmeisje naar het stadhuis om een
nieuwe broodkaart te halen, maar de amb
tenaar, die met de uitgifte daarvan belast
is, was er niet en zo ueerst om 11 uur
komen.
Burgemeester zond zijn dienstmeisje
naar de woning van den ambtenaar ,die
zeide, dat hij om 11 uur aan het stadhuis
zou zijn, om de broodkaart af te geven.
Burgemeester zond zijn dienstmeisje weer
naar de woning van den man, om hem-
te zeggen, dat burgemeesters broodkaart
op was, dat hij een nieuwe kaart moest
geven en dat de ambtenaar om 10 uur
op het stadhuis behoorde te zijn.
Deze werd boos en antwoordde, dat
hij niets, met den burgemeester te maken
had. Toen werd ook de burgemeester boos
en schreef een brief aan den regeerings-
president, om zich over deze behandeling
te beklagen. In zijn boosheid omschreef
hij echter het gedrag van den ambtenaar
als een „nichtsnütziges Gebahren". Toen
die man dit vernam, klaagde hij burge
meester wegens beleediging aan en deze
werd tot 1000 Mark boete veroordeeld.
Burgemeester ging in hooger beroep, maai'
werd ten slotte door het Reichsgericht in
het ongelijk gesteld en moet dus de boete
betalen. („Hbl.")
Een krant met 5 millioen le
zers. De „Petit Journal" te Parijs met
zijn bijbladen „Le Supplément Illustré",
„La Mode du Petit Journal" en „Le Petit
Journal Agricole" is, althans volgens de
directie van dat blad, de grootste krant
ter wereld: dagelijks wordt het blad door
niet minder dan 5 millioen menschen
gelezen. Het eerste nummer van de krant
verscheen in 1863. Geregeld nam de op
laag toe, en thans zijn er dagen, dat meer
dan een millioen exemplaren gedrukt wor
den. De „Petit Journal" verbruikt jaarlijks
meer dan 16 millioen K.G. papier. Alleen
aan de spoorwegmaatschappijen betaalde
de krant 2.5 millioen per jaar. Aan porto
werd over het millioen uitgegeven. Zou
men, de exemplaren van de krant, die op
één dag gedrukt worden, aan elkaar leg
gen, dan kreeg men een strook van 1400
K.M., dat is de afstand tusschen Calais
en Monte Carlo. In één jaar kreeg men
dan meer dan 0.5 millioen K.M., dat is
ruim 12.5 maal den evenaar.
Hieruit kan men eenigszins narekenen,
welk een noodlottigen invloed dit uiterst
mondaine blad, met zijn zucht naar schan
daal en sensatie, op de publieke opinie
in Frankrijk uitoefent! („De Tijd")
B