De Groote Oorlog.
No. 132.
Dinsdag 9 November 1915
Elfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-,_WQENSOAG- en VRIJDAGAVOND. 1
BUITENLAMP.
Oorlog en Christendom.
m.
jU ik-. i_ i-_ l I Ij_ I I
Losse Oorlogsberichten.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goee f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortstraat C 209, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
I t Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
1500
gulden bij verlies van beide
handen, voeten ofj oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
ga ASfc gulden bij J gulden bij g\ gulden bij |M
jS I I verlies van een jfl 8 verlies) 8_ 8 I verlies van S
hand, voet 1 I 11 I van een 1% I I een M
of oogduimLJ wijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
Christus, onze Heer, staande, voor een
groot ruïnenveld en daaronder het op
schrift: „na twintig; eeuwen Christendom".
Zoo was de plaat van het „neutralq"
Nederlandsche dagblad.
Men moet maar durven! Ee.rst de kerk
want het gaat voornamelijk tegen ons,
Roomsch-Katnoheke Christenen kort
wieken, haai- de handen en voeten binden,
haar invloed knotten, haar gezag fnuiken,
haar den waarschuwenden mond snoeren
en dan met een kwasi-verontwaardrgd ge
zicht haar' toeroepen: „Allo, Kerk, waar
blijft gij1? Ziet ge rrret, dat de wereld
krakend ineen stort? Waar rs nu uw
macht om de wereld te, redden?" Juist,
lezer, aJs de farizeeën op Golgotha, die
den Alan van Smarten noorrend toerre-
pen: Anderen heeft hij geholpen, zrch
zeivenkan hij nret helpen. Als hij da
koning Israels is, hij koatre af van het
kruis en wij zullen m hem gelooven". 2)
Neen, nret aan het Christendom, niet
aan de Katholieke Kerk is het te 'Wijten,
dat de beschaafde (?J wereld trrarrs een
schouwspel aanbiedt, dat duet denken aan
een terugkeer tot den eersten chaos.
Maar, gelijk Nathan den schuldigen Da
vid, zoo roepen wij het Ongeloof toe:
"i'u es ,eü© vir grji zijx hei, die God
ontrukt hebt aan het arrrre jnenscbem
hart, die /ret geweten hebt afgestompt,
die den godsdienst van het openbare erf
hebt verdreven: uit de pchool, u5;t da
rechtzaal, uit het pariernenjt, art de ka
binetten van staatslieden en vorsten. Gij
zijt schuldig aan den huidigen débacie,
want gij inent het recht losgemaakt van
de Christelijke moraal, het tooiend© met
het narrenpak van „het reqht van
den sterkste" en de „krachts
in or a al" van Nietzsche.
Door uw toedoen werd Europa één groot
legerkamp en de militaire macht tot een
ondragelijken last voor de natiën, 't Werd
alom een politiek van onteigenen en in
lijven; een gewelddadig ingrijpen in de
statenverhoudingen, onder den druk ,van
het eigen belang. De diplomaten werden
de boodschaproopers en spionnen der ge
wapende legerplaatsen, welke men „mo
derne Staten" noemt.
En dat alles geschiedde nog in het
openbaar. Maar wat werd er niet achter
de coulissen afgespeeldPlannen en pa
pieren stelen, stukken vervalschen, in
structies en telegrammen opvangen, staats
geheimen achterhalen door middel van
lokvinken en daniesbemiddeling.Is
het te verwonderen, dat reeds voor 20
jaren de Rus Novice»w in zijn boek: „De
vermeende weldaden van den oorlog' de
groote mogendheden aldus .de les las
I
t._l
i i - i
„De groote Ëuropeesche naties zou
den streng ml&t hun geweten moeten te
rade gaan. Dan zouden zij begrijpen,
dat zij allen even gewelddadig en even
ruw zijn.
De politiek van eiken Europeeschen
staat verhindert het geluk van miliioe-
nen schepselen. Neen de buurman is
niet de eenige aanvaller. Wij' zÜ'n het
evengoed als hij; Het is onwaar, dat
wij er ons toe bepalen, ons te verde
digen. Wij schenden de rechten van
anderen evengoed als dezen de onze".
Helaas, die waarschuwende stem is ge
worden als die eens roependen in do
woestijn. Europa is voortgehold op den
weg, waarop een ontkerstende diplomatie
en een politiek zonder God het hebben
voortgedreven.
Thans ligt het ais verzonken in een
afgrond van oorlogsjainmer, zóó vreese-
lijk, als de wereld nimmer zag. Met zijn
hartebloed vlieden dag aan dag, uur aan
uur zijn. beste levenssappen daarheen.
Voor dood ligt het terneer als de man,
die op weg van Jeruzalem naar Jericho
in handen van roovers viel.
Wie zal zich zijner aantrekken, wie
zijn wonden verbinden, wie den zielto
gende tot een nieuw leven opwekken?
Kortom, wie zal voor ons werelddeel, dat
zich kromt in de stuiptrekkingen van den
doodstrijd, de barmhartige Samaritaan
zijta
Dat zoo gesmade Christendom, die Ka
tholieke Kerk, welke men zoo gaarne tot
zondebok maakt van der menschen fou
ten en misslagen.
De Katholieke Kerk zal ook nu de we
reld redden, omdat zij alleen het kan.
Al heeft zij ook als geestelijk instituut
geen macht in zuiver wereldscih© zaken,
de Kerk heeft gedaan wat zijl kon. Zij
heeft zoowel het recht van den oorlog,
als het eigenlijke volkenrecht vastgelegd,
door het te doen steunen op het natuur
recht. Lang vóór Hugo de Groo[t zijn
beroemd werk over „het recht van oor
log en vrede" samenstelde, beschreven
St. Augustinus, St. Thomas van Aquino,
Franciscus de Victoria en anderen hoe
een oorlog moet worden gevoerd en ga,-
ven zij de oplossing van verschillende
daarmede samenhangende kwesties.
Zoo is de Kerk als geen andere macht
bevoegd oin 1 de rol van barmhartigen
Samaritaan te vervullen en het uit zware
oorlogswonden bloedende Europa te ver
sterken met de olie en den Wijn '.des
vredes en het de overtuiging te hergeven
van hetgeen de apologeet Pater vVeiss
Zóó juist zegt: „Terug tot de rechtsgrond
slagen van het Christendom, óf verzin
ken in den afgrond".
Uit al hetgeen wij gezegd hebben aan
gaande den oorlog in betrekking tot het
Christendom volgt als vanzelf, dat het
Christendom, mits het vrij zijn zegenrijke
werking ten toon spreide, de vredesüra-
ger bij uitnemendheid is.
Ra alzoo te hebben gesproken over
„Oorlog en Christendom", zullen wij ook
eenige artikelen wijden aan het belang
wekkende onderwerp„Vrede .en Chris
tendom".
id atth. XXVII 42.
2) It Kon. XII 7.
De toestand.
Niesj, de stad in het Servische binnen
land, na den val van Belg» ado tot hoofd
stad geworden, is in handen der Bulgareu.
Dit is een gewichtig wapenfeit waarover
natuurlijk 111 Bulgarije, Turkije, Uosteu-
ujk en Duitschianu vreugde heerscht.
Het Servische zuiderleger, wil het on
gedeerd blijven urn later in vereeuiging
met de Franscli-Engelsche hulptroepen
het verlorene te herwinnen, zal nu moe
ten terugtrekken naar 'tzuidwesten en
tijdelijk het land aan vreemde over
heersching moeten overlaten. Toch is
een terugtocht op Albanië en Montene
gro ook niet zonder gevaren. Indien
toch de Oostenrijkers, die van lierzego-
wina uit, Montenegro binnenvallen, het
land der Zwarte bergen spoedig bezet
ten, wordt het terugtrekkende Servische
leger ernstig bedreigd. Reeds nu acht
men in Russische militaire kringen
blijkens een bericht uit Sint Petersburg
aan de Petit Parisien den toestand
van liet S. rvhclie leger hopeloos, vooral
omdat het weldra gebrek aan munitie
zal hebben en aanvoer haast onmogelijk
is geworden, nu de verbinding tusschen
de Centralen en de Bulgaren is tot stand
gekomen. De hulp-expeditie van de ge
allieerden zal een buiteiigewouii zware
taak hebben en de geografische ligging
verhindert de Russen krachtig in te
grijpen.
De ofücieele Bulgaarsche legerbode
schrijft, dat liet Oostenrijksche offensief
tegen Montenegro en het bulgaarsche
van Uuskuup uit beide van het grootste
belang zijn, omdat zij kunnen leiden tot
de omsingeling van het Ser
vische leger.
Het groote voordeel door de Centralen
met bulgarije's hulp behaald, is de zoo
goed als veroverde spoorwegverbinding
Belgrado—Palanka—NiesjSoiia, die een
hoofdscliakel vormt in de verbinding
BerlijnWeeuenConstautinopel. Om
dat te beletten is de hulp der Entente
voor Servië te laat gekomen. En dat
wil wat zeggen, als men bedenkt dat,
eenmaal de bovengenoemde verbinding
in vrij bezit der Centralen, een aan
val op Egypte niet onmogelijk is. Ook
in Ententekriiigen beseft men zulks,
want in de „Times' komt een brief voor
van een Engelschman uiL Duitschland
die 0. a het volgende schrijft
„Ieder uur hopen wij op een over
winning hier of oaar; maar op't moment
zijn wij hitter ongerust over den oorlug
in Servië. V011 iViackensen is slim en
bekwaam; en men houdt hem hier voor
schranderder dan Hindenburg. Naar ik
verneem is hij iu wtrkelijkheid van
Schoiscliu alkouist. Naar gij waarschijn
lijk weet, is zijn leger hek end als „het
Egyptische legerhetgeen misschien
zijn doel aanduidt."
De Engelsche pers houdt zich groot,
dat spreekt.
„Wij kunnen ons de bedoelingen van
den vijand zeer goed verklaren, zegt de
„W'estm. Gazette", wanneer hij tracht ie
bewijzen, dat' wij 111 een toestand van
verlegenheid en wanhoop zijn geraakt
over het Balkauvraagstuk. Hij beproeft
hen te iutimideereu, die hij als oorzaak
heeft ie vreezen. Onze vrieinieii op den
balkan en elders kunnen ervan verzekerd
zijn, dat de schildering van onzen toe
stand een groteske cancatuur is. Wij
hebben Servië niet in den steek gelaten,
zijn niet van plan het in den steek te
laten, wij hebben liet balkauscliiereiland
niet afgeschreven, noch zijn wij van plan
zulks te doenwij handelen met de
Franschen volgens een afgesproken plan,
dat met de uiterste kracht zal wordtn
uitgevoerd en, naar wij gelooven, met
de beste hoop op vruchtbare resultaten."
Men kan nagaan, wat een moeite de
Entente heeft in het werk gesteld om
Bulgarije op haar hand te krijgen.
Er is dan ook'door de vreemde agenten,
bijzonder door die van Frankrijk, met
geld gegooid alsof het water was, om
tie Bulgaarsche politici te winnen. Men
spreekt van 5U0.U0U l'raucs.
Het geld werd in den vorm verstrekt
dat ouigekuchteii zoogenaamd graan voor
de Fransche regeering moesten koopen,
maar er is niet één koopman of graan
handelaar onder de personen die zich
hebben laten omkoopeiiallen zijn politici
en advocaten.
Tengevolge van de bezetting van den
Servischen oever van den Doiiau dooi
de Duitsche en Oostenrijksche troepen,
heeft de Roemeensche overheid de nood
zakelijke maatregelen genomen om met
wapenen en munitie bevrachte, onder
Russische vlag varende schepen, in de
Roemeensche havens te voeren .en te
ontwapenen, wanneer zij zouden vluch
ten in het Roemeensche gedeelte van
den Donau.
De ontslagname van het Grieksche
Kabiuet is uitgeiukt door Veuizelos, den
vriend der Entente, die een felle rede
hield, waarin hij o. a. moei gezegd hebben
„wij welen dat de koning een bekwaam
generaal is, maar hij is niet ervaren m
politieke kwesties". Het is echter nieL
waarschijnlijk, dat kuniug Constaniijn
zich thans zal buigen voor den wil van
den Staatsman, die tot tweemaal toe
het veld heeft moeten ruimen, omdat hij
zich openlijk verzette tegen de inzichten
van de kroon.
Hlj heeft trouwens het optreden van
den minister van ourlug, tegen wien de
Grieksche Kamer zich kantte, goedge
keurd, waaruit moet worden afgeleid,
dat de koning zijn land zoo lang mogelijk
buiten den ooi log zal laten.
De Duitsehers hebben op liet Fransche
front een succesje te boeken op heuvel
199, ten Noorden van Le Mesnil, in
Lhampague. Uit het kanongedonder, dai
Vrijdag weer op verschillende punten
in het zuiden van ons land te hooien
was, valt te besluiten dat lievige artillerie-
duels op hetWesterfrontgeleverdworden.
Niesj genomen.
Men seinde ons Zaterdag
SOFIA. Een Bulgaarsche divisie is
Niesj binnen gerukt.
(Na de inneming van Belgrado door
de Centrale legers was de stad Niesj
door de Serviërs tot hoofdstad gemaakt
van hun fel bestookt land. Red.)
De toestand te Petersburg.
Volgens het Nowoje Wremja, zullen
te St. Petersburg, om electrischc kracht
te sparen, de winkels 's avonds om 7 uur
moeten sluiten, behalve de winkels die
levensmiddelen verkoopen om 8 uur. De
groote schouwburgen moeten om 11 '/2 uur
uit zijn, kleiuere schouwburgen, biosko-
pen, enz. om 11 uur. De straatverlich
ting zal worden beperkt en een electri-
citeitsbelastingi zal worden geheven.
Het Centrum.
Het bestuur van de Duitsche centrum
partij heeft, op zijn vergadering te Frank
fort, een besluit aangenomen, waarin
het o.m. zegt„Naast de bescherming
van uitwendige goederen" (bij het sluiten
van den vrede) „hopen wij ter grond
vesting van het geluk van ons dierbaar
vaderland nog op een zorgvuldige aan
kweeking van de zedelijk-godsdienstige
volkskrachten, aangezien die de oorzaak
van de ware grootheid van Duitschland
en liet middel van de goddelijke leiding
tot al de wonderbare uitkomsten an de
groote daden der Duitsehers zijn."
Vrouwelijke hulp.
Te Parijs hebben zich reeds bijna vijf
duizend vrouwen tot een vrijwilligers
korps vereenigd, met de bedoeling actie
ve hulp aan het leger te verieenen. Deze
vrouwen willen voor de soldaten te velde
wasschen, koken, verstelwerk doen, zie-
kenverplegen, enz. en ze wenschen niets
liever dau in het Fransche leger opgeno
men te worden om er de mannen te
vervangen, die nu werk doen, waarvoor
vrouwen geschikt zijn. Die mannen kun
nen dan beter naar het front gaan. Zoo
meenen de vrouwen.
Knoeierijen bij afkeuring.
In verband met het schandaal der
valsche afkeuringen voor den militairen
dienst in Franujk zijn nog weer drie
arrestaties .gedaan: 2 soldaten, die zich
door dr. Lombard in het hospitaal hadden
doen opnemen, en een Parijsche restau
ratiehouder, die voor 500 francs had ge
daan gekregen voor een keuringscommis
sie te worden gebracht en afgekeurd te
worden.
Kitchener.
LONDEN, 6 November jReuter). Het
persbureau maakt bekend dat Kitchener
op verzoek van zijn collega's uit Engeland
is vertrokken tot het brengen van een
kort bezoek aan het Oostelijk oorlogs-
tooneel.
De „Morningpost" schrijft:
Algemeen gelooft men dal Kitchener's
opdracht hem zal noodzaken zoo lang
durig afwezig te blijven, dat het noodig
zal zijn eerlang een opvolger voor hem
aan te wijzen op het departement van
oorlog. Hoewel het volkomen waar is
dat hij niet is afgetreden, maakt zijn
nieuwe functie het zeker dat zijn ontslag
alleen maar is uitgesteld.
De samenwerking der entente.
ROME, November (R. O.) Een Fran
sche militaire misrie onder generaal
Gouraud bezocht het Italiaansche front
en retkle aan de generaals (Jadorna en
Porro het Legioen van Eer uit.
Gouraud had verscheidene malen een
onderhoud met koning Victor Emmanuel.
Aan het Italiaansche front.
De derde slag aan de Isonzo is zeer
hardnekkig geweest. Zesmaal hebben de
Italianen de Oostenrijksch-Hongaarsche
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 9 Nov.
Meest matige, Zuidwestelijke tot Weste
lijken wind. Zwaarbewolkt tot betrokken.
Waarschijnlijk eenige regen. Weinig veran
dering van temperatuur.
stellingen op het plateau van Doberdo
genomen en zesmaal zijn zij er door
tegenaanvallen weer uitgeworpen. Drie
maal aan het bruggehoofd van Goerz en
op Santa Lucia, driemaal in het Kruge-
bied op de Mrzli Vrh en de Javorcek.
Tegenslag der Bulgaren.
ATHENE, 6 Nov. De Servische legatie
deelt mee, dat de Bulgaren gisteren na
een veldslag van verscheidene dagen,
waaraan Fransche infanterie en Engel
sche cavalerie deelnamen bij de Babouna-
pas zijn verslagen.
Van de Noord Brabantsche grens.
Nabij het dorpje Fourne la Comte
(bij Visé) werd een Belg die een Duit-
schen schildwacht mishandelde door
dezen doodgeschoten
Naar men verneemt werden te Namen
drie Belgen, verdacht van spionage,
doodgeschoten.
ITALIË.
ROME. Volgens telegrammen zouden
onder de bergbewoners op het eiland
Kreta onlusten zijn uitgebroken.
I. I V li II It I It If
De tot staatsminister benoemde advo
caat Loutsch is tot president
der nieuwe regeering benoemd.
De kamer is tegen 9 November bijeen
geroepen.
VKASKUUK
Clemenceau
is benoemd tot voorzitter van de Senaats
commissie voor legerzaken. Als zoodanig
vervangt hij de Freyciut, die naar
men weet een portefeuille heeft in
het nieuwe Fransche Kabinet.
Een gedeelte van het departement der
oostelijke Pyreneeën is door zware over
stroomingen geteisterd. Vooral Perpignan
en ook Riversaltes, de geboorteplaats
van geueraaal Joft're, hebben geleden. In
het huis van den generaal stond het
water anderhalve meter hoog en de tuin
is verwoest. Te Perpignan is in een
drogisterij een vat carbid met het water
in aanraking gekomen en ontploft Ver
volgens is er brand ontstaan in den
winkel, die geheel uitbrandde. N. R. C.
VUttKlilAlVIIË STATKA,
President Wilson,
sinds anderhalf jaar weduwnaar, heeft
zich verloofd met de 20 jaar jongere
mevrouw Galt, een juweltersweuuwe te
Washington. Het huwelijk wordt spoe
dig verwacht.
fn de Vereenigde Staten heeft dit
eenige verbazing gewekt Men meende
over het algemeen dat de president diep
geschokt was door den dood zijner vrouw,
en zeer ouder den indruk van de ernstige
toestanden in Europa, die ook voor de
Ver. blaten zulke ernstige gevolgen heb
ben. Hieraan werd toegeschreven, dat
er verleden winter zelfs geen officiéele
feestelijkheden op het Witte Huis plaats
hadden.
