De Groote Oorlog.
No. 115.
Donderdag 30 September 1915.
Elfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-. JENSOAG- en VRIJDAGAVOND
8 fl hand, voet fl fl fl fl fl van een fl fl een M 1
Losse Oorlogsberichten.
büiteniXhd.
BINNENLAND.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen J0 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoorfstraaf C 2o9. GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prjjs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
1500
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
fl" gulden bij A gulden bij A gulden bij j£s| mm
A fl fl verlies van een fl fl fl fl verlies fl_ fl fl verlies van
fl %fl of oogfl duimflJ wijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
Wonderen te Lourdes.
In het Gereformeerd tijdschrift „De
Heraut" heeft dr. A. Kuyper onlangs een
artikel geschreven over „wondeilen", daar
bij ook doelende op' de wonderen, die te
Lourdes geschieden en te vierstaan ge
geven, dat, aangezien (volgens hem) miet
het Apostolisch tijdvak de bovennatuur
lijke Openbaring en de wonderen laen
einde hebben genomen, al datgene wat
daarna nog als wonder wordt geboek
staafd, óf op bjedrog óf op inwerking
des duivels berust.
Pater Th. Bensdorp, de geleerd® redemp
torist, die reeds gedurende tal van jaren
den theoloog Kuyper geducht aan den
tand voelt., heeft hiertegen in „De Tijd"
een geharnast betoog geschreven en te
recht aangemerkt, dat eerst dón dr. Kuy-
per's beoordeeling van wonderen in die
Koomsch-Katholieke Kerk op vasten grond
staat, wanneer voldingend is aangetoond,
dat na het tijdperk .der Apostelen geien
echte wonderen meer kunnen geschieden,
wat aan de hand der H. Schrift moeie-
lijk valt te bewijzen.
„Nu hangt" zegt pater Bensdorp
„zijn (dr. Kuypeï's) bewering vrijwel in
de lucht, ja zij wordt doolr de evidentie
der feiten afdoende weersproken. De evi
dentie der feiten is zóó sterk, dat die be
strijding van dr. Kuyper ons bijna be
lachelijk voorkomt".
Inderdaad valt het ons op, dat de schrij
ver van -het bewuste artikel in „De
Heraut" piet bekend schijnt te zijn met
de distinctie, die de) Katholieke godge
leerden en wij&geeren plegen te maken
tusschen „mirum", iets wonderbaarlijks
en „miraculum'-', een wonder. Het laatste
toch definiiee-ren zij als „een zinn|elijl$
waarneembaar feit, dat de krachten der
natuur ten eenemale te bowlen gaat
(aliquod factum sensibile quod vires na
turae lomnino superat). Juist in dat
„ten eenemale" ligt het wezen van boven
genoemde distinctie. Immers, het is zeer
wel mogelijk, dat de duivel krachtens
zijn engelennatuur, die én in perceptie
vermogen én in heerschappij over do
stof de menschelijke natuur aanzienlijik
overtreft, zoodanige effecten kan te voor
schijn roepen, dat deze den mensoh als
iets wond er baarlijks voorkomen,
maai' het verrichten van een eigenlijk
wonder, b.v. het ten leven w.ekkien van
een doode, het plotseling genezen van
een zware, door geneesbeeren voor onge
neeslijk verklaarde ziekte zoo-als 119
Lourdes dool' voorspraak der Moeder Gods
pleegt te geschieden is dien duivel
a.bsoluut onmogelijk.
Wijl voorts de wonderen door God van
eeuwigheid zijn bepaald aldus leeren
ons de Katholieke apologeten, die zoowel
de mogelijkheid als de kenbaarheid des
wonders tegen alle opwerpingen staande
houden als een onderdeel van Zijn
Goddelijk wereldplan en Zijne Goddelijke
raadsbesluiten, zonder dat Hij daarbij aan
eenige beperking van tijd of plaats is ge
bonden, zoo volgt hieruit, dat de bewering
van het afsluiten van wonderen met het
eindigen van het apostolisch tijdvak iets
geheel eigenmachtigs is, wijl noch de rede
noch de openbaring hiervoor dwingende
redenen aan de hand doen.
Voor die eigenmachtige bewering van
dr. Kuyper zou eerst dan een geldend
motief voorhanden zijn, indien wij ons
geen wonderen konden denken buiten en
zonder de Goddelijke Openbaring, voor
zoover zij het voorwerp is van het Christe
lijk geloof.
Bovendien, wat is, om eens even stil
te staan bij de wonderen van Lourdes, de
vrucht dier mirakelen. Enkel en alleen
de lichamelijke genezing van den kranke?
Verre vandaar. Ook de bekeering der zon
daren, de verbetering des levens, opvlam
ming van het godsdienstig leven, een in
tenser streven naar de Christelijke vol
maaktheid, grootere liefde tot God, die den
menschen de gunst des mirakels niet ont
houdt, waar die Zijn eer en glorie tot
heil der menschen helpt bevorderen, zie
daar een reeks van vruchten, die het
mirakel èn voor den onmiddellijk belang
hebbende èn voor vele andere menschen
te Lourdes zoowel als daarbuiten afwerpt.
Wat is daarvan het gevolg? Dat het rijk
van Satan afbreuk wordt gedaan, dat vele
zielen, in des duivels strikken verward,
worden ontboeid en tot God gekeerd. Maar
dan vragen wij ons afals de duivel
te Lourdes mirakelen verwekt, die hem
in 't bijzonder schaden, die zijn werk: het
verderf der menschenzielen uit haat je
gens God, die hem strafte, verijdeien,
dan is dat, om 't zoo eens familiair uit
te drukken, de- grootste stommiteit die
de duivel uit kan halen en pleit dit
alleen reeds voldingend voor de meening,
dat, zoo er bij; de wonderen van Lourdes
geen bedrog plaats grijpt en daarvoor
waakt een minutieus, gestreng onderzoek
ter plaatse zelf zij moeten worden
toegeschreven aan Goddel ij ke tus-
schenkomst.
Immers, om met den Goddelijken Zalig
maker zelf te spreken, als de duivel tegen
zichzelf verdeeld is, hoe kan dan zijn
rijk bestaan?
Om kort te gaan, hét betoog van dr.
Kuyper tegen de continuïteit der wonde
ren dunkt ons niet van de sterkste.
De toestand.
Zelfs de Duitschers kunnen niet ont
kennen, dat het algemeen offensief, door
de geallieerden in het Westen vorige
week opnieuw begonnen, voor dezen suc
cesvol is geweest. Sinds den slag aan
de Marne ten vorigen jare is zoo'n
groote terreinwinst in zoo'n korten tijd
niet meer voorgekomen, noch verloren
de Duitschers zooveel aan dooden, ge
wonden, gevangenen, geschut en munitie.
Doch de aanhouder wint en in de pers
der Entente verneemt men dan ook geen
overdreven juichkreten, wijl men beseft,
dat niet dan na een langen, harden en
taaien strijd het den geallieerden geluk
ken kan de Duitschers uit Frankrijk en
België weg te dringen.
Gedurende de laatste 24 uur is de
toestand op het Westerfront vrijwel de
zelfde gebleven, ofschoon de gevechten
voortduren. De geallieerden schijnen thans
over voldoende ammunitie te beschikken
om den infanterieaanval door een „gordijn
van granaten" te doen voorafgaan. Wat
in dezen oorlog aan granaten verschoten
wordt, grenst aan het ongeloofelijke. In
1870 verschoot men 162 granaten per
dag, in den Russisch-Japanschen krijg
504 en nu is geconstateerd, dat de Duit
schers op een Russische vesting 70 000
granaten wierpen in 4 uur tijds. De
geallieerden zijn ook niet zuinig. In Juli
verschoot men aan Fransclie zijde op
het Westerfront 100.000 granaten per dag
Men kan dus nagaan welk een helsche
regen van projectielen op de Duitsche
stellingen vielen, toen de geallieerden
vorige week hnn aanval deden vooraf
gaan door een ononderbroken beschieting
van 70 uur.
In Amerika meent men, dat de gealli
eerden er goed voor komen te staan,
indien ze in de eerste tien maanden
geen beslissende nederlaag op eenig punt
ondergaan. Men acht toch in Amerika
de Centralen op het ooger.blik even sterk
als bij het begin van den oorlog, maar
op de reserve komt het aan. Na de lich
tingen van 1917 en 1918 gebruikt te heb
ben, rest hun slechts een reserve van
1.200.OtlO man tegen 5 mülioeu reserven
van de geallieerden.
De militaire deskundigen meenen, dat
in den winter van 1916 of in de lente
van 1917 de Duitschers niet meer ia staat
zullen zijn, hun huidige linies te houden
en dan hun fronten in Oost en West
zullen moeten inkrimpen.
Fngelsche militaire deskundigen ach
ten het onmogelijk, dat de Duitschers
in het Oosten, een front van 700 K.M.
bezet kunnen houden met troepen van
de 2e linie, terwijl groote troepenmass-
sa's naar het Westelijk front worden
gevoerd, een aanzienlijke troepenmacht
tegen Italië wordt geconcentreerd en
gelijktijdig een nieuw leger voor het
offensief op den Balkan wordt gevormd.
Men gelooft, dat de politiek van af
matting thans vruchten begint te dragen
en dat het Duitsche opperbevel weidra
in moeilijkheden zal verkeeren over het
vraagstuk waar de beste troepen moeten
worden geplaatst.
In liet Oosten meldde Reuter van
een ernstigen terugslag der Oostenrijkers
in Wolhynië. De Russen zouden Rowel
hebben bereikt en Brody door de Oos
tenrijkers hebben doen ontruimen. Vol
gens de laatsten zou het juist andersom
zijn gegaan en het Oostenrijksche leger
zich hebben hersteld, zoodat het de Rus
sen aan de Boven-Styn en Ikwa terug
dreef en Luzk (Luck) op hen heroverde.
Zoowel Noordelijk in de streek van
Riga als ten Westen van Wileika zijn
de Duitschers opnieuw in het offensief
en hebben zij Zuid-Westelijk van Duna
burg een vooruii geschoven stelling be-
meesterd.
De „Roeski Invalid" is van meeuing,
dat de operaties in het noorden (die van
den linkervleugel van het Duitsche leger)
niet op zichzelf staan, maar ten doel
hebben het oprukken van 't Duitsche
centrum naar het midden van Rusland
te vergemakkelijken. Het zou dus op Mos
kou gemunt zijn. Andere militaire schrij
vers verklaren niet te kunnen gelooven,
dat keizer Wilhelm in ernst denkt aan
een tocht naar Petersburg, Moskou of
zelfs naar Kief
Wat de Duitschers in den zin hebben,
zal dan later wel blijken, maar voorloo-
pig hebben ze het met de Russen nog
niet klaar gespeeld. Alles wijst er op
dat de afrekening met de Russen moeite
genoeg kost en nog volstrekt niet ten
einde is gebracht.
In de Balkanstaten vechten de diplo
maten van de Entente en der Centrale
mogendheden om het behoud van
bun invloed in die staten. Vooral Bul
garije is hier van gewicht. Want kiest dat
land de Duitsch-Oostenrijksche zijde, dan
is Rusland voorgoed van zijn bondgenoo-
ten afgesneden, gaat Servië onder den
voet en wordt een rechtstreeksche ver
binding met Constantinopel geschapen.
Wel zal, als Bulgarije tegen Servië ge
wapenderhand optreedt, Griekenland Ser
vië bijstaan, maar dan is Roemenië er
nog, dat de schaal ten gunste van de
een of de andere partij kan doen doorslaan.
Hoe intusschen van diplomatieke zijde
gewerkt wordt bewijzen de volgende
berichten
Volgens de Messager d'Athènes heeft
Frankrijk zich bereid vei klaard, Grieken
land een krediet van 100 milioeu frs. tot
dekking van militaire uitgaven te ver-
leenen.
Aan de „Berliner Zeitung amMittag"
wordt uit Sofia gemeld, dat de Russische
gezant aldaar aau de Bulgaarsclie regee-
ring het verzoek heefc gericht de nota
van Servië, welke op verlangen der En
teute op 25 September 's avonds was af
gezonden, eerst af te wachten, alvorens
verdere maatregelen te nemen.
De Bulgaarsclie regeering moet daarop
verklaard hebben, dat er tusschen Servië
en B.-.lgarije, zooals gebleken is, verschil
len van zóó diepen aard waren dat er
geen verandering in den toestand kon
worden gebracht door een uitwisseling
van nota's.
In verband met deze diplomatieke
schermutselingen moet ook het her
vatte offensief der geallieerden in het
Westen worden beschouwd. Het is een
troefkaart, waarmede zij het spel van den
Balkan hopen te winnen. En dat kan,
want het is nog tijd.
Spoorwegverkeer stopgezet.
Terneuzen, 28 Sept. Het spoorwegver
keer op de lijn TerneuzenMechelen,
dat sedert de vernieling van de spoorbrug
te Temsche slechts tot die plaats ging,
gaat sedert Maandag niet verder dan van
Terneuzen tot de Belgische grens bij Hulst.
Daardoor is alle verkeer tusschen Ooste
lijk Zeeuwsch-Vlaanderen en het Land
van Waes gebroken. Men vermoedt, dat
de Duitschers dezen maatregel hebben
genomen uit ontevredenheid over den
directeur van dezen spoorweg, den heer
van den Broek, een Belg, die door de
Duitschers met arrestatie en opzending
naar Duitschland werd bedreigd, doch
uit België wist uit te wijken.
Wij voor ons gelooven, dat deze sta
king van het verkeer geschiedt met het
oog op het transporteeren der overtalrijke
Duitsche gewonden, die van het weste
lijk front via België naar Duitschland
worden vervoerd, welke transport de
Duitschers zooveel als het kan verbor
gen willen houden.
Nader meldt men ons, dat Maandag
morgen de trein die van Terneuzen kwam
nog tot Belgisch Clinge doorreed en daar
ternauwernood van de Duitschers per
missie kreeg om terug te rijden.
Aanslag op een spoorweg.
MAASTRICHT, 28 Sept. (Part.) Hier is
bericht ontvangen, dat een vlieger der ge
allieerden bonnmen heeft gpworpen op
den spoorlijn van Aken naar Visé, waar
door de rails over een groote afstand' ver
nield werden.
Het bombardement van Zeebrugge.
VAN DE GRENS, 28 Sept. (Part.) Thans
kan met stelligheid gemeld worden, .dat
verscheidene 'Duitsche kustbatterijen nabij
Zeebrugge door het vuur van het Engel-
sche scheepsgeschut gedurende het bom
bardement van Zaterdagmorgen zlwaar
beschadigd werden.
Het succes der geallieerden.
LONDEN, 28 Sept. (Part.). Het Parijsche
agentschap Fournier verneemt dat het; aan
tal ongewonde Duitsche gevangenen op het
Westelijk 'front gedurende de successen
der laatste dagen gemaakt, de 23000 over
schrijdt.
Van het Westelijk front.
LONDEN, 28 Sept. (Part.). Uit Parijs
wordt aan de „Daily Telegraph" geseind,
dat 13 treinen met Duitsche krijgsgevange
nen Parijs gepasseerd zijn.
Elke trein bevatte ongeveer duizénd
irtfan. Dit waren de eerste transporten Duit
schers die Zaterdag en Zondag gevangen
genomen zijn. Het publiek in Parijs is ver
heugd, doch volkomen kalm en niet over
moedig. Het aantal Duitsche officieren dat
gevangen genomen werd was niet 200
doch 300.
Generaal Marchand gewond.
PARIJS, 28 Sept. (R. O.) Generaal Mar
chand is Zaterdag bij de operaties in
Champagne gewond. Hijl werd door een
stuk granaat aan het onderlijf getroffen.
De wonde is ernstig, toch schijnt er geen
levensgevaar te bestaan.
Een nieuw zwart leger in Frankrijk.
Naar gemeld wordt heeft de Fransche
minister van financiën op de begTooting
een som van 40 mill, francs uitgetrokken
voor de recruiteering van 50.000 Senega-
leesche soldaten.
Volgens de Miinchener Post zal Z. H. de
Paus in een omzendbrief bij de oorlogvoe
rende mogendheden een wapenschorsing
op Allerzielen bepleiten, opdat die dag
aan de gedachtenis der gesneuvelden kan
worden gewijd.
In Duitschland worden proeven ge
nomen met een nieuwe broodsoort, het
N.-brood, dat door toevoeging van
voedingsgist (Nahrhefe) rijker aan eiwit
is dan bet gewone oorlogsbrood, het K-
brood. Het N-brood zal eenige penningen
duurder komen.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 30 Sopt.
Meest matige Noordelijke tot Westelijken
wind. Afnemende bewolking, waarschijnlijk
nog regenbuien. Vooral in het noorden zachter.
Bij de gemeentetram te Weenen zijn
thans meer dan 1000 vrouwelijke con
ducteurs aangesteld.
Zij deden tot nu toe alleen dienst op
de tijwagens, doch zullen binnenkort ook
worden werkzaam gesteld op de'motor
wagens, waar de dienst drukker is. Zij
voldoen goed.
Koningin Elizabeth in de loopgraven.
Een bericht uit Havre aan de „Petit
Parisien" meldtDezer dagen bezocht
koningin Elizabeth de loopgraven van de
eerste linie. De soldaten bereidden H. M.
een geestdriftige ontvangst. De koningin
onderhield zich met verscheidene solda
ten en maakte een wandeling van meer
dan 6 mijlen langs het front.
Plotseling begonnen de Duitschers een
hevig bombardement der loopgraven. De
koningin verloor geen oogenblik haar
koelbloedigheid en werd door officieren
en manschappen naar een schuilplaats,
onder den grond, gebracht. Daar bleef
H. M. tot de regen van shrapnels had
opgehouden.
Het broodrantsoen in België.
BERLIJN, 28 September. (K.N.) Vol
gens de bladen te Luxemburg, zoo wordt
aan het „Berl. Tagebl." gemeld, zal het
broodrantsoen in België in het vervolg
op 340 gram per persoon worden gebracht,
zoodat heel België wit brood kan eten.
1h4 ij u i
Prinses Marie José.
Prinses Marie José, een dochter van
den Belgischen koning, is aan de zorgen
van de Ursulinen te Brentwood toever
trouwd. (Msbode.)
De Belg Peter Theisen, die reeds in
1889 ten bate van Duitschland in België
spionneerde en destijds tot 5 jaar opslui
ting werd veroordeeld, is thans ten twee
de male gevonnist te Boulogne-sur-Mer en
heeft levenslange vestingstraf gekregen.
Na zijn eerste vrijlating aldus het
Fransche blad „Le Matin" heeft liij het
spionnagewerk weer opgevat, terwijl hij
voor het oog van de wereld als boekhan
delaar te Brussel optrad, en zulke belang
rijke inlichtingen aau de Duitsche mili
taire overheid weten te verschaffen, dat
daaruit groot nadeel voor de bondgenoo-
ten in dezen oorlog is ontstaan. Zijn aan
houding geschiedde in Augustus 1914 op
verzoek van den Frauschen gezant te
Brussel.
Mr. C. Th. van Deventer f
Het overleden Kamerlid voor Assen,
mr. C. Th. van Deventer was een grondig
kenner van de toestanden in Indië, waar
hij eerst als rechterlijk ambtenaar, later
als advocaat te Semarang werkzaam was.
Hij was eerst lid der Eerste Kamer.
En daarna van 1905—9 en van 1913tot
nu lid der Tweede. Hij behoorde tot de
Vrijz. Democratische partij.
Aankoop vliegtuigen.
Men meldt aan de „Tel."
Onze Regeering heeft het aanbod van
de Fransche regeering, om het vliegtuig,
dat eenigen tijd geleden in Zuid-Beveland
is geland en geïnterneerd, ten geschenke
te nemen, niet aanvaard, maar heeft het
aangekocht. Eveneens heeft de Regeering
het Engelsche vliegtuig no. 1139, dat bij
