De Groote Oorlog No. 137. Zaterdag 20 November 1915. Elfde Jaargang. Verschijnt eiken MAAHDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Dit immer Maat uit 6 MM EERSTE BLAD. Vrede en Christendom. Losse Oorlogsberichten. Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs. Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct. Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend. Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant. De abonné's op dit blad, in bet bezit der door de BH jspB gulden bij verlies van beide jpB A gulden bij A gulden bij A directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de |9 9^ I II I handen, voeten of oogen. 9 S 9 verlies van een 9 9 9 9 9 verlies 9^ 9 9 daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 99 9 9 9 Voorts bij ongeneeselijke 9 9 9 a hand, voet 9 9 9 9 9 van een H GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: verstandsverbijstering; 9 of oog; I ^uim; ij De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95 Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent. Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags. Kanfoor v. d. Administratie: Ganzepoorfstraaf C 209, GOES. Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97. gulden bij jgX3 gulden bij verlies van 9 |L~ verlies van een M eiken onderen wijsvinger; 9L vinger. IV. Mgr. dr. Alexander öiesswein, een der bekwaamste Katholieke pacifisten van den tegtenwoordigen tijd, behandelt dei kwlestie der kruistochten als opwerping tegen de vredesbemoeiingen der Pausen aldus: „Wanneer wij ons verplaatsen in de toenmalige tijdsomstandigheden, zullen wij weldra inzien, dat de kruistochten in hun oorspronkelijke bedoeling verdedi gingsoorlogen waren, ter bescha- Iraing van zwakken en onderdrukten de christenen in Palestina welke oor logen en dit is een even treurig als leerzaam feit spoedig ontaardden in rooftochten en avontuurlijke ondernemin- gten. Ook de edelste motieven blijken nu eenmaal niet in staat de eenmaal ont ketende oorloglsfurie af te houden van onmenschelijkheden. Voor eene rechtvaar dige beoordeeling! der kruistochten moeten wij techier bedenken, dat noch religieus fanatisme, noch haat de christenheid tot deze onderneming, heeft bewogen, maar inderdaad gteleden onrecht en hartelooza kwtellerij en spot van den kant der toen in Syrië beerschende Turken". Na vernield, te hebben, hoe in die tijden vim geloof duizenden jaarlijks naar de heiliglo plaatsen in Palestina ter beevaart togen in 1065 b.v. alleen uit Duitsoh- land 12000 gaat GiesSwein aldus voort: „Deze volkomen vreedzame tochten wareln niet alleen in godsdienstig, maar ook in "beschavings opzicht van de grootste beteekenis; zij waren .als het ware in het leven geroepen om. een verkeer en eem onderlinge overeenstemming voor te beJ reiden tusschen de Oostersche en Wester- scbe volken. Dit nam! echter plotseling een einde met de inbezitneming van. Pale stina door de Seldsjoeken, die door bar- baarsche onderdrukking; en vervolging het verblijf in Palestina voor de christenen bijna onmogelijk maakten. De noodkreet der mishandelden en onderdrukten was het, die op het concilie van Clermont na Paus Urbanus' oproep bij de Kruisvaarders weerklank vond in de woorden „God wil lnet". In hun verdere ontwikkeling wer den de kruistochten meer en meer verove ringstochten, waarbij het religieuze en humanitaire element geheel op den ach tergrond trad en de door ontzaggelijke moeilijkheden afgematte en half gedesor ganiseerde veroveraars, na de eindelijk behaalde overwinning1, den vrijen beugel liieten aan hun woede en on.menschelijk- beid. Het bloedbad b.v. bij de inneming van Jeruzalem heeft in het geheel niets uitstaande met het christendom". Keeren wij thans tot ons onderwerp terug. De vredesbeweging van den nieuweren tijd staat in het teeken der arbitrage, d. w. z. der scheidsrechterlijke uitspraak. Toch is daarom de arbitrage geen idee van den nieuweren tijd. Neem, ook in deze begroeten; wij wederom1 het Christen dom, de Katholieke Kerk als de vrucht bare bron van alle edele denkbeelden en nobel© aspiratiën. Thomas van Aquane, een der grootste theologen, die de Roonische Kerk voort bracht, zoekt de oorzaak van den oorlog in bet feit, dat er voor staten en vorsten geen hoogere rechtbank bestaat ter be slechting hunnei' geschillen. Daaruit volgt dus, dat men, door zoo'n rechtbank in te stellen, den oorlog' zou ontgaan, aan gezien daarmede de noodwendig heid om, oorlog te voeren voor de macht hebbers' zoui komen te vervallen. A. van der Poll, een Fransch Katholiek pacifist van naam, wijst in ecu zijher geschriften er op; dat het vóór alles er op aan komt, zoodanige volkenrechtelijke instellingen in het leven te roepen, die bij internationale conflicten den oorlog vermijdbaar maken. De geschiedenis des Christendoms leert dan ook, dat steeds, ook in de troebelste tijden, edele en [Uitmuntende geesten zich hebben bezig 'gehouden met de uitwerking van het echt christelijk denkbeeld, een v riedes rijk te stichten, dat de vrucht zou zijn van ieen onderlinge sterke en eerlijke verbinding der Europeesche Sta ten, waardoor het oorlogvoeren tussoken de lteden van zoo'n statenbond zou zijin uitgesloten, omdat een hoogste gerechts- hol, uit vertegenwoordigers dier Staten samengesteld, al hun geschillen zou rege len en beslechten. Theologen en dichters, staatslieden en geleerden, vorsten en bisschoppen hebben voor de verwezenlijking van dat ideaal geijverddenken wij' slechts aan D a n t e, Geroh, Peter Dubois, Hendrik IV van F r a nk r ijk, Victorie, S u a- rez, Hugo De Groot, de grondlegger van het volkenrecht geheeten, F n i o n, de sympathieke bisschop van Kamerrijk, opvoeder der Fransch© koningstelgen, die in zijn „Télémaques" zegt: „De natiën vormen slechts één grootgezin; in pl'aats: van m e t e 1 k a n u e r t e s t r ij d e n, w r e e- der dan dieren, moesten zij een grooten bond sluiten met een congres van alle vors ten." De vredesdenkbeelden dezer mannen, die wel' 'niemand onder de „Sohwarmer", onder de droomers zal .rangschikken, ble ven niet zonder vrucht, want in de 19e eeuw b.v. overt,reffen de vredesjaren in getal verre de oorlogsjaren, yvat tot dan toe een zeldzaamheid was. Toch vielen nog in diezelfde 19e eeuw, naar matige berekening, v ij f t i e n mi i 11 i o e n men- schen aan de Verschillende oorlogen ten offer, waarvan 8 millioen alleen in het Napoleontische tijdvak. De vredesbewe ging stond, dan ook in die eeuw niet stil. Te Londen werd in de 80er jaren een vlereeniging ter bevordering van den in ternationalen vrede opgericht, waarin o.a. kardinaal Manning, als bestuurslid zit ting had. Het doet .dier vereeniging was de instelling van een internationaal .scheids gerecht. Bertha von Siittner, zelve een kolonelsdochter, propageerde op uitsteken de wijzei en met talent de vredesidee door het schrijven van haar beroemd boek!: „De wapens neder", een waarheidsge trouw verhaal, steunend© op feiten e.n ervaringen, die de jammeren ,des oorlogs in het juiste licht stellen. De Zweedsche ingenieur A. Nobel; nog wel uitvinder van het dynamiet, dat zoo menigmaal als welkom! vernietigingsmiddel in den krijg wordt toegepast, stichtte een fonds, waar uit op gezette tijden prijzen zullen worden gegeven aan hen die het meest en het best werken aan de ontwapening der sta ten, de verbroedering der volkeren, de verbreiding van vredescongressen. En wie denkt niet .met erkentelijkheid aan den vredesman Carnegie, die in 1910 de vorstelijke som1 van tien millioen dollar bestemde voor de bespoediging van de afechaffing van den internationalen oorlog en aan wien we het vredespaleis te 's-GravenhagC danken De pausen hiel den zich bij dit .alles noch in de 19e eeuw, noch vroeger afzijdig. Straalt niet reeds de arbitrage-idee helder uit in de ber roemde oplossing, die Paus .Alexander VI gaf aan het koloniaal conflict tusschen Spanje en Portugal, toen hij door op do wereldkaart een lijn te trekken, voor beide landen hun koloniaal bezit juist en eer lijk afbakende? Lag er geen arbitrage in het bemiddelend optreden va.n paus Cle mens VIII tusschen Spanje en Frankrijk, en Sn het tusschen beiden komen van paus Clemens IX bij den vrede van Aken? En zoo zagen wij in den nieuweren tijd paus Gregorius XV als scheidsrechter op treden in de kwestie over Grauwbunder- land, terwijl het noig maar enkele tien tallen jaren geleden is; dat Paus Leo XIII in een geschil tusschen Spanje en Duitsch land over de Carolinen-eilanden verzocht werd als bemiddelaar op te treden. Laatst genoemde Paus, die aan alle maatschap pelijke vraagstukken zij!n aandacht wijdde, deed zich gedurende zijn roemvol pontifi caat als beschermer en voorstander der vredesbeweging kennen. In een zijner en cyclieken (1894) schreef hij Een uitstekend middel, vooral in on zen tijd zou verder zijn het herstel der eenheid tot afwending van het oorlogs gevaar. Reeds sinds vele jaren leeft men meer in schijtn dan in werkelijk heid in vrede. De gewapende vrede, zooals hij thans bestaat, is reeds ondra gelijk geworden. En dat zou de natuur lijk© toestand onzer sociale samenleving moeten zijn?" De vredescongressen konden dan ook altijd op Leo's steun en aanmoediging rekenen Zie K. Soc. Weekbl. 13e Jaarg. No. 46 blz. 526-527. De toestand. De weifelende houding der Entente) om met verpletterende overmacht de DuitschOostenrijksche invasie in Servië te keeren spruit voort uit de onzekerheid omtrent de plannen der Duitschers. Men vermoedt, afgaande op de betrekkelijke rust aan het Russische front dat de Duitschers daar vele troepen hebben weggenomen om ze naar het Westerfront te sturen, waar de verhoogde activiteit der laatste dagen weer voor de zooveelste maal de vraag op de lippen brengt, of ten slotte de Duitschers toch nog niet zullen probeeren in het Westen een be slissing uit te lokken. Volgens de „Echo de Paris" zijn er thans te Athene ondei handelingen be gonnen om te verzekeren, dat het Fransch- Britsche expeditieh-ger volkomen vrijheid van beweging zal hebben en om waar borgen te verkrijgen tegen elk plan tot ontwapening van het Servische leger, als dat over de Grieksche grens mocht wor den teruggeslagen. In afwachting daarvan prijst deFransche pers eenparig Engeland, wijl dit het ver trek van alle Grieksche schepen in zijn havens belet, totdat deze gewichtige quaestie geregeld zal zijn. De Fransche regeering heeft, naar Reuter meldt, eeu soortgelijken maatre gel genomen en bepaald, dat ia de haven van Marseille geen goederen meer zullen worden aangenomen ter verscheping naar Griekenland. Mag men de „Stampa" ge- looven, dan zal Denys Cochin, de Fransche minister, die met eene bijzondere zending naar Athene is gegaan en daar geestdriftig door het publiek is ontvangen, aan de Grieksche regeeiing onomwonden te ver staan geven, dat de Fransch Engelsche vloot bij Malta gereed ligt en dat de Grieksche regeering elke verraderlijke daad, die zij mocht van plan zijn te vol voeren, duur zal moeten betalen. Nog is lord Kitchener te Athene om met den koning den toestand te be spreken Ook Rumenië vraagt de aandacht om zijn geheimzinnige houding inzake de op eisclnng van allerlei zaken voor 't leger. Aan de „Times" wordt dienaangaande uit Boekarest geseind Carp, de Roemeensche Duitschgezinde oud-minister, heeft verklaard, dat Roe menië op zijn laatst in December aan de zijde van Duitschland de wapens z.rn opvatten. Zoodra de verbinding tot stand is gebracht, zal Duitschland nieuwe aan biedingen aan Roemenië doen, welke vervat zullen zijn in den vorm van een ultimatum, waarop binnen 48 uur ant woord verlangd zal worden. Van Roe menië zal daarin geëischt worden dat het onverwijld aan de zijde van de een tralen de wapens zal opnemen. Duitsch land moet zeker zijn van Roemenië, vóór het de krijgsverrichtingen uitbreidt en een veldtocht tegen Egypte onder neemt. Tenzij de Entente dit nog weet te verhinderen. De vraagwie zullen het bij Grieken land en Rumenië winnen, de Centralen of de Geallieerden is voor den einduit slag van dezen oorlog van het grootste belang, en men is benieuwd naar het antwoord. Jaaroverzicht van den Oorlog. 14 November 1914 Lord Ro berts, Engelsch maarschalk, overlijdt aan een longontsteking, die hij opdeed bij een revue over de Indische troepen. 1 5 November. De Duitschers zijn zoo goed als geheel op den rechteroever van den Yser terug getrokken. 16 November. De onderwaterzet ting van het Ysergebied wordt tot be noorden Bixschoote uitgebreid. In Rusland hebben de Duitschers, ter wijl zq voor de Russen terug weken, met behulp van hun dicht spoorwegnet vanuit de Oost-Russische stad Thorn op nieuw een aanvallende beweging beproefd langs| beide zijden van den Weichse], eenigszins in de flank van het Russische leger Bij Lipno en Woclawec gelukt bet hun voordeelen te behalen. De Oostenrijkers beginnen een opmarsch in Servië en nemen Obrenowats. 17 November. De Oostenrijkers dringen nog verder door in Servië en bezetten Waljewo. 18 N o v e m b e r. De Russische rech tervleugel, voor de van uit Thorn aan rukkende Duitsche legermacht zwenkende trekt naar de Bzura terug. De Russische strijdkrachten, die bij Soldau in Oost- Pruisen opereeren, worden mede gedwon gen zieh op de Mlawa terug te trekken. Duitsche oorlogsschepen beschieten Li- bau, Russische de stad Trebizonde. 18 November. De Turken mar- cbeeren over het eiland Sinai westwaarts en bedreigen het Suezkanaal. 19 November. Tusschen Warta en Weichsel, evenwijdig met de Duitsche grens begint eeD groote slag, die beslissen moet over de vraag, of de Russen Silezië en Posen zullen binnen trekken. Bij de Mazurische meren behalen de Russen nog voordeelen. De Engelschen rukken op langs Sjat-el- Arab. 21 November. Engelsche vliegers doen een aanval op de Zeppelinloods te Friedrichshafen. De Paus en de Koning van België. Bij' gelegenheid van den naamdag van koning Albert heeft Z. H. do Paus den koning een telegram gezonden, waarin hij den wensch uitdrukt, dat er spoedig weer betere dagen voor het edele en ongelukkige België mogen komen. Churchill's verdediging. heeft, naar de „Times" meldt, op het Britsche parlement, dat hem aanvankelijk koel en met een gezindheid van stil ver wijt aanhoorde, aan het slot toch nog indruk gemaakt. Vooral baarde opzien zijn verklaring inzake de verdediging van Ant werpen. Hij deelde n.l. med^, dat deze verdediging ondernomen werd op aandrin gen van lord Kitchener en van de Fran sche regeering. Door de verlenging ervan, al ware het slechts voor enkele dagen, werden groote Duitsche troepenmassa's vastgehouden. Het resultaat was, dat de slag aan de Yser kon geleverd worden, terwijl die anders 20 of 30 mijlen meer naar het Zuiden toe geleverd ware. Noorsch stoomschip op een mijn geloopen. Men meldt uit Maassluis: Volgens rapport van 't Woensdagnacht hier binnengekomen ss. Glenmorag, is het Noorschestoomschip Ulriken, van New-York naar Rotterdam onderweg, ter hoogte van het Gallopervuurschip op een miju geloopen eu gezonken. Vijf leden der bemanning zijn verdronken. „0e waarheid is hard." Baron v. Vietinghoff, de waarnemende commandeerende generaal van het 2de Welk weder zullen wij hebben Verwachting tot den avond van 20 Nov.: Zwakke tot matigen, Oostelijke tot Noor delijken wind Nevelig tot tialfbewolkte lucht. Weinig of geen neerslag. Weinig verandering van temperatuur. legercorps te Stettin, heeft in het district van zijn legercorps het verkonpen eu in voorraad hebben van verschillende bro chures verboden, waaronder ook „Das Papsttum und der Weltfriede door dr. Hans Wehberg". 0e toestand in Servië. De „Daily Express" verneemt uit Rome De laatste berichten uit Saloniki beves tigen, dat er voor de Serviërs een on gunstige wending heeft plaats gehad. Met hun artillerie beheerschen de Bul garen den weg van Kriwolak naar Prilep en verhinderen daardoor de vereeniging van de Franschen met de Serviërs. Ofschoon de Servische divisie onder kolonel Wasits twintig dagen lang den Baboenapas dapper verdedigd heeft, heeft thans de wig, die de Bulgaren tusschen de Baeoena en de Tserna ingedreven hebben, hen gedwongen'op Monastir terug te trekken. Prilep is dus ontruimd. De gevechten bij den Katsanik-pas du ren voori. De Bulgaren zijn er in geslaagd drie vierden van den pas te bezetten. De vlucht van de inwoners van Oud- Servië neemt groote afmetingen aan. Montenegro zal deze; menschenmenigte nauwelijks kunnen voeden, daar het zelf onder gebrek aan levensmiddelen lijdt. De „Times" verneemt nog uit Milaan: Nu zij meester zijn van het Baboena- gebergte, rukken de Bulgaren aan op Prilep, dat alreeds als in hun macht kan worden beschouwd. De afstand van Prilep naar Monastir bedraagt ongev. 40 K.M. Dichtbij deze groote Macedonische stad zal de definitieve slag voor dit gedeelte van het gevechtsterrein worden uitge vochten Nog wordt aan de „Petit Journal" geseind, dato 16 November Na een hevig en bloedig gevecht zijn de Bulgaren er in geslaagd den Babuna- pas in te sluiten, zoodat drie Servische regimenten en een belangrijke hoeveel heid geschut wordt bedreigd. Belgische troepen voor Servië 7 LONDEN, 18 Nov. Volgens een bericht uit Calais zouden drie bataljons Belgische grenadiers zijn aangewezen om naar het Servische front te worden overgebracht. De manschappen zijn reeds 17 Nov. naar Marseille getransporteerd. Uit Nancy wordt aan de Temps bericht, dat drie bejaarde katholieke geestelijken, de pastoors van Gerbéviller, Chenevières en Plin, die in 1914, na den slag aan de Marne, door d>- Duitschers waren weg gevoerd, in Frankrijk terug zijn gekeerd. De geestelijken, waarvan de oudste twee- en-zeventig jaar oud is, de beide anderen zes-en zestig jaar tellen, zijn geïnterneerd geweest in het kamp te Frauenstein. Hun gezondheid heeft zeer geleden. BERLIJN, 18 November. (Korr. Norden) Uit Lugano aan het Berliner Tageblatt De Italiaansche pers bespreekt met groote voldoening de maatregelen, die de entente tegenover Griekenland genomen heeft. De Secoio constateert, dat het koninklijk paleis te Athene slechts 7 kilometer ver wijderd is van het punt, waar de vloot der entente verwacht wordt. Alle groote Grieksche steden liggen binnen het be reik der kanonnen van de entente en Griekenland zal zich daarom nog eerst goed bedenken, alvorens het verraad zal plegen aan de te Saluniki ontscheepte troepen der geallieerden Bij het eerste teeken van deloyaliteit zouden de vloten der geallieerden onmiddellijk in actie komen.

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1915 | | pagina 1