Oe Groote Oorlog. Dinsdag 15 Februari 1916. Twaalfde Jaargang. 1 eft het St. enz. entie No. 20. Mijnt eiken MAAHDAG-, f OEHSDAG- en VRIIDAE1VIIHD. Een jubileerend tijdschrift en een merkwaardig artikel. Welk weder zullen wij hebben? Losse Oorlogsberichten. lemt is ka- (erhout, be- n ieuw e ul aan den In. auto, van J paar maan- len militaire Jjonezen ver- liediening te Iter Welters Irdam werk- 1 St. Jozelfs- iag 13 Fe- |zielevespers uur de ge in gehouden tin ons meu- ltief bepaald heeft he- Idarbeider te tuchtseh. C. de T., Ier f10 b. s. 45 j., vlas- "eti.neerd, 3 It voorarrest ]id gev.straf; Iper te Bres- de P., 54 |n week gev.- s!, 48 i-, b. s. 20 d. h.; koopvrouw, 115 b. s. 15 i i I, 25 j., werk- "s. 10 d. h.; Imbtenaar en j„ klompen- Ie, 10 d. gev.- IC. v. Wt, 51 bi bevestiging bep1, f 15 b. s. Ij., graanhan- vernietiging jantonrechter |e Middelburg, nnis. waarvan Slot volgt.) Breda stond |A. G. Bouten, 3che Courant [n dhr. Broos, en van dhr. [de gasfabriek geschreven |de eerste zaak i d. h. en in de m. h. Voorts tn schadeloos- Icatie van het l'erd ten over- (ïram verkocht den heer W. 3, voor 2005 (Z.) «ding voor het Iherm van den 'npolder, over met de bijL derhoud, wer- ingeleverd e f33570; C. |3333; A. Wis:- 0; J. M. Dék- 00; P. Berre- P. Andriessen, Jaassen, Zaam- ing, Tertneuzen Papendrecht ïeuzen f32010; 0; J. de Bree, rongelen, Hoek ns goedkeuring aan den laa.g- (Z.) urg herveilde ommerce": le. de familie Van rangaard in de en, ingezet op huis met tuin, aat, groot .2 A. aklerote, ingezet ,m niets bij' en Het 2e perceel 00 en na de «•kocht aan den urg voor f 4000. (M. Ct.) in dank ont- F. S. Ierseke. administratie. Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95 Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent. Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór half drie en Vrijdag vóór een uur 'si Kanfoor v. d. Administratie: Ganzepoorfstraat C 2o9, GOES. Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97. Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs. Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct. Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend. Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. h contant. De abonné's op dit blad, in het bezit der door de directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: 1500 gulden bij verlies van beide BH gulden bijj handen, voeten of oogen. B (f I verlies van een Voorts bij ongeneeselijke 1 j| jg hand, voet verstandsverbijsteringU| of oogduim De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „HoIIandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam. I B" gulden bijj A gulden bij A gulden bij A Bi jB fi H verlies van een I I II I verlies M I I verlies van 3 i '^"*1 I M 'ian(^> voet 11 11 I van een I een M ijjf UI of oog|^P «-jt duimwijsvingerggg gulden bij verlies van eiken anderen vinger. Met de Januari-aflevering 1916 trad „Het Dompertje van den Ouden Valen- tijn" zijn 50en jaargang in en staat daar mede op den drempel van zijn gouden jubilée.. Dit feit is wel waard gememoreerd te worden, want onder onze Nederland- sche Katholieke periodieken bekleedt „Het Dompertje" een eervolle plaats. Wie bij de botsing der elkander tegenstrevige idee- en over de groote vraagstukken des levens geen onverschillig toeschouwer wenscht te blijven, dient kennis te nemen van dit pittige maandschrift, dat soms op docee- rende, vaak op satirieke, maar steeds op pakkende, onderhoudende wijze de vraagstukken van den dag toetst aan de Katholieke beginselen en den domper zet op zoo menig walmend lichtje van anti- Katholieke arrogantie, anti-Katholiek voor oordeel en anti-Katholieke dwaling, dat door de argeloozen en minderontwik- kelden, ook onder de onzen, vaak als het stralend licht van ware wijsheid en wetenschap wordt aangezien. Sinds de laatste elf jaren zwaait de heer J. W. Helmer, een Katholiek jour nalist met een eervollen dienststaat, de redactiestaf, maar het tijdschrift bleef in zijn handen wat het was sinds zijn ge boorte: „niet veraert van den alouden struyek", steeds vaardig om alle aanval len op ons Roomsche erf af te slaan 'en zoo rijden zich de jaargangen aaneen tot een guirlande van even geestig als bloemrijk en wetenschappelijk gestelde artikelen, die een interessante revue op leveren van de vraagstukken van den dag der jongste halve eeuw, van Ka tholiek standpunt bezien en beoordeeld. Terwijl wij het wakkere maandblad op zijn verderen loopbaan onze beste wen- scheu medegeven, willen wij, gedachtig aan het „onbekend maakt onbemind" voor diegenen onzer lezers, die „Het Dompertje" nog niet kennen, een artikel eruit bespreken der jongste Januari-afle- vering. Wellicht worden zij dan verlokt tot een verdere kennismaking met het tijd schrift, wat hun niet zal berouwen. Het trouw en loyaal samengaan der Katholieke partij met do andere leden der coalitie in zaken van practische poli tiek, ging steeds gepaard met het be houd van eigen zelfstandigheid en een groote vrijheid van denken en spreken en oordeelen over vooraanstaande figu ren der coalitie, naarmate deze door bij zondere handelingen daartoe aanleiding gaven. Een door dik en dun gaan met de coalitieleiders, een blindelings bejube len b.v. van Kuyper of Lohman bleef der Katholieke partij vreemd, hoezeer zij de reëele verdiensten dezer staatslieden waardeert en hunne meer dan gewone bekwaamheden bewondert. Dit inleidend woord is noodig om te heter het artikel van „Het Dompertje" te begrijpen, waarop wij het oog hebben. Het is geschreven door Valentijn en heet: „Ontkomen Gevaar". De schrijver begint met na te gaan welk een zegen het voor ons land is, dat onze regeering het buiten den oorlog hield, die voor ons zou zijn „een bloedvergieten zonder plan, een menschenoffer zonder doel". Dan vraagt de schrijver zich af, of dit ook niet anders had kunnen zijn en gaat dan aldus voort Frederik de Groote schreef eens: „Als ik een land bijzonder zwaar zou willen straffen, liet ik het regeereu door een schrijver", waarmede hij bedoelde: een man, die al schrijvende of dicihfonde po litiseert o£ al politiseerende schrijft of dicht. Nu is ons land wel eens geregeerd door een schrijvend politicus, door een verkondiger van politieke ideeën, n.l. door Dir. Kuyper, leider eu organisator der Anti-Revolutionaire Partij. De Katholieken hebben dat mede mogelijk gemaakt en Zjj behoeven er geen rouw om te dragen, Gesteld echter eens, dat wat wij gewild hebben en waarvoor de Katholie ken zich ten uiterste hebben ingespannen, de kiezers in 1913 de Rechtsche meer derheid in de Tweede Kamer hadden be houden, dan ware er geen geringe kans geweest, dat Dr. Kuyper de teugels van het bewind zou hebben opgevorderd. En zoo dat niet gebeurd ware, had hij toch een zeer overwegenden invloed uitge oefend op het beleid der Regeering in de nieuw ingetreden periode. Nu zou da.t alles voor onze binnenlandsche politiek zeker goed zijn geweest en menige klip ware ontzeild geworden. Maar het blijkt toch wijs, dat men na iedere verkiezings actie een berustende en een kalme hou ding aanneemt. Op onze kiezersvergade ringen, ,als de heete strijd is afgeloopen en het eindresultaat is een teleurstelling, dan plegen verstandige sprekers er o,p te wijzen, dat het rnenseheiijk werk is ge weest, hetwelk men in het zweet zijns aanschijns verricht heeft, maar dat ten slotte de uitslag in Gods hand is en moet aanvaard worden, hoe hij ook zij. Degenen die gebeden hebben om een uit slag in hun geest, herinneren zich dan, da.t zij slechts voorwaardelijk gebeden heb ben 'hij dit hoofdzakelijk wereldlijk en rnenseheiijk geding en welhaast komt dan de overtuiging boven, dathet toch wel goed zal zijn, zooals het is. Dat hebben wij nu ondervonden. Bij ons te lande, waar de buitenlandsche politiek in de verkiezingen niet of nau welijks ter sprake komt en zeker niet ver der reikt dan tot aan de tolkantoren over de grenzen, alleen omdat daar te veel betaald moet worden aan helemimerende rechten, bij ons te lande heeft men steeds geleefd in de gedachte, dat wij nooit met een Europeesche mogendheid oorlog zouden voeren, omdat elke mili taire macht, die ons gebied zou betreden, dadelijk een andere tegenover zich zou krijgen; heeft men geleefd in de overtui ging, dat alleen om de onzijdigheid en integriteit van onzen bodem te handhaven, het volk jaarlijks millioenen opbracht, dat ons volk alleen daarvoor het op zich zelf zoo gehate militaire juk droeg en zijn defensie in steeds intenser mate ter harte nam, omdat onze neutraliteit tegen steeds sterker wordende naburen even tueel verdedigd zou moeten worden. Wij Katholieken hebben daarom, maar ook alleen daarom, den persoonlijken dienst plicht van den katholieken Minister B:er- gansius aanvaard, wat ons tot hooge eer strekt en onze politieke partij is van anti- mïlitairistisch in dien zin zelfs super- militairistisch geworden. Dr. Kuyper heeft daarop niet weinig invloed uitgeoefend èn wij hebben, eenmaal in de schuit, van harte meegeroeid en onze knoken niet gespaard. Wat hebben wij nu echter bij den oor log te zien gekregen? Ja, men heeft er de oogen voor gesloten, maar het hielp toch niet. Wij hebben den leider der Anti revolutionaire partij een positie zien in nemen, die velen zijner beste vrienden moet hebben bedroefd, maar die bij hen, welk© tijdens zijn Ministerschap zijn bui tenlandsche staatkunde wantrouwden, voet moet hebben gegeven aan hun opvattin gen, dat daarbij iets niet in den haak was. Het viel indertijd moeilijk of eigen lijk het was toen nog meer dan nu on mogelijk, om de geheime roerselen der di plomaten in Europa te volgen. Steeds werd de bewapening der Volkeren zwaar der en ook ons land moest meedoen en dit kon geen andere beteekenis hebben dan een Nederlandsche. Ons Nederlandsch militairisme, dat steeds hoogere uitgaven vorderde, was niet anders dan een ster ker gevoelde behoefte, om onze onzijdig heid bij een poging tot verbreking van het Europeesoh evenwicht met de uiterste kracht te handhaven. Hoezeer men ook verschilde in de middelen daartoe, of men grooter of kleiner lichtingen verlangde, of men korter of langer oefeningstijdett noodig vond, of men groote of kleine schepen wilde houwen, van dat alles moest toch niets dienen om onze Euro peesche, zelfs niet om onze koloniale macht uit te breiden. Het was alles aJjeen voor het „Je Maintiendrai", voor het: „Ik zal handhaven", houden wat ik heb, zonder er iets 'van los te laten of,ten dien ste te stellen van wien ook. Aan deze politiek is vastgehouden, ook voor zoo ver wij weten onder de kabinetten na dat van Dr. Kuyper. En ook tijdens diens be wind waren wij gerust, schoon men soms wel een vreemde gewaarwording over zich voelde komen. Het is niettemin een verbijsterende op- baring geweest, die de Anti-revolutionaire leider leverde van zijn inzichten inzake de ons omringende Rijken. Vóór den oor log is nooit opgemerkt, dat dr. Kuyper bepaalde Duitsche neigingen had, tijdens den oorlog zijn deze op zeer duidelijke wijze aan den dag gekomen. Nu mag hem niemand daarvan een grief maken en ik zou er ook de laatste voor zijn om het te doen. Ieder diertje zijn plei- ziertje moet in ons lieve vaderland de leuze blijven en als men schrijver en vooral als men dagbladschrijver is, moet men ruimte vian beweging hebben, vrij heid van denken en vrijheid om. zijn ge dachte te openbaren. Dat dr. Kuyper nu tijdens den oorlog zijn pro-Duitsche ge zindheid onverholen in „De Standaard" aan den dag heeft gelegd is dus volko men in den haak. Voor mij is het echter een reden tot blijdschap en voor geheel ons volk mag het dit zijn, dat ons volk volgens de mee ning van Frederik de Groote, in deze dagen niet gestraft is geworden met het regiem van een schrijver als deze philo- sopheerende dagblad-politicus. In Amerika kon men zoo iets met den geleerden pro fessor Wilson van de Harvard-Universiteit nog hebben, wij zouden in 1914 met een man van het principe van dr. Kuyper van die Calvinistische Vrije Universiteit er slecht aan toe zijn geweest. Geërgerd heeft hij velen, ook in zijn eigen partij, met zijn losheid van oordeel over den in val der Duitsche legers iu België, niet tegenstaande de onzijdigheid van dat land bij een Europeeschen oorlog door alle groote mogendheden, ook door Duitsch- land, gewaarborgd was. Bedroefd heeft hij in het bijzonder geheel ons mee-lijdend© volk door zijn beroep op Hugo de Groot, wiens systeem van redeneeren over den doortocht van een leger in strijd met den verklaarden wil van een souverein volk en zijn souvereinen vorst, door niets ge rechtvaardigd wordt, terwijl de daad ook achteraf door het Duitsche volk, zijn Re geering en zijn militair bewind met heete tranen wordt beschreid, daar zij een oceaan van antipathie, van haat en wrok 'heeft gestort over de Germaansche vol ken. Indien een schrijver va,n het gezag van dr. Kuyper een systeem verdedigt dan moet die verdediging berusten op een diepe overtuiging, maar dan bestaat ook het gevaar, dat hij, tot de practijk geroe pen, er zijn gedragingen naar inricht. In „De Standaard" van 2 December schrijft hij nog, na herhaaldelijk den overval van België te hebben vergoelijkt op de wijze zooials men dit nog steeds in Duitschland pleegt te doen: „Had België, onder protest, de Duit sche troepen eenvoudig doorgelaten, on der beding van geldelijke schadevergoe ding, er zou van België geen haar gedeerd zijn en niet onvermoedelijk zou d© Euro peesche oorlog reeds voor maanden zijn eind hebben bereikt". In het gewoel van deze tijden moeten zulke uitlatingen toch niet verloren gaan! Zij zijn geen sprongen uit een wufte pen, maar ze zijn wel overwogen en gebaseerd op een wetenschappelijkstelsel, dat de schrijver voor zich zelf heeft genomen als leiddraad, met den vollen ernst van zijn leeftijd en zich eventueel wapenend voor de practijk. Zij geven een wonderlijken kijk op den schrijver-politicus. Deze ziet maar even over het hoofd, dat België, met het oog op zijn gewaarborgde onzijdigheid, geen enkel leger mocht doorlaten en dat het ook daarop zijn defensie had gericht. Maar welk een 'fantastische voorstelling maakt deze op velerlei gebied zoo scherp zinnige Staatsman (thans gelukkig in ruste en ik hoop vau harte voor goed) zich wel vian hetgeen er gebeurd zou zijn, als koning Albert en zijn Ministers eens werkelijk hun land ter beschikking hadden gesteld van de uit het noorden op Frank rijk .aanrukkende Duitsche legerkorpsen? Welke gevolgen zou het gehad hebben voor België, voor zijn volk en leger, dat niet op non-activiteit gezet, maar verplicht ware geweest om den doortocht zelf' te beschermen, al was het maar tot keering Van 'het niet uit te blijven verzet der hoothoofdige Waalsche bevolking, die zoo gemakkelijk uitvaart tegen een „Roi de carton?" Maar de consequentie der vrije doorlating tegen betaling van geldelijke schade vergoeding ware onvermijdelijk ge weest een deelneming van het Belgische leger in den strijd aan Duitsche zijde, met al de gevolgen daarvan bij winst of verlies. Het la,nd, dat zijn verplichtingen tegen geld had verkocht, ware in dood vijandschap gekomen met Engeland en Frankrijk en aan zijn voortbestaan als onafhankelijk Rijk ware niet meer te den ken geweest. Ware de oorlog naar de strategische berekening van dr. Kuyper reeds voor maanden geëindigd, tegelijker tijd zou dan het einde van het Koninkrijk der Belgen op de geschiedrol zijn geschre ven. Een kokend» en bruischende kolk van onlusten ware in Europa ontstaan, waarbij die van Elzas-Lotharingen een stil meer zou zijn 'geweest. Want aan welke zijde de schaal ware overgeslagen, België zou het kind van de rekening zijn geworden. Het allerergste bij dr. Kuyper lijkt mij intussclien, dat hij niet inziet, welke hoogst verderfelijke les hij op deze wijze uitdeelt aan de Vorsten en ministers van kleine Staten, ook aan die van ons eigen land. Verbijsterend noemde de Christe lijk Historische „Nederlander" wat de lei der der Anti-revolutionaire partij in „De Standaard" schreef en het doet mij dan (bok zoo groote vreugde, dat deze partij leider veilig opgeborgen en totaal onscha delijk gemaakt is. Men denke zich in, dat dr. Kuyper in 1914 aan het bewind ware geweest, of dat wij een Regeering hadden gehad, die onder zijn invloed stond. Gesteld dan dat de Duitsche Re geering had verzocht, met haar leger door ons land te mogen trekken, om van onze havens uit Engeland te beletten de Noord zeekust als landingsplaats te gebruiken; ofwel dat Engeland er het eerste bij ware igeweest om een vrijen tocht over de Schel de af te vragen, ten eind© Antwerpen te bereiken met een groot eskader ter bescherming eener landing aldaar. Gesteld Idat dr. Kuyper, die over zoo'n aanbod of „verzoek" te beslissen zou hebben ge had, „onder protest" het een of het ander maar had begaan, onder beding van gel delijke schadevergoeding" (en 'Nederland had daartoe zeker de vrijheid, omdat het aan geen neutraliteits-tractaat gebonden is) w;it zou er van ons terecht zijn ge^ komen op dit. oogenblik? Onze „Stan- daard"-driestar-schrijver zou de oogen dicht hebben geknepen en zich waarach tig verbeeld hebben, dat ons „geen haar izou gekrenkt zijn" en hij zou zich mis schien ter goeder trouw hebben verbeeld, dat hij nu eens een prachtig huurcontract had gesloten als hij ons lieve land als slagveld had verpacht aan den meest bie dende! En daarop was kans, nu hij op 12 December 1915 nóg; schrijft over Bel gië zooals hij deed. Hij moet in zijn hoofd iets hebben waarvoor Frederik de Groote bij schrijvers zoo benauwd was, als ze aan het politiseeren raken. Gelukkig is dr. Kuyper de Anti-revolu tionaire partij niet. Deze zoomin als elke andere politieke groep, die op principiee- len grond staat, leeft of sterft bij een enkel man. Ook de Katholieke partij bleef, toen Schaepman verdween en de Liberale Partij overleefde; hoe dan ook, haar Thor- becke. Een terugkomst van dr. Kuyper op het politiek tooneel is reeds om zijn Imo gen leeftijd ondenkbaar, maar ook zijn excentrische bewegingen der laatste ja ren zullen oorzaak zijn, dat zijn politieke groep zich van andere leiding moet voor zien, die dan ook door dr. Kuyper zelf, naar het heet, wordt voorbereid. Marlbourough komt nooit weerom, het Departement van Binnenlandsche Zaken Verwachting tot den avond van 15 Febr. Krachtige tot matigen, later wellicht meer toenemende Westelijke tot Zuidwestelijken wind; tijdelijk opklarend, later toenemende bewolking met kans op regen. Weinig ver andering van temperatuur. ,ziet hem niet weer. Wij zijn het gevaar van zijn regiem ontkomen. Gestraft zijn wij er niet mee.dat hadden wij dan toch ook niet verdiend ZEEUWSCH-VL. GRENS. Volgens ge ruchten zouden de Duitschers voornemens zijn, in het aanbrengen van de tweede eleotriseh© draadversperring, een strookl van een paar kilometers langs de grens, igeheel door de Belgen te laten ontruimen. Dit vooruitzicht vooral is de oorzaak; waarom honderden Belgische grensbe woners naar Holland uitwijken. Waren zij wat verder dan de nu ontruimde 500 M. langs de grens, in België gaan wonen, dan was er elk oogenblik kans geweest, verdreven te worden. SAS VAN GENT. Als gevolg van de uittocht van honderden gezinnen uit de grensstrook in België, is het hier over stroomd met deze Belgische vluchtelin gen. In de meeste woningen huizen drie lof vier gezinnen; tot kelders en zolders toe zTjin als woning in gebruik genomen. Nieuwe vredespogingen. D© Amerik'aansche vredesapostel Henri Ford zal zijn mislukte vredespogingen bin nenkort nogeens herhalen. Hij heeft ver klaard, dat hij nu weet, hoe het niet moet en wil van de opgedane ervaring partij trekken om betere resultaten te be reiken. Hoezeer men overtuigd kan zijn van het nutlelooze der pogingen van dezen man, zioO' moet men toch respect voor hem hebben. Ford wordt nu eerstdaags verwacht op de onzijdige vredesconferen tie, die Donderdag te Stockholm haar be raadslagingen is begonnen. Lindhagen, de nieuwe burgemeester van Stockholm, 'is met algemeene stemimon tot voorzitter gekozen. Aangezien de ver tegenwoordigers van Noorwegen, Dene marken, Nederland en Zwitserland nog niet zijn aangekomen, is de vergadering nog voorloopig. Als grondslag voor de onderhandelingen geklontwapening na onderlinge internationale en individueels rechten, waardoor vrije ontwikkeling on der de bescherming van politieke; ,oeco- nomische en geesteliji'ke vrijheid. Een conferentie der geallieerden te Parijs. ROME, 12 Februari £R.O.) Op de con ferentie, welks Briand, Bourgeois en Son- nino heden hielden werd besloten om zoo spoedig mogelijk te Parijs een confe rentie te houden van de geallieerden, ten einde de meest nauwe samenwerking te verkrijgen. Een Fransch succes. PARIIS, 12 Februari. Volgens nadere berichten stelde de aanval met handgra naten, welken de Fran-chen gistermiddag in Champagne in de streek ten Noord- Oosten Van Bu!te du Mesnil ondernamen, ons in het bezit .van pngeveer 400 M. Duitsche loopgraven. Een Duitsche tegen aanval in den loop van den nacht werd totaal afgeslagen; 65 gevangenen, onder We een officier, bleven in onze handen,. De nacht verliep kalm op het overige gedeelte van het front. Bulgaren in Albanië. SOFIA, 13 Febr. (V.D.) Het Rulgaar- sphe hoofdkwartier deelt mede, dat de

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1916 | | pagina 1