De Groote Oorlog.
No. 147.
Dinsdag 14: December 1915
Elfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAAHDAG-, WOtHSDAG- en VRIJDAGAVOND
OPGEPAST
Losse Oorlogsberichten.
Welk weder zullen wij hebben
BUITENLAND.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortsfraaf C 2o9, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 25 Ct. 4 contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Yerzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
1500
gulden bij verhes vaii_beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
M gulden bij A 4% gulden bij A ffc gulden bij ffe Wm
M I I verlies van een M 11 I verlies I verlies van m
1 11 9 hand, voet 11 11 I van een I I een M
f of oogf duimwijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollaridsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
Nu langzaam maar zeker het tijdstip
nadert, waarop de rechtsche partijen in
het geweer zullen worden geroepen, om
bij de Statenverkiezingen van Juni 1916
front te maken tegen de linkerzijde, heelt
het zijn nut de meer argeloozën onder
de coalitiegenooten te waarschuwen te
gen de sluwe kunstgrepen der vrijzinnig
heid om Christelijke kiezers aan de coa.i-
tie te onttroggelen, welke kunstgrepen be
wijzen, hoe de vrijzinnigheid steeds haar
kracht zoekt in de toepassing der leus
„verdeel en heersch".
De liberalen weten heel goed, dat de
coalitie een politiek verbond is waar
mede de kerkelijke gezindheid der ver
bondenen als zoodanig niets heeft
te maken. De Hervormde blijft Her
vormd, de Gereformeerde blijft Gerefor
meerd, de Roomsch-Katholiek blijft
Roomsch-Katholiek. 't Kan zijn, 'dat een
Hervormde Antirevolutionair en dat een
Gereformeerde Christelijk-Historiscih is.
'tkan ook het omgekeerde zijn.
Maar nog eens, wat men in de kerk
is tenzij natuurlijk geloovig doet
niets ter zake bij de coalitie. De drie
politieke part ij en: de Antirevolu
tionaire, de Christelijk-Historische, de
Roomsch-Katholieke gaan daarom sa
men in de politiek, wijl alle drie
eenige staatkundige beginselen ge-
meen hebben, o.a. de erkenning van
Gods souvereiniteit in den Staat, welke
b 1 ij ve n, ook al zouden zij op ker
kelijk, op dogmatisch gebied nog
zoo oneens onder elkander
z rjn.
Wanneer dus de Protestantsche coa
litiegenooten in hun belijdenisgeschriften,
in hun kerkelijke tijdschriften, boeken enz.
opinies uiten, die den Katholieken min
der aangenaam in de ooren klinken of
wanneer b.v. de Paus zich gedrongen ziet
de roekelooze en vaak onwaardige prose
lietenmakerij der Amerikaansche Metho
disten te Rome in krasse termen te gis
pen, dan heeft dat alles niets te ma
ken met het zuiver staatkundig
verbond, dat geloovige Protestanten en
Katholieken in Nederland hebben geslo
ten, om het liberalisme te bestrijden,
dat volgens huu g e z a m e n 1 ij k e opi
nie als regeerlngsstelsel ten ©enenmale
veroordeelenswaardig is.
De Ikrijgstakitiek vau den oudeu Von
Moltke: „g-etrennt marschieren, vereinigt
schlagen" .is ook, tot zekere (hoogte al
thans, de taktiek der coalitie. „Geschei
den opnmrcheerem" d.w.z. met behoud
van ieders kerkelijke zelfstandig
heid. „Vereeaigd slag leveren" d.w.z.
op staatkundig gebied, dus ook bij
verkiezingen, samengaan als bondge-
nooten, wijl eenzelfde doel als eind
station van den af te leggen politie
ke n yveg, den drie reohtscihen partijten
gemeenschappelijk voor oogen
staat.
Nog eens, de liberalen weten dat alles
heel goed. Honderden malen is het hun
in de reohtscihe pers zoowtel als op po
litieke meetings uitgelegd, terwijl, zoo
vaak de coalitie het regeeringsroer in
handen (had, de praktijk volkomen do
theorie van het wezen der coalitie kwam
staven.
Maar de heeren houden zich van den
domme en trachten voortdurend de coa
litie op kerkelijk terrein over te bren
gen en de Protestanten tegen de Katho
lieken, laatstgenoemden tegen de eersten
in het harnas te jagen. Den eenen dag
heet het: Op, Roomschen, laat je toch niet
bedotten 1 Trekt toch niet op met lieden
die je afgodendienaars, Baaiskinderen
noemen. Den volgenden dag heet het:
Protestanten, waakt! Denkt aan Rome, dat
nooit ophoudt u te verketteren! Verbreekt
toch zoo spoedig mogelijk het monster
verbond
- Deze en dergelijke aanhitsingen om het
twistvuur in de coalitie te doen ontbran
den, wisselen de heeren liberalen af met
smalend af te geven op den „eenen ge-
loofswortel, waarop de Christelijke par
tijen heeten te stoelen" (de „Goesche Cou
rant" vermorste er in nog geen veertien
dagen twee artikelen aan), op den „van
God gegeven leider" (dr. Knyper), op het
„christelijke' 'van de coalitie christelijk
natuurlijk met aanhalingsteekens enz.
enz., alles feitelijk muf en duf, oude
roestige wapenen, alles „schon dagewe-
sen".
Nu, in het algemeen gesproken, de coali
tie is onderhand zoo goed als onaantast
baar geworden voor de liberale splijtings
bacil. Er zijn echter onder de onzen altijd
nog zwakke broeders, wieu het onder
scheid tusschen een politiek en een
kerkelijk bondgenootschap niet helder
voor den geest staat en als dan een
minder ontwikkeld of minder principieel
Katholiek leest wat de liberale pers in
verkiezingsdagen of daarvóór uit Pro
testantsche schrijvers over het Roomsche
geloof opdischt, of wanneer een minder
ontwikkeld of minder principieel anti
revolutionair of christelijk-historisch man
hoort wat de vrijzinnigheid hem in het
oor blaast over „Rome's dwingelandij"
enz., ja, dan wordt het zoo'n zwakken
broeder wel eens benauwd om het hart
en zucht hijmoet ik met zulke menschen
mee optrekken naar de stembus? Dal
doe ik niet. En de vrijzinnigheid wrijft
zich vergenoegd de handen, want de toeleg
is gelukt, de onnoozele hals is verschalkt
en der coalitie is een kiezer ontnomen
Welnu, het is- tegen deze doodversleten
maar op sommigen nog indruk makende
liberale foefjes, dat wij een nadrukkelijk
„opgepast 1" doen hooren. Al tuiten u de
ooren in de komende maanden want
het zal, vooral hier in Zeeland, bij de
staten-verkiezingen geducht spannen
over het geroep vau het „trouwelooze
Rome" of do „steile Calvinisten", stoort
u er niet aan. Schudt het af als een
hond den regen. Weest jongens van sta
vast en blijft de coalitie onvoorwaarde
lijk, wij zouden haast zeggen blindelings
trouw. Gaat voor hare candidaten eens
gezind in het vuur, zonder achterdocht,
zonder argwaan, overtuigd, dat de zege
praal der coalitie ons nader brengt tot
het schoone einddoel van ons gemeen
schappelijk streven: het herstel van
Gods souvereiniteit in het Christelijk Ne
derland.
Tenslotte meenen wij de besturen der
verschillende kiesvereenigingen te moe
ten aanraden, huin kiezers toch herhaal
delijk het wezen der coalitie in, te scher
pen en hen te waarschuwen voor de
kunstgrepen van den liberalen lokvogel
opdat een wel onderricht coalitieleger aan
staanden zomer de christelijke banier
triomfantelijk doe wapperen boven het
provinciale regeeringskasteel.
Zoo kwam de R Katholieke pers voor
eenige weken op tegen een artikel van dr.
Kuyper over Luurdes, dour hem geplaatst in
„De Heraut-, wyl in dat artikel een vuur de
Katholieken kwetsende beschouwing voorkwam
over dat bedevaar tsoord.
Maar daarom gaan de KaLholieken de coalitie
niet verbreken. Zij weten maar al te goed, dat
godsdienstige dispuien met d? politiek
niets Ie maken hebben. Dr. Kuyper hiijfi
voor hen als coalitiebrueder even aaunemeijk
en als coalitieleidei evelrreer gere.-pecleerd.
De toestand
Op de Entente, speciaal op Engeland
werkt de rede door den Duitsehen rijks
kanselier vorige week -gehouden (men zie
elders in dit nummer) als de roode lap-
op den stier. De Britsche pers zet een
hooge borst. „Duitschland", .aldus d-ej
„Daily Chronicle", is thans op het hoog
tepunt van zijn militaire kracht en Wenscht
niets liever dan sle geallieerden zoo ont
moedigd te zien, dat ze vrede willen
sluiten. Alles echter .wat Duitschland te
gen ons doen 'kan, is wijzen op een
aantal suoessen, die zijn voornaamste te
genstanders wel wondden, maar niet ver
minkten. Er is waarlijk geen reden voor
flauwhartigheid. De geallie-erdeu ^zijn sterk
genoeg, als zij maar vastberaden blijven.
Togen het voorjaar zal het stelselma
tig voorbereide voornemen om den vijand
onder een hagelbui (van projectielen te
begraven worden uitgevoerd en zal de
wereld-grootscihheid van dit plan blijken.
Omtrent do Duitsche yredesgeruchten
zegt de „Daily Graphic", dat dit bewijst,
hoezeer Duitschland den oorlogsnood ge
voelt; dit in togeustelliug met de Britsche
natie, welke meer ;>dan ooit bewust is
vau haar onuitputbare jdracht en even
min als- -een jaar geleden geneigd is vre
desvoorwaarden te aanvaarden, .welke
Duitschland in dezelfde positie als bij
het begin van den. oorlog zouden brengen.
Is dat krachtsbewustzijn der Britten ge-
baz-eerd op den -feitelijken toestand bij
hun leger en vloot?
Het antwoord daarop geeft ons de En-
golsche admiraal Beresford in zijn brief
aan de „Times".
„Wij- zijn", zoo schrijft deze ronde zee
man op het oogenblik in een ingewikkelden
warboel van wanorde en wanbeheer. Onze
militaire veldtochten worden zonder eenig
doel of plan ge-leid. Men houdt alleen
rekening met politiek. In een oorlog moet
de politiek door vloot en leger dwingend
Voorgeschreven worden. De staven 'zijin
niet geraadpleegd aangaande de vraag, of
zij in manschappen en materieel de mid
delen hadden om verschillende soorten van
politiek van het jmhinet door te zetten.
Op ziohzelt staande .personen zijn geraad
pleegd; maar -de gemeenschappelijk© mee
ning van de 'staven is niet gevraagd. Hel
gevolg ervan :z'ijn bijna overal rampen
Wij hebben met ten volle partij1 getrok
ken van onze heerschappij- ter zee. In
elk departement zien wij twijfel, aarze
ling en uitstel. tEen oorlog eiseht snelle
besluiten en onmiddellijk handelen. Het
publiek walgt vau de politiek, die ge-
iormuleerd is iu het gezegdeW acht maal
eens af! Het gevaar voor het rijk wordt
met deu dag duidelijker.
En om nu bij het overzicht van heden
eens bij Engeland te blijvenwat leerl
de expeditie in Mesopotamia?
Mesopotamia, d.w.z. het tussoheu-
stroomgebied is het land liggende tus
schen de welbekende rivieren den
Euphraat -en de Tigris. Dat land, ook
Irakgebied genoemd, wordt doorsneden
door den Bagdadspoorweg, die Klein,-
Azië met den Perzïsehen Golf verbindt.
Nu hebben in dat gebied de Engelschen
gepoogd en zij zijn er nog mee bezig
Bagdad -te veroveren en successievelijk het
geheele gebied te bezetten. Niet alleen
doen :zij dat om hij het sluiten van den
komenden ivrede een waardevol pand in
handen te hebben, maar ook om Tur
kije bezig te houden, de Mohammedaan-
3dhe stammen op hun hand te krijgen
en daardoor het optreden van centralen
en Turken tegen Egypte onmogelijk te
maken. Ook tracht Engeland door schit
terende krijgsbedrijven iu de buurt van
Perzië (Bagdad ligt maar 70 K-M. van
de Perzische grens) zijn invloed op dat
land te vergrooten. i
Welnu, ,tot heden kan men die expe
ditie der Engelschen nu juist niet schit
terend 'noemen. Aanvankelijk tot op 10
K.M. van Bagdad gevorderd, hebben zij
voor ide Turken en d© zwervende Arabi
sche stammen zooveel klop gphad, dat
zij ithans tot op 180' K.M. zuidoostelijk
van Bagdad zijn teruggeworpen, hetgeen
natuurlijk iniet zonder verlies van tal van
menschenlevens 'is geschied. Met den mi
litairen .medewerker van „De Tijd" vraagt
men zich dan ook af:
„Zou .het aanzien van Engeland en
in het algemeen de zaak der Entente
niet beter gediend worden, door een krach
tig, wellicht overwinnend optreden op één
der operatietooneelen, dan door het uit
voeren van nevenoperatiën, zooals op Gal-
lipoli, in Servië en h Mesopotamië, die
tot nu toe overal op niets uitloopen?"
Inmiddels melden de Turken weer een
nieuwe overwinning hunner troepen in
het Irakgebied.
Jaaroverzicht van den Oorlog.
6 December 1914 De Duitschers
bezetten Lodz.
De Zuid-Afrikaansehe generaal Beijers
verdrinkt bij een gevecht in de Vaal.
7 December. De poging der Russen
om van Radomsk uit, een omvattende
beweging in noordelijke richting uit te
voeren, mislukt.
Ten Zuiden van Krakau beginnen de
Duitsch-Oostenrijksche legers een tegen
aanval. De Franschen hernemen Ver-
meilles.
8 December. Bij de Falklandei-
lauden worden de kruisers Scharnhorst,
Gneisenau en Leipzig in dengrond geboord
Ook de Nürenberg ondergaathelzelfdelot.
Bij Lowiecz en ten zuiden van Krakau
duren de gevechten voort
Z. H. Benedictus XV stelt voor op Kerst
dag een wapenstilstand te houden. Dit
sympathiek plan stuit af op de weigering
van Rusland.
9 December. Von Falkenhayn ver
vangt voorgoed Von Moltke als chef van
den Duitschen geueralen staf,
Iu Servië worden de Oostenrijkers door
de Serviërs geheel verslagen en uit de
veroverde steden geworpen,
De opstand in Zuid Atrika is geëindigd
De Engelschen bezetten Koernah in
Mesoputamië.
10 December. De Russen landen
bij Batoem.
11 December. De Turksche vloot be
schiet Batoem. De geallieerden ontnemen
den Duitschers hun laatste stellingen
aan den Westelijken Yseroever.
13 December. De Oostenrijkers
verslaan de Russen bij Limanowa en
beletten daardoor den Russen hun plan
uit te voeren n.l. Krakau te vermees
teren en naar Weenen op te rukken.
De operatie in Bulgarije.
PARIJS. (Officieel.) In Macedonië vol
trokken de bewegingen der verbonden
troepen zich in zeer goede orde eu met
de grootste mogelijke kalmte. Tegenover
gesteld aan de overdreven berichten, ver
spreid door de Oostenrijkers, Duitschers
en Bulgaren zijn de verliezen der Bul
garen veel zwaarder dan die der ver
bondenen.
De terugtrekking der Engelsche en Fran
scbe troepen is noodig geoordeeld, toen
het feit was, dat de verbinding met het
Servische leger niet te verwezenlijken was
De vooruitstaande positie van onze troepen,
voor Krivolac veroorloofde met een front
te 'houden toen de vijand sterker was
en een gunstiger positie achterwaarts ge
vonden kon worden. Sinds dit terrein
gevonden is, heeft de terugtrekking zich
voltrokken. Ofschoon de verbonden troe
pen niet beschikten over een ijzeren linie
en over geen wegen, heeft de terugtrek
kende beweging zich in zoodanige goe
de orde voltrokken, dat de geallieerden
al het materieel hebben kunnen verwij
deren.
Uit Vlaanderen.
De controle der Duitschers in West
Vlaanderen is dezer dagen erg verscherpt
Het verkeer tusschen de beide Viaan
derens is geheel verbroken. Niemand krijgl
hiervoor passen.
In de Vlaanderens heeft do Opperbe
velhebber der 4e Armee, Hertog Alhrecht
van Wurtumbe-rg den aardappelhandel toe
gestaan van de eene plaats naar de an
dere. De prijzen zijn 12 fros. 'per 100
K.G. voor den kleinhandel' en 8 frcs. voor
eenzelfde hoeveelheid voor den groothan
del. Op overtreding staat eene boete van
10000 mark.
Te Maldeghem is een persoon door do
Duitschers gevangen genomen uit Oston-
de, genaamd de Bock, die jonge Belgen
over de grens hielp. Hij- zal gestraft wor
den met den kogel'.
CADZAND. Het marinegeschut der En
gelöche vloot klinkt de laatste dagen weer
hevig, jot hier door, vooral des nachts
Generaal Gouraud.
Volgens de „Times" is generaal Gou
raud, die in Juli iu de Dtardanellen werd
Verwachting tot den avond van 14 Dec::
Krachtige tot matigen, Noordwestelijke,
later tijdelijk afnemende en krimpende wind.
Veranderlijke bewolking, waarschijnlijk nog
sneeuwbuien. Nachtvorst. Iets zachter overdag.
gewond, wei'der hersteld en heeft hij- hel
hevel over de troepen in Champagne op
Zich genomen.
Een Turksche overwinning aan het
Irak-front'
Het Turksche hoofdkwartier meldt:
Aan het Irak-front vermeesterden onze
troepen door krachtige aanvallen de stel
lingen van den vijand bij Kutel-Amara.
De vijand werd in zijn hoofdstelling te
ruggeworpen. De verhezen van den vij
and in dezen strijd bedragen meer dan
700 man. De onze nog geen tweehonderd
aan dood-en en gewonden.
De Handelsoorlog.
Een groote Oostenrijksche onderzeeër
beschoot in het oostelijk gedeelte van de
Middellandse!» Zee het Amerikaansche
tank-stoomschip „Petrolit-e" met granaten.
Een lid der bemanning werd licht ge
kwetst. Naar h-et schij-nt, slaagde de „Pe-
trolite" -er in te ontsnappen.
De Ancona.
LONDEN, 9 Dec. Een Amerikaansche
nota zal te Weenen worden overhandigd,
waarin volledige voldoening wordt ge
eischt voor de torpedeering van de „An
cona", n.l. toekenning van schadeloosstel
lingen, afkeuring der handeling en be>
straffing van den kapitein en de beman
ning van de duikboot.
De nota is strenger dan die over de
„Lusitania" en drukt afkeer uit over hel
gebeurde.
ummiiiiAAii».
De Rijkskanselier heeft Donderdag een
uitvoerige rede gehouden over den oor
logstoestand en o.a. het volgende gezegd
Wanneer onze vijanden komen met
vredesvoorstellen, die in overeenstem
ming zijn met de waardigheid en de
veiligheid van Duitschland, zoo zijn wij
ten allen tijde bereid, deze te hespreken.
lil het volle bewustzijn der benaalde,
ouwankeibare successen der wapenen,
wijzen wij de verantwoordelijkheid af
voor de ellende, die Europa en de wereld
vervult. Men zal met kunnen zeggen
wij willen den oorlog zunder noodzaak
langer doen duren, iu vroegere rede
voeringen gal' ik een schets van het
algemeene doel van den oorlog. Uek
heden kan ik niet op bijzonderheden
ingaan eu u niet zeggen, welke waar-
boigen de keizerlijke rt-geering b.v. in
de Belgische kwestie eischen zal, en
elke grondslagen zij voor deze waar
borgen noodzakelijk acht. Eene zaak
moeten onze vijanden begrijpen: Hoe
langer en veroitterder zij oorlogvoeren,
des te meer groeien de noodzakelijke
waarborgen.
Noch in het Oosten, noch in het Wes
ten mogen onze vijanden van heden be
schikken over poorten voor een inval,
waardoor zij oris vau morgen af aan
scherper dan tot nu toe zuilen veront
rusten.
Het is bekend, dat Frankrijk aan Rus
land zijn leemugen slechts verstrekte
onder de voorwaarde, dat Rusland de
Poolsche vestingen eu spoorwegen tegen
ons richttedat Engeland en Frankrijk
België als hun opmarschgebied beschouw
den. Daartegen moeten wij ons politiek
en militair beveiligen. Wij moeten ons
ook onze economische ontwikkeling ver
zekeren.
Ik denk, er is niemand in het Duitsche
vaderland, die dit doel niet nastreeft
